İçeriğe atla

Arabat Dili

Koordinatlar: 45°42′K 35°00′D / 45.700°K 35.000°D / 45.700; 35.000
Henichesk Rayonu, Kırım Cumhuriyeti, Ukrayna / Rusya Federasyonu (tartışmalı[nb 1])
Arabat Dili'nin güney kısmı. Arabat Kalesi'nden görünüm

Arabat Dili (Ukraynaca: Арабатська коса; Rusça: Арабатская коса) veya Arabat Oku, Sivaş adlı büyük, sığ ve çok tuzlu bir lagün sistemini Azak Denizi'nden ayıran bir dildir. Dil, kuzeyde Henichesk Boğazı ile güneyde Kırım'ın kuzeydoğu kıyıları arasında yer almaktadır.[3]

Adı

Dil, Rusya ve Ukrayna'da yaygın olarak Arabat Oku (Ukraynaca: Арабатська стрілка, Arabatska strilka; Kırım Tatarcası: Arabat beli; Rusça: Арабатская стрелка, Arabatskaya strelka) olarak bilinir. Bu ismin kökeni bilinmemektedir ancak tarihi 19. yüzyılın ortalarına kadar uzanmaktadır.

Muhtemelen adın Arabat kısmı dilin güney ucunda 17. yüzyıldan kalma bir Türk kalesi olan Arabat Kalesi'nden gelmektedir. "Arabat" ya "askeri görev" anlamına gelen Arapça "rabat" ya da "kenar mahalle" anlamına gelen "rabad" sözcüğünden türemiştir.

Coğrafya ve jeoloji

Arabat Oku 112 kilometre (70 mi) uzunluğunda,[4] ve 0,270-8 kilometre (0,168-4,971 mi) genişliğinde;[5][6] yüzey alanı 395 kilometrekare (153 sq mi), ortalama genişliği 35 kilometre (22 mi) civarındadır. Dil, Azak Denizi tarafında alçak ve düz iken Sivaş tarafı daha kıvrımlıdır. Henichesk Boğazı'na 7,5 km (4,7 mi) ve 32 km (20 mi) uzaklıkta bulunan 7–8 km (4-5 mi) genişliğinde ve kahverengi-kil tepeli iki alan içerir. Dilin diğer bölümlerinin üst katmanları, Azak Denizi'nin akıntılarıyla yıkanmış kum ve kabuklardan oluşur. Bölgedeki bitki örtüsü çoğunlukla çakal erikleri, yumak otları, sorguç otu, crambe, Salsola, Salicornia, Carex colchica, ılgın, kuşburnu, meyan vb. ot formundaki bitkilerden oluşur.[7] Açık deniz suyu sığdır ve derinliği kıyıdan sadece 100–200 m (330–660 ft) uzakta 2 m'ye (7 ft) ulaşır. Sıcaklığı kışın (donmaya yakın) 0 °C (32 °F), ilkbahar ve sonbaharda 10–15 °C (50–59 °F) ve yaz aylarında 25–30 °C (77–86 °F) olarak görülür.

Dil oldukça gençtir, MS 1100-1200 yıllarında sedimantasyon süreçleri ile meydana gelmiştir.

Tarihi

Arabat Oku'nda, posta teslimi için 25–30 km (16–19 mi) aralıklarla bir yol ve beş istasyon inşa edildiği 1835 yılına kadar neredeyse el değmemiş idi. Daha sonra 19. yüzyılda 25 kırsal ve 3 askeri yerleşim ile Arabat adlı bir köy dil üzerinde kuruldu. Kırsal nüfus, mesleği çoğunlukla balıkçılık, çiftçilik ve tuz üretimi olan yaklaşık 235 kişiydi. Tuz üretimi Sivaş lagünlerindeki sığ ve çok tuzlu su alanlarının geniş olması nedeniyle bölge için gelenekseldir. 19. yüzyılda tuz üretimi sadece Arabat Oku için yıllık yaklaşık 24.000 ton idi.[7]

Günümüzde dil bir sağlık turizmi merkezidir ve Azak Denizi tarafı plaj olarak kullanılmaktadır.

Dil jeofizik olarak Kırım Yarımadası'nın bir parçası iken, siyasi olarak kuzey yarısı Ukrayna'nın Herson Oblastı'na aittir. Güney kısmı ise 2014'ten beri fiilen Rusya Kırım Cumhuriyeti'nin bir parçasıdır. Dilin tamamı ilhak sırasında işgal edildi ancak Rusya Aralık 2014'te güçlerini Kuzey Herson tarafından çekti.[8]

Nüfuslu yerler

Henicheska Hirka, Shchaslyvtseve ve Strilkove kırsal toplulukları, dilin kuzey bölümünde, Herson Oblastı içinde yer almaktadır. Solyane yerleşimi, dilin güney kısmında, Kırım Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak yönetilmektedir.

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Kırım ve Sivastopol şehirlerinin statüsü şu anda Rusya ve Ukrayna arasında anlaşmazlık altındadır; Ukrayna ve uluslararası toplumun çoğunluğu Kırım'ın Ukrayna'nın bir özerk cumhuriyeti olduğunu ve Sivastopol'un Ukrayna'nın bir özel statülü şehri olduğunu düşünüyorken, Rusya ise Kırım'ın Rusya'nın federal bir bölümü olduğunu ve Sivastopol'un Mart 2014'te Kırım'ın Rusya tarafından ilhak edilmesinden bu yana Rusya'nın üç federal şehrinden biri olduğunu düşünmektedir.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ Gutterman, Steve. "Putin signs Crimea treaty, will not seize other Ukraine regions". Reuters.com. 18 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2014. 
  2. ^ Ukraine crisis timeline 3 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News
  3. ^ Semenov, p.624
  4. ^ Geography of the Soviet Union: Physical features. 1964. s. 112. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  5. ^ Azov Sea (Rusça). KKI. 1973. 17 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2010. 
  6. ^ "Sivash" (Rusça). Great Soviet Encyclopedia. 11 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  7. ^ a b Semenov, p.111
  8. ^ "Онлайн казино Украины для игры на реальные деньги (гривны): рейтинг топ сайтов". Онлайн казино Украины (Ukraynaca). 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2023. 

Bibliyografya

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Azak Denizi</span> Karadenizin Kuzeydoğusunda bulunan bir içdeniz

Azak Denizi, Karadeniz'in kuzeydoğusunda yer alan ve Kerç Boğazı ile Karadeniz'e bağlanan Rusya ve Ukrayna arasındaki bir iç denizdir. Yüzölçümü 37.700 km² olan Azak Denizinin uzunluğu 240 km genişliği ise 135 km olup kıyıları alçaktır. Don ve Kuban nehirleri bu denize dökülür. Bu büyük nehirlerin ilave etkisiyle tuzluluk derecesi düşük olan Azak Denizi, Aralık ayından Mart ayına kadar donar. Bol miktarda balık bulunan bu denizde kışın buzlar delinerek balık avlanır.

<span class="mw-page-title-main">Sivastopol</span> Kırım yarımadasında Karadeniz kıyısında bulunan bir liman kenti

Sivastopol, Osmanlı döneminde Akyar, Ukrayna'da Kırım yarımadasında Karadeniz kıyısında bulunan bir liman kentidir. Nüfusu 328.600'dür (2004).

<span class="mw-page-title-main">Kerç Boğazı</span> Karadeniz ile Azak Denizini birleştiren boğaz

Kerç Boğazı. Karadeniz ile Azak Denizi'ni birleştiren deniz geçidi, boğaz.

<span class="mw-page-title-main">Donets Nehri</span>

Donets Nehri, Rusya ve Ukrayna'da Orta Rusya Yaylası'ndan doğan ve Azak Denizi'ne doğru akan nehir. Don Nehri'nin kolu. Uzunluğu 1.053 km olup, beslenme havzasının genişliği 98.900 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Mius</span>

Mius, Ukrayna'nın Donets Dağ Sırası'ndan doğan, Azak Denizi'ne doğru akan ve Miuski Liman'da Azak Deniz'e dökülen Uzunluğu 258 km olup, beslenme havzasının genişliği 6.680 km²'dir.

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz Filosu</span>

Karadeniz Filosu, Rusya İmparatorluk Deniz Kuvvetleri, Sovyet Deniz Kuvvetleri ve Rusya Federasyonu Deniz Kuvvetleri'nin Karadeniz'deki filo. Karargâhı Sivastopol'dadır. Ancak Novorossiysk'a taşınma hazırlığı başladı.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna</span> Doğu Avrupada yer alan bir ülke

Ukrayna, Doğu Avrupa'da bir ülkedir. 603.549 km² yüzölçümüyle tamamı Avrupa'da olan en büyük ülkedir. Doğuda ve kuzeydoğuda Rusya, kuzeyde Belarus, batıda Polonya ve Slovakya güneybatıda Macaristan, Romanya ve Moldova'nın komşusudur. Ayrıca güneyde Karadeniz ve Azak Denizi'ne kıyısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Cumhuriyeti</span> Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir cumhuriyet

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın Kırım'ı ilhakı</span>

Kırım'ın ilhakı, Ukrayna'ya bağlı bir yarımada olan Kırım'ın, 18 Mart 2014'te Rusya tarafından ilhak edilmesi olayıdır. O tarihten beri yarımadada Kırım Cumhuriyeti ve Sivastopol federal şehri olmak üzere iki federal birim bulunmaktadır. Bu federal birimler 2016'ya kadar Kırım Federal Bölgesi'ni oluştururken günümüzde Güney Federal Bölgesi'nin parçasıdır. 2014 Doğu Ukrayna protestolarının bir sonucu olan ilhaktan önce, 2014 Ukrayna devriminin sonrasında Rusya'nın Kırım'a askerî müdahalesi gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Cumhuriyeti</span> Rusyanın işgalindeki Ukrayna toprakları

Kırım Cumhuriyeti, Rusya'nın Kırım Yarımadası üzerinde bulunan bir federal birimi. Cumhuriyetin başkenti ve en büyük şehri olan Simferopol, Sivastopol federal şehrinden sonra Kırım'ın ikinci büyük şehridir. 2014 itibarıyla cumhuriyetin nüfusu 1.891.465'tir.

<span class="mw-page-title-main">Sivaş</span>

Syvash veya Sivaş, aynı zamanda Kokuşmuş Deniz veya Çürük Deniz olarak da bilinir, Azak Denizi'nin batı kıyısında yer alan büyük bir sığ lagün sisteminden oluşur. Dar Arabat Dili ile denizden ayrılan Sivaş'ın suyu yaklaşık 2.560 kilometrekare (990 sq mi) alan kaplamaktadır ve tüm alan yaklaşık 10.000 kilometrekare (3.900 sq mi) üzerine yayılmaktadır. Azak Denizi ile doğu bağlantısına Henichesk Boğazı denir. Sivaş, ana Kırım Yarımadası'nın kuzeydoğu kıyısını sınırlar; Ramsar Konvansiyonu kapsamında Ukrayna'nın sulak alanları olarak kaydedilen Orta ve Doğu Sivaş, 2014 yılında Kırım'ın Rus ilhakından sonra bölgesel tartışma konusu haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Azak-Sivaş Ulusal Doğa Parkı</span>

Azak-Sivaş Ulusal Doğa Parkı, Azak Denizi'nin kuzeybatısındaki Byriuchyi Adası'nda yer alan Ukrayna'nın bir milli parkıdır. Park, Kuzeybatı Azak'ın eşsiz kıyı tabiatını korumak için kuruldu. Her yıl bir milyondan fazla kuşun ziyaret ettiği alan göçmen kuşlar için bir konaklama alanı olarak özellikle önemlidir. Herson Oblastı'nın Henichesk Rayonu'nda yer almaktadır. 25 Şubat 1993 tarihinde kurulan parkın alanı 525.827 hektar (2.030,23 sq mi)'dır.

<span class="mw-page-title-main">Mermer Mağarası (Kırım)</span> Kırımda bir mağara

Mermer Mağaraları, Kırım'da, dağlık masif Çatırdağ'ın alt platosunda yer alan bir mağaradır. Avrupa'nın en çok ziyaret edilen mağaralarından biri olan popüler bir turistik cazibe merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Bıryuçıy Adası</span>

Bıryuçıy Adası, Azak Denizi'nin kuzeybatı kesiminde, Fedotova Dili'nin geniş güney kesiminde yer alan bir kıyı okudur. Fedotova Dili'nin dar kuzey kısmı ile birlikte Bıryuçıy Adası, onu doğudan denizden ayıran Utluk Limanı'nı oluşturur. Günümüzdeki kıyı oku, 1929 yılına kadar, Fedotova Dili'nin kuzey kısmından dar bir boğazla ayrılmış bir adaydı.

Ruslar ve Ukraynalıların, oldukça eskiye dayanan bir savaş tarihi vardır. Bu tarih, pek çok tarihçi ve tarih araştırmacısının inceleme alanına girer.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Platformu</span> Ukraynanın Kırım üzerindeki kontrolünü geri kazanmayı amaçlayan diplomatik girişimi

Kırım Platformu, Ukrayna cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski tarafından oluşturulmuş bir diplomatik girişimdir. 2014 yılında Kırım'ın Rusya Federasyonu tarafından ilhakını tersine çevirerek Rusya-Ukrayna ilişkilerini yeniden tesis etmek için uluslararası bir koordinasyon mekanizması olarak tasarlanmıştır. Kırım Tatarlarının insan haklarının korunması, çevresel bozulma ve Karadeniz ve Azak Denizi bölgesinde ticaretin engellenmesi de zirvede tartışılan konular arasındadır. Platformun açılış zirvesi, Ukrayna'nın bağımsızlığının 30. yıldönümü arifesinde 23 Ağustos 2021'de gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">İvankiv</span> Ukrayna Kiev Oblastında kasaba

İvankiv Ukrayna'nın Kiev Oblastı'nda kent tipi yerleşim yeridir. Teteriv Nehri'nin sol kıyısında yer almaktadır. Daha önce İvankiv Rayonu'nun idari merkezi olan İvankiv şu anda Vyshhorod Rayonu'nda yer almaktadır. Nüfusu 10,191. 2001 yılında nüfusu 10.563 idi.

<span class="mw-page-title-main">Azak Seferi (1641-1642)</span>

Azak Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kazaklar ve Rusya Çarlığı ile askerî mücadelelerinde evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.