Yüksek hızlı demiryolu (YHD), kendine özgü ray sistemi ve bu sisteme entegre özel raylı taşıtları ile geleneksel demiryolu trafiğinden önemli ölçüde daha hızlı ulaşıma imkân tanıyan demiryolu taşımacılığı türüdür. Dünya çapında bir tek geçerli standart tanım bulunmamakla birlikte, 250 kilometre/saat (160 mph) ve üstü hıza uygun yeni demiryolu hatları ve 200 kilometre/saat (120 mph) ve üstü hıza uygun geliştirilmiş mevcut demiryolu hatları yaygın olarak yüksek hızlı demiryolu olarak kabul edilir.
Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.
Taşıt, ulaşım aracı veya vasıta, yük ve yolcu taşımaya yarayan araçların genel adıdır.
Boji, Demiryolu taşıtlarının bir bileşenidir. Görevi tekerleklerin hareketini sağlamak ve taşıtın geri kalan kısmını taşımaktır.
Tren istasyonu, trenlerin yolcu veya yük alıp bırakmak için düzenli olarak durdukları demiryolu tesisidir. Genellikle en az bir platform ve bilet satışı ile bekleme odalarının olduğu bir istasyon binasına sahiptir. Daha büyük tren istasyonları gar olarak adlandırılır.
Başkent Ekspresi, önceden Ankara – İstanbul, 2009-2012 yılları arası Eskişehir – İstanbul ana hattında sefer yapmış TCDD'ye ait bir süper eksprestir. Kalkış istasyonu Eskişehir Garı olan tren 314 km.'lik seyahatini 4:12 saatte tamamlamaktaydı. Başkent Ekspresi her gün iki şehirden karşılıklı olarak hareket etmekteydi. Önceliği yüksek olduğu için demiryolunun tek hat olduğu bölümlerde diğer trenler Başkent Ekspresi'ne yol verirlerdi.
Ekonomi sınıfı hava ve demiryolu ulaşımında en düşük koltuk sınıfıdır. Koltuk araları kısadır ve koltuklar geniş değildir. Bu koşullar nedeniyle konforlu bir yolculuk sağlamazlar. Ancak ucuz fiyatları nedeniyle pek çok yolcu tarafından tercih edilirler.
Yüksek Hızlı Tren ya da kısaca YHT, Türkiye'de TCDD'ye ait yüksek hızlı demiryolu hatları üzerinde TCDD Taşımacılık tarafından işletilen yüksek hızlı tren setleri ile sunulan yüksek hızlı demiryolu hizmetidir.
Demiryolu hat açıklığı, bir demiryolu hattını oluşturan yük taşıyan iki tren rayı arasındaki mesafeyi tanımlar. Dünyadaki demiryolu hatlarının %60'ı standart hat açıklığı olarak 1.435 mm mesafeyi kullanır. Farklı mesafelerdeki hat açıklıkları geniş veya dar olarak adlandırılır. İki farklı hat açıklığına sahip hatların buluştuğu yerlerde hat kesintiye uğrar. Bu yüzden bazı geçiş bölgelerinde farklı hat genişlikleri arasında kolayca geçiş yapılabilmesi için çok sayıda hat içeren kısımlar inşa edilmiştir. Hat açıklığı olmayan tek demiryolu türü monoray olarak adlandırılan hat yapısıdır. Bazı hafif yük taşıyan elektrikli demiryolu hatlarında üçüncü veya dördüncü hat bulunabilmektedir. Esas hattın dışında yer alan bu hat elektrik şebekesinin beslenmesi amacıyla kullanılır.
Türkiye Vagon Sanayisi A.Ş. ya da kısaltmasıyla TÜVASAŞ, Adapazarı merkezli, TCDD'nin bağlı ortaklığında KİT vagon üreticisi eski anonim şirket. TCDD'nin raylı araçların ve parçalarının imalâtı, onarımı ve bakımından sorumluydu.
Vapur, çoğunlukla kısa mesafelerde yolcu taşımacılığında kullanılan bir deniz taşıtı. Yolcuların yanı sıra otomobilleri ve vagonları da taşıyan vapurlara arabalı vapur veya feribot denir.
Toros Ekspresi, Adana Garı ile Konya Garı arasında, Adana, Mersin, Niğde, Konya, Karaman olmak üzere toplam 5 ilin sınırları içerisinden geçerek ve toplam 26 istasyona ulaşım hizmeti sağlayan, TCDD Taşımacılık tarafından işletilen anahat treninidir. Eskiden bu anahat treni Haydarpaşa - Halep - Bağdat arası işlerdi. Ancak o dönemde trenin rotası Ankara'dan geçmekteydi. Daha sonra güzergahı Konya'ya yönlendirilmiş, Haydarpaşa-Gaziantep arasında hizmet vermiş ve haftada bir gün Haydarpaşa-İslahiye-Halep-Şam uluslararası treniyle bağlantılı olarak çalışmıştır. Haydarpaşa'nın geçici olarak kapatılması, İstanbul-Konya Yüksek Hızlı Treni'nin inşaatı ve Gaziray çalışmaları nedeniyle tren önce Eskişehir-Adana hattına kısaltılmıştır. İstanbul-Konya Yüksek Hızlı Treni açıldıktan sonra şu anda Konya-Adana hattında işlemektedir.
Çamlık Buharlı Lokomotif Müzesi ya da Çamlık Demiryolu Müzesi, İzmir'in Selçuk ilçesinde yer alan ve 1997'de hizmete giren Türkiye'deki en büyük açık hava demiryolu müzesidir. Müzenin koleksiyonu Avrupa'daki en büyük buharlı lokomotif koleksiyonlarından biridir.
TCDD Taşımacılık A.Ş., Türkiye'de demiryolu taşımacılığı hizmeti veren bir kamu şirketidir.
Bölgesel tren, şehirler arasında çalışan yolcu Demiryolu hizmetleridir. Bu trenler şehirlerarası demiryolu hattından daha kısa mesafelerde daha fazla durak arasında çalışmakla birlikte banliyö tren hatlarından daha az durak arasında ve daha hızlı çalışmaktadır. Bölgesel tren hizmetleri, kentsel alanların sınırlarının ötesinde faaliyet göstermektedir veya benzer büyüklükteki küçük şehirler ve kasabalar ile bir banliyönün dış kenarında veya dışındaki şehirler ve çevresindeki kasabaları birbirine bağlamaktadır.
TCDD TVS 2000, TÜVASAŞ tarafından Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları için üretilen şehirlerarası yolcu vagonlarıdır. 1990'ların başlarında eskiyen vagonların yerini almak ve TCDD'nin zayıf imajını düzeltmek amacıyla Başkent Ekspresi'nde kullanılmak üzere üretilmiş olup günümüzde Türkiye'de en yaygın kullanılan vagonlardır.
6 Eylül Ekspresi, TCDD Taşımacılık tarafından İzmir-Basmane – Bandırma güzergâhında her gün tek yön işletilen anahat trenidir. Trenin seyahat süresi yaklaşık 5 saat 50 dakika olup, yolculuk sırasında Manisa, Akhisar, Soma ve Balıkesir'de yolcu indirip-bindirme yapmaktadır. Tren 2+1 pulman vagonlar şeklinde hizmet vermektedir. Hattın Bandırma – İzmir arasındaki seferleri 17 Eylül Ekspresi olarak işletilmektedir.
17 Eylül Ekspresi, TCDD Taşımacılık tarafından Bandırma – İzmir-Basmane güzergâhında her gün tek yön işletilen anahat trenidir. Trenin seyahat süresi yaklaşık 5 saat 50 dakika olup, yolculuk sırasında Balıkesir, Soma, Akhisar ve Manisa'da yolcu indirip-bindirme yapmaktadır. Tren 2+1 pulman vagonlar şeklinde hizmet vermektedir. Hattın İzmir – Bandırma arasındaki seferleri 6 Eylül Ekspresi olarak işletilmektedir.
Sloven Demiryolları 1991 yılında Yugoslavya'nın dağılmasından sonra kurulan Slovenya devlet demiryolu şirketidir.
Raybüs veya demiryolu otobüsü, yapısının birçok yönünü bir otobüsle paylaşan, tipik olarak bir otobüs gövdesi ve bojiler yerine sabit bir taban üzerinde dört tekerleği olan hafif bir yolcu raylı taşıttır. Başlangıçta 1930'larda tasarlanan ve geliştirilen raybüsler, görünüş olarak hafif vagonlara benzer özelliklere sahip daha büyük boyutlara dönüştü ve genellikle vagon ve vagon terimleri birbirinin yerine kullanılır. Özellikle az kullanılan demiryolu hatlarında kullanılmak üzere tasarlanan raybüsler, Almanya, İtalya, Fransa, Birleşik Krallık ve İsveç gibi Avrupa ülkelerinde yaygın olarak kullanıldı.
