Arılı, Fındıklı
| Arılı | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin konumu | |
  Arılı Arılı'nın Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Fındıklı |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 252 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 387 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53740 |
Arılı, Rize ilinin Fındıklı ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Arılı ve Gürsu köylerinin ortak eski adı Pitshela'dır. Arılı Deresi ise Lazca "Pitshela Tzkari" (ფიცხელა-წკარი) olarak bilinir.[3] Kültür tarihçisi Nikolay Marr da köyün adını Pitshela (ფიცხელა) biçiminde yazmıştır.[4] Bu yer adı, söz konusu derenin akışına bağlı olarak, hızlı anlamına gelen Gürcüce "pitsheli" (ფიცხელი) kelimesinden türemiş olabilir.[5] Pitshela tek yerleşimken, sonradan "Yukarı Pitshela" ve "Aşağı Pitshela" olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Bu yer adı Türkçeye Pishela şekinde girmiştir. Nitekim bugün Arılı adını taşıyan köy, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde sadece Pishela (پسخلا) olarak geçer.[6] 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise Piskala-yı Süfla (پسقالا سفلا) şeklinde yazılmıştır.[7]
Pitshela köyünün bulunduğu Lazeti bölgesi, Antik Çağda Kolheti Krallığı'nın sınırları içinde bulunuyordu. Osmanlılar, Trabzon İmparatorluğu'nu 1461'de ortadan kaldırdıktan sonra bu bölgeyi ele geçirmiştir. 1876 Trabzon vilayeti salnamesine göre bu yerleşim, Trabzon vilayetinin Lazistan sancağının Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 68 hanede yaşayan 135 kişiden oluşuyordu. Bu sayının sadece erkek nüfusunu ihtiva etme ihtimali bulunmaktadır. Köyde vergiye tabi hayvan varlığı olarak 155 koyun ve keçi, 207 inek ve 8 öküz tespit edilmiştir.[8]
Aşağı Pitshela veya Pishala köyü, Birinci Dünya Savaşı yıllarında Rus idaresi sınırları içinde kalmıştır. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze, 1917 yılında Lazistan bölgesine yaptığı araştırma gezisinde, "Pitshala Süfla" (ფიცხალა ს.) şeklinde not ettiği köyde 81 hanenin yaşadığını yazmıştır. Vitze'ye (ვიწე) bağlı olan köyde ayrıca 38 hane Hemşinli nüfusu olduğunu belirtmiştir.[9] Nikolay Marr da 1910 yılında Aşağı Pitshala'da Lazların dışında Hemşinlilerin de yaşadığını ifade etmiştir. Marr'ın verdiği bilgiye göre, köyün solundan akan "Pitshela Tzkari", sağından akan "Mzuğu Tzkari"ile (მზუღუ წკარი) birleşiyor ve daha aşağıda Vitze Deresi'ne katılıyordu.[4]
Aşağı Pitshela köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde, Rize vilayetinin Hopa kazasının Viçe nahiyesine bağlıydı.[7] 1935 genel nüfus sayımında "Pishalaisüfla" olarak yazılmış olan köy, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Hopa kazasının Viçe nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 529 kişiden oluşuyordu.[10] Aşağı Pitshela köyü 1945 genel nüfus sayımında da "Pisholasüfla" olarak geçmesine rağmen, 1950 genel nüfus sayımında Arılı adıyla kaydedilmiştir. Bu iki tarih arasında köyün adının Arılı olarak değiştirilmiş olduğu anlaşılmaktadır.[11][12] 1965 genel nüfus sayımında Arılı köyünün nüfusu 649 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 334 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Coğrafya
Arılı köyü, Rize il mekezine 69 km, Fındıklı ilçe merkezine 9 km uzaklıktadır.[14] Köydeki Zanna, Bulizeni, Damcuma ve Pazine mahallelerinin adları Lazcadır.[15]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 387[2] |
| 2019 | 426[2] |
| 2018 | 482[2] |
| 2017 | 275[2] |
| 2016 | 268[2] |
| 2015 | 294[2] |
| 2014 | 310[2] |
| 2013 | 282[2] |
| 2012 | 262[2] |
| 2011 | 296[2] |
| 2010 | 276[2] |
| 2009 | 265[2] |
| 2008 | 264[2] |
| 2007 | 281[2] |
| 2000 | 369[14] |
| 1990 | 558[14] |
| 1985 | 635[14] |
Kaynakça
- ^ "Arili, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Fındıklı Arılı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ "İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი) 2 cilt, I. Cilt, Batum, 1977, s. 87". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ a b Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 76, ISBN 9786055753634.
- ^ "ფიცხელი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 18 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 368, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 622.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 369, ISBN 9789157871117.
- ^ "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 156". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 310" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021.
- ^ 1945 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 159
- ^ 1950 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1954, s. 137.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 525" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ a b c d "Arılı Köyü". YerelNet.org.tr. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ "Türkiye'deki Mülki idarelere bağlı diğer yerlerin listesi". netdata.com. 21 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2022.
