İçeriğe atla

Apollonios (Yeni Pisagorcu filozof)

Kontrol Edilmiş
Tuvanalı Apollon

Tuvanalı Apollon ya da Tuvanalı Apollonius (Yunanca: Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεύς) (d. 15? - ö. 100?),[1] Roma İmparatorluğu'nun Kapadokya ilindeki Tuvana (günümüzde Niğde'dedir) kentinde doğmuş, yenipisagorculuğun en önemli temsilcilerinden Yunan filozof.
Apollon, 16 yaşındayken Tuvana'dan Tarsus'a geçti. Tarsus'ta Pisagor'un okulunda okudu ve yenipisagorcu öğretinin önemli savunucularından biri olarak birçok ülkeyi dolaştı.[2] Bir okul kurduğu Efes kentinde öldü. Yaşamı İsa ile aynı döneme rastlayan düşünür, tarihin ilk vejetaryeni olarak biliniyor.[3] Filostratus ondan sonra onun hayatını anlatan Tuvanalı Apollon'un Hayatı adlı kitabı yazmıştır.Kendisine ait kaynaklar 170-180 yılları arasında kaleme alındığı öne sürülmektedir. Tuvanalı Apollon, İslami eserlerde Balinas, Balinus vb. isimlerle bahsedilmektedir.[4]

Hakkında

Septimius Severus'un eşi İmparatoriçe Julia Domna'nın isteği üzerine Sofist Filostratus tarafından kaleme alınan Tuvanalı Apollon'un Hayatı bilinen en ayrıntılı kaynaktır. Filostratus, eseri, imparatoriçenin ölümünden (MS 217)[5] sonra 220ler ilâ 230larda tamamladı. Filostratus'un kitabı Apollon'un hayatı konusunda gelecek kuşakları etkilemiştir ve günümüzde de Apollon ile ilgili tartışmalarda başlıca kaynaktır. Eserin iyi yönlerinden birisi günümüzde bütün nüshaları yok olmuş olan bazı eski eserlerden bilgiler içermesidir. Bunların içinde Kurbanlık Sunular Üzerine isimli eserden alıntılar ve Apollon'a izafe edilen bazı mektuplar sayılabilir. Apollon, bu eserlerden bazılarını bizzat kaleme almış olabilir. Bunların içinde artık nüshası bulunmayan Pisagor'un Hayatı da vardır.[6] Filostratus'un kaynak olarak kullanmış olduğu en az iki kitap günümüzde mevcut değildir, bunlardan birisi imparatorun yardımcılarından Maximus'un yazmış olduğu ve Apollon'un, Maximus'un memleketi olan Kilikya'daki Aegaeae'daki faaliyetleri ve Moiragenes adındaki bir yazar tarafından kaleme alınmış bir Apollon biyografisidir. Ayrıca, Filostratus'un eserinden ayrı olarak Apollon'a izafe edilen bazı mektuplar günümüze ulaşmıştır.[7]

Filostratus'un kullandığını belirttiği temel kaynaklarından birisi Damis'in hatıralarıdır. Damis, Apollon'un arkadaşı ve yardımcısıydı. Bazı uzmanlar, Damis'in hatıralarının Filostratus'un uydurması olduğunu savunmaktadırlar.[7] Bununla birlikte, eserin gerçekten var olduğunu fakat başka birisi tarafından uydurulup Filostratus tarafından hakiki sanılarak safça kullanıldığını savunanlar da vardır.[8] Filostratus, Apollon'un seyyah bir filozof olduğunu ve mucizevi işler yaptığını, genelde Yunanistan ve Anadolu'da dolaşmakla birlikte İtalya, İspanya, Kuzey Afrika, Mezopotamya, Hindistan ve Habeşistan'a da seyahat ettiğini yazmaktadır. Ayrıca İmparator Nero'nun filozofların Roma şehrine girişine yasak koymasına aldırmayarak şehre girişini ve İmparator Domitian döneminde imparatorun huzuruna çağrılışını ve imparatora karşı sert sözlerle muamele etmesini ayrıntılı olarak anlatmaktadır. Apollon, imparatora komplo kurmakla, insan kurban etmekle ve büyü yoluyla bir salgın hastalığı önceden tahmin etmekle suçlanmıştır. Filostratus eserinde, Tuvanalı Apollon'un ölümünden sonra göğe yükseltildiğini ima etmektedir.[9]

Filostratus'un kitabındaki bilgilerin ne kadar tarihsellik özelliği taşıdığı günümüzde uzmanların Filostratus'a ne kadar güvendiklerine göre ve Damis diye bir şahsın varlığına kâni olup olmadıklarına göre değişebilen bir durumdur. Bu uzmanlardan bazıları, Apollonius'un Batı Avrupa'ya hiç seyahat etmediğini ve MS 3. asra değin Batı'da hiç tanınmadığını, kendisi de Suriye eyaletinden olan Julia Domna'nın onu Batı'da tanınan bir şahıs hâline getirme arzusuyla öğretilerinin ve hayatının Batı'da tanınır hâle getirildiğini savunmaktadır.[10] Aynı uzmanlara göre Julia Domna, Filostratus'a, Apollon'un olağanüstü güçleri olan ve Pisagor'dan bile büyük korkusuz bir bilge olarak anlatıldığı biyografiyi yazdırdı. Julia Domna'nın böyle bir amaç güttüğü fikrini destekleyen bir bilgi, oğlu Caracalla'nın Tuvanalı Apollon'a tapmasıdır.[11] Julia Domna'nın kardeşinin torunu Alexander Severus da Tuvanalı Apollon'a tapmış olabilir.[12]

Kaynakça

  1. ^ Maria Dzielska. Apollonius of Tyana in Legend and History, Roma 1986, s. 30–38.
  2. ^ Kemerhisar Belediyesi. "Tuvanalı Apollonius". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  3. ^ Milliyet Kültür & Sanat. "Tyana gün ışığına çıkıyor". 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2009. 
  4. ^ The Encyclopaedia of Islam, Vol. 1, Martin Plessner; "Balinus"; Leiden 1960, s. 994-995. Ursula Weisser; Das "Buch über das Geheimnis der Schöpfung" von Pseudo-Apollonios von Tyana, Berlin 1980, s. 23-39. Maria Dzielska; Apollonius of Tyana in Legend and History; s. 112-123
  5. ^ Philostratus; Christopher P. Jones; The Life of Apollonius of Tyana; 2005; Harvard University Press; s. 2; ISBN 0-674-99613-5
  6. ^ Maria Dzielska; Apollonius of Tyana in Legend and History; Roma: 1986; s. 138-146; ISBN 88-7062-599-0
  7. ^ a b E. L. Bowie; Apollonius of Tyana: Tradition and Reality; (ANRW 2, no. 16, 2); 1978; s. 1663-1667
  8. ^ Jaap-Jan Flinterman; Power, Paideia and Pythagoreanism; Amsterdam:1995; s. 79–88. Ayrıca bkz. Maria Dzielska; Apollonius of Tyana in Legend and History; Roma: 1986; s. 12–13, 19–49, 141; ISBN 88-7062-599-0
  9. ^ Philostratus; The Life of Apollonius; 8.30-31 25 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ Maria Dzielska; Apollonius of Tyana in Legend and History; Roma: 1986; s. 83–85, 186–192; ISBN 88-7062-599-0
  11. ^ Cassius Dio; Roman History; 78.18.4 19 Ekim 2017 tarihinde at Archive-It sitesinde arşivlendi. Ayrıca bkz. Maria Dzielska; Apollonius of Tyana in Legend and History; Roma: 1986; s. 56, 59-60
  12. ^ [1] 28 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Historia Augusta; 29.2 28 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Dzielska bu bilginin doğruluğuna şüpheyle yaklaşmaktadır. Bkz. Apollonius of Tyana in Legend and History; Roma: 1986; s. 74

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Apollonios (Pergeli matematikçi)</span> Konik kesitler üzerine yazılarıyla tanınan antik Yunan coğrafyacı ve astronom

Pergeli Apollonius, konik kesitler üzerindeki çalışmaları ile tanınan Antik Yunan geometri uzmanı ve astronom. Öklid ve Arşimet'in konuya katkılarından başlayarak, onları analitik geometrinin icadından önceki duruma getirdi. Elips, parabol ve hiperbol terimlerinin tanımları bugün kullanımda olanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Neron</span> 5. Roma imparatoru (s. 54–68)

Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus, esas adı Lucius Domitius Ahenobarbus olan ve aynı zamanda Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus olarak da bilinen, Julio-Claudian Hanedanı'nın beşinci ve son Roma imparatoru. Nero, büyük amcası Claudius tarafından tahtın vârisi olarak evlatlık edinilmiştir. Nero Claudius Caesar Drusus olarak, İmparator Claudius'un ölümünün ardından, 13 Ekim 54'te Roma tahtına oturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Caracalla</span>

Lucius Septimius Bassianus,, Caracalla olarak da bilinen, 211 – 217 yılları arasında tahta çıkmış Roma imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Septimius Severus</span> Roma imparatoru

Septimius Severus, sadece Severus olarak da anılır, 193'ten 211'e kadar Roma imparatoruydu. Afrika eyaletinin Leptis Magna şehrinde doğdu. Afrika kökenli ilk Roma imparatorudur. Marcus Aurelius ve Commodus'un hükümdarlıkları döneminde devlet kademelerinde yükseldi. Beş İmparator Yılı'nda İmparator Pertinax'ın ölümünü takiben Severus gücü ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Titus (Roma imparatoru)</span>

Titus Flavius Vespasianus, Titus adıyla da bilinen Flavius Hanedanı mensubu, Roma imparatorudur.

<span class="mw-page-title-main">Alexander Severus</span> Roma İmparatoru

Marcus Aurelius Severus Alexander, genellikle Severus Alexander olarak çağrılan, (222-235) arası Severuslar Hanedanı üyesi Roma imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Elagabalus</span> 218-222 yılları arasında Roma imparatoru

Elagabalus ya da Heliogabalus d. 204 civarı–ö. 11 Mart 222, Varius Avitus Bassus ve aynı zamanda Varius Avitus Bassianus Marcus Aurelius Antoninus olarak da bilinen, Severus hanedanına mensup, 218 - 222 arası Roma imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Aurelianus</span> Roma İmparatoru (MS 270-275)

Lucius Domitius Aurelianus, Aurelian olarak bilinen ve 3. yüzyıl sonu - 4. yüzyıl başında Roma İmparatorluğunun gücünü tekrar toparlamasına yardım eden birkaç başarılı "asker imparator"dan ikincisi olan Roma imparatoru.

Philostratus ya da Filostratus, Roma imparatorluğu döneminde yaşamış olan dört Yunan filozofun adıdır:

  1. (150-200 civarı) "Philostratus I": Pek tanınmayan bir yazar, Muhtemelen Philostratus II tarafından yazılmış olan Nero adlı bir diyaloğuyla tanınır.
  2. (170-247 civarı) "Philostratus II": Philostratus I'in oğlu. "Atinalı Philostratus" ya da "Lucius Flavius Philostratus" olarak da tanınır.
  3. (190 civarında doğdu) "Philostratus III": Muhtemelen Philostratus II'nin yeğeni. "Limnili Philostratus" ya da "Yaşlı Philostratus" olarak da bilinir.
  4. (220 civarında doğdu) "Philostratus IV": Muhtemelen Philostratus III'ün torunu. "Limnili Philostratus" ya da "Genç Philostratus" olarak da bilinir.

Dio Chrysostom, Prusa'lı (Bursa) Dion ya da Dio Cocceianus, MS 1. yüzyılda Roma İmparatorluğunda yaşamış Yunan hatip, yazar, filozof ve tarihçi. Söylevlerinin seksen tanesine ilave olarak, birkaç mektubu, Saçlara şükrettiği eğlenceli bir denemesi ve diğer eserlerinden parçalar günümüze kadar ulaşmıştır. Soyadı olan Chrysostom, "altın-ağızlı" anlamına gelen Yunanca khrysostomos kelimesinden gelir. Bir başka Roma dönemi tarihçisi olan Cassius Dio ya da 4. yüzyılda yaşamış bir piskopos olan Antakyalı John Chrysostom ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kemerhisar, Bor</span>

Kemerhisar, Türkiye'nin Niğde ilinin Bor ilçesine bağlı bir beldedir. Bor merkez bucağından sonra Bor ilçesinin diğer tek bucağıdır. Niğde il merkezinin 24 km güneyinde, Bor ilçe merkezine 8 km uzaklıkta ve Bahçeli beldesiyle bitişik durumdadır. Gülek Geçidi'nin Kapadokya'ya açıldığı bölgedeki yüzlerce yıllık tarihe sahip belde geç Hitit ve Romalılar döneminde öne çıkmıştır. Kemerhisar, Tyana ören yeri, su kemerleri ve Romalılardan kalma birçok eseri barındırır.

<span class="mw-page-title-main">II. Rudolf (Kutsal Roma imparatoru)</span>

II. Rudolf, Macar Kralı, Bohemya Kralı, Avusturya Arşidükü ve Kutsal Roma İmparatorudur. Habsburg Hanedanı'nın bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Simeon</span>

I. Simeon, lakabı Büyük Simeon,, Birinci Bulgaristan İmparatorluğu'nun 893-927 yılları arasında hüküm süren çarı. I. Boris'in oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">İsidoros (matematikçi)</span> Bizanslı Rum bilim insanı ve mimar

Miletli İsidoros, Bizans imparatoru Justinianus'un tarafından, Konstantinopolis'teki Ayasofya katedralini yeniden tasarlatmak için, Anthemios ile beraber görevlendirilen Yunan mimar ve matematikçiydi. Pek çok akademik disiplinle ilgilenmiş İsidoros, Arşimet'in önemli eserlerinin derlemesini ve bakımsızlıktan neredeyse yok olmak üzere olan Öklit'in Elementler'i kitabının XV numaralı cildinin düzenlemesini ve restoresini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yunan matematiği</span> Eski Yunanların Matematiği

Yunan matematiği, Doğu Akdeniz kıyılarında MÖ 7. yüzyıldan MS 4. yüzyıla kadar uzanan Arkaik dönemden Helenistik ve Roma dönemlerine kadar yazılan matematik metinleri ile ortaya çıkan fikirleri ifade eder. Yunan matematikçiler, İtalya'dan Kuzey Afrika'ya tüm Doğu Akdeniz'e yayılmış şehirlerde yaşadılar, ancak kültür ve dil açısından birleştiler. "Matematik" kelimesinin kendisi Antik Yunancadan türemiştir: Grekçe: μάθημα: máthēma Yunanca telaffuz: [má.tʰɛː.ma] Yunanca telaffuz: [ˈma.θi.ma], "eğitim konusu" anlamına gelir. Kendi iyiliği için matematik çalışması ve genelleştirilmiş matematik teorilerinin ve kanıtlarının kullanılması, Yunan matematiği ile önceki uygarlıkların matematiği arasındaki önemli bir farktır.

<span class="mw-page-title-main">Dikaiarhos</span> MÖ 4. yüzyıl Yunan filozof ve coğrafyacı

Messanalı Dicaearchus, ayrıca Dicearchus veya Dicearch olarak da bilinen Yunan filozof, kartograf, coğrafyacı, matematikçi ve yazardır.

Hypsicles, Gökcisimlerinin yükselişi Üzerine ve bir kürenin içerisine düzgün katıların çizilmesiyle ilgilenen bir çalışma olan Öklid'in XIV. Elemanlar Kitabı kitaplarını yazmasıyla tanınan eski bir Yunan matematikçi ve astronom.

<span class="mw-page-title-main">Nikomahos</span> Greko-Suriyeli matematikçi (MS. yak. 60 - yak. 120)

Gerasalı Nicomachus antik Yunanca yazılmış Aritmetiğe Giriş ve Harmonik El Kitabı adlı eserleriyle tanınan önemli bir antik Yunan matematikçi.

Gerald James Toomer, antik Yunan ve Orta Çağ İslam astronomisi üzerine çok sayıda kitap ve makale yazmış bir astronomi ve matematik tarihçisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.