İçeriğe atla

Apollodoros Artemitinos

Apollodoros Artemitinos (GrekçeἈπολλόδωρος Ἀρτεμιτηνός; Artemitalı Apollodoros) MÖ 130-87 yılları arasında yaşamış Yunan tarihçisidir. Apolloniatis'teki Greko-Part şehri Artemita şehrindendir ve Part İmparatorluğu'nun bir vatandaşıdır.[1]

Hayatı

Appollodorus'un doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir. Genellikle MÖ 130-87 yılları arasında başarılı olduğu varsayılır, ancak MÖ 99-66 ve MÖ 66-44 yılları da seçenekler arasında yer almıştır.[1] Apollodoros, Part İmparatorluğu'nun tarihini, Parthika (Grekçeτὰ Παρθικὰ) en az dört kitapta yazmıştır. Strabon ve Athenaeus'ta da ondan alıntılar vardır. Strabon onun çok güvenilir olduğunu belirtmiştir. Apollodoros'un Dicle kıyısındaki Artemita ve Seleukia arşivlerini çalışmalarında kullandığı anlaşılmaktadır. Greko-Baktriyalılar hakkında bazı bilgiler Strabon'un eserinde korunmuştur:

" Baktriya'nın isyana neden olan Yunanlılar, ülkenin bereketi nedeniyle o kadar güçlendiler ki, sadece Ariana'nın değil, aynı zamanda Apollodoros Artemitinos'un söylediği gibi Hindistan'ın da efendileri oldular: ve daha fazla kabile İskender tarafından değil, özellikle Menander tarafından (en azından Hypanis'i doğuya doğru geçip Imaus'a kadar ilerlediyse) boyunduruk altına alındı, çünkü bazıları şahsen onun tarafından, diğerleri ise Baktriyalıların kralı Euthydemus'un oğlu Dimitrios tarafından boyunduruk altına alındı; ve sadece Patalena'yı değil, aynı zamanda kıyının geri kalanında Saraostus ve Sigerdis krallığı olarak adlandırılan yeri de ele geçirdiler. Kısacası, Apollodoros, Baktriyana'nın Ariana'nın bir bütün olarak süsü olduğunu söylüyor; ve dahası, imparatorluklarını Seres ve Phryni'ye kadar genişlettiler." (Strabon, Geographia, 11.11.1 )

Orta Asya'ya ilişkin genel coğrafya bilgisinden de söz edilmektedir:

"Buna göre, Apollodoros Artemitinos'un belirttiği gibi, Hyrcania'dan Babil'deki Artemita'ya olan mesafe sekiz bin stadia ise ve oradan Pers Denizi'nin ağzına olan mesafe sekiz bin daha fazlaysa ve Etiyopya'nın uç noktalarıyla aynı paralelde bulunan yerlere olan mesafe de yine sekiz bin veya biraz daha azsa, yukarıda belirtilen yerleşim alanının genişliğinden, Hyrcanian Denizi'nin girintisinden o denizin ağzına kadar daha önce verdiğim mesafe kadar bir mesafe kalacaktır" (Strabon, Geographia, 11.11.1 )

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b Chaumont 1986, ss. 160-161.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bitinya</span> Günümüzde Kocaeli ilinin İzmit ilçesinin eski adı

Bitinya Krallığı veya Bitinya, M.Ö. 377 ve M.Ö. 64 yılları arasında Nikomedia (İzmit) başkentli, İzmit Körfezi, İstanbul, Sakarya, Düzce ve Bursa arasında kalan bölgede hüküm sürmüş, Trakya kökenli Bitinler tarafından kurulmuş devlet. Aynı zamanda ülke toprakları coğrafî bir tâbir olarak da sıklıkla kullanılmaktadır. Osmanlı Devleti'nin kurulduğu bölge de içerisinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Pontus</span> Karadenizin güney kıyısında, günümüz Türkiyesinin Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan bir bölge

Pontus Karadeniz'in güney kıyısında, günümüz Türkiye'sinin Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan bir bölgedir. Bu ad bölgenin kıyıları ve iç kesimlerinde yer alan dağlar için, Arkaik Dönem itibarıyla burayı kolonileştiren Grekler tarafından Karadeniz'in Grekçe ismi olan: Πόντος Εὔξεινος, Pontos Eukseinos 'dan türetilerek verilmiştir. Daha sonra Eshilos'un Persler eseri ve Herodot'un Herodot Tarihi eseri dönemlerinde sadeleşerek Pontos adı kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Han Hanedanı</span> çinde M.Ö. 206 - M.S. 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedan

Han Hanedanı, Çin'de MÖ 206 – MS 220 tarihleri arasında hüküm sürmüş hanedanıdır. Dönemin önemli klanlarından Liu tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Selefkî İmparatorluğu</span> Antik Helen devleti

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

<span class="mw-page-title-main">Part İmparatorluğu</span> MÖ 3.yy MS 3.yy arasında hüküm sürmüş bir İranî imparatorluğu

Part İmparatorluğu, Arsakes İmparatorluğu olarak da bilinen, eski İran'da önemli bir siyasi ve kültürel güç olup Medler'den ve Ahamenişler'den sonra gelen üçüncü yerel hanedanlıktır. Hanedanın adı, MÖ 247 yılında, Helenistik krallık Selevkoslar'ın yönetiminde bir satraplık konumunda olan İran'ın kuzeydoğusundaki Parthia bölgesini ele geçirdikten sonra bağımsızlığını ilan eden Parni kabilesi lideri I. Arsakes'tan gelmektedir. Arsakes'in adı onursal bir unvan olarak kendisinden sonra gelen bütün Part kralları tarafından kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Misya</span>

Misya, Antik Çağ'da Anadolu'nun kuzeybatısında yer alan ve günümüzde yaklaşık olarak Bandırma, Erdek, Balıkesir, ilinin tümünü, Manisa, İzmir, Kütahya, Bursa, Çanakkale illerinin bir kısmını kapsayan bölge ve çevrenin adıdır. Herodot’tan 400 yıl sonra Amasya doğumlu coğrafyacı Strabon yazdığı Coğrafya isimli kitabında Uludağ, Olympos ve Mysia Olympos’u olarak geçer. Strabon, Mysia isminin aslının Lidya'lılarda gürgen ağacı anlamına gelmekte olduğunu belirtir. Ünlü coğrafyacı, Prusia (Bursa) kentinin Mysia Olympos’u (Uludağ) eteklerinde kurulduğunu, Frigyalılar ve Misyalılar sınır komşusu olduğunu belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Soli, Mersin</span> antik Kilikya şehri

Soli, Mersin'in Mezitli ilçesinde antik bir kenttir. Antik çağlarda Kilikya Bölgesi olarak adlandırılan bölgede, Dağlık ve Ovalık Kilikya olarak adlandırılan bölümlerin tam ortasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Krallığı</span>

Ermenistan Krallığı, aynı zamanda Büyük Ermenistan Krallığı, veya basitçe Büyük Ermenistan, bazen Ermeni İmparatorluğu olarak da anılır, Antik Çağ'da bir monarşiydi. Hristiyanlığı devlet dini olarak kabul eden ilk devlettir. MÖ 321'den MS 428'e kadar varlığını sürdürmüştür. Tarihi, üç kraliyet hanedanı tarafından birbirini takip eden saltanatlara bölünmüştür: Orontid, Artaxiad ve Arsacid (52-428).

<span class="mw-page-title-main">Kizikos</span> Türkiyenin Balıkesir ili sınırları içinde, Kapıdağ Yarımadasının güneyinde yer alan Mysia antik kenti

Kizikos, günümüz Erdek ilçesi yakınlarında, Marmara Denizi kıyısındaki Misya antik kentidir. Aslen Marmara Denizi'nde bir ada olduğu söylenen ve eskiden anakaraya ya yapay yollarla bağlanan klasik dönemde Arctonnesus adıyla anılan bugünkü Kapıdağ Yarımadası'nın güney kıyı tarafında bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">III. Antiohos</span>

III. Antiohos, Seleukos İmparatorluğu'nun 6. hükümdarı. MÖ 222'den MÖ 187'ye kadar hükümdarlık yapmıştır. Krallık topraklarını I. Seleukos dönemindeki en geniş sınırlarına tekrar ulaştırarak “Büyük” unvanını almış ancak Romalılar karşısında Magnesia Muharebesi'nde aldığı ağır yenilgi nedeniyle kendi döneminde Avrupa ve Batı Anadolu'daki topraklarını kaybetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Grek-Baktriya Krallığı</span>

Grek-Baktriya Krallığı, Orta Asya'daki Baktriya ve Soğdya'yı MÖ 250'den 125'e kadar kontrol etmiş, Hint-Yunan Krallığı ile birlikte Helenistik dünyanın en doğusundaki devlet. Günümüz Afganistanının kuzeyinde merkezlenmiştir. Devletin günümüzdeki doğu Afganistan ve Pakistan'a MÖ180'de genişlemesi, MS 10'a kadar devam edecek Hint-Yunan Krallığı'nı kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Myus</span>

Myus, Aydın'nın Söke Ovası'nda, tarihi Karya bölgesinde yer alan bir Antik Yunan kenti. Yerleşke, İyon Birliği'ni oluşturan 12 İyon kentinden biridir. Ayrıca, Miletus ve Priene ile birlikte İyonca alt lehçesini konuşan üç şehirden biriydi. Bu üç şehir de Anadolu'nun batı kıyısının ortasında, Maeander Nehri'nin ağzına yerleştirilmiş İyon kolonileriydi.

<span class="mw-page-title-main">II. Dimitrios (Seleukos imparatoru)</span> Seleukos kralı

II. Dimitrios Nikator, I. Dimitrios Soter'in oğullarından biridir. Annesi, kardeşi VII. Antiohos Sidetes'te olduğu gibi Laodice V olmuş olabilir. Demetrius, Parthia'daki Hyrcania'da birkaç yıllık esaretle ayrıldığı ilk olarak MÖ 145 Eylül'den MÖ Temmuz/Ağustos 138'e ve yine MÖ 129'dan MÖ 125'teki ölümüne kadar iki dönem boyunca Seleukos İmparatorluğu'nu yönetti, Kardeşi VII. Antiohos, iki hükümdarlığı arasındaki ara dönemde Seleukos İmparatorluğu'nu yönetti.

<span class="mw-page-title-main">I. Arsakes</span> İlk Part kralı (247–217 MÖ)

I. Arsakes, MÖ 247'den MÖ 217'ye kadar hüküm süren Partların ilk kralı ve aynı zamanda Partların Arsakes Hanedanı'nın kurucusu ve adını verendir. Dahae konfederasyonunun üç kabilesinden biri olan Parni'nin lideri Arşak, hanedanını M.Ö. 3. yüzyılın ortalarında, Part satraplığını, Selefkî İmparatorluğu'na isyan eden Andragoras'tan fethederek kurmuştur. Saltanatının geri kalanını bölgedeki egemenliğini sağlamlaştırmakla geçirmiş ve Selefkîlerin Parthia'yı yeniden fethetme çabalarını başarıyla durdurmuştur. Arşak'ın başarıları sonra gelen Arşak hükümdarları arasında onu popüler hae getirmiş ve adı kraliyet onur unvanı olarak kullanmıştır. Arşak, öldüğünde güçlü bir devletin temellerini atmıştı; bu devlet, eski Yakın Doğu kraliyet unvanı olan Kralların kralı unvanını üstlenen büyük büyük yeğeni I. Mitridates'in yönetimi altında bir imparatorluğa dönüşmüştür. Arşak'ın yerine oğlu II. Arsakes geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Fraates</span> Part kralı

I. Fraates, MÖ 170/168'den MÖ 165/64'e kadar Arşak hanedanının kralıdır. Mardialılara boyun eğdirmiş, Elburz Dağları'ndaki topraklarını fethetmiş ve Hyrkania'yı Selefkî İmparatorluğu'ndan geri almıştır. MÖ 165/64'te ölmüş ve yerine varisi olarak atadığı kardeşi I. Mithridatis geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Erdevân</span> Part kralı

I. Erdevân, eski bilim adamları tarafından yanlış bir şekilde II. Erdevân olarak bilinir, y. 127 MÖ - 124/3 MÖ arası kısa süre Part İmparatorluğu'nun kralıdır. Kısa saltanatı, doğuda Yüeçilere karşı yapılan bir savaş sırasında öldüğünde aniden sona ermiştir. Yerine oğlu II. Mitridates geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Orodes</span> Part kralı

I. Orodes, MÖ 80'den 75'e kadar Part İmparatorluğu'nun kralıdır. I. Gotarzes'in oğlu ve vârisidir. Onun hükümdarlığı nispeten belirsizdir. Tahtı MÖ 87-80'de sözde amcası III. Mithridatis tarafından gasp edilmiş olabilir, ancak bu bilimde çok az destek buldu. Askeri faaliyetlerinden I. Orodes'in, MÖ 81/80'den itibaren bağımsız olan Elymais'te MÖ 78 yılında Part egemenliğini yeniden kurduğu bilinmektedir. I. Orodes sonra tahtı, kraliyet Arsakes Hanedanı'nın farklı bir koluna mensup olan yaşlı Part prensi Sinatrukes'a kaptırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Pakorus</span> Part kralı

II. Pakorus, 78'den 110'a kadar Part İmparatorluğu'nun Kralların kralıdır. I. Vologases'in oğlu ve halefidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Dimitrios (Baktriya kralı)</span> MÖ 2. yüzyılda Greko-Baktriya ve Hint-Yunan kralı

I. Dimitrios Anicetus, Damaytra olarak da bilinir Grek-Baktriya ve daha sonra Hint-Grek kralıydı, Baktriya'dan eski kuzeybatı Hindistan. Greko-Baktriya Krallığı hükümdarı Euthydemus I'in oğluydu ve MÖ 200 civarında onun yerine geçti, ardından günümüzde Afganistan'ın güneyinde, İran'da, Pakistan'da ve Hindistan'da geniş alanları fethetti.

Artemita veya Apolloniatis'teki Artemita, günümüzde doğu Irak'ta bulunan Sittacene bölgesindeki bir Grek şehridir. Artemita, Asur İmparatorluğu döneminde yerleşim yeri olarak kullanılmış ve daha sonra Part İmparatorluğu döneminde gelişmiştir.