İçeriğe atla

Apollo 13

Apollo 13
Atmosfere girişten saatler önce, Apollo Ay Modülü Aquarius'tan görünen Odyssey'in hasarlı hizmet modülü
Görev türüMürettebatlı Ay'a iniş girişimi (H)
UygulayıcıNASA
COSPAR kimliği1970-029A Bunu Vikiveri'de düzenleyin
SATCAT no.4371[1]
Görev süresi5 gün, 22 saat, 54 dakika, 41 saniye[2]
Uzay aracı özellikleri
Uzay aracı
Üretici
Fırlatma ağırlığı45.931 kilogram (101.261 lb)[2]
İniş ağırlığı5.050 kilogram (11.133 lb)[2]
Mürettebat
Mürettebat sayısı3
Üyeler
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi11 Nisan 1970, 19:13:00 (11 Nisan 1970, 19:13:00) UTC
RoketSaturn V SA-508
Fırlatma yeriKennedy LC-39A
Görev sonu
KurtaranUSS Iwo Jima (LPH-2)
İniş tarihi17 Nisan 1970, 18:07:41 (17 Nisan 1970, 18:07:41) UTC
İniş yeriGüney pasifik okyanusu
21°38′24″G 165°21′42″B / 21.64000°G 165.36167°B / -21.64000; -165.36167 (Apollo 13 denize iniş)
Ay uçuşu (yörünge ve iniş iptal edildi)
En yakın yaklaşım15 Nisan 1970, 00:21:00 UTC
Mesafe254 kilometre (137 nmi)
LM ile kenetlenme
Kenetlenme tarihi11 Nisan, 1970, 22:32:08 UTC
Ayrılma tarihi17 Nisan 1970, 16:43:00 UTC

Jim Lovell, Jack Swigert, Fred Haise
 

Apollo 13, Apollo Projesi kapsamında gerçekleştirilen yedinci insanlı uzay görevi ve üçüncü insanlı Ay yolculuğu görevi. Uzay aracı 11 Nisan 1970'te yerel saatle 13:13'te ABD'nin Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı. Araçtaki ekipte astronot James "Jim" Arthur Lovell, John L. Swigert ve Fred W. Haise yer alıyordu.[3] Fırlatmadan iki gün sonra, Dünya'dan yaklaşık olarak 320.000 km uzakta Apollo uzayaracında meydana gelen bir patlama sonucu hizmet modülünün oksijen stokları yitirildi ve enerji kesintisi yaşandı. Bunun üzerine mürettebat Ay Örümceği'ni bir "cankurtaran sandalı" olarak kullandı. Patlamada komuta modülü sistemleri sağlam kalmıştı, fakat enerji sarfiyatını önlemek için Dünya atmosferine girmeden kısa bir süre önceye kadar kapalı tutuldular. Mürettebat Ay'a inemedi, üstelik düşük sıcaklığa, susuzluğa ve elektrik kısıtlamasına dayanmak zorunda kaldı, fakat atmosfere girerken arkalarındaki yüzlerce NASA çalışanının hesaplamaları sayesinde uzaya sekmekten kurtulup, uzay tarihinin en ilginç kurtarma operasyonu sayesinde Dünya'ya sağ salim dönmeyi başardı. Bu olay tarihte "başarısız başarı" olarak adlandırılmıştır.[4]

Uzay aracı

CSM-109 "Odyssey" Operasyon ve Çıkış Binası

Apollo 13'ü Ay'a taşımak için kullanılan Satürn V roketi SA-508 olarak numaralandırıldı ve Apollo8'den 12'ye kadar kullanılanlarla neredeyse aynıydı. Uzay aracı dahil, roketin ağırlığı 2.949.136 kilogram (6.501.733 lb)'dı.

S-IC kademesinin motorları spesifikasyonlar dahilinde kalsalar da, Apollo 12'den 440.000 newton (100.000 lbf) daha az toplam itme gücü üretecek şekilde derecelendirildi. Gelecekte Ay görevleri daha ağır yükler için daha fazla itici yakıt gerektireceğinden ek itici gaz deneme için taşındı. Bu ise, aracı NASA tarafından uçulan en ağır araç haline getirdi ve Apollo 13, fırlatma kulesinden fırlarken önceki görevlere göre gözle görülür şekilde daha yavaştı.[5]

Apollo 13 uzay aracı, "Odyssey" olarak adlandırılan Komuta Modülü 109 ve Servis Modülü 109'dan (birlikte CSM-109) ve Aquarius (Türkçe: Kova burcu) adlı Ay Modülü7'den (LM-7) oluşuyordu. Ayrıca uzay aracının bir parçası olarak kabul edilen, kalkış sırasında bir sorun olması durumunda komuta modülünü (CM) güvenliğe itecek olan fırlatma kaçış sistemi ve görevin ilk saatlerinde ay modülünü (LM) barındıran SLA-16 olarak numaralı Uzay Aracı-LM Adaptörü de vardı.

LM kademeleri, CM ve servis modülü (SM) Haziran 1969'da Kennedy Uzay Merkezi'nde (KSC) alındı; Satürn V'nin bölümleri Haziran ve Temmuz'da alındı. Bundan sonra test ve montaj devam etti ve 15 Aralık 1969'da üzerinde uzay aracı bulunan fırlatma aracının kullanıma verilmesiyle süreç sonuçlandı.

Apollo 13'ün başlangıçta 12 Mart 1970'te fırlatılması planlanıyordu; o yılın ocak ayında NASA, hem planlamaya daha fazla zaman tanımak hem de Apollo görevlerini daha uzun bir süreye yaymak için görevin 11 Nisan'a erteleneceğini duyurdu.[6]

Plan, yılda iki Apollo uçuşu yapmaktı ve son zamanlarda Apollo 20'nin iptalini görmüş[7] olan bütçe kısıtlamalarına[8] cevap vermekti.

Etkiler

Apollo 13 filmi 1995 yılında Ron Howard yönetiminde çekildi ve eleştirmenlerin beğenisini topladı. Astronotları Tom Hanks, Bill Paxton ve Kevin Bacon; yer kontrol ekibi şefini ise Ed Harris canlandırdı. Filmden sonra özellikle Jim Lovell'a ilgi çok fazla artış gösterdi.

Kaynakça

  1. ^ "Apollo 13 CM". N2YO.com. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019. 
  2. ^ a b c Orloff, Richard W. (2000). Apollo by the Numbers: A Statistical Reference (PDF). NASA History Series. Washington, D.C.: NASA History Division, Office of Policy and Plans. ISBN 978-0-16-050631-4. LCCN 00061677. OCLC 829406439. NASA SP-2000-4029. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  3. ^ Mansfield, Cheryl L. (29 Mart 2017). "Apollo 13". NASA (İngilizce). 1 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021. 
  4. ^ Mohon, Lee (6 Nisan 2020). "Apollo 13: The Successful Failure". NASA. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021. 
  5. ^ "Day 1: Earth orbit and translunar injection". Apollo Lunar Flight Journal. 17 Şubat 2017. 25 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2019. 
  6. ^ "MSC 70–9" (PDF) (Basın açıklaması). NASA. 8 Ocak 1970. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Temmuz 2019. 
  7. ^ "Apollo 13 and 14 may be set back". The New York Times. UPI. 6 Ocak 1970. s. 26. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022. 
  8. ^ "Apollo's Schedule Shifted by NASA". The New York Times. 9 Ocak 1970. s. 17. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Apollo Projesi</span> NASA insanlı ay yolculuğu programı

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 1</span> Apollo serisi uzay araçlarının ilki

Apollo 1, Amerika Birleşik Devletleri Apollo programının ilk mürettebatlı göreviydi ve ilk insanı Ay'a çıkarma taahhüdünde bulunmuştu. Apollo komuta ve servis modülünün (CSM) ilk alçak Dünya yörünge testi, 21 Şubat 1967 tarihi için planlanmıştı. Planlanan bu uçuş gerçekleşemedi. 27 Ocak'ta Cape Canaveral AFS Fırlatma Kompleksi 34'te fırlatma provası esnasında çıkan bir kabin yangını komuta modülünü imha etti (CM) ve üç mürettebat üyesinin tamamının ölümüne yol açtı. Mürettebat tarafından seçilen Apollo 1 ismi, yangından sonra NASA tarafından onurları adına resmîleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 11</span> Aya ilk insanlı iniş (1969)

Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşudur. Amerika Birleşik Devletleri'nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20.18'de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar oldu. İnişten altı saat sonra 21 Temmuz günü 01.56'da (EEZ) Armstrong ay yüzeyine adım atarak bu konuda da bir ilki gerçekleştirdi. Uçuşun mürettebatının üçüncü üyesi olan Michael Collins bu sırada Ay yörüngesinde Armstrong ve Aldrin'i taşıyan modülle bir araya gelmek için beklemedeydi. Görevin üç üyesi de sekiz gün uzayda kaldıktan sonra dünyaya döndü.

<span class="mw-page-title-main">Saturn V</span>

Satürn V ABD yapımı insan taşıyabilen kullan at roket olup, NASA'nın Apollo ve Skylab programlarında 1967 ile 1973 arasında kullanılmıştır. Bu çok kademeli sıvı yakıtlı fırlatma aracını NASA 13 kez Kennedy Uzay Merkezi - Florida'dan hiçbir mürettebat veya yük kaybı olmadan fırlatmıştır. Kullanılabilirliği olan en uzun, en ağır ve en güçlü roket olup halen en ağır fırlatma aracı kapasitesi rekorunu elinde tutmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnsanlı Ay yolculukları</span>

İnsanlı Ay yolculukları, ilk defa 20. yüzyılda Uzay Yarışı'nın bir parçası olarak 1969–1972 yılları arasında Apollo Projesi kapsamında Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı NASA tarafından gerçekleştirilmiştir. Ay yüzeyine yapılan ilk başarılı insansız görev, 1959 yılında Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen Luna 2 görevidir. Luna 2, Ay yüzeyine ulaşan ilk insan yapımı nesne olmuştur. ABD ise Aralık 1968'de Apollo 8 ve Mayıs 1969'da Apollo 10 görevleri kapsamında Ay yörüngesine mürettebatlı yolculuklar yapmış, 20 Temmuz 1969'da da Apollo 11 göreviyle insanları Ay yüzeyine ulaştırmayı başarmıştır. Apollo 11 mürettebatından Neil Armstrong Ay'a ayak basan ilk insan, Buzz Aldrin de ikinci insan olmuştur. Devam eden yıllarda ABD, Ay'a beş insanlı görev daha göndermiştir ve toplam 12 astronot Ay yüzeyinde yürümüştür. 19 Aralık 1972'de çalışmalarını tamamlayan Apollo 17; Ay'a giden son insanlı görev, astronot Eugene Cernan da Ay'a ayak basan son insan olmuştur. Sonraki yıllarda Uzay Yarışı'nın hız kaybetmesiyle birlikte insanlık bir daha Ay'a gitmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 12</span>

Apollo 12, Apollo programı kapsamındaki altıncı ve Ay'a inen ikinci mürettebatlı uçuştu. 14 Kasım 1969'da NASA tarafından Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı. Komutan Charles "Pete" Conrad ve Ay modülü pilotu Alan L. Bean, bir gün yedi saatten biraz fazla Ay yüzeyi faaliyeti gerçekleştirirken, Komuta Modülü pilotu Richard F. Gordon Ay yörüngesinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 14</span> ay yüzeyine mürettebat götüren 3. görev

Apollo 14; Apollo programının 8. mürettebatlı görevi, 3. Ay'a insanlı iniş ve ilk dağlık inişi barındıran insanlı ay göreviydi. Görev 31 Ocak 1971'de başlamış, astronotlar 5 Şubat 1971'de Ay'a inmiş ve yaklaşık 9 saatlik bir Ay yürüyüşünden sonra 9 şubatta Dünya'ya geri dönmüşlerdir. Görevin getirdiği örnekler Ay'ın volkanik faaliyetleri ve Dünya'dan seken göktaşları hakkında bilgi vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 10</span>

Apollo 10, Amerika Birleşik Devletleri Apollo programındaki dördüncü mürettebatlı ve Ay'ın yörüngesindeki ikinci insanlı uzay uçuşuydu. Bu F görevi: İlk Ay inişi için, asıl inişten kısa bir süre önce tüm bileşenleri ve prosedürleri test eden bir kıyafet denemesiydi. Astronot John Young, Ay'ın yörüngesindeki Komuta Modülünde kalırken diğer astronotlar Thomas Stafford ve Eugene Cernan, Apollo Ay Modülünü (LM) motor tahrikli alçalma için inişin başlayacağı nokta olan ay yüzeyinin 8,4 deniz mili (15,6 km) içindeki bir alçalma yörüngesine uçurdu. Apollo 10, Ay'ın yörüngesinde 31 kez döndükten sonra güvenli bir şekilde Dünya'ya döndü ve başarısı, iki ay sonra gerçekleşecek olan ilk gerçek inişi mümkün kıldı.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 9</span>

Apollo 9, NASA'nın Apollo programındaki üçüncü mürettebatlı uzay uçuşuydu. Alçak Dünya yörüngesinde uçan, Satürn V roketi ile fırlatılan ikinci mürettebatlı Apollo göreviydi ve Ay modülü (LM) ile komuta ve hizmet modülünü (CSM) içeren tam Apollo uzay aracının ilk uçuşuydu. Bu görevde, yükselme ve alçalma için kullanılan tahrik sistemlerinin çalışma kapasitesi, mürettebatının bağımsız olarak uçabilme olasılığı ve daha sonra CSM ile bir buluşma ve kenetlenme yapılabilmesinin mümkün olduğu gösterildi. Görevin diğer hedefleri arasında, iki mekiği acil durum modunda bir araya getirmek için LM iniş motorunu açmak ve birincil yaşam destek sistemi taşınabilir sırt çantasını kullanmak vardı.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 8</span> Ayın yörüngesinde bulunan ilk ekip

Apollo 8, alçak Dünya yörüngesinden ayrılan ve Ay'a ulaşan ilk mürettebatlı uzay uçuşuydu. Mürettebat, Ay'a inmeden etrafında on kez döndü ve ardından güvenli bir şekilde Dünya'ya geri döndü. Bu üç astronot, Ay'ın uzak tarafına ve Dünya'nın doğuşuna şahsen tanık olan ve fotoğraflayan ilk insanlardı.

<span class="mw-page-title-main">Saturn IB</span>

Satürn IB Amerikan Uzay Ajansı NASA tarafından Apollo Projesi için ortaya çıkarılan ve kullanılan Satürn roket ailesinin bir modelidir. Kullanıldığı yerler Apollo Projesi, Skylab uzay istasyonu ve ABD/SSCB Apollo Soyuz Test Projesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gemini 12</span>

Gemini 12, NASA Gemini Projesi'nin 1966 yılındaki mürettebatlı bir uzay uçuşuydu. Bu, 10. ve son mürettebatlı Gemini uçuşu, 18. mürettebatlı Amerikan uzay uçuşu ve tüm zamanların 26. uzay uçuşuydu. Gemini 7 ile uzayda kalma rekoruna ulaşan kıdemli James A. Lovell görevin komutanlığına atandı. Ona uzaydaki ilk deneyimiyle astronot Edwin "Buzz" Aldrin eşlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 5</span>

Apollo 5 , astronotları Ay yüzeyine taşıyacak olan Apollo Ay Modülü'nün (LM) mürettebatsız ilk uçuşuydu. Ay modülü'nü taşıyan Saturn IB roketi 22 Ocak 1968'de Cape Kennedy'den fırlatıldı. Görev başarılı oldu, fakat programlama sorunları nedeniyle başlangıçta planlanandan farklı; alternatif bir görev yürütüldü.

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız Programı</span> NASA’nın 2005-2009 yılları arasında geliştirmiş olduğu bir insanlı uzay yolculuğu programı

Takımyıldız Programı, Amerika Birleşik Devletleri uzay ajansı NASA'nın 2005-2009 yılları arasında geliştirmiş olduğu bir insanlı uzay yolculuğu programıydı. Programın büyük hedefleri arasında Uluslararası Uzay İstasyonu'nun bitirilmesi ve "2020 yılına kadar Ay'a geri dönüş" vardı. En büyük hedefi ise Mars'a ilk insanlı uçuşu gerçekleştirmekti. Bu programın logosu hedeflenen 3 önemli görevi temsil eder: Dünya, Ay ve son olarak Mars. Mars görevinde kullanılacak itici roketlere Ares ismi verilmiştir. Bu programın teknolojik hedefleri, alçak Dünya yörüngesi ötesinde astronotların tecrübe edinmesi ve diğer gezegenlerde sürekli insan varlığını sağlamak için gerekli teknolojilerin geliştirilmesini içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 6</span>

Apollo 6, Apollo Projesi'nin üçüncü ve son mürettebatsız uçuşu, ayrıca Saturn V fırlatma aracının ikinci test uçuşuydu. Başarısı, roketin ilk olarak Aralık 1968'de Apollo 8 görevinde olacağı gibi insanlı görevlerde kullanılmak üzere yeterli olacağını gösterdi.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Jim Lovell</span> Amerikalı uzay adamı

James Arthur Lovell Jr. eski bir NASA astronotu, Deniz Havacısı, makine mühendisi ve emekli donanma kaptanı. 1968'de Apollo 8'in komut modülü pilotu olarak, Ay'a uçan ve Ay'ın etrafında dönen ilk üç insandan biri oldu. Daha sonra 1970 Apollo 13 ay görevine, kritik bir başarısızlıktan sonra, Ay'ın etrafında dolaştı ve mürettebatın ve görev kontrolünün çabalarıyla güvenle Dünya'ya döndü.

<span class="mw-page-title-main">Satürn roketi</span>

Amerikan Satürn roket ailesi, Wernher von Braun liderliğindeki çoğunluğu Alman roket bilimciler’den oluşan bir ekip tarafından Dünya yörüngesi ve ötesine ağır yükleri fırlatmak için geliştirildi. Satürn ailesi, üst kademelerde yakıt olarak sıvı hidrojen kullandı. Başlangıçta askerî uydu fırlatıcısı olarak önerildiler ama sonra Apollo Ay programı için fırlatma araç’ları olarak uyarlandılar. Üç roket modeli yapılıp uçuruldu: orta-kaldırma Satürn I, ağır-kaldırma Satürn IB ve süper ağır-kaldırma Satürn V.

Satürn I, Amerika Birleşik Devletleri'nin 20.000 pound (9.100 kg) kadar olan ilk orta kaldırma fırlatma aracı olarak tasarlanmış bir roketti. Geliştirilmesi, 1958'de yeni kurulan NASA tarafından DARPA'DAN devralındı. Tasarımı sağlam ve esnek olduğunu kanıtladı. Sıvı hidrojen yakıtlı roket tahrikinin geliştirilmesini başlatmada, Pegasus uydularını başlatmada ve Apollo komuta ve hizmet modülü fırlatma aşaması aerodinamiğinin uçuş doğrulamasında başarılı oldu. On Satürn I roketi, daha büyük, daha yüksek toplam itici ikinci aşama ve gelişmiş bir rehberlik ve kontrol sistemi kullanan ağır kaldırma türevi Saturn IB ile değiştirilmeden önce uçtu. Aynı zamanda Apollo programında Ay'a ilk iniş yapan insanları taşıyan süper ağır kaldırma Satürn V'nin geliştirilmesine de öncülük etti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.