Apollo-Soyuz Test Projesi

Apollo - Soyuz kenetlenmesinin temsili resmi, 17 Haziran 1975

Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP), ABD ve SSCB'nin ortaklaşa yürüttüğü bir uzay projesi, ilk uluslararası insanlı uzay uçuşu.

Ortak bir Amerikan-Sovyet uçuşu için görüşmeler 1969'da başladı. Bu uçuşta Salyut ve Skylab istasyonlarının kullanılması önerileri reddedildi. Bunun yerine, uzayda acil kurtarma operasyonları için hem Amerikan hem Sovyet uzay araçlarına uygun bir kenetlenme mekanizması geliştirildi. 1970'te projenin çalışma grubu oluşturuldu. Mayıs 1972'de konuyla ilgili Amerikan-Sovyet antlaşması imzalandı.

Sovyetler, ASTP için geliştirdikleri Soyuz kapsülünü ve kenetlenme mekanizmasını test etmek için 2 Aralık 1974'te Soyuz 16'yı uzaya gönderdiler. Bu denemede ayrıca ABD ve Sovyet yer kontrol ekiplerinin birlikte çalışmasının provası da yapıldı.

ASTP'ye katılan Soyuz 19, uzayadamları Aleksey Leonov ve Valeri Kubasov ile 15 Haziran 1975'te Baykonur Uzay Üssü'nden havalandı.

Amerikan Apollo aracı ise Thomas Stafford, Vance Brand ve Deke Slayton'dan oluşan mürettebatı ile aynı gün Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı.

17 Haziran 1975'te Amerikan Apollo ve Sovyet Soyuz araçları kenetlendiler. Uzayadamları bazı seremonileri yerine getirdikten sonra birbirlerinin uzay gemilerine geçerek incelemeler ve muhtelif deneyler yaptılar.

Kenetlenmeden 44 saat sonra iki uzay aracı birbirinden ayrılarak 50 m kadar uzaklaştılar. Apollo uzayaracı, gölgesini Soyuz'un üzerine düşürerek yapay bir güneş tutulması yarattı. Böylece Soyuz 'daki uzayadamları Güneş'in taç tabakasının fotoğraflarını çekebildiler. Bu deneyden sonra iki uzayaracı tekrar kenetlendi.

Üç saat daha kenetlenen uzayaraçları, ikinci ve son kez ayrıldılar. Uzayaraçları 40 m mesafeden morötesi emilim deneyini gerçekleştirdiler. Bu deney, yörünge yüksekliğinde oksijen ve azot elementlerinin tam miktarını tespit etmek amacıyla yapılmıştı.

Bundan sonra uzayaraçları ayrılarak kendi yollarına gittiler. Soyuz 19, 21 Temmuz'da Kazakistan'a indi. Apollo ise bir dizi deney daha gerçekleştirdikten sonra, 24 Temmuz'da Dünya'ya döndü. Ancak Apollo'nun inişi sırasında az kalsın bir felaket yaşanıyordu: Bir hata sonucu, iniş sırasında Apollo'nun otomatik doğrultu düzeltme sistemi açık kalmıştı. Paraşütler açıldığında kapsül şiddetle sallandı ve buna otomatik tepki veren doğrultu düzeltme motorları hızla çalışmaya başladı. Bu sırada kapsül çoktan atmosfere girmiş olduğundan, hava süpapları açıktı ve roket gazları kapsüle dolmaya başladı. Uzayadamları roketleri kapatana kadar içeri çok miktarda gaz ve duman girdi. Uzayadamları yere inene kadar boğulma tehlikesi atlattılarsa da ciddi bir zarar görmediler.

ASTP, uzayda milletlerarası bir kurtarma çalışmasının yapılması için gerekli teknolojinin gelişmesini sağlamış ve bir prova görevi görmüştür. Ancak uzay çalışmalarının geneli düşünüldüğünde, bir iyi niyet gösterisi olmaktan öteye gitmemiştir. Bu tür bir kurtarma operasyonunu gerektirecek herhangi bir durum ortaya çıkmamıştır.

ASTP, Apollo uzayaracının son uçuşu olmuştur. ABD, bundan sonra insanlı uçuşlara altı yıl ara vermiş ve ancak 1981'de uzay mekiği ile tekrar başlamıştır.

ASTP, iki süper gücün bir arada yürüttüğü ilk insanlı uzay uçuşu olduğundan, Uzay Yarışı'nı sona erdiren olay olarak yorumlanmaktadır. İki ülkenin uzay alanındaki rekabetini sona erdirse de, Soğuk Savaş, ASTP'den sonra da devam etmiştir.

Kaynakça

Encyclopedia Astronautica [1]22 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Soyuz programı

Ana konular

Soyuz roketi
Soyuz (uzay aracı)
Baykonur Uzay Üssü
- Site 1/5
- Site 31/6
Soyuz durdurma modları

Geçmiş görevler
(uzay aracı türüne göre)

Soyuz 7K-OK (1966–1970)	Kosmos 133† Soyuz 7K-OK No.1† (mürettebatsız) Kosmos 140 Soyuz 1† Kosmos 186 188 212 213 238 Soyuz 2 (mürettebatsız) 3 4 5 6 7 8 9
Soyuz 7K-L1 (1967–1970) (Zond ay programı)	Kosmos 146 154† Zond 1967A† 1967B† Zond 4 1968A† 1968B† 5 6 1969A† Zond-M 1† M 2† Zond 7 8 9 10
Soyuz 7K-L1E (1969–1970)	Soyuz 7K-L1E No.1† Kosmos 382
Soyuz 7K-LOK (1971–1972)	Soyuz 7K-LOK No.1† No.2†
Soyuz 7K-OKS (1971)	Soyuz 10† 11†
Soyuz 7K-T (1972–1981)	Kosmos 496 573 Soyuz 12 Kosmos 613 Soyuz 13 Kosmos 656 Soyuz 14 15† 17 18a† 18 20 (mürettebatsız) 21 23† 24 25† 26 27 28 29 30 31 32 (mürettebatsız iniş) 33† 34 (mürettebatsız fırlatış) 35 36 37 38 39 40
Soyuz 7K-TM (1974–1976)	Kosmos 638 672 Soyuz 16 19 (Apollo-Soyuz) 22
Soyuz 7K-S (1974–1976)	Kosmos 670 772† 869†
Soyuz-T (1978–1986)	Kosmos 1001† 1074 Soyuz T-1 (mürettebatsız) T-2 T-3 T-4 T-5 T-6 T-7 T-8† T-9 T-10a† T-10 T-11 T-12 T-13 T-14 T-15
Soyuz-TM (1986–2002)	Soyuz TM-1 (mürettebatsız) TM-2 TM-3 TM-4 TM-5 TM-6 TM-7 TM-8 TM-9 TM-10 TM-11 TM-12 TM-13 TM-14 TM-15 TM-16 TM-17 TM-18 TM-19 TM-20 TM-21 TM-22 TM-23 TM-24 TM-25 TM-26 TM-27 TM-28 TM-29 TM-30 TM-31 TM-32 TM-33 TM-34
Soyuz-TMA (2002–2012)	Soyuz TMA-1 TMA-2 TMA-3 TMA-4 TMA-5 TMA-6 TMA-7 TMA-8 TMA-9 TMA-10 TMA-11 TMA-12 TMA-13 TMA-14 TMA-15 TMA-16 TMA-17 TMA-18 TMA-19 TMA-20 TMA-21 TMA-22
Soyuz-TMA-M (2010–2016)	Soyuz TMA-01M TMA-02M TMA-03M TMA-04M TMA-05M TMA-06M TMA-07M TMA-08M TMA-09M TMA-10M TMA-11M TMA-12M TMA-13M TMA-14M TMA-15M TMA-16M TMA-17M TMA-18M TMA-19M TMA-20M
Soyuz MS (2016–günümüz)	Soyuz MS-01 MS-02 MS-03 MS-04 MS-05 MS-06 MS-07 MS-08 MS-09 MS-10† MS-11 MS-12 MS-13 MS-14 (mürettebatsız test uçuşu) MS-15 MS-16 MS-17 MS-18 MS-19 MS-20 MS-21

Mevcut görevler

Soyuz MS-22

Gelecekteki görevler

2023
- Soyuz MS-23
- MS-24

İlgili Araştırma Makaleleri

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

Soyuz programı 1960'lı yılların başında Sovyetlerin Ay projesi kapsamında başlatılan insanlı uzay uçuşu projesi. Bu proje kapsamında Soyuz uzay aracı ve Soyuz roketi geliştirildi.

Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir. Soyuz, Voskhod uzay aracının başarılı bir ardılı olarak aslında Sovyet İnsanlı Ay programının bir parçası olarak inşa edilmiştir. Soyuz uzay aracı bugüne kadar dünyada bir Soyuz roketi üzerinde en çok kullanılan ve en güvenilir fırlatma aracı olmuştur. Soyuz roketi tasarımı sırayla 8K74 ya da R-7A Semyorka gibi bir Sovyet kıtalararası balistik füzesi olan Vostok fırlatıcısına dayanmaktadır. Tüm Soyuz uzay araçları Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 11</span>

Soyuz 11 insanlı bir uzay aracının bir uzay istasyonuyla tarihte ilk kez başarıyla kenetlendiği görev. Dönüş yolunda Soyuz uzay aracının havasının uzaya boşalması sonucunda bir felaketle sonuçlandı ve mürettebatı oluşturan üç uzay adamı; Vladislav Volkov, Georgi Dobrovolski ve Viktor Patsayev öldü. Bu, uzayda gerçekleşen ilk ölüm vakasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 5</span> Sovyet uzay aracı

Soyuz 5, Sovyetler Birliği tarafından 15 Ocak 1969'da fırlatılan uzay aracı. Uzayda Soyuz 4 ile kenetlendi, mürettebattan iki kişi uzay yürüyüşü ile o araca geçerek dünyaya döndü.

Soyuz 7, Sovyetler Birliği tarafından 12 Ekim 1969'da gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 8 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defa üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 8, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 7 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defe üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 9, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen insanlı uzay uçuşu. 1 Haziran 1970'te Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatıldı. Tarihte tek uzay aracı içinde gerçekleştirilen en uzun uzay uçuşudur, 17 gün 17 saat sürmüştür.

Vostok Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen bir uzay aracıdır. İlk insanlı uzay uçuşu Vostok 1 ile 12 Nisan 1961'de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin tarafından gerçekleştirildi.

Voshod programı, Sovyetler Birliği tarafından 1960'larda gerçekleştirilen insanlı uzay uçuş programı. Voshod, Vostok programının devamı olarak düşünüldü ve o programdan kalan donanım kullanılarak gerçekleştirildi. Program kapsamındaki iki insanlı uçuşta Voshod uzayaracı ve roketi kullanıldı.

.Sonradan Sovyetler Birliği Ay programını iptal edince yapım çalışmaları iptal edildi.

Soyuz 15, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen insanlı uzay uçuşu.

Soyuz 16, ABD-Sovyet ortak Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP) için yapılan ilk deneme uçuşu.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 18-1</span>

Soyuz 18-1, Sovyetler Birliği tarafından fırlatılan insanlı uzay aracı. Arıza nedeniyle yörüngeye ulaşamadan içindeki iki kozmonotla birlikte düştü. Acil iniş sisteminin çalışması nedeniyle kozmonotlar Vasili Lazarev ve Oleg Makarov yara almadan kurtuldular.

Sovyet insanlı Ay programı, Sovyetler Birliği tarafından Uzay Yarışı kapsamında Ay'a ABD'den önce bir insan göndermek için 1960'larda yürütülen proje. Sovyetler Birliği, uzun süre insanlı bir ay programı olduğunu inkâr etti. Batı ülkelerinde böyle bir programın varlığından uzun süre şüphelenilmekle birlikte gerçekliği ancak Perestroyka ve Glasnost hareketlerinden sonra kesin olarak ortaya çıktı.

Soyuz 18, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen insanlı uzay uçuşu.

Soyuz 26 10 Aralık 1977'de başlayan Sovyet uzay uçuşu. Uzay istasyonu Salyut 6 ile kenetlenme sağlayan ilk uçuş. Sovyetler'in uzayda neredeyse kalıcı bir varlık gösterdikleri dönemin başını oluşturur. Uçuş sırasında çeşitli rekorlar kırılmıştır. Ayrıca, Salyut 6'nın çift kapısı olması sayesinde, tarihte ilk kez üç uzay aracının birbiriyle kenetlenmesi sağlanmıştır.

Ay'a aslında gidilmediği iddiası, Apollo Projesi ile insanoğlunun Ay'a gidilmediğini, aslında tüm projenin bir aldatmacadan ibaret olduğu iddialarıdır. Kamuoyunda önemli miktarda taraftar toplamıştır. Bu iddialar, tarihçiler ve uzay araştırmaları camiasınca kabul edilmemektedir.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.