İçeriğe atla

Apaçi Savaşları

Yerli Amerikalı şefi Geronimo'nun Kampı, 27 Mart 1886

Apache Savaşı. 1871-1873 yılları arasında yapılmış ABD-Kızılderili savaşı.

Güneybatılı Apache Kızılderilileri beyaz Amerikan yerleşimcilerin ve ABD birliklerinin topraklarına ilerleyişine karşı çıkmışlardı. Kızılderililer, sürekli akınlar düzenliyor ve daha sonra dağlardaki sığınaklarına kaçıyorlardı. Çoğu kadın ve çocuklardan oluşan yüzden fazla Apache'nin Camp Grant Katliamında öldürülmesinden sonra kızılderililer, büyük bir öfkeyle saldırılarını artırdılar. Amerikalı general George Crook (1826-1890) kızılderililerin barış yapılmadan mağlup edilmeleri gerektiğini söylüyordu. Bu general 1871'de bölgenin yönetimini devraldı. General daha sonra ordusunu küçük birliklere ayırdı ve Apache'leri yok etmeleri için kontragerilla taktikleri uyguladı. Crook, Chricahua Apache lideri Cochise'ye karşı da tim göndermişti. Cochise sonunda 1872 yılında halkının ABD tarafından belirlenen bölgelerde yaşamalarını içeren antlaşmayı imzaladı ve savaşı terk etti. Diğer Apache'ler hala savaşıyorlardı. Ancak düzenli ordu onları anlaşmaya zorladı. Kabul etmeyenler ise açlığa ve katliamlara maruz kaldılar.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arizona</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Arizona, Amerika Birleşik Devletleri'nin güneybatısında bulunan bir eyalettir. 50 eyaletin 6. büyük ve 14. kalabalık eyaletidir. Başkenti ve en büyük şehri Phoenix'tir. Arizona, Dört Köşe bölgesini kuzeyde Utah, kuzeydoğuda Colorado ve doğuda New Mexico ile paylaşıyor; diğer komşu eyaletleri batıda Nevada ve Kaliforniya, güneyde ve güneybatıda Meksika eyaletleri Sonora ve Baja California'dır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Kızılderilileri</span>

Kızılderililer ya da Amerika Yerlileri veya kısaca Yerliler, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Kızılderililer için kullanılan ortak birleştirici ad. Dilce birbiriyle akraba olmayan en az iki ayrı grupta toplanırlar: Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri ile Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri.

<span class="mw-page-title-main">Apaçiler</span> Amerika Birleşik Devletlerinin yerli halklarından oluşan birkaç grup

Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.

<span class="mw-page-title-main">Siyular</span> Kızılderili kabilesi

Siyular ya da Siular, Kuzey Amerika'da önceleri Superior Gölü çevresinde yaşayan, Kızılderili kabilesi. Ova Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Avrupalı sömürgecilerle yaptıkları savaşlar sonucunda yenildiler ve Minnesota ile Dakota'ya sürüldüler. 19. yüzyıl ortalarında toplama kamplarına yerleştirildiler. 1876 yılında ayaklanarak bağımsızlık ve özgürlük savaşını yeniden başlattılar. Liderleri Oturan Boğa öldürüldü. 1890 yılında da ABD güçlerinin düzenlediği büyük bir katliamla direnişleri kırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Wounded Knee Katliamı</span> Lakota Siyuları ile Birleşik Devletler arasındaki son büyük çatışma

Wounded Knee Katliamı , Lakota Siyuları ile Birleşik Devletler arasındaki son büyük çatışma. Güney Dakota'da Pine Ridge Kızılderili Rezervasyonunda Wounded Knee Deresi yakınlarında 29 Aralık 1890'daki olaylarda 62'si kadın ve çocuk en az 153 Kızılderili öldürülmüştür. General Nelson A. Miles tarafından Yerli İşleri Komisyonu'na yazılan bir mektupta çatışma sonrasındaki olaylar katliam olarak nitelendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dinelen Ayı</span>

Dinelen Ayı (1834-1908), Kızılderili kabilelerinden Ponkaların şefidir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Dakota</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Güney Dakota, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı eyaletlerinden birisidir. Yüzölçümü 199.731 km², nüfusu 814.180'dir. Eyaletin batısında Black Hills doğusunda ise Badlands Ulusal Parkı yer alır. En büyük şehri Sioux Falls, başkenti ise Pierre'dir. Güney Dakota çok sayıda Kızılderili rezervasyonuna, özellikle de Lakotalara ev sahipliği yapar. Eyalet Alaska, Oklahoma, New Mexico'dan sonra en çok Kızılderili nüfusu barındıran dördüncü eyalettir.

Banok Savaşı; 1878 yılında yapılmış ABD-Kızılderili savaşı.

Kayuse Savaşı 1848-1855 yılları arasında yapılmış, ABD-Kızılderili savaşı.

<span class="mw-page-title-main">Camp Grant Katliamı</span>

1871 yılında kızılderili kabileleri arasında gerçekleşmiş sivil içerikli katliam.

<i>Mavi Askerler</i>

Mavi Askerler 1970 ABD yapımı revizyonist western filmidir. Özgün adı Soldier Blue olan film Ocak 1973'te Türkiye'de sinemalarda gösterime girmişti.

Ova Apaçicesi ya da Kiowa Apaçicesi, ABD'de Oklahoma eyaletinin merkezi bölgesinde başka dilli Kiyova Kızılderilileri arasında yaşayan Apaçiler tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. Güney Atabask dilleri içinde diğerlerinden oldukça farklı olduğu için tek başına Ova Apaçi dilleri alt grubunu oluşturur. Son konuşanı Alfred Chalepah, Jr. 2008 yılında ölmüştür.

Amerikan yerlilerinin asimilasyonu, 1790-1920 yılları arasında ABD Kızılderililerinin Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti tarafından Batılı kültür uyarınca dönüştürülmesi için yapılan uygulamaların tümüdür. Konu ilk kez George Washington ve Henry Knox tarafından dile getirilmiştir. ABD'nin Avrupa'dan yoğun göç aldığı dönemde Amerikan yerlilerinin kültürel değerlerinin yükseltilmesi olarak tanımlanan süreç çok farklı alanlarda ilerlemiştir. ABD Kızılderili yatılı okulları bu kültürel asimilasyonda en etkili odaklardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bureau of Indian Affairs</span>

Bureau of Indian affairs (BIA) ya da Kızılderili İşleri Bürosu, Amerika Birleşik Devletleri'nde 225.000 km² alandaki federal olarak tanınan 566 kabilede 48.000 kişilik Amerika yerlileri ile Alaska yerlilerinin eğitim, sağlık ve idaresinden sorumlu olan, ABD İçişleri Bakanlığı bünyesinde Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimine ait bir dairedir. Yönetim merkezi 22 Mayıs 2009 tarihinden itibaren Washington, DC'de 1849 C Street, N.W adresindedir. 1824 yılında Savaş Bakanlığına bağlı bir bölüm olarak kurulmuş olup 1824-1830 yılları arasında ilk başkanı Thomas L. McKenney'dir. BIA tarafından kurulan ABD yerli yatılı okullarında Carlisle Indian Industrial School meslek lisesinin asimilasyon modeli esas alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili savaşları</span> Kuzey Amerika yerlilerinin beyaz yerleşimciler tarafından boyunduruk altına alınması

Kızılderili savaşları ya da ABD Kızılderili savaşları, Yeni Dünya'da Kuzey Amerika'nın yerlisi ABD Kızılderilileri ile Eski Dünya'dan gelen Avrupalı göçmen yerleşimciler arasında patlak veren ve 1622-1924 yıllarında aralıklı olarak asırlara yayılan Amerikan Bağımsızlık Savaşı öncesi ve sonrası bir dizi çatışmalar silsilesidir. Savaşın ana sebebi, keşfedildiği andan itibaren Amerika kıtasını doğudan işgal etmeye başlayan Avrupalı sömürgecilerin sürekli artması ve bu artış sonunda yerlileri batıya sürmeleridir. Bu savaşlar Amerika kıtasının doğu kıyısından batı kıyısına kadar genişlemenin mukadder olduğunu ifade eden Kader Manifestosu gibi ideolojiler tarafından teşvik edildiği gibi, politik kaygıyla zorla ya da antlaşmalarla Kızılderili Tehciri gibi etnik temizlik hareketleri de savaşların tetikleyici unsurlarıdır. Bu savaşlar sırasında ABD Kızılderili katliamları da görülür.

<span class="mw-page-title-main">Meksika Kızılderili katliamları</span>

Meksika Kızılderili katliamı, Amerika'nın Avrupalılarca sömürgeleştirilmesi sürecinde günümüzdeki Meksika topraklarında ve bu topraklardaki Yeni İspanya döneminde Meksika Kızılderililerine karşı Avrupa'dan göç eden Beyaz yerleşimciler ile bunların soyundan gelen Meksikalılar tarafından gerçekleştirilen katliamları nitelendirdiği gibi, Kızılderililer tarafından diğer Amerika yerlilerine ya da Beyaz yerleşimcilere karşı yapılan katliamları da belirtir. Katliamların bir kısmı Meksika Kızılderili savaşlarının parçası olarak gelişmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili soykırımları</span> Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve Karayiplerdeki Kızılderili halklarının soykırımı

Kızılderili soykırımları, Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika Kıtası'na ulaşmasından sonraki beş asır boyunca Avrupalılar tarafından kıtanın yerlileri olan Kızılderililere karşı yapılan soykırımlardır.

<span class="mw-page-title-main">Cochise County</span> Arizona eyaletinde bölge

Cochise Kontluğu, ABD'nin Arizona eyaletinin güneydoğu köşesinde bulunan bir kontluktur. Bu county 1861-1874 döneminde güneybatı ABD'de "Apache" kızılderililerinin çıkardığı Apaçi Savaşları adı verilen isyanın liderlerinin başında olan Chiricahua Apaçi kabilesinin lideri olan "Cochise" 'in adını taşımaktadır. Bu county 1 Şubat 1881'de o zamana kadar "Pima County"ye bağlı arazilerin doğu kısmında ortaya çıkartılmıştır. Bu county'nin başkenti 1881-1929 döneminde Tombstone, Arizona kasabası olmuştur. 1929'da Bisbee, Arizona Cochise County başkenti yapılmıştır.

Daha önceki İspanyolca adı Puerto del Dado ile de bilinen Apache Geçidi, ABD'nin Arizona eyaletinde Dos Cabezas Dağları ile Chiricahua Dağları arasında 5.110 fit yükseklikte tarihi bir dağ geçididir. Cochise County'deki Willcox, Arizona'nın yaklaşık 20 mil (32 km) doğu-güneydoğusundadır.