Aort diseksiyonu
| Aort diseksiyonu | |
|---|---|
 | |
| Sol subklavian arterden başlayıp abdominal aortaya kadar uzanan aortun inen kısmının diseksiyonu (3). Resimde gösterilen yükselen aort (1) ve aort arkı (2) bu durumda yer almaz. | |
| Uzmanlık | Damar cerrahisi, Kardiyotorasik cerrahi |
| Belirtiler | şiddetli göğüs veya sırt ağrısı, kusma, terleme, baş dönmesi[1][2] |
| Komplikasyon | İnme, Bağırsak çürümesi, Koroner arter hastalığı, aort yırtılması[2] |
| Risk faktörü | Yüksek tansiyon, Marfan sendromu, Loeys-Dietz sendromu, Turner sendromu, biküspit aort kapağı, önceki kalp ameliyatı, büyük travma, sigara içme[1][2][3] |
| Tanı | Tıbbi görüntüleme[1] |
| Korunma | Kan basıncı kontrolü, sigara içmeme [1] |
| Tedavi | Türe bağlıdır[1] |
| Prognoz | Tedavi olmaksızın ölüm oranı %10 (tip B), %50 (tip A)[3] |
| Sıklık | yılda 100.000'de 3[3] |
Aort diseksiyonu (AD), aortun en iç tabakasındaki bir yaralanmanın kanın aort duvarının tabakaları arasında akmasına izin vermesi ve tabakaları birbirinden ayırmaya zorlanması durumunda oluşur.[3] Çoğu durumda, bu durum aniden başlayan şiddetli göğüs veya sırt ağrısı ile ilişkilidir ve sıklıkla "yırtılma" karakterinde olarak tanımlanır.[1][2] Kusma, terleme ve baş dönmesi de görülebilir.[2] Kan akışının azalması, inme, alt ekstremite iskemisi veya bağırsak çürümesi gibi diğer organlarda hasara yol açabilir.[2] Aort diseksiyonu, kalbe yetersiz kan akışı veya aortun tamamen yırtılması nedeniyle hızla ölüme yol açabilir.[2]
AD, yüksek tansiyon öyküsü olanlarda; Marfan sendromu ve Ehlers-Danlos sendromu dahil olmak üzere kan damarı duvarı gücünü etkileyen bir dizi bağ dokusu hastalığı; biküspit aort kapağı; ve daha önce kalp ameliyatı geçirenlerde daha yaygındır.[2][3] Büyük travma, sigara içmek, kokain kullanmak, hamilelik, torasik aort anevrizması, atardamar iltihabı ve anormal lipit düzeyleri de artmış riskle ilişkilidir.[1][2] Tanı, diseksiyonu doğrulamak ve daha ileri değerlendirmek için kullanılan bilgisayarlı tomografi, MRI veya ultrason gibi tıbbi görüntüleme ile ilgili semptomlara dayanarak şüphelenilir.[1] İki ana tip, aortun ilk kısmını içeren Stanford tip A ve içermeyen tip B'dir.[1]
Önleme kan basıncının kontrolü ve sigarayı bırakmakla sağlanır.[1] AD'nin tedavisi, etkilenen aort kısmına bağlıdır.[1] Aortun ilk kısmını (kalbe bitişik) içeren diseksiyonlar genellikle ameliyat gerektirir.[1][2] Ameliyat, göğüste açılan bir açıklıkla veya kan damarının içinden yapılabilir.[1] Aortun ikinci kısmını içeren diseksiyonlar, cerrahi düzeltme gerektiren komplikasyonlar olmadığı sürece, genellikle kan basıncını ve kalp hızını düşüren ilaçlarla tedavi edilebilir.[1][2]
AD nispeten nadir görülür ve yılda 100.000 kişide yaklaşık üç oranında görülür.[1][3] Kadınlardan daha çok erkeklerde görülür.[1] Tanı sırasında tipik yaş 63'tür ve vakaların yaklaşık %10'u 40 yaşından önce görülür.[1][3] Tedavi edilmezse, Stanford tip A diseksiyonlu kişilerin yaklaşık yarısı üç gün içinde, Stanford tip B diseksiyonlu kişilerin yaklaşık %10'u ise bir ay içinde ölür.[3] AD'nin ilk vakası, Büyük Britanya Kralı II. George'un 1760'taki ölümünün ardından yapılan muayenesinde tanımlanmıştır.[3] AD için cerrahi, 1950'lerde Michael E. DeBakey tarafından tanıtılmıştır.[3]
Belirtiler ve semptomlar
AD'li bireylerin yaklaşık %96'sı aniden başlayan şiddetli ağrıyla başvurur. Ağrı göğüste, sırtta veya karında yırtılma, bıçak saplanması veya keskin bir his olarak tanımlanabilir.[4][5] Bireylerin yaklaşık %17'si diseksiyon aort boyunca ilerledikçe ağrının yayıldığını hisseder.[6] Ağrının yeri diseksiyonun yeri ile ilişkilidir.[7] Anterior göğüs ağrısı, asendan aortu içeren diseksiyonlarla ilişkilendirilirken, interskapular sırt ağrısı ise inen aort diseksiyonlarıyla ilişkilendirilir. Ağrı plöretik nitelikteyse, kalbi çevreleyen keseye kanamadan kaynaklanan akut perikardit'i düşündürebilir. Bu özellikle tehlikeli bir durumdur ve akut perikardiyal tamponad'ın yakın olabileceğini düşündürür. Perikardiyal tamponad, AD'den kaynaklanan en yaygın ölüm nedenidir.[8]
Ağrı kalp krizi ile karıştırılabilse de, AD genellikle kalp yetmezliği ve EKG değişiklikleri gibi diğer düşündürücü belirtilerle ilişkilendirilmez. AD ortamında görülebilecek daha az yaygın semptomlar arasında konjestif kalp yetmezliği (%7), bayılma (%9), inme (%6), iskemik periferik nöropati, felç ve kalp durması bulunur.[9] Eğer birey bayılırsa, yaklaşık yarısı perikard içine kanamaya bağlı olduğu ve perikardiyal tamponada yol açtığı zamandır. Aort diseksiyonunun nörolojik komplikasyonları, inme ve parapleji gibi, merkezi sinir sisteminin bölümlerini besleyen bir veya daha fazla atardamarın dahil olmasından kaynaklanır.[10]
AD abdominal aortu içeriyorsa, vakaların %5-8'inde bir veya her iki renal arter tehlikeye girerken, yaklaşık %3'ünde bağırsak çürümesi görülür.[11][12]
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Nienaber, CA; Clough, RE (28 Şubat 2015). "Management of acute aortic dissection". The Lancet. 385 (9970). ss. 800-811. doi:10.1016/s0140-6736(14)61005-9. PMID 25662791.
- ^ a b c d e f g h i j k White, A; Broder, J; Mando-Vandrick, J; Wendell, J; Crowe, J (2013). "Acute aortic emergencies – part 2: aortic dissections". Advanced Emergency Nursing Journal. 35 (1). ss. 28-52. doi:10.1097/tme.0b013e31827145d0. PMID 23364404.
- ^ a b c d e f g h i j Criado FJ (2011). "Aortic dissection: a 250-year perspective". Texas Heart Institute Journal. 38 (6). ss. 694-700. PMC 3233335 $2. PMID 22199439.
- ^ Arima, D.; Suematsu, Y.; Kurahashi, K.; Nishi, S.; Yoshimoto, A. (2021). "Use of coagulation-fibrinolysis markers for prognostication of Stanford type a acute aortic dissection". JRSM Cardiovascular Disease. Cilt 10. doi:10.1177/20480040211047122. PMC 8613881 $2. PMID 34840729.
- ^ Robert O. Bonow; Douglas L. Mann; Douglas P. Zipes; Peter Libby (2011). Braunwald's Heart Disease E-Book: A Textbook of Cardiovascular Medicine. Elsevier Health Sciences. s. 1321. ISBN 978-1-4377-2770-8.
- ^ John Marx; Ron Walls; Robert Hockberger (2013). Rosen's Emergency Medicine – Concepts and Clinical Practice E-Book. Elsevier Health Sciences. s. 1125. ISBN 978-1-4557-4987-4.
- ^ John Elefteriades (2007). Acute Aortic Disease. CRC Press. s. 31. ISBN 978-1-4200-1976-6.
- ^ Isselbacher, E. M.; Cigarroa, J. E.; Eagle, K. A. (1994). "Cardiac Tamponade Complicating Proximal Aortic Dissection. Is Pericardiocentesis Harmful?". Circulation. 90 (5). ss. 2375-2378. doi:10.1161/01.CIR.90.5.2375. PMID 7955196. 18 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Sheikh, AS; Ali K; Mazhar S (3 Eylül 2013). "Acute aortic syndrome". Circulation. 128 (10). ss. 1122-1127. doi:10.1161/circulationaha.112.000170. PMID 24002714.
- ^ Cassoobhoy, A (30 Haziran 2020). "Aortic Dissection". WebMD. 18 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2021.
- ^ Orihashi K (Mayıs 2016). "Mesenteric ischemia in acute aortic dissection". Surgery Today. 46 (5). ss. 509-516. doi:10.1007/s00595-015-1193-4. PMID 26024781.
- ^ Kamman AV, Yang B, Kim KM, Williams DM, Michael Deeb G, Patel HJ (2017). "Visceral Malperfusion in Aortic Dissection: The Michigan Experience". Seminars in Thoracic and Cardiovascular Surgery. 29 (2). ss. 173-178. doi:10.1053/j.semtcvs.2016.10.002. PMID 28823323.
