İçeriğe atla

Aort diseksiyonu

Aort diseksiyonu
Sol subklavian arterden başlayıp abdominal aortaya kadar uzanan aortun inen kısmının diseksiyonu (3). Resimde gösterilen yükselen aort (1) ve aort arkı (2) bu durumda yer almaz.
UzmanlıkDamar cerrahisi, Kardiyotorasik cerrahi
Belirtilerşiddetli göğüs veya sırt ağrısı, kusma, terleme, baş dönmesi[1][2]
Komplikasyonİnme, Bağırsak çürümesi, Koroner arter hastalığı, aort yırtılması[2]
Risk faktörüYüksek tansiyon, Marfan sendromu, Loeys-Dietz sendromu, Turner sendromu, biküspit aort kapağı, önceki kalp ameliyatı, büyük travma, sigara içme[1][2][3]
TanıTıbbi görüntüleme[1]
KorunmaKan basıncı kontrolü, sigara içmeme [1]
TedaviTüre bağlıdır[1]
PrognozTedavi olmaksızın ölüm oranı %10 (tip B), %50 (tip A)[3]
Sıklıkyılda 100.000'de 3[3]
Aort diseksiyonu açıklama videosu

Aort diseksiyonu (AD), aortun en iç tabakasındaki bir yaralanmanın kanın aort duvarının tabakaları arasında akmasına izin vermesi ve tabakaları birbirinden ayırmaya zorlanması durumunda oluşur.[3] Çoğu durumda, bu durum aniden başlayan şiddetli göğüs veya sırt ağrısı ile ilişkilidir ve sıklıkla "yırtılma" karakterinde olarak tanımlanır.[1][2] Kusma, terleme ve baş dönmesi de görülebilir.[2] Kan akışının azalması, inme, alt ekstremite iskemisi veya bağırsak çürümesi gibi diğer organlarda hasara yol açabilir.[2] Aort diseksiyonu, kalbe yetersiz kan akışı veya aortun tamamen yırtılması nedeniyle hızla ölüme yol açabilir.[2]

AD, yüksek tansiyon öyküsü olanlarda; Marfan sendromu ve Ehlers-Danlos sendromu dahil olmak üzere kan damarı duvarı gücünü etkileyen bir dizi bağ dokusu hastalığı; biküspit aort kapağı; ve daha önce kalp ameliyatı geçirenlerde daha yaygındır.[2][3] Büyük travma, sigara içmek, kokain kullanmak, hamilelik, torasik aort anevrizması, atardamar iltihabı ve anormal lipit düzeyleri de artmış riskle ilişkilidir.[1][2] Tanı, diseksiyonu doğrulamak ve daha ileri değerlendirmek için kullanılan bilgisayarlı tomografi, MRI veya ultrason gibi tıbbi görüntüleme ile ilgili semptomlara dayanarak şüphelenilir.[1] İki ana tip, aortun ilk kısmını içeren Stanford tip A ve içermeyen tip B'dir.[1]

Önleme kan basıncının kontrolü ve sigarayı bırakmakla sağlanır.[1] AD'nin tedavisi, etkilenen aort kısmına bağlıdır.[1] Aortun ilk kısmını (kalbe bitişik) içeren diseksiyonlar genellikle ameliyat gerektirir.[1][2] Ameliyat, göğüste açılan bir açıklıkla veya kan damarının içinden yapılabilir.[1] Aortun ikinci kısmını içeren diseksiyonlar, cerrahi düzeltme gerektiren komplikasyonlar olmadığı sürece, genellikle kan basıncını ve kalp hızını düşüren ilaçlarla tedavi edilebilir.[1][2]

AD nispeten nadir görülür ve yılda 100.000 kişide yaklaşık üç oranında görülür.[1][3] Kadınlardan daha çok erkeklerde görülür.[1] Tanı sırasında tipik yaş 63'tür ve vakaların yaklaşık %10'u 40 yaşından önce görülür.[1][3] Tedavi edilmezse, Stanford tip A diseksiyonlu kişilerin yaklaşık yarısı üç gün içinde, Stanford tip B diseksiyonlu kişilerin yaklaşık %10'u ise bir ay içinde ölür.[3] AD'nin ilk vakası, Büyük Britanya Kralı II. George'un 1760'taki ölümünün ardından yapılan muayenesinde tanımlanmıştır.[3] AD için cerrahi, 1950'lerde Michael E. DeBakey tarafından tanıtılmıştır.[3]

Belirtiler ve semptomlar

AD'li bireylerin yaklaşık %96'sı aniden başlayan şiddetli ağrıyla başvurur. Ağrı göğüste, sırtta veya karında yırtılma, bıçak saplanması veya keskin bir his olarak tanımlanabilir.[4][5] Bireylerin yaklaşık %17'si diseksiyon aort boyunca ilerledikçe ağrının yayıldığını hisseder.[6] Ağrının yeri diseksiyonun yeri ile ilişkilidir.[7] Anterior göğüs ağrısı, asendan aortu içeren diseksiyonlarla ilişkilendirilirken, interskapular sırt ağrısı ise inen aort diseksiyonlarıyla ilişkilendirilir. Ağrı plöretik nitelikteyse, kalbi çevreleyen keseye kanamadan kaynaklanan akut perikardit'i düşündürebilir. Bu özellikle tehlikeli bir durumdur ve akut perikardiyal tamponad'ın yakın olabileceğini düşündürür. Perikardiyal tamponad, AD'den kaynaklanan en yaygın ölüm nedenidir.[8]

Ağrı kalp krizi ile karıştırılabilse de, AD genellikle kalp yetmezliği ve EKG değişiklikleri gibi diğer düşündürücü belirtilerle ilişkilendirilmez. AD ortamında görülebilecek daha az yaygın semptomlar arasında konjestif kalp yetmezliği (%7), bayılma (%9), inme (%6), iskemik periferik nöropati, felç ve kalp durması bulunur.[9] Eğer birey bayılırsa, yaklaşık yarısı perikard içine kanamaya bağlı olduğu ve perikardiyal tamponada yol açtığı zamandır. Aort diseksiyonunun nörolojik komplikasyonları, inme ve parapleji gibi, merkezi sinir sisteminin bölümlerini besleyen bir veya daha fazla atardamarın dahil olmasından kaynaklanır.[10]

AD abdominal aortu içeriyorsa, vakaların %5-8'inde bir veya her iki renal arter tehlikeye girerken, yaklaşık %3'ünde bağırsak çürümesi görülür.[11][12]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Nienaber, CA; Clough, RE (28 Şubat 2015). "Management of acute aortic dissection". The Lancet. 385 (9970). ss. 800-811. doi:10.1016/s0140-6736(14)61005-9. PMID 25662791. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k White, A; Broder, J; Mando-Vandrick, J; Wendell, J; Crowe, J (2013). "Acute aortic emergencies – part 2: aortic dissections". Advanced Emergency Nursing Journal. 35 (1). ss. 28-52. doi:10.1097/tme.0b013e31827145d0. PMID 23364404. 
  3. ^ a b c d e f g h i j Criado FJ (2011). "Aortic dissection: a 250-year perspective". Texas Heart Institute Journal. 38 (6). ss. 694-700. PMC 3233335 $2. PMID 22199439. 
  4. ^ Arima, D.; Suematsu, Y.; Kurahashi, K.; Nishi, S.; Yoshimoto, A. (2021). "Use of coagulation-fibrinolysis markers for prognostication of Stanford type a acute aortic dissection". JRSM Cardiovascular Disease. Cilt 10. doi:10.1177/20480040211047122. PMC 8613881 $2. PMID 34840729. 
  5. ^ Robert O. Bonow; Douglas L. Mann; Douglas P. Zipes; Peter Libby (2011). Braunwald's Heart Disease E-Book: A Textbook of Cardiovascular Medicine. Elsevier Health Sciences. s. 1321. ISBN 978-1-4377-2770-8. 
  6. ^ John Marx; Ron Walls; Robert Hockberger (2013). Rosen's Emergency Medicine – Concepts and Clinical Practice E-Book. Elsevier Health Sciences. s. 1125. ISBN 978-1-4557-4987-4. 
  7. ^ John Elefteriades (2007). Acute Aortic Disease. CRC Press. s. 31. ISBN 978-1-4200-1976-6. 
  8. ^ Isselbacher, E. M.; Cigarroa, J. E.; Eagle, K. A. (1994). "Cardiac Tamponade Complicating Proximal Aortic Dissection. Is Pericardiocentesis Harmful?". Circulation. 90 (5). ss. 2375-2378. doi:10.1161/01.CIR.90.5.2375. PMID 7955196. 18 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ Sheikh, AS; Ali K; Mazhar S (3 Eylül 2013). "Acute aortic syndrome". Circulation. 128 (10). ss. 1122-1127. doi:10.1161/circulationaha.112.000170. PMID 24002714. 
  10. ^ Cassoobhoy, A (30 Haziran 2020). "Aortic Dissection". WebMD. 18 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2021. 
  11. ^ Orihashi K (Mayıs 2016). "Mesenteric ischemia in acute aortic dissection". Surgery Today. 46 (5). ss. 509-516. doi:10.1007/s00595-015-1193-4. PMID 26024781. 
  12. ^ Kamman AV, Yang B, Kim KM, Williams DM, Michael Deeb G, Patel HJ (2017). "Visceral Malperfusion in Aortic Dissection: The Michigan Experience". Seminars in Thoracic and Cardiovascular Surgery. 29 (2). ss. 173-178. doi:10.1053/j.semtcvs.2016.10.002. PMID 28823323. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yüksek tansiyon</span> atardamarlardaki kan basıncının yükseldiği kronik bir tıbbi durum

Yüksek tansiyon da denilen hipertansiyon, atardamarlardaki kan basıncının sürekli yükseldiği uzun süreli tıbbi bir durumdur. Yüksek tansiyon genellikle semptomlara neden olmaz. Ancak felç, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı ve demans için önemli risk faktörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kalp</span> vücuttaki kanın dolaşmasını sağlayan kendiliğinden kasılma özelliğine sahip organ

Kalp ya da yürek, pek çok hayvanda bulunan kaslı bir organdır. Bu organ dolaşım sisteminin kan damarları yoluyla kan pompalar. Pompalanan kan besin ve oksijeni vücudun gerekli yerlerine taşırken, karbondioksit gibi metabolik atıkları da akciğerlere taşır. İnsanlarda kalp yaklaşık olarak kapalı bir yumruk boyutundadır ve akciğerler arasında, göğüsün orta bölmesinin içindedir. Temel görevi kanı vücuda pompalamak olan kalp, metabolizma eylemleri sonucunda oluşan artık ürünlerin vücuttan uzaklaştırılması, vücut ısısının düzenlenmesi, asit-baz dengesinin korunması, hormonlar ve enzimlerin vücudun gerekli bölgelerine taşınması gibi görevleri yapar. Kalp, dolaşım sistemi içerisinde motor görevi yapar. Kalp insanda dakikada 60-80 atım arasında değişen bir hızla dakikada 5-35 litre arası, günlük ise 9.000 litre kanı vücuda pompalar. Günde yaklaşık 100 bin, yılda 40 milyon, tüm insan hayatı boyunca yaklaşık 2,5 milyar kere, hiç durmadan yaklaşık 8 bin ton kanı vücuda pompalar. Yetişkin bir kadında ortalama ağırlığı 200-280 gram, yetişkin bir erkekte ise 250-390 gram ağırlığındadır. Her kişinin, kalbinin yaklaşık kendi yumruğu büyüklüğünde olduğu sanılır.

<span class="mw-page-title-main">Migren</span> Tekrarlayan orta-şiddetli baş ağrılarına neden olan bozukluk

Migren, nörolojik, sindirim sistemi ve otonom sinir sistemindeki değişikler ile beraber meydana gelen, aralıklı bir baş ağrısı bozukluğudur. Çoğunlukla otonom sinir sisteminde görülen orta şiddette ve şiddetli baş ağrısı ile karakterize kronik bir rahatsızlıktır. Kelimenin kendisi Yunanca ἡμικρανία (hemikrania), "başın bir tarafındaki ağrı" (ἡμι-, "yarım" ve κρανίον, "kafatası" ifadesinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Anevrizma</span> kan damarlarının duvarında oluşan baloncuk şeklindeki patolojik genişlemeler

Anevrizma, kan damarlarının duvarında oluşan baloncuk şeklindeki patolojik genişlemeleri tarif eden genel tıbbi tanımlamadır. Beyin atardamarları ve aort, anevrizmaların en sık yerleştiği bölgelerdir. Anevrizmalar biçimlerine, bulundukları bölgelere, duvar yapılarına veya boyutlarına göre sınıflandırılabilirler. Anevrizmalar, toplardamarlara kıyasla atardamarlarda çok daha sık görülür.

<span class="mw-page-title-main">Perikardit</span>

Perikardit, perikardın iltihaplanmasıdır. Semptomlar tipik olarak omuzlarda, boyunda veya sırtta da hissedilebilen ani başlayan keskin göğüs ağrısını içerir. Ağrı, tipik olarak otururken daha az şiddetli ve uzanırken veya derin nefes alırken daha şiddetlidir. Perikarditin diğer semptomları arasında ateş, halsizlik, kalp çarpıntısı ve nefes darlığı sayılabilir. Semptomların başlangıcı bazen ani olmaktan çok kademeli olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kalp krizi</span> Kalbin bir kısmına kan akışının kesilmesi

Kalp krizi, kalp enfarktüsü ya da akut miyokard enfarktüsü, kan akımının azalması veya durması sonucunda koroner arterlerden birinde meydana gelen enfarktüs ile karakterize edilir. Tipik belirtiler arasında, sıklıkla sol omuz, kol veya çeneye yayılan, göğüs kemiğinin arkasında (retrosternal) göğüs ağrısı veya rahatsızlığı bulunur. Bu ağrı, bazen mide yanması gibi algılanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kalp yetmezliği</span> kalbin karıncıktaki kanı damarlara yeteri kadar gönderememesi sonucu oluşan rahatsızlık

Kalp yetmezliği, kalbin sağ, sol veya her iki karıncığının içindeki kanı, her vuruşunda damarlara yeterli miktarda gönderememesi sonucu oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Beta blokör</span> kardiyak aritmileri yönetmek ve ilk kalp krizinden sonra kalbi ikinci bir kalp krizinden korumak için kullanılan ilaç sınıfı

Beta blokörler, aynı zamanda β-blokerler olarak da yazılır, çoğunlukla anormal kalp ritimlerini (aritmi) tedavi etmek ve ilk kalp krizinden sonra kalbi ikinci kalp krizinden korumak için kullanılan bir ilaç sınıfıdır. Ayrıca, yüksek tansiyon tedavisinde yaygın olarak kullanılır ancak artık çoğu hastanın ilk tedavisi için ilk tercih değildirler.

<span class="mw-page-title-main">Diseksiyon</span> Anatomide kullanılan kesme prosedürü

Diseksiyon, anatomizasyon veya kesayır; herhangi bir organizmanın iç yapısını incelemek üzere dışını yarıp parçalara ayrılmasıdır. Seçili işlevlerin ve bileşenlerin ilişkilerinin ve yapısının gözlemlenmesi için sökme ve iç yapının belirlenmesi amacıyla yapılan yardımcı bir işlemdir.

Abdominal aort anevrizması, abdominal aort damarının çapının 3 santimetreden büyük veya normal çapından en az %50 daha büyük olacak şekilde genişlemesi. Genelde patladığı durumlar dışında herhangi bir belirtiye yol açmaz. Zaman zaman karında, sırtta veya bacakta ağrı hissedilir. Büyük anevrizmalar bazen karnı bastırarak hissedilebilir. Patlaması karın ve sırtta ağrıya yol açabilir, tansiyonu düşürür, bayılmaya neden olabilir, sıkça ölümcüldür.

<span class="mw-page-title-main">Akut bronşit</span> Sağlık durumu

Aynı zamanda, chest cold olarak da bilinen akut bronşit, akciğerlerin bronşlarının kısa süreli iltihaplanmasıdır. En sık görülen semptomu öksürüktür. Diğer semptomları arasında balgamlı öksürük, sibilan ral, dispne, ateş, göğüste rahatsızlık vardır. Enfeksiyon birkaç ila on gün arasında sürebilir. Öksürük, birkaç hafta boyunca devam edebilir ve toplam belirti süresi genellikle üç hafta civarındadır. Bazılarının altı haftaya kadar semptomları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Karın ağrısı</span> mide ağrıları

Karın ağrısı, ciddi ve ciddi olmayan tıbbi durumlarla ilişkili olabilen bir semptomdur.

<span class="mw-page-title-main">Aort koarktasyonu</span>

Aort darlığı ya da aort koarktasyonu, aort ana arterinin bir bölgede gösterdiği daralmadır. Aortun daralması kan akımının engellenmesine neden olur. Olguların çoğu, yaşamın ilk yılı içindeki bebeklerde saptanan doğumdal (konjenita)) anomalilerdir; bunların bir bölümü de sendroma-özgü bulgular arasında yer alır. Daralma, aortun küçük bir alanını ya da büyükçe bir bölümünü etkiler. Çoğunluğu toraks içindeki aort arkındadır, karın aortundaki daralmalar seyrektir.

<span class="mw-page-title-main">Göğüs ağrısı</span> semptom

Göğüs ağrısı, göğüste, tipik olarak göğsün ön tarafında ağrı veya rahatsızlıktır. Keskin, künt, baskı, ağırlık veya sıkma olarak tanımlanabilir. İlişkili semptomlar, mide bulantısı, terleme veya nefes darlığı ile birlikte omuz, kol, üst karın veya çenede ağrı olabilir. Kalple ilgili ve kalple ilgili olmayan ağrı olarak ikiye ayrılabilir. Kalbe yetersiz kan akışı nedeniyle oluşan ağrı, anjina pektoris olarak da adlandırılır. Diyabet hastaları veya yaşlılar daha az belirgin semptomlara sahip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Hemotoraks</span> Akciğeri saran zarların arasında kan birikmesi

Hemotoraks plevral boşluk içinde kan birikmesidir. Hemotoraksın belirtileri göğüs ağrısı ve nefes almada zorluk olabilirken, klinik bulgular etkilenen tarafta solunum seslerinin azalması ve kalp hızında artış olabilir. Hemotoraks genellikle bir yaralanmadan kaynaklanır, ancak plevral boşluğu işgal eden kanserlere bağlı, kan pıhtılaşma bozukluklarının bir sonucu olarak, endometriozisin sık görülmeyen bir klinik görünümü şeklinde, sönmüş bir akciğere bağlı veya nadiren başka durumlarla ilişkili gelişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kardiyak tamponad</span> Kalbin etrafında sıvı birikmesi

Kardiyak tamponad veya perikardiyal tamponad, perikardiyumda sıvı birikmesi sonucu kalbin sıkışmasıdır. Başlangıcı ani veya kademeli olabilir. Bulgu olarak genellikle obstrüktif şokta görülen nefes darlığı, halsizlik, sersemlik ve öksürük görülür. Göğüs ağrısı görülebilir. Diğer görülen bulgular altta yatan sebebe bağlı olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Papiller fibroelastom</span>

Papiller fibroelastom, genellikle kalp kapakçıklarından birisini tutan primer kalp tümörüdür. Papiller fibroelastomlar, nadir görüldükleri düşünülmekle birlikte tüm primer kalp tümörlerinin yaklaşık 10%'unu oluşturur. Bu tümörler, kalp miksomalarından ve kalp lipomlarından sonra üçüncü en sık primer kalp tümörü türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Aort stenozu</span>

Aort stenozu, kalbin sol ventrikül çıkışının daralmasıdır ve bu çeşitli sorunlara neden olur. Aort kapağında olabileceği gibi bu seviyenin üstünde ve altında da oluşabilir. Genellikle zamanla daha da kötüleşir. Semptomlar sıklıkla yavaş yavaş ortaya çıkar ve çoğu zaman ilk önce egzersiz yapma yeteneğinde azalmayla ortaya çıkar. AS nedeniyle kalp yetmezliği, bilinç kaybı veya kalbe bağlı göğüs ağrısı olursa sonuçlar daha kötü olur. Bilinç kaybı genellikle ayakta durma veya egzersiz yaparken oluşur. Kalp yetmezliğinin belirtileri arasında özellikle yatarken, geceleri veya egzersiz sırasında nefes darlığı ve bacaklarda şişme yer alır. Kapakçığın daralmadan kalınlaşmasına aort sklerozu denir.

<span class="mw-page-title-main">Kalp kapak hastalığı</span>

Kalp kapak hastalığı, kalbin dört kapakçığından bir veya daha çoğunu içeren herhangi bir kardiyovasküler hastalık sürecidir. Bu koşullar çoğunlukla yaşlanma sonucu olarak ortaya çıkar, ancak aynı zamanda konjenital (doğuştan) anormalliklerin veya belirli bir hastalık veya romatizmal kalp hastalığı ve hamilelik dahil fizyolojik süreçlerin sonucu da olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Akut koroner sendrom</span>

Akut koroner sendrom (AKS), koroner arterlerdeki azalmış kan akışı nedeniyle, kalp kasının bir kısmının düzgün çalışamaması veya ölmesi ile sonuçlanan bir sendromdur. En yaygın belirti, genellikle sol omuza veya çeneye yayılan, merkezi yerleşimli basınç tipi göğüs ağrısıdır ve genellikle bulantı ve terleme ile ilişkilidir. Akut koroner sendromu olan birçok kişi, özellikle kadınlar, yaşlılar ve diyabeti olanlar, göğüs ağrısı dışındaki belirtilerle başvurabilir.