İçeriğe atla

Antoninus vebası

Roma vebası sırasında ölüm meleği kapıyı çalarken; Jules-Elie Delaunay tarafından çizilmiş ve Levasseur tarafından işlenmiştir.

Antoninus vebası, ayrıca bilinen diğer adıyla Galen'in vebası (adını Roma İmparatorluğunda yaşayan Yunan doktorun isminden almıştır), MS 165-180 yılları arasında yaşandığı tahmin edilen, Yakın Doğu'daki seferlerden Roma İmparatorluğu'na dönen askerler tarafından getirilmiş salgın bir hastalıktır. Akademisyenler bunun çiçek hastalığı ya da kızamık olduğundan şüphelenmiştir,[1][2][3] ancak gerçek sebebi belirsizliğini korumaktadır. Salgın, Roma imparatoru Lucius Verus'un (ö. 169) hayatını kaybetmesine sebep olmuştur. Verus, Marcus Aurelius Antoninus'un kral naibiydi. Bu ölüm, aile isimleri olan Antoninus'un salgınla ilişkili hale gelmesine sebep oldu. Salgın 9 yıl sonra yeniden ortaya çıktı, Romalı bir tarihçi olan Dio Cassius'a göre (155–235), salgın Roma'da günde 2000 kişinin ölmesine sebep olmuştur, bu sayı salgından etkilenenlerin çeyreği kadardı, bu hastalığa %25 öldürme oranı vermektedir.[4] Hastalıktan dolayı ölen kişi sayısının 5 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir,[5] ve hastalık bazı bölgelerde nüfusun üçte biri kadarını öldürdü ve Roma ordusunu harap etti.[6]

Eski kaynaklar salgının 165-166 kışında Seleusya kuşatması sırasında ilk defa ortaya çıktığını kabul eder.[7] Ammianus Marcellinus'a göre salgın Galya bölgesinden Ren'e kadar yayılmıştı. Eutropius, İmparatorluk tarihi boyunca ciddi bir nüfusun öldüğünü iddia etmektedir.[8]

Rafe de Crespigny'nin Çin kayıtlarına göre Doğu Han Çin'inde vebanın 166'dan önce de patlak vermiş olabileceği tahmin edilmektedir. Veba'nın Roma kültürü ve edebiyatı üzerinde bir etkisi oldu ve Hint Okyanusu'ndaki Hint-Roma ticaret ilişkilerini ciddi bir şekilde etkiledi.

Kaynakça

  1. ^ H. Haeser's conclusion, in Lehrbuch der Geschichte der Medicin und der epidemischen Krankenheiten III:24–33 (1882), followed by Zinsser in 1935.
  2. ^ "There is not enough evidence satisfactorily to identify the disease or diseases" concluded J. F. Gilliam in his summary (1961) of the written sources, with inconclusive Greek and Latin inscriptions, two groups of papyri and coinage.
  3. ^ The most recent scientific data have eliminated this possibility. See Y. Furuse, A. Suzuki and H. Oshitani, “Origin of the Measles Virus: Divergence from Rinderpest Virus Between the 11th and 12th Centuries,” Virology 7 (2010), pp. 52–55.
  4. ^ Dio Cassius, LXXII 14.3–4; his book that would cover the plague under Marcus Aurelius is missing; this later outburst was the greatest of which the historian had knowledge.
  5. ^ "Past pandemics that ravaged Europe" 7 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News, November 7, 2005
  6. ^ "Plague in the Ancient World". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2017. 
  7. ^ Sicker, Martin (2000). "The Struggle over the Euphrates Frontier". The Pre-Islamic Middle East (İngilizce). Greenwood. s. 169. ISBN 0-275-96890-1. 
  8. ^ Eutropius XXXI, 6.24.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Caracalla</span>

Lucius Septimius Bassianus,, Caracalla olarak da bilinen, 211 – 217 yılları arasında tahta çıkmış Roma imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Aurelius</span> Roma imparatoru

Marcus Aurelius Antoninus Augustus, 161 - 180 yılları arası Roma imparatoru ve Stoacı bir filozoftur. Beş İyi İmparator denilen hükümdarların sonuncusu olan Nerva-Antoninus Hanedanının üyesiydi ve MÖ 27'den MS 180'e kadar süren Roma İmparatorluğu için göreceli bir barış, sakinlik ve istikrar dönemi 96 - 180 yılları arasında görev yapan Pax Romana'nın son imparatoruydu. 140, 145 ve 161 yıllarında Roma konsülü olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Antoninus Pius</span> Roma İmparatoru

Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus Pius, 138-161 yılları arasında Roma imparatorudur. Beş İyi İmparator'un dördüncüsü olup Aurelii gens'ine bağlıdır. Augustus'un hükümdarlığından sonra en uzun süre imparatorluk yapan kişidir. MS 135-136 yılları arasında Asia proconsullüğü yapmıştır ve burada parlak bir yöneticilik göstermiştir. Hadrianus muhtemelen bu nedenle onu elli bir yaşında evlat edinmiş ve vârisi ilan etmişti. Lâkabı Pius'u selefi Hadrianus'u tanrılaştırmak için senatoya yaptığı baskı sebebiyle tahta çıktıktan sonra almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Annia Galeria Faustina</span>

Annia Galeria Faustina veya Genç Faustina, Roma İmparatoru Antoninus Pius ile İmparatoriçe Yaşlı Faustina'nın en küçük kızı, İmparator Marcus Aurelius'un karısıdır. İkizler Commodus ve Antoninus'la Lucilla'dan hariç on çocuğun daha annesidir.

<span class="mw-page-title-main">Commodus</span> Antik Roma imparatoru

Marcus Aurelius Commodus Antoninus, 177'den 192'ye kadar hüküm sürmüş bir Roma imparatoru. Babası Marcus Aurelius ile birlikte 177'den babasının 180'deki ölümüne kadar görev yapmış, daha sonra öldürülene kadar tek başına hüküm sürmüştür. Onun hükümdarlığı genellikle Roma İmparatorluğu tarihinde barış ve refahın altın çağının sonu olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Hadrianus</span>

Publius Aelius Traianus Hadrianus, 117 ile 138 yılları arasında Roma imparatoruydu. Hadrianus, Hispania Baetica'da bir İtalik yerleşim yeri olan ve İspanya'daki modern Sevilla'ya yakın olan Italica'da doğdu. Aelia gensinin kolu olan Aeli Hadriani, doğu İtalya'daki Hadria kasabasından geliyordu. Nerva-Antoninus hanedanının bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Lucius Verus</span> Roma İmparatoru

Lucius Ceionius Commodus Verus Armeniacus, Lucius Verus olarak bilinen, 161 yılından ölümüne kadar Marcus Aurelius'la birlikte (161-180) müşterek imparatorluk yapan Roma imparatoru.

Gaius Avidius Cassius, 175 yılında kısa bir süre için Mısır ve Suriye Eyaletlerinde iktidarı ele geçirmiş ve İmparatorluğunu ilan etmiş Roma isyancısı.

<span class="mw-page-title-main">Kara Ölüm</span> Orta Çağda Asyayı ve Avrupayı etkileyen, insanlık tarihindeki en ölümcül salgın

Kara Veba olarak da bilinen Kara Ölüm, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da 75-200 milyon kadar insanın ölümüne yol açtığı düşünülmektedir. 1346-1353 yılları arasında Avrupa'da zirveye ulaşan salgın, insanlık tarihinde kaydedilen en ölümcül salgındır. Hastalığın sebebi Yersinia pestis bakterisidir. Genellikle hıyarcıklı veba görülse bile, pnömonik veba ve septisemik veba da görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Aurelius Takı</span>

Marcus Aurelius Takı, Libya'nın başkenti Trablus'ta eski şehrin ortasında bulunan eski Roma zafer takıdır.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Annius Verus Sezar</span>

Marcus Annius Verus Sezar, Roma İmparatoru Marcus Aurelius ve İmparatoriçe Annia Galeria Faustina'nın 13 çocuğundan on ikincisidir. Annius, 12 Ekim 166'da kardeşi Commodus ile birlikte imparatorluğun ortak mirasçıları olarak ilan edildi. Annius, 10 Eylül 169'da yedi yaşında kulağının altındaki bir tümörün çıkarıldığı ameliyatın komplikasyonları nedeniyle öldü. Onun ölümü üzerine Commodus tek mirasçı oldu.

Siprianus Vebası, M.S. 250'den 262'ye kadar Roma İmparatorluğu'nu etkilemiş bir veba salgını.

<span class="mw-page-title-main">İlk veba salgını</span> veba salgınları serisi, 541-767

İlk veba salgını, Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu bulaşıcı hastalık olan vebanın ilk Eski Dünya salgınıdır. Erken Orta Çağ Pandemisi olarak da adlandırılan bu hastalık, 541'de Justinianus Veba Salgını ile başladı ve 750 veya 767'ye kadar devam etti; Justinianus Veba Salgını'nı takip eden en az on beş veya on sekiz büyük veba dalgası tarihsel kayıtlardan tespit edilmiştir. Pandemi, en şiddetli ve en sık Akdeniz Havzası'nı etkiledi, ancak Yakın Doğu ve Kuzey Avrupa'yı da etkiledi. Doğu Roma imparatoru I. Justinianus'un adı bazen Geç Antik Çağ'daki tüm veba salgınları dizisinin yanı sıra 540'ların başlarında Doğu Roma İmparatorluğu'nu vuran Justinianus Vebası için de kullanılır.

Büyük Sevilla Vebası (1647-1652), İspanya'da Sevilla nüfusunun dörtte birini öldüren büyük bir hastalıktı.

<span class="mw-page-title-main">İkinci veba salgını</span>

İkinci Veba salgını, 1348'de Avrupa'ya ulaşan ve sonraki dört yıl içinde Avrasya nüfusunun yarısını öldüren Kara Veba ile başlayan büyük bir veba salgınları dizisidir. Veba çoğu yerde yok olmasına rağmen, endemik hale geldi ve düzenli olarak tekrarladı. 17. yüzyılın sonlarında bir dizi büyük salgın meydana geldi ve hastalık 18. yüzyılın sonlarına veya 19. yüzyılın başlarına kadar bazı yerlerde tekrarladı. Bundan sonra, bakterinin yeni bir türü, 19. yüzyılın ortalarında Asya'da başlayan üçüncü veba salgınına yol açtı.

Büyük 1738 Vebası, 1738 ve 1740 yılları arasında Orta ve Doğu Avrupa topraklarını etkileyen hıyarcıklı veba salgınıydı.

Pers veba salgını ya da basitçe Pers vebası, 1772-1773 yıllında toplam 2 milyon ölüme sebep olan devasa bir hıyarcıklı veba salgınıdır ve Pers İmparotorluğu'nda ortaya çıkmıştır. İnsanlık tarihindeki en yıkıcı veba salgınlarından biridir. Basra Körfezi bölgesinde ilk defa karantina önlemleri alınmasına sebep olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Viyana Vebası</span> salgın

Büyük Viyana Vebası 1679'da Avusturyalı Habsburg hükümdarlarının imparatorluk ikametgâhı olan Viyana, Avusturya'da meydana gelmiştir. Dönemin açıklamalardan, hastalığın kara sıçan ve diğer kemirgenlerle ilişkili pireler tarafından taşınan Yersinia pestis bakterisinin neden olduğu hıyarcıklı veba olduğuna inanılmaktadır. Şehir, 1680'lerin başlarında düzensiz bir şekilde tekrarlayan ve tahmini 76.000 kişinin yaşadığını iddia eden salgın yüzünden zarar gördü.

Marcus Cornelius Fronto, yaygın olarak Fronto, Roma'da bir grammaticus, hatip ve avukattı. Berberi kökenli olan Fronto, Numidia'daki Cirta'da doğmuştur. 142 yılında Gaius Laberius Priscus ile birlikte nundinium döneminin suffect konsülü olarak görev yapmıştır. İmparator Antoninus Pius, Fronto'yu evlatlık oğulları olan geleceğin imparatoru olacak Marcus Aurelius ve Lucius Verus'un eğitmeni olarak görevlendirmiştir.