İçeriğe atla

Antinupolisli Serenus

Antinouplisli Serenus (GrekçeΣερῆνος; yaklaşık MS 300 - 360), Roma Mısır'ındaki Geç Antik Thebaid'den bir Yunan matematikçi.

Hayatı ve Çalışmaları

Serenus, Antinoeia'dan ya da Mısır'da Hadrian tarafındaki eski bir yerleşim yerine kurulan Antinoöpolis'ten gelmiştir. İki kaynak onun Antinoöpolis'te doğduğunu doğrulamaktadır. Bir zamanlar Antissa'da doğduğuna inanılıyordu, ancak bunun bir hataya dayandığı görüldü.

Serenus, şimdi kaybolmuş olan Apollonius'un Konikler (İngilizceConics) 'i üzerine günümüze ulaşmamış olan bir yorum yazdı. Smyrnalı Theon'dan, yorumun ana sonucunun, "Çemberin çapı üzerindeki merkez olmayan bir noktada bulunan bir dizi açı olduğunda, daha sonra bu çemberin eşit yayları gören açılardan merkeze daha yakın olan açı her zaman merkezden uzaktaki açıdan daha küçüktür" olduğunu duyuyoruz.[1] Ama aynı zamanda Apollonius'un Konikler (İngilizceConics)'ine bağlanan Bir Silindirin Kesiti Üzerine (İngilizceOn the Section of a Cylinder) ve Bir Koninin Kesiti Üzerine (İngilizceOn the Section of a Cone) adlı iki eser yazmış olan kendisi de başlı başına bir matematikçiydi. Bu bağlantı, çağlar boyunca hayatta kalmalarına yardımcı oldu.

Bir Silindirin Kesiti Üzerine (İngilizceOn the Section of a Cylinder) adlı eserin önsözünde Serenus, Heath tarafından özetlendiği gibi, bu çalışmayı yazma motivasyonunun, "geometri öğrencisi olan birçok kişi, hatalı olarak bir silindirin eğik kesitinin elips olarak bilinen bir koninin eğik kesitinden farklı olduğunu bilmektedir, oysa elbette her ikisi de aynı eğridir."[1] olduğunu belirtmektedir. Çalışma 33 önermeden oluşmaktadır.

  • 6. önerme, eğik bir silindir içindeki paralel dairesel kesitlerin iki taban dizisinin alt karşı tarafındaki varlığını kanıtlamaktadır.[2]
  • 9. önerme, tabanlara veya alt karşı kesitlerden birine paralel olmayan ancak tüm üreteçleri kesen herhangi bir düzlemin bir daire olmadığını kanıtlar.[2]
  • 14. ve 16. önermelerin ana sonuçları, söz konusu kesitin elips özelliğine sahip olduğunun kanıtlandığı önceki önermelerin devamıdır.[2]
  • 17. ve 14. önermeler, 16. önermede bulunan özelliği, latus rektum kullanarak Apolloniuscu tarza çevirir.[2]
  • 29.'dan 33.'ye kadar olan önermeler optik bir problemle ilgilenir. Genelde alay konusu olan paralelliklerin bir tanımını verir.

Bir Koninin Kesiti Üzerine (İngilizceOn the Section of a Cone) adlı kitabının 1.'den 57.'sine kadarki önermelerde Serenus, büyük ölçüde tepe noktasından geçen düzlemler tarafından oluşturulan dik ve eşkenar olmayan konilerin üçgen bölümlerinin alanlarıyla ilgilenir. Üçgenlerden belirli bir üçgen sınıfının alanının ne zaman maksimumda olduğunu gösterir. 58.'den 69.'ya kadar olan önermeler kitabın ayrı bir bölümünü oluşturur ve yüksekliklerine, tabanlarına ve eksen boyunca üçgen bölümlerin alanlarına göre dik konilerin hacimlerini ele alır.[3]

Antinoopolis'li Serenus, 4. yüzyılda Cyrus'a Silindir Kesiti Hakkında (İngilizceAbout the Cylinder Section) ve Koni kesiti hakkında (İngilizceAbout the cone section) adlı eserleri adadı. Bu iki eserdeki referansları Öklid ve her şeyden önce Pergeli Apollonius'tur.[4]

Notlar

  1. ^ a b Heath p. 519 (1981)
  2. ^ a b c d Heath p. 520 (1981)
  3. ^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Antinupolisli Serenus", MacTutor Matematik Tarihi arşivi 
  4. ^ Laura Miguélez Cavero, (2008), Poems in Context: Greek Poetry in the Egyptian Thebaid 200-600 AD, s. 12, Walter de Gruyter, 978-3-11-020273-1

Konuyla ilgili yayınlar

  • Whittaker, J. (1979). Harpocration and Serenus in a Paris manuscript. Scriptorium, 33(1), ss. 59-62.
  • James Gow (1884), A Short History of Greek Mathematics s. 289
  • Paul Turquand Keyser, John Scarborough (ed) (2018), The Oxford Handbook of Science and Medicine in the Classical World, Oxford University Press, s. 834.
  • (Fransızca) Ecke, Paul Ver & Blanchard, A. (1969). Serenus d'Antinoë. — Le livre de la section du cylindre et le livre de la section du cône. Revue de Métaphysique et de Morale 74 (4): ss. 466-468.
  • Rushdī Rāshid (2011), Founding Figures and Commentators in Arabic Mathematics: A History of Arabic Sciences and Mathematics Vol. 1, s. 618, Routledge, 978-04-15-58217-9
  • (Latince) J. L. Heiberg, Sereni Antinoensis opuscula (Leipzig, 1896).
  • (İtalyanca) G. Loria, Le scienze esatte nell'antica Grecia (Milan, 1914), 727-735.
  • (Fransızca) P. Tannery, Serenus d'Antissa, Bulletin des sciences mathématique et astronomique 7 (1883), 237-244.

Kaynakça

  • Heath, Thomas Little (1981). A History of Greek Mathematics, Volume II. Dover publications. ISBN 0-486-24074-6. 
  • Ivor Bulmer-Thomas, "Serenus | Encyclopedia.com" (PDF), Dictionary of Scientific Biography (New York 1970-1990), 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 3 Mart 2021 
  • Konstantinos Nikolantonakis (2004), The lemmas of the Mathematical collection of Pappus of Alexandria and the treatises On the section of a cylinder and On the section of a cone of Serenus of Antinoeia, Gaṇita-Bhāratī 
  • Konstantinos Nikolantonakis (2007), "The treatise On the section of a cylinder of Serenus of Antinoeia and the Apollonian tradition", Bollettino di Storia delle Scienze Matematiche, cilt 27, doi:10.1400/77551 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Öklid geometrisi</span> Öklide atfedilen matematiksel-geometrik sistem

Öklid geometrisi, İskenderiyeli Yunan matematikçi Öklid’e atfedilen matematiksel bir sistemdir ve onun Elemanlar adlı geometri üzerine ders kitabında tarif edilmektedir. Öklid'in yöntemi, sezgisel olarak çekici küçük bir aksiyom seti varsaymaktan ve bu aksiyomlara dayanarak birçok başka önermeyi (teoremleri) çıkarmaktan ibarettir. Öklid'in sonuçlarının çoğu daha önceki matematikçiler tarafından ifade edilmiş olsa da, Öklid, bu önermelerin kapsamlı bir tümdengelimli ve mantıksal sisteme nasıl uyabileceğini gösteren ilk kişi oldu. Elemanlar, ilk aksiyomatik sistem ve resmi ispatın ilk örnekleri olarak ortaokulda (lise) hala öğretilen düzlem geometrisi ile başlar. Üç boyutlu katı geometrisi ile devam ediyor. Elemanlar’ın çoğu, geometrik dilde açıklanan, şimdi cebir ve sayı teorisi olarak adlandırılan şeyin sonuçlarını belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Öklid</span> Yunan matematikçi, aksiyomatik geometrinin mucidi

Öklid (Grekçe: Εὐκλείδης Eukleídēs; MÖ 330 - 275 yılları arasında yaşamış, İskenderiyeli bir matematikçidir. Megaralı Öklid'den ayırmak için bazen İskenderiyeli Öklid olarak anılır, genellikle "geometrinin kurucusu" veya "geometrinin babası" olarak anılan bir Yunan matematikçiydi. Ptolemy I döneminde İskenderiye'de aktifti. Elemanlar, yayınlandığı zamandan 19. yüzyılın sonlarına veya 20. yüzyılın başlarına kadar matematik öğretimi için ana ders kitabı olarak hizmet veren, matematik tarihindeki en etkili çalışmalardan biridir. Elemanlar’da, Öklid, küçük bir aksiyom setinden, şimdi Öklid geometrisi olarak adlandırılan şeyin teoremlerini çıkardı. Öklid ayrıca perspektif, konik kesitler, küresel geometri, sayı teorisi ve matematiksel kesinlik üzerine eserler yazdı.

<span class="mw-page-title-main">Apollonios (Pergeli matematikçi)</span> Konik kesitler üzerine yazılarıyla tanınan antik Yunan coğrafyacı ve astronom

Pergeli Apollonius, konik kesitler üzerindeki çalışmaları ile tanınan Antik Yunan geometri uzmanı ve astronom. Öklid ve Arşimet'in konuya katkılarından başlayarak, onları analitik geometrinin icadından önceki duruma getirdi. Elips, parabol ve hiperbol terimlerinin tanımları bugün kullanımda olanlardır.

<span class="mw-page-title-main">İsidoros (matematikçi)</span> Bizanslı Rum bilim insanı ve mimar

Miletli İsidoros, Bizans imparatoru Justinianus'un tarafından, Konstantinopolis'teki Ayasofya katedralini yeniden tasarlatmak için, Anthemios ile beraber görevlendirilen Yunan mimar ve matematikçiydi. Pek çok akademik disiplinle ilgilenmiş İsidoros, Arşimet'in önemli eserlerinin derlemesini ve bakımsızlıktan neredeyse yok olmak üzere olan Öklit'in Elementler'i kitabının XV numaralı cildinin düzenlemesini ve restoresini yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anthemios (matematikçi)</span> Bizanslı Rum bilim insanı ve mimar

Trallesli Anthemius, Konstantinopolis şehrinde bulunan Ayasofya Katedrali'ni, İsidoros ile birlikte tasarlayan Doğu Romalı mimar. Katedralin tasarımında, tamamen yeni bir mimari türü kullandı, bu da kiliseyi son derece istikrarsız hale getirmeye katkıda bulundu, bu yüzden yapının birkaç kez onarılması gerekti. İki odakta sabitlenmiş bir ip ile bir elipsin yapımını ve parabolün odak özelliklerini anlattı. Fizikte ışığın aynalardan yansımasını inceledi.

<span class="mw-page-title-main">Yunan matematiği</span> Eski Yunanların Matematiği

Yunan matematiği, Doğu Akdeniz kıyılarında MÖ 7. yüzyıldan MS 4. yüzyıla kadar uzanan Arkaik dönemden Helenistik ve Roma dönemlerine kadar yazılan matematik metinleri ile ortaya çıkan fikirleri ifade eder. Yunan matematikçiler, İtalya'dan Kuzey Afrika'ya tüm Doğu Akdeniz'e yayılmış şehirlerde yaşadılar, ancak kültür ve dil açısından birleştiler. "Matematik" kelimesinin kendisi Antik Yunancadan türemiştir: Grekçe: μάθημα: máthēma Yunanca telaffuz: [má.tʰɛː.ma] Yunanca telaffuz: [ˈma.θi.ma], "eğitim konusu" anlamına gelir. Kendi iyiliği için matematik çalışması ve genelleştirilmiş matematik teorilerinin ve kanıtlarının kullanılması, Yunan matematiği ile önceki uygarlıkların matematiği arasındaki önemli bir farktır.

<i>Öklidin Elementleri</i> Öklidin matematik hakkındaki bir incelemesi

Öklid'in Elementleri İskenderiye'li Antik Yunan Öklid'e atfedilmiş 13 geometri kitabı bütünüdür. Öklid'in Elementler'i, tanımlar, aksiyomlar, önermeler ve bu önermelerin ispatlarından oluşur. Konuları iki ve üç boyutlu şekillerde öklidyen geometri, sayı teorisini, perspektif, konik kesitler, küresel geometri ve kuadrik yüzeyleri içerir. En eski geniş çaplı matematiksel tez olan Elementler hala ders kitabı olarak kullanılmaktadır. Kitapta kullanılan aksiyomatik yöntem birçok filozof ve matematikçiyi etkilemiştir.

Yaşlı Aristaeus konik kesitleri üzerinde çalışan ve Öklid'in çağdaşı olan Yunan matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Nikomedes (matematikçi)</span> Antik Yunan matematikçi

Nicomedes, açıyı üçe bölme de dahil olmak üzere çeşitli matematik problemlerini çözmek için kullandığı konkoid eğriyi keşfini içeren Konkoid Çizgiler Üzerine adlı bilimsel eseriyle ünlü bir Yunan matematikçi.

Diocles Yunan matematikçi ve geometrici.

Ascalonlu Eutocius, çeşitli Arşimet incelemeleri ve Apollonius'un Konikleri üzerine yorumlar yazan bir Yunan matematikçi.

Hypsicles, Gökcisimlerinin yükselişi Üzerine ve bir kürenin içerisine düzgün katıların çizilmesiyle ilgilenen bir çalışma olan Öklid'in XIV. Elemanlar Kitabı kitaplarını yazmasıyla tanınan eski bir Yunan matematikçi ve astronom.

Menaechmus, Alopeconnesus'ta ya da Trakya Chersonese'deki Prokonnesos'ta doğmuş, Platon'la olan arkadaşlığı ile tanınan, konik kesitlerini açık keşfiyle ve parabol ile hiperbol kullanarak küpü iki katına çıkarma problemine getirdiği çözümle tanınan eski bir Yunan matematikçi, geometri uzmanı ve filozof.

Cyreneli Nicoteles Cyrene'den bir Yunan matematikçi.

Perseus, Pergeli Apollonius tarafından incelenen konik kesitlere benzer şekilde spiral kesitler kavramını icat eden eski bir Yunan geometrici.

Bithynialı Theodosius, kürenin geometrisi üzerine bir kitap olan Sphaerics 'i yazan bir Yunan astronom ve matematikçi.

Paroslu Thymaridas antik bir Pisagorcu Yunan matematikçi. Asal sayılar ve eşzamanlı doğrusal denklemler üzerine yaptığı çalışmalarla dikkat çekti.

Zenodorus çevresi sabit olan bir şeklin alanını ve sabit yüzeyli katı bir cismin hacmini inceleyen eski bir Yunan matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Thomas L. Heath</span> İngiliz memur, matematikçi ve klasikçi (1861–1940)

Sör Thomas Little Heath bir İngiliz devlet memuru, matematikçi, klasikçi bilim insanı, eski Yunan matematik tarihçisi, çevirmen ve dağcıydı. Clifton Koleji'nde eğitim gördü. Heath İskenderiyeli Öklid'in, Pergalı Apollonius'un, Samoslu Aristarkos'un ve Syracuse'li Arşimet'in eserlerini İngilizceye çevirdi.

Gerald James Toomer, antik Yunan ve Orta Çağ İslam astronomisi üzerine çok sayıda kitap ve makale yazmış bir astronomi ve matematik tarihçisidir.