İçeriğe atla

Antik Roma felsefesi

Antik Roma felsefesi, büyük oranda Antik Yunan felsefesinden ve özel olarak Helenistik felsefeden etkilenmiştir. Felsefe tarihi için kayda değer dönüm noktaları bu dönemde gerçekleşmiştir. Roma'da felsefeye ilgiyi Akademik kuşkucu Karneades, Stoacı Babilli Diogenes ve Peripatetik Kritolaos uyandırmıştır.[1]

Bu dönemde felsefenin merkezi olan Atina'ya Roma ve İskenderiye kentleri eklenmiştir.[2]

Ana hatları

Roma felsefesi, sadece Latince yazılan felsefe eserlerini değil Roma vatandaşları tarafından yazılan Yunanca eserleri de içerir. Latince yazan filozoflardan en önemlileri Lucretius, Cicero ve Genç Seneca'dır. Yunanca bu dönemde saygınlığını koruyan bir dil olarak tercih ediliyordu. Aynı zamanda Roma İmparatoru olan Marcus Aurelius, kimi eserlerini bu dilde vermiştir. Sonrasında Hristiyanlığın Roma'da yayılmasıyla Augustinus'un Hristiyan felsefesi Roma'da gelişmeye başladı. Boethius, Orta Çağ'ın ilk döneminde Yunan felsefesine ilişkin temel kaynak olmuştur.[1]

Filozoflar genellikle mensup oldukları ekollere göre sınıflandırılırken Roma döneminde eklektik inançlar ve öğretiler yaygındı. Stoacılık veya Epikourosçuluk yanında Aristoteles veya Platon'un düşünceleri, sonraki dönem ise Hıristiyanlık harmanlanıyordu.

Tarihi

Felsefeye hayranlık hukukçular ve aristokratlar arasında yaygınken İmparator Hadrianus buna ek olarak filhelenizm ile öne çıkıyordu. Hadrianus'un bizzat Epiktetos ve Favorinus'un derslerine katıldığını biliyoruz. Aynı zamanda, kendisinin Atina'yı yeniden bir kültür merkezi haline getirme projesi de vardı.[3] Onun zamanına kadar felsefeye ilgi imparatorlar arasında görülmemiş şeydi. Felsefeye hayranlık, imparatorlar Neron, Julianus ve Marcus Aurelius'ta da görülmüştür. Hatta son ikisi filozof kabul ediliyor.

Flavius Hanedanı'nın otokratik yönetimi sırasında bir grup filozof belirgin olarak Domitianus ve Vespasianus döneminde emperyal hareketlere karşı ses çıkardı. Bu da Vespianus'un Gaius Musonius Rufus dışındaki tüm filozofları Roma'dan sürmesiyle sonuçlandı. Sonra, o da sürgün edildi.[4] Muhalefet edenlerin çoğu Stoacı olduğundan bu olay, daha sonra Stoacı Muhalefet olarak anıldı. Stoacılar arasında olay çokça tartışıldı ancak "Stoacı Muhalefet" terimi 19. yüzyılda icat edildi.[5]

Düşünce okulları

Akademik şüphecilik

Christian

Kinizm – Kinik felsefe İmparatorluk dönemi boyunca etkili oldu.[6]

  • Kinik Demetrius

Epicurean

Roman Epikürcü filozof, Lucretius
  • Sidonlu Zeno (M.Ö 150–75)
  • Alcaeus and Philiscus (150 BC)
  • Phaedrus (M.Ö 138–70)
  • Gaius Amafinius (M.Ö 125 )
  • Titus Pomponius Atticus (M.Ö 110 –33)
  • Philodemus (M.Ö 110–50)
  • Titus Albucius (M.Ö 105)
  • Rabirius (M.Ö 100)
  • Patro (M.Ö 70)
  • Siro (M.Ö 50)
  • Catius (M.Ö 50)
  • Lucretius (M.Ö 94–55)

Platonizm

  • Alcinous (MS 2.yy)

Neoplatonizm

Roma İmparatoru Neoplatonik filozof Julian
  • Plotinus (205 – 278AD)
  • Porphyry (232 – 304 AD)
  • Julian (331 – 363 AD)
  • Iamblichus (242 – 327 AD)
  • Damascius (462 – 540 AD)
  • Simplicius of Cilicia (490 – 560 AD)
  • Boethius (472 – 524 AD)

Neopythagorean

  • Quintus Sextius the Elder (40 BC)
  • Sotion (~1st century AD)
  • Nigidius Figulus (98 BC - 45)
  • Secundus the Silent (2nd century AD)
  • Iamblichus (245 AD - 325)

Peripatetic

  • Alexander of Aphrodisias (3rd century AD)

Pyrrhonist

  • Theodas of Laodicea (2nd century AD)
  • Menodotus of Nicomedia (2nd century AD)
  • Sextus Empiricus (2nd century AD)

Sextii

  • Sotion (Pythagorean) (200 – 170 BC)
  • Papirius Fabianus (1st century AD)
  • Crassicius Pasicles (?)

Stoic

Aynı zamanda bir filozof olan Roma imparatoru Marcus Aurelius
  • Publius Rutillius Rufus (158–75 BC)
  • Lucius Aelius Stilo Praeconinus (154–74 BC)
  • Diodotus the Stoic (130–59 BC)
  • Marcus Vigellius (125 BC)
  • Quintus Lucilius Balbus (125 BC)
  • Antipater of Tyre (100–45BC)
  • Cato the Younger (95–46 BC)
  • Porcia Catonis (70–43 BC)
  • Apollonides (46 BC)
  • Quintus Sextius the Elder (40 BC)
  • Seneca the Younger (4 BC – 65 AD)
  • Attalus (25 AD)
  • Papirius Fabianus (30 AD)
  • Musonius Rufus (30–100 AD)
  • Epictetus (55–135 AD)
  • Marcus Aurelius (121–180 AD)

Kaynakça

  1. ^ a b "Roman Philosophy | Internet Encyclopedia of Philosophy". 11 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Annas, Julia (2000). Voices of Ancient Philosophy: An Introductory Reader. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-512694-5. OCLC 870243656. 
  3. ^ Lane Fox, Robin, 1946- (2006). The classical world : an epic history from Homer to Hadrian. New York: Basic Books. ISBN 0-465-02496-3. OCLC 70149306. 
  4. ^ Flavian Rome : culture, image, text. Boyle, A. J. (Anthony James),, Dominik, William J. Leiden. 2003. ISBN 90-04-11188-3. OCLC 51061501. 
  5. ^ J. P. Sullivan (October 1986). "Literature and Politics in the Age of Nero. Ithaca: Cornell University Press. 1985". The American Historical Review. doi:10.1086/ahr/91.4.893. ISSN 1937-5239. 
  6. ^ Adamson, Peter (2015). Philosophy in the Hellenistic and Roman Worlds (İngilizce). Oxford University Press. s. 16. ISBN 978-0-19-872802-3. 11 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hrisippos</span> Yunan Stoacı filozof

Solili Chrysippus veya Hrisippos, Yunan Stoacı bir filozoftur. Kilikya'nın Soli kentinin yerlisiydi, ancak genç bir adam olarak Atina'ya taşındı ve burada Stoacı okulda Cleanthes'in öğrencisi oldu. Cleanthes, MÖ 230 civarında öldüğünde, Chrysippus okulun üçüncü başkanı oldu. Üretken bir yazar olan Chrysippus, okulun kurucusu Citium'lu Zeno'nun temel doktrinlerini genişletti ve ona Stoacılığın İkinci Kurucusu unvanını kazandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Lucius Annaeus Seneca</span>

Lucius Annaeus Seneca, Romalı düşünür, devlet adamı, oyun yazarı. Roma Stoası döneminin kurucu filozofları arasındadır. Sokrates’in bilgi görüşü ve Kinikler’in doğaya uygun yaşama ideali Seneca'nın üzerinde oldukça büyük bir etki yaratmıştır. Ona göre felsefe, ruhu geliştirip aydınlatan, yaşama düzen veren, karşısına çıkan sorulara cevap vermekte aracı olacak başlıca disiplindir ve bunu elde etme amacı gören araç ise akıldır.

<span class="mw-page-title-main">Epiktetos</span> Antik Yunan Stoacı filozof

Epiktetos, Yunan stoacı filozof. Muhtemelen Hierapolis, Frigya'da köle olarak doğdu. Kuzeybatı Yunanistan'daki Nicopolis'e sürülene kadar Antik Roma'da yaşadı, hayatının büyük bölümü Nicopolis'de geçti ve orada da öldü. Şayet bir isim verilmişse, ailesince verilen ismi bilinmiyor. Epiktetos sözcüğü Yunancada en basit anlamıyla “kazanılmış, elde edilmiş” anlamına geliyor.

<span class="mw-page-title-main">Stoacılık</span> felsefi sistem

Stoacılık, MÖ 3. yüzyılın başlarında Atina Agorası'nda Kıbrıslı Zenon tarafından kurulan bir Helenistik felsefe ekolüdür. Mantık sistemi ve doğal dünya hakkındaki görüşleriyle beslenen bir kişisel erdem etiği felsefesidir ve erdem pratiğinin eudaimonia'ya ulaşmak için hem gerekli hem de yeterli olduğunu savunur: Kişi etik bir yaşam sürerek gelişir. Stoacılar eudaimonia'ya giden yolu erdemi uygulayarak ve doğaya uygun yaşayarak geçirilen bir hayatla özdeşleştirmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Filolaos</span> Yunan filozof, astronom ve Pisagorcu (MÖ yak. 470 - yak. 385)

Filolaos Pisagorcu ve Sokrates öncesi bir Yunan filozof idi. Her şeyin temelinde, uyum içinde bir araya gelen, sınırlayıcı ve sınırsızın oynadığı rol olduğunu savundu. Ayrıca, Dünya'nın Evrenin merkezi olmadığı teorisi olan güneşmerkezciliğin ortaya çıkmasıyla da tanınır. Nicomachus'tan alıntı yapan August Böckh'e (1819) göre Philolaus, Pisagor'un halefiydi. MÖ 5. yüzyılda Pisagorcu okulun önemli filozoflarından biri olmuştur. Çoğulculuk Okulu gibi Pisagorcuların da çatışan iki görüş arasında bir çözüm arayışında oldukları söylenebilir. Bir yanda sürekli olarak değişen bir evren düşüncesi, öte yandan değişmez bir evren düşüncesi arasındaki çatışmadır söz konusu olan. Pisagorcular bu yönde çözümlerini matematikte bulmaya çalışırlar. Filolaus da diğer Pisagorcu filozoflar gibi matematik ve müzik ile ilgilenmiş, evrenin ve varlığın açıklanmasında bunlardan yararlanmıştır. O da diğerleri gibi evrenin temelinin sayı olduğu fikrinden hareket etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Aurelius</span> Roma imparatoru

Marcus Aurelius Antoninus Augustus, 161 - 180 yılları arası Roma imparatoru ve Stoacı bir filozoftur. Beş İyi İmparator denilen hükümdarların sonuncusu olan Nerva-Antoninus Hanedanının üyesiydi ve MÖ 27'den MS 180'e kadar süren Roma İmparatorluğu için göreceli bir barış, sakinlik ve istikrar dönemi 96 - 180 yılları arasında görev yapan Pax Romana'nın son imparatoruydu. 140, 145 ve 161 yıllarında Roma konsülü olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Antoninus Pius</span> Roma İmparatoru

Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus Pius, 138-161 yılları arasında Roma imparatorudur. Beş İyi İmparator'un dördüncüsü olup Aurelii gens'ine bağlıdır. Augustus'un hükümdarlığından sonra en uzun süre imparatorluk yapan kişidir. MS 135-136 yılları arasında Asia proconsullüğü yapmıştır ve burada parlak bir yöneticilik göstermiştir. Hadrianus muhtemelen bu nedenle onu elli bir yaşında evlat edinmiş ve vârisi ilan etmişti. Lâkabı Pius'u selefi Hadrianus'u tanrılaştırmak için senatoya yaptığı baskı sebebiyle tahta çıktıktan sonra almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lucius Verus</span> Roma İmparatoru

Lucius Ceionius Commodus Verus Armeniacus, Lucius Verus olarak bilinen, 161 yılından ölümüne kadar Marcus Aurelius'la birlikte (161-180) müşterek imparatorluk yapan Roma imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe</span> soyut, genel ve temel birtakım probleme ilişkin yapılan sistematik çalışma

Felsefe veya düşünbilim; varlık, bilgi, değerler, gerçek, doğruluk, zihin ve dil gibi konularla ilgili soyut, genel ve temel problemlere ilişkin yapılan sistematik çalışmalardır. Felsefe ile uğraşan kişilere filozof denir.

<span class="mw-page-title-main">Efes Müzesi</span> İzmir, Selçuktaki bir müze

Efes Müzesi, Türkiye'nin İzmir iline bağlı Selçuk'ta bulunan bir müze. Yakınlarında bulunan Efes kazı alanındaki buluntulara ev sahipliği yapmaktadır. En bilinen eser, Efes'teki Artemis Tapınağı'nda bulunan Artemis heykelidir. Müze, arkeoloji ve etnografya olarak iki bölüme ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Girit ve Sirenayka</span> Roma İmparatorluğunun eyaleti

Girit ve Sirenayka Roma İmparatorluğu senatoryal eyaletidir. MÖ 67'de kurulmuştur. Girit adasıyla günümzde Libya'da yer alan Sirenayka bölgesini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan felsefesi</span>

Antik Yunan felsefesi, MÖ. 6. yüzyılda başlamış ve Hellenistik çağ ile Roma İmparatorluğu arasında devam etmiştir. Felsefe kelimesi Yunanlar tarafından kullanılmaya başlandı. Önceleri bilimi, matematiği, siyaseti ve etiği de kapsayan bir terimdi. Yunan felsefesi Batı medeniyetinin bir ürünüydü. Roma'da, Rönesans'ta, Aydınlanma çağında ve İslam filozofları tarafından kullanıldı. Yunan felsefesi Antik Yakın Doğu felsefesinden etkilenmiş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Marcus Annius Verus Sezar</span>

Marcus Annius Verus Sezar, Roma İmparatoru Marcus Aurelius ve İmparatoriçe Annia Galeria Faustina'nın 13 çocuğundan on ikincisidir. Annius, 12 Ekim 166'da kardeşi Commodus ile birlikte imparatorluğun ortak mirasçıları olarak ilan edildi. Annius, 10 Eylül 169'da yedi yaşında kulağının altındaki bir tümörün çıkarıldığı ameliyatın komplikasyonları nedeniyle öldü. Onun ölümü üzerine Commodus tek mirasçı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Antoninianus Anayasası</span>

Antoninianus Anayasası ya da orijinal adıyla Constitutio Antoniniana olarak bilinen bu ferman İ.S. 11 Temmuz 212 yılında Caracalla isimli Roma İmparatoru tarafından ilan edildi. Bu ferman, Roma İmparatorluğu'nda bulunan tüm özgür insanların tam Roma vatandaşlığını ve tüm özgür kadınların da Romalı kadınların "dediticii" istisnaları hakkından sahip olmasına karar veriyordu.

Abrotelia bir Pisagorcu kadın filozoftu. Iamblichus'un yazdığı Pisagor'un Hayatı adlı eserde adı geçen on yedi kadından biriydi. Abrotelia'nın babası Tarentumlu Abroteles'tur ve Abrotelia'nın da Tarentum'da doğduğu sanılmaktadır. Iamblichus, Abrotelia'yı ünlü kadın Pisagor filozoflarından biri olarak gösterdi, ancak adı kocalarının veya erkek aile üyelerinin isimleriyle listelenen dokuz kişi arasında yer alıyordu. Ethel Kersey gibi bazı bilim adamları Abrotelia'yı diğerleri arasında metafizik, mantık ve estetik gibi geleneksel felsefi alanlarda yazan veya öğretenlerden biri olarak tanımladı. Ayrıca, Pisagor okulunu Platonik mezhepten daha büyük yandaşlarıyla en çok kadın filozofun bulunduğu mezhep olarak gösteren Gilles Ménage'nin Historia Mulierum Philosopharum adlı eserinde listelenmiştir.

Bu, MS 43'ten MS 409'a kadar Roma Britanyası valilerinin kısmi bir listesidir. Birleşik eyalet olarak ismi "Britannia" olan Roma Britanyası, bir konsüler bir eyalet idi, yani valiler onu yönetebilmeleri için önce Roma'da bir konsül olarak görev yapmak zorundalardı. Bu rütbe ya bir yeterlik ya da ordinarius olarak elde edilebilirken, bir dizi vali konsül ordinarii rütbesinde idi ve aynı zamanda Erken İmparatorluk dönemi Roma konsülleri listesinde de yer alıyordu. Roma Britanyası önce ikiye, sonra dörde (293) bölündükten sonra, daha sonraki valiler daha düşük unvanda ve sınıfta olabilirler.

Kendime Düşünceler, MS 161 yılından MS 180 yılına kadar Roma İmparatoru Marcus Aurelius'un kendisine özel notlarını ve Stoacılık felsefesi üzerine düşüncelerini kaydeden bir dizi kişisel yazıdır.

Stoacılık felsefesinde Pnöma, hava ve ateş elementlerinin bir karışımı olan "yaşam nefesi" kavramıdır. İnsan canlılığını nefeste konumlandıran Yunan tıp yazarlarından ve ateşi Arkhe veya orijinal unsur olarak tanımlayan Sokrates öncesi Herakleitos felsefesinden kaynaklanan Pnöma, Stoacılar için hem bireyi hem de kozmosu organize eden aktif, üretici ilkedir. En yüksek haliyle, Pnöma, insan ruhunu (psychê) oluşturur ki bu da Tanrı'nın ruhu olan nefesin bir parçasıdır. Maddeyi yapılandıran bir kuvvet olarak cansız nesnelerde bile vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kleanthes</span>

Kleantes, Atina'daki Stoa okulunun ikinci başkanı ve Kıbrıslı Zenon'un halefi olan Yunan Stoacı filozof ve boksördür.

Bu sayfa bir antik felsefe konuları listesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.