İçeriğe atla

Anthony Leggett

Anthony J. Leggett
Anthony James "Tony" Leggett
Doğum26 Mart 1938 (86 yaşında)
Camberwell, Londra, İngiltere
Milliyetİngiliz
Vatandaşlıkİngiltere · Amerika
Mezun olduğu okul(lar)Oxford Üniversitesi
ÖdüllerNobel Fizik Ödülü (2003)
Wolf Fizik Ödülü (2002)
Kariyeri
DalıFizik
Çalıştığı kurumlarSussex Üniversitesi
Illinois Üniversitesi
Doktora
danışmanı
Dirk ter Haar
Doktora öğrencileriAmir O. Caldeira

Anthony James Leggett, Tony Leggett olarak da bilinir, 26 Mart 1938 Camberwell, Londra, İngiltere doğumlu Profesör ve fizikçidir. 1983 yılından beri İllinois Üniversitesi'nde profesörlük yapan Leggett, 2008 ve 2003 yıllarında Fizik dalında en mükemmel eğitmen seçilmiştir.[1][2]

Biyografisi

Fizik öğretmeni İngiliz bir baba ve matematik öğretmeni İrlandalı bir annenin çocuğu olan Tony Leggett, 1938 yılında doğmuştur. “Clare” ve “Judith” adında iki kız kardeşi, “Terence” ve “Paul” isimlerinde iki erkek kardeşi vardır. 1972'de evlendiği antropolog “Haruko Kinase” (doğ. 20 Kasım 1950) ile 28 Eylül 1978 doğumlu “Elizabeth Asako” isimli bir kızları vardır.[3] 2002 yılında Amerikan vatandaşı da olan Leggett, çifte vatandaştır.[3]

Eğitimi

Çocukluk ve gençlik zamanları savaş dönemlerine denk gelmiştir. Katolik bir okulda ilköğrenimine başlayan Leggett, sonrasında yüksek notları sayesinde Wimbledon'da bir okula geçiş yapar. Babasının işe başladığı özel bir okul olan “Beaumont College”de lise eğitimini tamamlar. 1954 yılında Oxford Üniversitesi, Baliol Koleji'nin sınavlarına girer ve kazanır. Kariyeri üzerine araştırmalar ve değerlendirmeler yapan Leggett, Japonca bile öğrenir. 1958 yılında fizik dalında, Oxford'ta, ikinci lisans diploması daha almaya karar verir. O dönemde ikinci lisans diploması pek yaygın olmadığı için, Leggett, üniversite kurulunu askerden kaçmak için değil kariyer için bu başvuruda bulunduğuna ikna etmek zorunda kalmıştır. 1959 yılında başvurusu kabul edilir. Fizik doktorasını da Oxford Üniversitesi'nde tamamlar. Kısa bir süre Illinois Üniversitesi' nde araştırma görevlisi olarak çalışır.[3]

Eğitim & Öğretim Kronolojisi[4]
LiseBeaumont College, Londra (1954)
Üniversitesi Lisans Klasik Edebiyat, Baliol College, Oxford Üniversitesi (1959)
Üniversitesi Lisans Fizik, Merton College, Oxford Üniversitesi (1961)
Üniversitesi Doktora -Fizik Oxford Üniversitesi (1964)
Akademik ÜyeIllinois Üniversitesi Urbana-Champaign (1964-1965)
Akademik Üye Kyoto Üniversitesi (1965-1966)
Öğretim Üyesi University of Sussex (1967-69)
Öğretim Üyesi Sussex Üniversitesi (1969-1983)
Öğretim Üyesi Cornell Üniversitesi (1983)
Profesör MacArthur Fizik profesörü, Urbana-Champaign Illinois Üniversitesi (1983 -)

Kariyeri

İllinois Üniversitesi'nde kısa dönem kariyerinden sonra Legget kuzey-doğu Asya ile ilgilenmeye başlar. İngiliz akademik kariyerinden önce kendini hazırlamak için tanıdıkları vasıtasıyla Japonya'daki Kyoto Üniversitesi'nden “Profesör Takeo Matsubara”'nın grubuna girmeyi başarır. Dilini geliştirmek için, diğer öğrencilerin aksine Japon öğrencilerle yurtta kalıp İngilizceyi fazla kullanmaması “CIA ajanı olduğu” spekülasyonlarına sebep olmuştur.[5]

Japonya'dan ayrıldıktan sonra Oxford, Harvard ve Illinois gibi üniversitelerde öğretim üyesi olmaya çalışırken yeni kurulan Sussex Üniversitesi'nce kabul edilir.

Cornell Üniversitesi'nde öğretim üyelik kriterini de öz geçmişine ekledikten sonra 1983 yılında hala akademik kadrosunda olduğu İllinois Üniversitesi'nde profesör olmuştur.[2]

Ödül ve başarıları

Ödüller ve dereceler[2][6][7][8][9]
TarihÖdül & TakdirÖdülü veren Kurum & Kişi
2005İngiliz İmparatorluğu şövalyelik unvanı (Sir)Queen Elizabeth II tarafından "fizik hizmetleri için"
2003Nobel Fizik Ödülü (VL Ginzburg ve AA Abrikosov ile)
2002/2003Wolf Vakfı Ödülü (BI Halperin ile)Maddenin yoğunlaşmış formları araştırması için
1999Yabancı ÜyesiRusya Bilimler Akademisi
1999Eugene Feenberg Memorial Madalyası
1998Onursal ÜyeBirleşik Krallık Fizik Enstitüsü
1997ÜyeUlusal Bilimler Akademisi
1991Paul Dirac Madalyası
1985ÜyeAmerikan Fizik Derneği
1981Dokuzuncu Simon Memorial Ödülüİngiliz Fizik Enstitüsü
1981Onbirinci Fritz London Memorial Ödülü
1980ÜyeRoyal Society
1975Maxwell Madalyası ve Fizik İngiliz Enstitüsü Ödülü
Yabancı ÜyeRus Bilim Akademisi

Nobel Fizik Ödülü

Anthony J. Leggett, “Üstüniletkenlik ve üstün akışkanlık kuramlarına yön verici katkıları nedeniyle” 2003 Yılı Nobel Fizik Ödülü'nü Alexei A. Abrikosov ve Vitaly L. Ginzburg ile paylaşmıştır. Leggett, helyum-3’ün üstün iletkenliğinin anlaşılmasına olan katkıları nedeniyle Nobel Ödülü’ne layık görülmüştür. Bir diğer önemli araştırması ise makroskobik kuantum mekaniği üzerinedir. Üstüniletkenlerden yapılan aygıtların gösterdiği kuantum etkilerinin kuramsal temellerini atan çalışmalar gerçekleştirmiştir.[10][11]

Süperakışkanlıkta sıvı helyum gibi son derece soğuk maddeler, süperiletkenliğe yol açanlara benzer nedenlerle garip davranışlar gösterir. Örneğin sürtünmenin yok olması ve yokuş yukarı da “akabilmek” gibi. BCS kuramı, helyum-4'ün süperakışkanlığını mükemmel biçimde açıklarken, helyum-3'ün 1972'de keşfedilen süperakışkan fazını açıklamaktan aciz kalıyordu. Leggett, çalışmalarıyla helyum-3'ün davranışlarını da BCS Kuramı kapsamına sokmayı başarmıştır. Araştırmacıya göre bu izotopun kuram dışında gibi görülmesinin nedeni, çok daha zengin bir yapıya sahip olmasıdır. 2003 yılı Fizik Nobel Ödülünün dikkat çekici bir özelliği de son 8 yıl içinde bu alanda dağıtılan ödüllerden dördünün soğuk "sıcaklıklar”ın fiziğiyle ilgili çalışmalara verilmesi. Üstüniletkenlik olgusu, tam yüz yıldır bilim ve teknoloji dünyasının göz bebeği olmayı sürdürmekte.[12][13]

Kaynakça

  1. ^ http://www.physics.uiuc.edu/people/Leggett/ 20 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. UIUC Üni.
  2. ^ a b c [1] 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Anthony-J-Leggett Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim
  3. ^ a b c [2] 14 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Anthony-J-Leggett Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim
  4. ^ a b [3] 25 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Anthony-J-Leggett Otob. İng. 07 Mart 2012 erişim
  5. ^ [4] 11 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica İng. 07 Mart 2012 erişim
  6. ^ [5] 8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fransız Fizik Akademisi üye listesi İng. 07 Mart 2012 erişim
  7. ^ [6] 27 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Royal Society üye listesi İng. 07 Mart 2012 erişim
  8. ^ [7] 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wolf Fizik Ödülü sahipleri listesi İng. 07 Mart 2012 erişim
  9. ^ https://services.iqc.uwaterloo.ca/people/profile/aleggett/ 3 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. IQC
  10. ^ Biltek Tübitak (Türkçe) — PDF 25 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ [8] 5 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. NyTimes İng. 07 Mart 2012 erişim
  12. ^ Süperiletkenlik Zafer Gedik. (Türkçe) — PDF 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ A.J.Legett (İng.) — erişim :07 Mart 2012 PDF[]

Dış bağlantılar

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Charles Wilson (fizikçi)</span> Şotland fizik, fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı.

Charles Thomson Rees Wilson, yılları arasında yaşamış, X-ışınları, radyoaktivite ve kozmik ışın çalışmalarında kullanılmış “sis odası” buluşuyla 1927 yılında Nobel Fizik Ödülü kazanmış İskoç fizikçi ve meteorologtur.

Süperiletkenlik, süperiletken adı verilen maddelerin karakteristik bir kritik sıcaklığın (Tc) altında derecelere soğutulmasıyla ortaya çıkan, maddenin elektriksel direncinin sıfır olması ve manyetik değişim alanlarının ortadan kalkması şeklinde görülen bir fenomendir. 8 Nisan 1911 tarihinde Hollandalı fizikçi Heike Kamerlingh Onnes tarafından keşfedilmiştir. Ferromanyetizma ve atomik spektrumlar gibi, süperiletkenlik kuantum mekaniğine girer. Karakteristik özelliklerini Meissner efektinden alır; süperiletken, süperiletkenlik durumuna geçerken bütün manyetik alan çizgilerini içeriden dışarıya atar. Meissner efektinin görülmesi de süperiletkenliğin klasik fizik tarafından mükemmel iletkenlik olarak tasvir edilmesini olanaksız hale getirir.

<span class="mw-page-title-main">John Bardeen</span>

John Bardeen, Amerikalı bir fizikçi. Nobel Fizik Ödülü'nü iki kez alan tek kişidir: ilk olarak 1956'da transistörün icadı için William Shockley ve Walter Brattain ile; ve yine 1972'de Leon Lenon N.Cooper ve John Robert Schrieffer ile BCS teorisi olarak bilinen geleneksel süperiletkenliğin temel teorisi için çalışmalar yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Robert Richardson (fizikçi)</span> Amerikalı fizikçi (1937 – 2013)

Robert Coleman Richardson "helyum-3'ün üstünakışkanlığını keşfettikleri için" David M. Lee ve Douglas D. Osheroff ile birlikte 1996 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Amerikan fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Robert Schrieffer</span> Amerikalı fizikçi (1931 – 2019)

John Robert Schrieffer, Amerikalı fizikçi. "Başarılı olan ilk mikroskobik süperiletkenlik teorisini geliştirdikleri için" John Bardeen ve Leon Neil Cooper ile birlikte 1972 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Leon Cooper</span> Amerikalı fizikçi

Leon Neil Cooper "başarılı olan ilk mikroskobik süperiletkenlik teorisini geliştirdikleri için" John Bardeen ve Robert Schrieffer ile birlikte 1972 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Yoichiro Nambu</span> Amerikalı teorik fizikçi (1921 – 2015)

Yoichiro Nambu Japonya doğumlu Amerikan fizikçidir. Chicago Üniversitesi Enrico Fermi Enstitüsü'nde ve Harry Pratt Judson fizik dalı üstün hizmet profesörüdür. Teorik fizik dalında atomaltı parçacıkları mekanizmasında kendiliğinden simetri kırılması keşfi üzerine 2008 Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Heike Kamerlingh Onnes</span> Hollandalı fizikçi

Heike Kamerlingh Onnes, Nobel ödüllü Hollandalı fizikçi. Soğutma teknikleri ve malzemelerin yaklaşık mutlak sıfıra kadar soğutulduğunda nasıl davrandığı konularında araştırmalar yapmıştır. Onu Süperiletkenlik olgusunu araştırmaya sevk eden en önemli olay 1908 yılında 0,9 K'de helyumu sıvılaştırmayı başarmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Masatoshi Koshiba</span> Japon araştırmacı ve fizikçi (1926-2020)

Masatoshi Koshiba Japonya doğumlu fizikçidir. 5 Ekim 1959'da Kyoko KATO ile Tokyo'da evlenmiştir. 2002 yılında Pennsylvania Üniversitesi’nden (ABD) Raymond Davis Jr. ile kozmik nötrinoları keşfederek astrofizike katkılarından dolayı Nobel Fizik Ödülü kazandı. Ödülün yarısını X ray ışınlarının kozmik kaynakları üzerine yaptığı keşifle ABD Üniversiteler Birliği'nin yöneticiliğini yapan Riccardo Giacconi le paylaşmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Abrikosov</span> Rus-Amerikalı teorik fizikçi (1928 – 2017)

Aleksey Alekseyeviç Abrikosov, Moskova doğumlu Rus Teorik fizikçidir. 2003 yılında Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vitali Ginzburg</span> Rus fizikçi

Vitaly Lazarevich Ginzburg (Rusça: Вита́лий Ла́заревич Ги́нзбург yılları arsında yaşamış Rus Teorik fizikçi ve Astrofizikçidir. 2003 yılında tip II süperiletkenler konusunda bulduğu keşiflerle Nobel Fizik Ödülü kazanan, Ginzburg, kalp yetmezliğinden ölmüş, Moskova, Rusya Novodevichye Mezarlığına defnedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Manne Siegbahn</span> İsveçli bilim insanı

Karl Manne Georg Siegbahn FRS X-ışını spektroskopisi alanında yaptığı buluşlar ve araştırmalar için 1924 yılında " Nobel Fizik Ödülü " kazanan İsveçli fizikçidir. Aynı ödülü 1981 yılında oğlu "Kai M. Siegbahn","Arthur L. Schawlow" ve "Nicolaas Bloembergen" ile paylaşmıştır. Şu ana kadar 4 kez baba ve oğul bu ödülü kazandı. Diğer baba-oğullar : William Bragg ve Lawrence Bragg (1915); Niels Bohr (1922) ve Aage Niels Bohr (1975); Joseph John Thomson (1906) ve George Paget Thomson (1937)

<span class="mw-page-title-main">Kai Siegbahn</span> İsveç fizikçi (1918-2007)

Kai Manne Börje Siegbahn 1981'de "yüksek çözünürlükte elektron spektroskopisinin geliştirilmesine katkısı" dolayısıyla Nobel Fizik Ödülü kazanmış İsveç fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Carl Wieman</span>

Carl Edwin Wieman, 1995 yılında Eric Allin Cornell ile ilk doğru Bose-Einstein Yoğuşmasını ürettiği için 2001 Nobel Fizik Ödülünü kazanan, günümüzde Colombia Üniversitesinde profesörlük yapan Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Lev Landau</span> Sovyet teorik fizikçi (1908-1968)

Lev Davidovich Landau teorik fizik alanında pek çok katkı ve araştırma yapmış Bakü doğumlu Yahudi asıllı, Sovyet-Azerbaycanlı fizikçidir. Yoğun maddenin kuantum mekaniği hakkında çalışan Landau, süperakışkanlığı öngörmüş ve 1962 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır. Evgeny Mikhailowich Lifschitz ile çeşitli dillere çevirilen ve klasikleşen fizik kitapları serisini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">C. V. Raman</span>

Chandrasekhara Venkata Raman, ülkesinde fizik biliminin gelişmesini sağlayan Hint fizikçi. Raman etkisi ve Raman saçılması olarak literatüre geçen, ışığın saydam bir malzemeden geçmesiyle bir kısmının bükülerek farklı dalga boyları oluşturması keşfiyle 1930 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır. 1983 yılında kendi gibi bir fizikçi olan yeğeni, Subrahmanyan Chandrasekhar da Nobel Fizik Ödülü sahibi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Alex Müller</span>

Karl Alexander Müller(20 Nisan 1927, Basel - 9 Ocak 2023). İsviçreli fizikçi. Seramik malzemelerin süperiletkenlik çalışmaları için Georg Bednorz ile 1987 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Philip Anderson</span> Amerikalı fizikçi (1923 – 2020)

Philip Warren Anderson Nobel ödüllü Amerikalı fizikçi. Anderson lokalizasyonu, Antiferromıknatıslık, Simetri kırılması, Yüksek sıcaklık süper iletkenlik teorileri üzerine yazıları aracılığıyla bilim felsefesine belirmeleri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Süperakışkanlık</span>

Süperakışkanlık maddenin sıfır akmazlığa sahip bir akışkan gibi davrandığı hâlidir. Bu fenomen ilk olarak sıvı helyum ile keşfedildiyse de yalnızca sıvı helyum teorisinde değil aynı zamanda astrofizik, yüksek enerji fiziği ve kuantum kütleçekimi teorilerinde de uygulama alanına girmiştir. Bu fenomen Bose-Einstein yoğunlaşması ile bağıntılıdır ancak özdeş değildir: Bütün Bose-Einstein yoğuşukları süperakışkan olmadığı gibi bütün süperakışkanlar da Bose-Einstein yoğuşuğu değildir.

Süperiletkenlik bazı maddelerin elektrik direncinin belli bir sıcaklığın altında sıfır olması ve manyetik akıyı dışarı itmeleri olgusudur. Süperiletkenliğin tarihi Hollandalı fizikçi Heike Kamerlingh Onnes’in 1911’de cıvada süperiletkenliği keşfetmesiyle başlamıştır. O zamandan günümüze diğer birçok süperiletken madde keşfedilerek süperiletkenlik teorisi geliştirilmiştir. Bu konular yoğun madde fiziği alanında aktif çalışma alanları olmaya devam etmektedirler.