İçeriğe atla

Antarktika tarihi

İnsanlık tarihi

Ortelius tarafından 1570 yılında çizilen Dünya Sahnesi Görünümü adlı Dünya haritası.

Antarktika coğrafyasında geçen olayların tarihidir. Antarktika'nın tarihi oldukça yenidir. 1820 yılında keşfedilmiştir. Tarihi boyunca birçok devlet hak iddia etmişti taki Antarktika anlaşmasına kadar. Günümüzde sadece bilimsel araştırma için kullanılıyor.

Antarktika’nın Keşfi

Antarktika uzun süre boyunca sadece bir teoriydi. Aristoteles Dünya'nın iki kutbu olduğunu savunmuştu. Özellikle coğrafi keşifler sırasında birçok kaşifi cezbetmişti. James Cook da dahil olmak üzere birçok denizci kıtayı araştırmış ama bulamamıştır. 17. Yüzyıldan itibaren keşif çalışmalarına başlandı.1820 yılında Rus İmparatorluğu donanması kıtayı keşfetti. Kıta karasına ilk defa 1821'de çıkıldı. 1895 yılında ise ilk kez teyit edilen ayak basma gerçekleşti.[1][]

Bölgede Hak İddiaları

1833 yılında Birleşik Krallık hak iddia etmeye başladı. Leopol Amery döneminde kıtanın tamamında hak iddia etmeye çalışılsa da başarısız olundu. 1840 yılında Fransa hak iddia etti. Norveç 1931 yılında Peter I adasında hak iddia etti. Belli bir süreden sonra Norveç sınır ihlali yapıp Birleşik Krallık'tan toprak aldı. Omond House Antarktika'daki ilk kalıcı üs oldu. Üs İskoçya'ya aitti daha sonrasında Arjantin'e devredildi. 1940'larda Arjantin'de hak iddia etti. Şili'de daha sonraları bu yarışa katıldı.1961 yılındaki Antarktika anlaşması sonucunda Antarktika tarafsız bölge ilan edildi.[2]

Kaynakça

  1. ^ Bayatli, Altay (1 Ocak 2022). "Osmanlı ve Kutup Stratejisinin Haritacılık Tarihi ve Coğrafi Keşifler Perspektifinden İncelenmesi / Examining of The Ottoman and Polar Strategy from The Perspective of The History of Cartopital and Geographical Discoveries". dergipark.org.tr. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2022. 
  2. ^ "Antarctica - History". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 19 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avustralya</span> Güney Yarımkürede yer alan kıta ülkesi

Avustralya, resmî adıyla Avustralya Milletler Topluluğu, Güney Yarımkürede yer alan bir kıta ülkesidir. Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus arasında uzanır. Okyanusya kıtasında bulunur ve kıtanın çok büyük bir bölümünü kaplar. Komşuları Endonezya, Doğu Timor, Papua Yeni Gine, Solomon Adaları, Vanuatu, Yeni Kaledonya ve Yeni Zelanda'dır. Başkenti Canberra, en büyük şehri ise Sidney'dir.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika</span> kutup kıtası

Antarktika, Güney Yarımküre'nin en güneyinde bulunan ve Güney Kutbu'nu içeren kıta. Afrika ve Okyanusya'nın güneyinde olan ve içinde ülke bulunmayan tek kıta. Dünyanın en kurak yeridir, kıtanın bazı yerlerine 2 milyon sene yağmur yağmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Amerika</span> kıta

Güney Amerika, Amerika'nın güneyinde bulunan bir kıta. Güney Yarımküre'de bulunmasına rağmen topraklarının küçük bir kısmı Kuzey Yarımküre'de yer almaktadır. Büyük Okyanus'un doğusunda, Atlas Okyanusu'nun batısında, Kuzey Amerika'nın güneyinde ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunur. Güney Amerika, 17.840.000 km karelik bir yüzölçümüne sahiptir. Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak %3,5'ini kaplamaktadır. 2005 yılına göre nüfusu 371.000.000'dan fazladır. Güney Amerika kıtalar arası yüzölçümü sıralamasında dördüncü ve nüfusta beşincidir.

<span class="mw-page-title-main">Falkland Adaları</span> Güney Atlas Okyanusunda Birleşik Krallık Denizaşırı Toprakları ülkesi

Falkland Adaları ya da Malvina Adaları Güney Atlas Okyanusu'nda Patagonya'nın 480 km doğusunda bulunan takımadalar. Yaklaşık 12.000 km²'lik yüz ölçümüne sahip olan takımada Doğu Falkland, Batı Falkland ve 776 küçük adadan meydana gelir. Britanya Denizaşırı Toprakları'ndan biri olan Falkland Adaları içişlerinde serbest, dışişlerinde ve savunmada ise Birleşik Krallık'a bağlıdır. Adalar'ın başkenti Doğu Falkland'daki Stanley'dir. Birleşik Krallık, Arjantin'in adalar üzerindeki taleplerine rağmen 1833'te egemenliğini ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">.tf</span>

.tf, Fransız Güney ve Antarktika Toprakları'nın İnternet ülke kodu üst seviye alan adıdır (ccTLD). .fr, .pm, .re, .wf ve .yt ile birlikte AFNIC tarafından yönetilmektedir. 23 Ekim 2004'ten önce bu alan adı, Cambridge, Birleşik Krallık merkezli Adamsnames tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Güney Okyanusu</span> okyanus

Güney Okyanusu ya da Antarktika Okyanusu, bazı coğrafya ve çoğu hidrografi kaynaklarına göre Antarktika kıtasını çevreleyen su kütlesidir. Bu okyanus, dünyanın dördüncü büyük ve en son tanımlanmış okyanusudur.

<span class="mw-page-title-main">Amerika</span> Tek bir kıta veya kara kütlesi olarak birlikte ele alındığında Kuzey Amerika ve Güney Amerika

Amerika veya Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'de Yeni Dünya olarak adlandırılan bölgede, Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve bunlara bağlı adalardan meydana gelen kıtalar ve adalar topluluğu. Amerika Kıtası, Batı Yarımküre'deki kara alanının çoğunu kapsar ve Yeni Dünya'yı oluşturur. Amerika sözcüğü birçok dilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) anlamında da kullanıldığı için kavram karmaşasına neden olabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Coğrafi keşifler</span> Dönem

Keşifler Çağı olarak da bilinen Coğrafi keşifler dönemi, 15. yüzyılın ilk yarısından 17. yüzyılın ortalarına kadar Portekizli ve İspanyol kaptanlar tarafından Asya'daki baharat ve değerli maden zenginliğine ulaşacak alternatif ticaret yollarının bulunması amacıyla başlatılıp bu yolda yeni kıtalar, okyanuslar ve denizaşırı toprakların Eski Dünya tarafından keşfedilmesine sebep olan tarihsel aralıktır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kutbu</span> Dünyanın dönme ekseninin yüzeyiyle kesiştiği kuzey noktası

Kuzey Kutbu, Dünya'nın ekseninin üst kısmında, kuzeyde kalan noktayı tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Dünya</span> Coğrafi terim

Yeni Dünya, Afrika-Avrasya dışında kalan ana karaları ifade eden terimdir. Çoğunlukla Amerika ana karasını belirtmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika Yarımadası</span>

Antarktika Yarımadası, Antarktika kıtasının en kuzey uzantısıdır. Kıtanın Güney Kutup Dairesi dışına çıkan tek uzantısı olan yarımada, aynı zamanda Antarktika'nın Amerika'ya en yaklaştığı yerdir. Yarımadanın ilk kez görülmesi 1820'li yılların başlarında gerçekleşmiştir. Yarımada, yükseklikleri yer yer 2,800 metreye ulaşan dik dağlar ile kaplıdır. Bu bölgedeki dağlar, Güney Amerika'daki And Dağları'nın devamı olarak kabul edilir. Yarımadanın paylaşılması konusunda Şili ve Arjantin arasında bazı politik problemler vardır. Antarktika Kıtası'nın en yumuşak ve sıcak iklime sahip olan bölgesi olduğundan, bölge ile ilgili araştırma yapan merkezlerin birçoğunun istasyonu burada konuşlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fram</span>

Fram, özellikle Kuzey Kutbu ve Antarktika keşiflerinde Norveçli gezgin ve araştırmacılar tarafından kullanılmış bir çeşit gemi. Fram'ın dünyada ahşaptan yapılmış en sağlam gemi olduğu sanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Antarktika Toprakları</span> Birleşik Krallıkın Antarktikada hak sahibi olduğu bölge

Britanya Antarktika Toprakları, Birleşik Krallık'ın Antarktika'da hak iddia ettiği ancak uluslararası alanda kabul görmeyen bölgedir. Ana üssü Rothera olup Birleşik Krallık'ın 14 deniz aşırı toprağından biridir. Bölgede görevli üs personeli hariç yaşam bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika Antlaşması</span> Antarktika ile ilgili antlaşma

Antarktika Antlaşması ya da Antarktik Antlaşma Sistemi, yerli halkı olmayan Antarktika ile alakalı uluslararası ilişkileri kontrol eden antlaşma. Antlaşmada "Antarktika", 60°'den daha güneyde bulunan kara ve buz sahanlıkları olarak tanımlanır. Antlaşma, 1961'de devreye girdi ve 53 ülke Antlaşmayı kabul etti. Antlaşma, Antarktika'yı bilimsel bölge olarak tesis eder ve bilimsel araştırmamın özgürlüğünü sağlar; kıtada askeri aktiviteyi yasaklar. Antlaşma, eski Soğuk Savaş antarktik silahlanma kontrolü anlaşması üzerine geliştirilen Antlaşmalar Sistemidir. 2004'ten beri, Antarktik Antlaşma Sistemi Yönetim Merkezi Buenos Aires, Arjantin'de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kraliçe Maud Toprakları</span> Norveçin Antarktikada hak iddia ettiği bölge

Kraliçe Maud Arazisi, Antarktika'da Norveç'e bağlı bölge. 2.700.000 km2'lik bir alanı kaplamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eights Sahili</span>

Eights Sahili, Cape Burnu ve Pfrogner Point arasındaki Batı Antarktika kıyılarının Ellsworth Toprakları'nda kalan kısmıdır. Batısında Marie Byrd Toprakları'nda Walgreen Sahili, doğusunda Bryan Sahili bulunmaktadır. Bu sahil Thurston Adası, Abbot Buz Sahanlığı ve içindeki Sherman, Carpenter, Dustin, Johnson, McNamara, Farwell ve Dendtler adaları ile sınırlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika bayrakları</span>

2002 yılına kadar Antarktika, kıta yönetiminde bulunan uluslararası egemenliğin belirlediği herhangi bir resmî bayrağa ya da geniş çapta kullanılan, benimsenmiş bir bayrağa sahip değildi. Antarktik Antlaşması üyeleri 2002 yılında resmî bir bayrak ve amblem benimsemiştir. Resmî olmayan çeşitli bayrak tasarımları da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Graham Toprakları</span>

Graham Toprakları, Antarktika Yarımadası'nın Jeremy ve Agassiz burunlarına katılan bir hattın kuzeyinde yer alan kısmıdır. Adını John Biscoe'un 1832'de Graham Toprakları'nın batı tarafını keşfi sırasında Sir James R. G. Graham'dan almakta olup bu tanım Britanya Antarktika Yer İsimleri Komitesi ile Antarktika'nın büyük yarımadası için "Antarktika Yarımadası" adının onaylandığı ABD Antarktik İsimler Danışma Komitesi ile Graham Land isimleri arasındaki 1964 anlaşması ile belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Antarktika Buz Örtüsü</span>

Doğu Antarktika Buz Örtüsü, Antarktika'daki iki büyük buz tabakasından biridir ve tüm gezegendeki en büyüğüdür. Bu coğrafi oluşum, uzunlamasına olarak 45° batı ve 168° doğu boylamları arasında uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika'daki toprak iddiaları</span>

Bu güne kadar Antarktika topraklarında 7 devlet hak idda etmiştir, bu devletler Arjantin, Avustralya, Şili, Fransa, Yeni Zelanda, Norveç ve Birleşik Krallık'tır. Bu ülkeler, Antarktika bilimsel gözlem ve çalışma tesislerini kendi iddia ettikleri bölgelere kurmaya çalışmışlardır.