İçeriğe atla

Antarktika Antlaşması

Antarktika Antlaşması
İmzalanma1 Aralık 1959
YerWashington
Korunma yeriABD
Antarktika Antlaşması Anıtı, Antarktika

Antarktika Antlaşması ya da Antarktik Antlaşma Sistemi, yerli halkı olmayan Antarktika ile alakalı uluslararası ilişkileri kontrol eden antlaşma. Antlaşmada "Antarktika", 60°'den daha güneyde bulunan kara ve buz sahanlıkları olarak tanımlanır. Antlaşma, 1961'de devreye girdi ve 53 ülke Antlaşmayı kabul etti. Antlaşma, Antarktika'yı bilimsel bölge olarak tesis eder ve bilimsel araştırmamın özgürlüğünü sağlar; kıtada askeri aktiviteyi yasaklar. Antlaşma, eski Soğuk Savaş antarktik silahlanma kontrolü anlaşması üzerine geliştirilen Antlaşmalar Sistemidir. 2004'ten beri, Antarktik Antlaşma Sistemi Yönetim Merkezi (Antarctic Treaty Secretariat) Buenos Aires, Arjantin'de bulunur.

Ana antlaşma imza için 1 Aralık 1959'da açıldı ve 23 Haziran 1961'de devreye girdi. Antlaşmayı orijinal olarak imzalayan 12 ülke, Uluslararası Jeofizik Yılı (IGY)'nın katılımcılarıydı. On iki ülke (Amerika Birleşik Devletleri, Arjantin, Avustralya, Belçika, Birleşik Krallık, Fransa, Japonya, Norveç, Güney Afrika, Sovyetler Birliği, Şili ve Yeni Zelanda) Antarktika'ya büyük oranda ilgi duyuyordu. Bu ülkeler IGY için toplamda 55 Antarktika araştırma istasyonu kurmuştur. Antlaşma, kıtada yapılan operasyonel ve bilimsel işbirliğinin kağıda dökülmesidir.

Kültürel etkileri

Antlaşmanın 10. yıldönümü olan 23 Haziran 1971'de, Amerika Birleşik Devletleri Posta Ofisi Departmanı tarafından bir posta pulu yayımlandı.[1][2] Amerika Birleşik Devletleri'ne ek olarak Antarktika Antlaşması'na taraf olan diğer devletler de 10. yıldönümünde hatıra posta pulları çıkardı.[1]

1991'de, Antarktika Antlaşması'nın 50. yıldönümünde Amerika Birleşik Devletleri, Antarktika Antlaşması'nın anısına bir başka pul daha çıkardı.[3] Howard Koslow, Ross Adası yakınlarındaki USCGC Glacier'i tasvir eden, 50 sentlik hava postası pulu için tasarıma geri döndü.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b "The Daily Courier from Connellsville, Pennsylvania on May 5, 1971 · Page 4". Newspapers.com (İngilizce). 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020. 
  2. ^ President Praises Antarctic Treaty on its Anniversary. Department of State Newsletter. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı. 
  3. ^ a b "6 Jul 1991, 29 - The Post-Crescent at Newspapers.com". Newspapers.com (İngilizce). 23 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Antarktika</span> kutup kıtası

Antarktika, Güney Yarımküre'nin en güneyinde bulunan ve Güney Kutbu'nu içeren kıta. Afrika ve Okyanusya'nın güneyinde olan ve içinde ülke bulunmayan tek kıta. Dünyanın en kurak yeridir, kıtanın bazı yerlerine 2 milyon sene yağmur yağmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları</span> Güney Atlantikte bulunan Birleşik Krallıka bağlı adalar

Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları, Güney Atlantik'te bulunan Birleşik Krallık'a bağlı adalar. Güney Georgia Falkland Adaları'nın yaklaşık 1300 km doğu-güneydoğusunda yer alırken Güney Sandwich Adaları, Güney Georgia'nın yaklaşık 640 km güneydoğusunda bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Okyanusu</span> okyanus

Güney Okyanusu ya da Antarktika Okyanusu, bazı coğrafya ve çoğu hidrografi kaynaklarına göre Antarktika kıtasını çevreleyen su kütlesidir. Bu okyanus, dünyanın dördüncü büyük ve en son tanımlanmış okyanusudur.

<span class="mw-page-title-main">Antlaşma</span> iki ya da daha çok devleti bağlayıcı nitelikteki anlaşma

Antlaşma, iki ya da daha çok devleti bağlayıcı nitelikteki anlaşmalara denir. Eski dilde antlaşmalara muâhede ya da ahidnâme de denirdi. Lozan muahedesi gibi. Modern diplomaside antlaşma terimi, özel önemi olan uluslararası antlaşmalar için kullanılır. Daha öz önemli antlaşmalara ise, sözleşme (mukavele), tenkihname (düzenleme), protokol, senet, konvansiyon ve anlaşma gibi adlar verilir. Günümüzde antlaşmayla sonuçlanan görüşmeler, Birleşmiş Milletler gibi uluslararası kuruluşların gözetiminde yürütülmektedir. Antlaşmaların barış, mütareke, ateşkes, tenkihname (düzenleme), dostluk, yardımlaşma, saldırmazlık, ittifak ve konvansiyon (ticaret) resmî, gayriresmî gibi çeşitleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika Yarımadası</span>

Antarktika Yarımadası, Antarktika kıtasının en kuzey uzantısıdır. Kıtanın Güney Kutup Dairesi dışına çıkan tek uzantısı olan yarımada, aynı zamanda Antarktika'nın Amerika'ya en yaklaştığı yerdir. Yarımadanın ilk kez görülmesi 1820'li yılların başlarında gerçekleşmiştir. Yarımada, yükseklikleri yer yer 2,800 metreye ulaşan dik dağlar ile kaplıdır. Bu bölgedeki dağlar, Güney Amerika'daki And Dağları'nın devamı olarak kabul edilir. Yarımadanın paylaşılması konusunda Şili ve Arjantin arasında bazı politik problemler vardır. Antarktika Kıtası'nın en yumuşak ve sıcak iklime sahip olan bölgesi olduğundan, bölge ile ilgili araştırma yapan merkezlerin birçoğunun istasyonu burada konuşlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lizbon Antlaşması</span>

Lizbon Antlaşması, Fransa ve Hollanda'nın halk oylaması ile reddederek düşürdüğü AB Anayasasını temelde koruyan ve ufak değişikliklerle tekrar ülkelerin onayına sunulan AB Temel Antlaşmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">CENTO</span> Soğuk Savaş askeri ittifakı (1955-1979)

CENTO (Central Treaty Organization; Merkezi Antlaşma Teşkilatı; önceki adı ile Bağdat Paktı, Türkiye, İran, Irak, Pakistan ve Birleşik Krallık arasında, Sovyetler Birliği'nin Ortadoğu'da nüfuz kurmasını önlemeye yönelik olarak kurulan eski karşılıklı güvenlik ve savunma örgütü.

Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri, ABD ile SSCB – Soğuk Savaş’ın süper güçleri- arasında mermi ve silahlanma kontrolü konusunda yapılan ikili görüşmeler ve uluslararası antlaşmadır. Antlaşma SALT I ve SALT II şeklinde iki turdu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Antarktika</span>

Batı Antarktika ya da Küçük Antarktika, Antarktika kıtasının iki önemli bölgesinden biri, Antarktika Yarımadası dahil kıtanın batı yarıküresinde yer alan parçasıdır. Batı Antarktika buz tabakası ile kaplıdır. Doğu Antarktika'dan Transantarktik Dağları ile ayrılır. Bölge 100 yıldan uzun süredir Batı Antarktika olarak adlandırılmaktadır. 1902'de Balch 1905'te Otto Nordenskjöld ilk kez kullananlardır. Ancak asıl kullanım Uluslararası Jeofizik Yılı (1957-1958) sonrasındaki araştırmalarda iki bölgeye ayrılmasının yararlı olduğu düşüncesinin yaygınlaşmasından sonra 1962 yılında ABD Antarktika Adları Danışma Komitesi tarafından onaylanmasından sonra başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Jeofizik Yılı</span>

Uluslararası Jeofizik Yılı, 1 Temmuz 1957 tarihinde başlayıp 31 Aralık 1958'ye kadar süren uluslararası bilimsel proje. Batı Bloku ve Doğu Bloku'nun oluştuğu ve bilimsel değişimin ciddi kesintiye uğradığı Soğuk Savaş döneminde, 1953 yılında Sovyetler Birliği lideri Joseph Stalin'in ölümünden meydana gelen ve Barış içinde bir arada yaşama olarak isimlendirilen yumuşama döneminde işbirliği için yeni bir dönem açıldı. Çin'in Çin Cumhuriyeti (Tayvan)'ın katılımını protesto için katılmadığı proje, 67 ülkenin katılımıyla gerçekleşti. Doğu ve Batı ilgili uluslararası örgütün genel sekreteri olarak Belçikalı Marcel Nicolet'i seçtiler.

Humboldt Dağları, Antarktika'da Kraliçe Maud Arazisi'nde Wohlthat Dağları'nın batı bölümünü oluşturan Petermann Dağları'nın hemen batısında yer alan bir grup dağdır.

<span class="mw-page-title-main">Deception Adası</span>

Deception Adası, Güney Shetland Adalarında bulunan bir ada olup, Antarktika'daki en güvenli limanlarından biridir. Bu ada 1967 ve 1969'da yerel bilimsel istasyonları bozuk olan aktif bir yanardağ, kalderaydı. Ada daha önce bir balina istasyonu yapıldı; şimdi bir turizm merkezi ve bilimsel karakol, Arjantin ve İspanya araştırma üsleri. Çeşitli ülkelerin egemenlik iddia ederken, hala Antarktika Antlaşması Sistemi altında yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Antarktika Programı</span>

Amerika Birleşik Devletleri Antarktika Programı, Antarktika'da bulunan, Amerika Birleşik Devletleri hükûmetine bağlı bir organizasyon. 1959 yılında kurulmuştur. Antarktika'nın yanı sıra Güney Okyanusu'ndaki gemilerden ABD'nin bilimsel araştırmalarını ve ilgili lojistik hizmetlerini yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">McMurdo Üssü</span>

McMurdo Üssü Amerika Birleşik Devletleri'nin Antarktika araştırma merkezidir. Ross Adası'nın güney burnunda, Yeni Zelanda'nın hak iddia ettiği Ross Bölgesinde, McMurdo Koyunun kıyısında bulunur. Amerika Birleşik Devletleri Antarktika Programı (USAP) tarafından yürütülmektedir. Antarktika'daki en büyük topluluktur, 1258 kişiye kadar barınak sağlayabilir. Amundsen-Scott Güney Kutbu İstasyonu'na giden bütün kargo ve personel McMurdo'dan geçer. Adını Archibald McMurdo'nun adlandırdığı McMurdo Koyu'ndan alır.

<span class="mw-page-title-main">Scott Üssü</span>

Scott Üssü, Yeni Zelanda Antarktika araştırma merkezidir. Ross Adasında, Yeni Zelanda'nın hak iddia ettiği Ross Bölgesinde, Armitage Burnunun güney ucunda bulunur. Üs, dünya bilimleri için saha araştırmalarına olanak sağlamak için inşa edilmiştir, bugün birçok alanda araştırmaya ev sahipliği etmektedir. Daha büyük olan McMurdo Ana Üssüne 3 kilometre uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Horseshoe Adası</span> Antarktika Adası

Horseshoe Adası, Antarktika Yarımadası'nın batısında bulunan bir adadır. Ada, Graham Toprakları'nın batı kıyısında Square Körfezi girişinde yer almakta olup işgal eden 12 km uzunluğunda ve 6 km genişliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Paris Antlaşması (1898)</span>

1898 Paris Antlaşması İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından 10 Aralık 1898'de İspanyol-Amerikan Savaşı'nı sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika Antlaşması (posta pulu)</span> ABDde bir posta pulu

Antarktika Antlaşması pulu, 23 Haziran 1971'de Amerika Birleşik Devletleri Posta Ofisi Departmanı tarafından basılmış bir posta puludur. Howard Koslow tarafından, Antarktika Antlaşması'nın 10. yıldönümünü anmak için tasarlanan pul, Koslow'un ilk posta pulu tasarımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika tarihi</span>

Antarktika coğrafyasında geçen olayların tarihidir. Antarktika'nın tarihi oldukça yenidir. 1820 yılında keşfedilmiştir. Tarihi boyunca birçok devlet hak iddia etmişti taki Antarktika anlaşmasına kadar. Günümüzde sadece bilimsel araştırma için kullanılıyor.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika'nın kolonileştirilmesi</span>

Antarktika'nın kolonileştirilmesi, Antarktika kıtasında aileler de dahil olmak üzere insanların yaşadığı Antarktika'da sivil yerleşimlerin kurulması anlamına gelir. Şu anda kıta yalnızca iki sivil koloniye ev sahipliği yapıyor; Arjantin tarafından yönetilen Esperanza Üssü ve Şili tarafından yönetilen Villa Las Estrellas'ın yanı sıra geçici bir bilim insanı ve destek personeli popülasyonuna sahip yaklaşık 70 bilimsel ve askeri üs. Antarktika, Antarktika Yarımadası'ndaki Arjantin ve Şili'ye yakınlığına rağmen Dünya üzerinde yerli halkın bulunmadığı tek kıtadır.