İçeriğe atla

Anozmi

Anozmi
Diğer adlarKoku kaybı
A side view anatomical drawing of the nasal sinuses depicting inflamed mucosa.
İltihaplanmış nazal mukoza
UzmanlıkKulak burun boğaz
TiplerPartiyel, tamamen

Anozmi veya koku kaybı, bir veya daha fazla kokuyu algılama yeteneğinin kaybedilmesi.[1][2] Anozmi geçici veya kalıcı olabilir. Bazı kokulara veya tüm kokulara karşı duyarlılığın azalmasını kapsayan hipozmiden farklıdır. Bazı insanlar belirli bir koku için anozmik olabilir, bu durum "spesifik anozmi" olarak bilinir. Doğumdan koku duyusunun yokluğu konjenital anozmi olarak adlandırılır.

Anozmi, burun mukozasının iltihabı, burun boşluğu tıkanması veya bir temporal lobun tahrip edilmesi gibi bir dizi faktöre bağlı olabilir. Enflamasyon, paranazal sinüs astarında ve orta ve üst konkalarda kronik mukoza değişikliklerinden kaynaklanır.

Anozmi eğer burun boşluğunda yer alan enflamatuar değişikliklerden kaynaklanıyor ise, inflamasyonun azaltılması ile tedavi edilebilir.[3] Durum aynı zamanda uzun bir süre boyunca intrakraniyal basınç artışına sebep olan kronik menenjit ve nörosifiliz kaynaklı da olabilir.[4] Bazı durumlarda anozmiden siliyopati (örneğin primer silyer diskinezi sonucu oluşan siliyopati) sorumludur.[5]

Terim, Eski Yunanca ἀν- (an) + ὀσμή (osmḗ, "koku") kelimelerini baz almakta olup, Yeni Latince'deki anosmia vasıtasıyla literatüre geçmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri'nde 2012 yılında 40 yaş ve üstü kişilerin koku alma kabiliyetleri değerlendirilmiştir. Anozmi/şiddetli hipozminin yaygınlığı 40-49 yaş grubunda %0.3 iken, 80 yaş ve üzeri grupta %14.1 olarak bulunmuştur. Hipozmi oranları ise çok daha yüksek olup, 40-49 yaş grubunda %3.7, 80+ yaş grubunda %25.9 olarak tespit edilmiştir. Her iki durum da siyahilerde beyazlardan daha yaygındır.[6]

Kaynakça

  1. ^ Coon, Dennis; Mitterer, John (2006). Introduction to Psychology: Gateways to Mind and Behavior (İngilizce). Cengage Learning. s. 174. ISBN 9780495091554. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 
  2. ^ Jones, Nicholas (2010). Practical Rhinology (İngilizce). CRC Press. s. 25. ISBN 9781444108613. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020. 
  3. ^ Knight (1988). "Anosmia". The Lancet. 332 (8609). s. 512. 
  4. ^ "Anosmia". The Lancet. 241 (6228). 1943. s. 55. 
  5. ^ Ul Hassan A, Hassan G, Khan SH, Rasool Z, Abida A (Ocak 2009). "Ciliopathy with special emphasis on kartageners syndrome". International Journal of Health Sciences. 3 (1). ss. 65-9. PMC 3068795 $2. PMID 21475513. 
  6. ^ Hoffman (10 Haziran 2016). "New chemosensory component in the U.S. National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES): first-year results for measured olfactory dysfunction". Reviews in Endocrine and Metabolic Disorders. 17 (2). ss. 221-240. 

Dış bağlantılar

Sınıflandırma

İlgili Araştırma Makaleleri

Yaygın kullanımda ve tıpta sağlık, Dünya Sağlık Örgütüne göre, "yalnızca hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik halidir". Zaman içinde farklı amaçlar için çeşitli tanımlar kullanılmıştır. Sağlık, düzenli fiziksel egzersiz ve yeterli uyku gibi sağlıklı faaliyetlerin teşvik edilmesi ve sigara veya aşırı stres gibi sağlıksız faaliyetlerin veya durumların azaltılması veya bunlardan kaçınılması yoluyla teşvik edilebilir. Sağlığı etkileyen bazı faktörler, yüksek riskli bir davranışta bulunup bulunmama gibi bireysel seçimlerden kaynaklanırken diğerleri toplumun insanların gerekli sağlık hizmetlerini almasını kolaylaştıracak veya zorlaştıracak şekilde düzenlenmiş olması gibi yapısal nedenlerden kaynaklanmaktadır. Genetik bozukluklar gibi diğer faktörler ise hem bireysel hem de grup seçimlerinin ötesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Menenjit</span> beyni veya omuriliği saran zarların iltihaplanma durumu

Menenjit beyni ve omuriliği kaplayan koruyucu zarlarda oluşan akut enflamasyondur(iltihaplanma). Enflamasyon; bakteri, virüs veya diğer mikroorganizmaların enfeksiyonu sonucu ve az da olsa ilaçlar tarafından olabilir. Menenjitte enflamasyonun beyin ve omuriliğe yakınlığı hayatî bir risk taşıyabilir. Bu halde durum acil vaka olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek tansiyon</span> atardamarlardaki kan basıncının yükseldiği kronik bir tıbbi durum

Yüksek tansiyon da denilen hipertansiyon, atardamarlardaki kan basıncının sürekli yükseldiği uzun süreli tıbbi bir durumdur. Yüksek tansiyon genellikle semptomlara neden olmaz. Ancak felç, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, periferik arter hastalığı, görme kaybı, kronik böbrek hastalığı ve demans için önemli risk faktörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Burun</span> koku alma organı

Burun, anatomik olarak hayvan ve insan yüzü üzerinde alınla üst dudak arasında bulunan, dışa çıkıntılı, iki delikli koklama ve solunum organıdır. İnsan burnu ve hayvan burnu arasında birçok anatomik farklar bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Migren</span> Tekrarlayan orta-şiddetli baş ağrılarına neden olan bozukluk

Migren, nörolojik, sindirim sistemi ve otonom sinir sistemindeki değişikler ile beraber meydana gelen, aralıklı bir baş ağrısı bozukluğudur. Çoğunlukla otonom sinir sisteminde görülen orta şiddette ve şiddetli baş ağrısı ile karakterize kronik bir rahatsızlıktır. Kelimenin kendisi Yunanca ἡμικρανία (hemikrania), "başın bir tarafındaki ağrı" (ἡμι-, "yarım" ve κρανίον, "kafatası" ifadesinden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hastalık</span> organizmaları olumsuz etkileyen anormal durum

Hastalık, bir organizmanın tamamının veya bir kısmının yapısını veya işlevini olumsuz yönde etkileyen ve hemen herhangi bir dış yaralanmaya bağlı olmayan belirli bir anormal durumdur. Hastalıklar genellikle belirli belirti ve semptomlarla ilişkili tıbbi durumlar olarak bilinir. Bir hastalığa patojenler gibi dış faktörler veya iç işlev bozuklukları neden olabilir. Örneğin, bağışıklık sisteminin dahili işlev bozuklukları, çeşitli bağışıklık yetmezliği, aşırı duyarlılık, alerjiler ve otoimmün bozukluklar dahil olmak üzere çeşitli farklı hastalıklara neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Kalp krizi</span> Kalbin bir kısmına kan akışının kesilmesi

Kalp krizi, kalp enfarktüsü ya da akut miyokard enfarktüsü, kan akımının azalması veya durması sonucunda koroner arterlerden birinde meydana gelen enfarktüs ile karakterize edilir. Tipik belirtiler arasında, sıklıkla sol omuz, kol veya çeneye yayılan, göğüs kemiğinin arkasında (retrosternal) göğüs ağrısı veya rahatsızlığı bulunur. Bu ağrı, bazen mide yanması gibi algılanabilir.

<span class="mw-page-title-main">İshal</span> gevşek veya sıvı bağırsak hareketleri

İshal veya diyare, bir günde en az üç kez gevşek, sıvı veya sulu bağırsak hareketlerinin olması durumudur. Genellikle birkaç gün sürer ve sıvı kaybı nedeniyle dehidrasyona neden olabilir. Dehidrasyon belirtileri genellikle cildin normal gerginliğini kaybetmesi ve sinirli davranışlarla başlar. Bu durum daha şiddetli hale geldikçe idrara çıkmada azalma, cilt renginde kayıp, hızlı kalp atışı ve yanıt vermede azalmaya kadar ilerleyebilir. Sadece anne sütüyle beslenen bebeklerde gevşek ancak sulu olmayan dışkı normaldir.

<span class="mw-page-title-main">Böbrek yetmezliği</span> böbreklerin kandaki atık ürünleri yeterince filtreleyemediği hastalık

Son dönem böbrek hastalığı (ESRD) olarak da bilinen böbrek yetmezliği, böbreklerin artık kandaki atık maddeleri yeterince filtreleyemediği ve normal seviyelerin %15'inden daha azında çalıştığı tıbbi bir durumdur.

Koku, koku alma duyusuyla hissedilen, genelde çok küçük konsantrasyonlarda havada çözülmüş olarak bulunan kimyasal maddelerden her biridir. Fragrens ve aroma terimleri genelde kozmetik ve gıda endüstrisi tarafından hoş kokuları anlatmak için kullanılır. Kokular algılamaya göre pis ve hoş kokular olarak ayrılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Ağız kokusu</span> dışarıya verilen havanın kötü kokması

Ağız kokusu ya da halitozis; açlık, böbrek yetmezliği, diyabet (şeker hastalığı), karaciğer, mide, bademcik ve diş rahatsızlıkları gibi çeşitli nedenlerden ötürü insan nefesinde hissedilen kötü kokudur. Ağız kokusunun başlıca bileşenleri, uçucu sülfit bileşikleri (VSC), özellikle hidrojen sülfür (H2S), metil merkaptan (CH3SH) ve dimetilsülfürdür. Bu gazların ölçümünde kullanılan Oral Chroma Gaz Kromatografi cihazı eski ölçüm metodlarına göre çok daha etkili bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kronik obstrüktif akciğer hastalığı</span> Uzun süreli zayıf hava akışını içeren akciğer hastalığı

Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), akciğerlerdeki hava akımında görülen kronik ve yineleyen engellemelerin görüldüğü bir hastalık topluluğudur. Ana belirtileri nefes darlığı, öksürme ve balgam üretimidir. KOAH'nın dört ana tipi vardır: kronik bronşit, amfizem (emfizem), bronşiektazi ve bronşiyal astım. Solunum güçlüğü (dispne) ana bulgudur. Astımdaki solunum güçlüğü, hava kanallarının daralması; bronşiektazi ile emfizem ise akciğerin elastik yapısının bozulması sonucu ortaya çıkar.

Williams sendromu , 7. kromozomun uzun kolunda 26 genin silinmesiyle ortaya çıkan; ektodermal displazi bulguları da içeren, otosomal dominant geçen kalıtsal bir sendromdur. Genel gelişme geriliği izlenir, hastaların çoğu zayıftır. Kafatasındaki gelişme duraklamasının sonucu olarak oldukça geniş bir alın vardır. Yabancılara kolay güvenme, geç gelişen dil becerileri, kalp rahatsızlığı, geç gelişen koordinasyon-denge becerisi gibi sonuçlar doğuran nörolojik bozukluktur. Algılama (kognitif) sorunları vardır, psikiyatrik bulgularla karşılaşılabilir. Ses telleri felci nedeniyle ses kabadır. Hasta aktiftir ve mutlu bir görünüm ile aşırı dostça davranış sergiler. Uyku sorunları ve zeka geriliği olabilir.

Ozmofobi veya olfaktofobi, koku duyarlılığından kaynaklanan ve kokudan psikolojik kaçınma halini kapsayan fobi. Ozmofobi genellikle kronik migreni olanlarda görülür Bu tür migrenler çoğunlukla kötü kokular tarafından tetiklenir, ancak hipersensitivite tüm kokulara kadar uzayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Âdet döngüsü</span> kadın üreme sisteminde (özellikle rahim ve yumurtalıklar) oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişim

Âdet döngüsü, kadın üreme sisteminde oluşan, hamileliği mümkün kılan düzenli doğal değişimdir. Döngü oosit üretiminde ve rahmin hamilelik için hazırlanmasında gereklidir. Kadınların %80 kadarı âdetten 1-2 hafta önce bazı semptomlar yaşadığını bildirmiştir. Bu yaygın semptomlar arasında akne, memelerde hassasiyet, şişkinlik, yorgunluk hissi, sinirlilik ve ruh hâli değişiklikleri yer almaktadır. Bu semptomlar, gündelik hayatı etkiler ve bu nedenden ötürü bu durum, kadınların %20 ila 30'unda premenstrüel sendrom olarak nitelendirilir. %3 ila 8 oranında şiddetli geçer.

<span class="mw-page-title-main">COVID-19</span> SARS-CoV-2nin neden olduğu bulaşıcı hastalık

Koronavirüs hastalığı 2019 (COVID-19) şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü 2 (SARS-CoV-2)'nin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. İlk vaka ile Çin'in Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde Kasım 2019 tarihinde karşılaşılmıştır. O zamandan bu yana yayılmaya devam etmiş ve dünya genelinde pandemiye neden olmuştur. Ancak bu pandemi geçtiğimiz yıl birçok ülkede sona ermiştir. 3 Mart 2020 itibarıyla dünya çapında ölüm oranı %3,4 olup, 12 Nisan 2024 tarihi itibarıyla Dünya'da 704.753.890 onaylanmış vaka, 675.619.811 iyileşen varken virüs nedeniyle 7.010.681 hasta öldü.

Koku hafızası kokuların toplanmasını ifade eder. Çalışmalar, yaygın olarak koku hafızasının anılarının, kalıcılık ve parazite karşı yüksek direnç gibi çeşitli özellikleri bulmuştur. örtüsüz bellek tipik olarak koku hafızası çalışmalarına odaklanan formdur, ancak örtülü hafıza biçimleri kesinlikle koku ve anılarının anlaşılmasına farklı katkılar sağlar. Araştırmalar, doğumdan sonra koku soğanı ve ana koku alma sistemindeki değişikliklerin anne davranışları için son derece önemli ve etkili olduğunu göstermiştir. Memeli koku alma ipuçları anne bebek bağının koordinasyonunda ve aşağıdaki yavruların normal gelişiminde önemli bir rol oynar. Maternal meme kokuları bireysel olarak farklıdır ve annenin yavruları tarafından tanınması için bir temel sağlar.

Phantosmia, koku halüsinasyonu veya hayali koku, ortamda bulunmayan bir kokuyu sürekli alma durumudur. Tek burun deliğinde veya her ikisinde birden oluşabilir. kişinin hayat kalitesini olumsuz etkileyen bu durum normal kabul edilmekte ve kendiliğinden zamanla geçmektedir. Koku halüsinasyonları, burun enfeksiyonları veya diş problemleri gibi yaygın tıbbi durumlardan kaynaklanabilir. Ayrıca depresyon, bipolar bozukluk, sarhoşluk, uyuşturucu, alkol veya diğer psikiyatrik bozukluklar gibi belirli zihinsel bozuklukların bir belirtisi veya sonucunda bir sempton olarak gözükebilir.

Orta yaş, bir insanın hayatının genç yetişkinliğin ötesinde, ancak yaşlılığın başlangıcından önceki dönemidir. Kesin aralık akademik olarak tartışılmaktadır ancak terim genellikle yaklaşık 40-45 ile yaklaşık 60-65 yaş aralığını belirtmek için kullanılır ancak daha erken başlayıp daha geç de bitebilir. Yaşamın bu aşaması, bireylerde yaşlandıkça kademeli olarak fiziksel, bilişsel ve sosyal gerileme ile birliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Üst solunum yolu enfeksiyonu</span> burun, sinüsler, yutak veya gırtlak dahil olmak üzere akut bir enfeksiyonun neden olduğu hastalık

Üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE), burun, sinüsler, farenks, larenks veya trakea dahil olmak üzere üst solunum yollarını tutan akut bir enfeksiyonun neden olduğu bir hastalıktır. Bu genellikle burun tıkanıklığı, boğaz ağrısı, bademcik iltihabı, farenjit, larenjit, sinüzit, orta kulak iltihabı ve soğuk algınlığını içerir.  Enfeksiyonların çoğu doğası gereği viraldir ve diğer durumlarda neden bakteriyeldir. ÜSYE'ler mantar veya helmintik kaynaklı da olabilir, ancak bunlar daha az yaygındır.