Ankylosaurus
| Ankylosaurus | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 İskelet rekonstrüksiyonu, Jiangxi Müzesi | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||
| †Ankylosaurus magniventris Brown, 1908 | |||||||||||||||||
Ankylosaurus, (anlamı: kaynaşmış kertenkele), Geç Kretase devrinde 68-66 milyon yıl önce Kuzey Amerika'da yaşamış bir kuş kalçalı dinozor cinsidir.
Keşif
Amerikalı paleontolog Barnum Brown ve arkadaşları tarafından Hell Creek Formasyonu'nda Montana'da birtakım vücut kalıntıları (kafatasının üstü, omurga, kaburga ve omuz kemeri parçası) bulunmuştur. 1908'de bu cinsi kuran da Brown olmuştur. 1910'da başlangıçta Brown tarafından başka bir canlıya ait olduğu düşünülen osteoderm kalıntısı bulunmuştur. Yine aynı yıl Scollard Formasyonunda kuyruk topuzu, tam bir kafatası, kaburga, kol kemiği ve zırh kalıntısı bulunmuştur. Tüm bu parçalar New York Amerikan Doğa Tarihi müzesi sergilenmektedir. Bu zamana dek bilinen en büyük Ankylosaurus kafatasını M. Sternberg tarafından bulundu. Tam bir Ankylosaurus fosili bulunamamıştır, eksik parçalar harici sadece büyük 3 numune bulunmuştur.[2]
Fiziksel Görünüm
Ankylosaurus sıra dışı bir görünüme sahiptir. Quadrupedal (4 ayak üzerinde duran) bir canlı olan bu dinozor cinsi; alçak ve düz yapılı, başından kuyruğuna dek plakalı, vücudunun üstünde sert çıkıntılara sahip, kuyruğunda sert bir topuz yer alan bir herbivordur (otçul). Bu zamana dek bulunmuş en büyük Ankylosaurus numunesi 6.25 metre uzunluğunda ve 1.7 metre yüksekliğinde, 1.5 metre genişliğinde ve kabaca 4 tonu aşkın bir ağırlığa sahiptir. Tam fosilleri olmadığı için vücut ölçüleri net olarak bilinememektedir, ancak ankylosauria ailesinin en büyük cinsidir. Bu dinozor cinsine adını da veren zırh plakaları osteoderm kökenlidir ve derileri dahilinde gelişmiştir. Bu osteoderm, dış kemik doku ve iç süngerimsi kemik doku olarak iki kısımdan oluşur. Bu kemiksi dokunun deri ve keratin kaplı olma ihtimali yüksektir. Plakaları yatay ve yönlü sıralar oluşturur ve büyük plakaların arasını ufak plakalar doldurur. Bacak ve kuyruk kısmında ufak plakalar yer alırken; en büyük plakalar boyun kısmında yer alıyordu. Bu plakaların haricinde dikenleri de mevcuttu. Başında, sırtında ve vücudunun yanlarında dikenleri vardı. Belki de bu canlının en önemli özelliği kuyruğunda topuzdu. Omurların birbirine geçmesiyle oluşmuş kuyruk sonunda sert bir sopa halini alır ve bir kuyruk topuzuyla biter. Theropodlara karşı korunmak, bölge ve eş kavgası vermek veyahut cinsel çekim işlevleri görmek için bu topuz kullanılmış olabilir. Quadrupedal olan Ankylosaurus'un arka bacakları, ön bacaklarından yüzde 150 oranında daha uzundur. Bugüne dek tatmin edici bir ayak fosili bulunmaması nedeniyle de ayaklarının kaç parmaklı olduğu bilinmemektedir, sadece diğer akrabaları gibi 5 parmaklı olduğu tahmin ediliyor.[2][3]
Beslenme ve Ekoloji
Alçak bitkiler tüketiyorlardı, onların geniş bir kafatası, uzun ve dar bir gagası vardı. Yaprakları bitkilerden sıyıran bir diş yapısı vardı ve küçük yapraksı dişleri bitkileri parçalayamazdı, ayrıca öğütücü dişleri de yoktu. Bitkileri çiğnemeden yuttukları hipotezine dayanak olarak başlarının hemen altındaki geniş göğüs kafesi bölgesi gösterilir. Kursak olarak görev yapan bir yapı olduğu ve biriktirilen parçalanmamış besinlerin sindirimin bir parçası olarak fermentasyonu yapılmaktadır. Kafatasındaki büyük nazal açıklık için farklı açıklamalar getirilmiştir. Vücut ısısının regülasyonu için bir döngü boşluğu yarattığı iddiası Journal of Anatomy'deki bir makalede çıkan çalışmada önerilmiştir. 2014 yılında bir araştırma da Berlin Omurgalı Paleontolojisi Enstitüsü'nün yıllığında yayımlandı. Bu araştırmaya göre kafatası içindeki ısının yükselmesini engelleyen bir yapıda olduğunu ileri sürülmüştür. Kimi araştırmalarda da güçlü bir koku duyusunun işareti sayılmıştır.[2] Ankylosauria ailesi yaygın bir gruptur Kuzey Amerika, Avustralya, Avrupa, Asya gibi çok sayıda kıtada varlık göstermişlerdir ve Ankylosaurus cinsi de Kuzey Amerika'da yaşamıştır.[3]
Galeri
Yaşam restorasyonu
İki örneğin boyut karşılaştırması
Kafatası, Museum of Rockies
Kuyruk topuzu
Kaynakça
- ^ "Ankylosaurus". paleobiodb.org. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ a b c Castro, Joseph. "Ankylosaurus: Facts About the Armored Lizard". LiveScience. LiveScience. 2 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.
- ^ a b FASTOVSKI and WEISHAMPEL, DAVID and DAVID (2009). DINOSAURS A CONCISE NATURAL HISTORY. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 96-98. ISBN 978-0-511-47941-0.
