İçeriğe atla

Anksiyolitik

Anksiyolitik
Paroksetin, SSRI gurubunda bir antidepresan
İlaç sınıfı
AmaçAnksiyete bozukluğu
Vikiveri öğesi

Anksiyolitik (ayrıca antipanik veya antianksiyete ajanı) anksiyeteyi azaltan ilaçlara verilen isimdir. Anksiyolitik ilaçlar, anksiyete bozukluklarına bağlı psikolojik ve fiziksel semptomların tedavisinde kullanılmaktadır.

İlaçlar

Barbitüratlar

Barbitüratlar güçlü anksiyolitiklerdir. Ancak kötüye kullanım ve bağımlılık riski yüksektir. Birçok uzman, bu ilaçların anskiyete tedavisi için kullanılmasına karşıdır.[1]

Benzodiazepinler

Benzodiazepinler, panik atakları bastırmak için reçete edilir. Ayrıca diğer anksiyete bozuklukları için bir antidepresan ile birlikte kullanılabilirler. BZD kullanımı ani bir şekilde kesilirse benzodiazepin yoksunluğu sendromu riski vardır.[2] Tolerans ve bağımlılık oluşabilir. Bu ilaç sınıfında kötüye kullanım riski, barbitüratlarınkinden daha küçüktür. Olumsuz bilişsel ve davranışsal etkiler BZD kullanımı sonucu ortaya çıkabilir.[3]

Antidepresanlar

Antidepresan ilaçlar anksiyeteyi azaltabilir. SSRI ve SNRI'lar anksiyete bozukluklarının ilk basamak tedavisinde tercih edilen ilaçlardır.

Selektif seretonin geri alım inhibitörleri

Selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar), depresyon, anksiyete bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk ve bazı kişilik bozukluklarının tedavisinde kullanılan bir ilaç sınıfıdır.[4] SSRI'lar başlangıçta serotonerjik otoreseptörler aracılığıyla olumsuz geribildirim nedeniyle anksiyeteyi artırabilir, bu nedenle SSRI'nın anksiyolitik etkisi ortaya çıkana kadar eşzamanlı olarak bir benzodiazepin kullanılabilir.

Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri

Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'ler) venlafaksin ve duloksetin ilaçlarını içerir. Uzatılmış salınım formundaki venlafaksin ve duloksetin yaygın anskiyete bozukluğu tedavisi için etkilidir. SNRI'ler, anksiyete bozukluklarının tedavisinde SSRI'lar kadar etkilidir.

Trisiklik antidepresanlar

Trisiklik antidepresanlar, anksiyolitik etkilere sahiptir. Ancak yan etkileri genellikle daha rahatsız edici veya şiddetlidir, aynı şekilde doz aşımı durumunda ölümcül olabilir. Etkili olarak kabul edilirler, ancak genellikle daha az yan etkiye neden olan antidepresanlar tedavide tercih edilir.[5]

Tetrasiklik antidepresan

Mirtazapin, nadiren anksiyeteye neden olurken, SSRI'lara benzer anksiyolitik etki göstermiştir. Mirtazapinin anksiyolitik etkisi, SSRI'lardan önemli ölçüde daha hızlı meydana gelmektedir.

Monoamin oksidaz inhibitörleri

Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI'ler), anksiyete bozukluğu tedavisi için etkili birinci nesil antidepresanlardır, ancak diyet kısıtlamaları, sık yan etkileri ve daha yeni antidepresanların piyasaya sürülmesi kullanımlarını sınırlandırmıştır. Geri dönüşümlü monoamin oksidaz inhibitörleri yeme düzeninde bir değişiklik gerektirmediğinden klasik MOAI'lerin yerine kullanılabilir.[6]

Diğerleri

Alkol

Etanol, genel olarak kendi kendini tedavi etmek amacıyla hastalar tarafından kullanılır. Etanolün kesin etki mekanizmasını tam olarak bilinmemektedir.

Beta Blokörler

Beta blokörler, kalp atış hızını azaltarak ve titremeyi önleyerek anksiyeteyi azaltır.[7] Beta blokörlerine propranolol, oksprenolol ve metoprolol önek verilebilir.

Buspiron

Buspiron, yaygın anksiyete bozukluğunu tedavi etmek için kullanılan bir 5-HT1A reseptör agonistidir.[8]

Pregabalin

Pregabalin, bir haftalık kullanımında benzodiazepinlere kıyaslanabilir seviyede anksiyolitik etkiye sahiptir. BZD'lerden farklı olarak uyku döngüsünü etkilemez, bilişsel veya davranışsal etkilere neden olmaz.[9]

Hidroksizin

Hidroksizin, 1956 yılında FDA tarafından klinik olarak kullanım için onaylanmış bir antihistamindir. Hidroksizin, anskiyeteyi iyileştirmeye yardımcı olan sakinleştirici bir etkiye sahiptir.[10]

Fenibut

Fenibut, Rusya'da kullanılan bir anksiyolitiktir. Fenibut bir GABA-B reseptör agonistidir.[11] İlaç, Amerika Birleşik Devletleri'nde kullanım için FDA tarafından onaylanmamıştır, ancak ilave gıda olarak internette satılmaktadır.

Etifoksin

Etifoksin, benzodiazepin ilaçları ile benzer anksiyolitik etkilere sahiptir, ancak aynı düzeyde sedasyon ve ataksiye sebep olmaz.[12]

Kaynakça

  1. ^ Burchum, Jacqueline Rosenjack (2016). Lehne's pharmacology for nursing care (İngilizce). ISBN 978-0-323-32190-7. OCLC 890310283. 30 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 
  2. ^ Psychopharmacology of anxiety disorders https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3181684 30 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce.)
  3. ^ Lader, Malcolm; Tylee, Andre; Donoghue, John (1 Ocak 2009). "Withdrawing Benzodiazepines in Primary Care". CNS Drugs (İngilizce). 23 (1): 19-34. doi:10.2165/0023210-200923010-00002. ISSN 1179-1934. 
  4. ^ Although antidepressants and anxiolytics are frequently used together to treat depression in the acute phase, how effective is the concomitant use of these drugs? https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC524966/ 30 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce.)
  5. ^ "Tricyclic antidepressants (TCAs)". Mayo Clinic (İngilizce). 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 
  6. ^ Tanghe, A.; Geerts, S.; Van Dorpe, J.; Brichard, B.; Bruhwyler, J.; Géczy, J. "Double-blind randomized controlled study of the efficacy and tolerability of two reversible monoamine oxidase A inhibitors, pirlindole and moclobemide, in the treatment of depression". Acta Psychiatrica Scandinavica (İngilizce). 96 (2): 134-141. doi:10.1111/j.1600-0447.1997.tb09918.x. ISSN 0001-690X. 30 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 
  7. ^ Hayes, Peggy E.; Schulz, S. Charles (1 Eylül 1987). "Beta-blockers in anxiety disorders". doi:10.1016/0165-0327(87)90017-6. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 
  8. ^ Prior benzodiazepine use and buspirone response in the treatment of generalized anxiety disorder https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10732655/ 18 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce.)
  9. ^ "Journals on the Web". journals.prous.com. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 
  10. ^ Llorca, Pierre-Michel; Spadone, Christian; Sol, Olivier; Danniau, Anne; Bougerol, Thierry; Corruble, Emmanuelle; Faruch, Michel; Macher, Jean-Paul; Sermet, Eric; Servant, Dominique (1 Kasım 2002). "Efficacy and Safety of Hydroxyzine in the Treatment of Generalized Anxiety Disorder: A 3-Month Double-Blind Study". The Journal of Clinical Psychiatry (İngilizce). 63 (11): 6165. ISSN 0160-6689. 7 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022. 
  11. ^ Phenibut (β‐Phenyl‐GABA): A Tranquilizer and Nootropic Drug https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6494145/ 30 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce.)
  12. ^ An update on the anxiolytic and neuroprotective properties of etifoxine: from brain GABA modulation to a whole-body mode of action https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6615018/ 30 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce.)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Seçici serotonin geri alım inhibitörü</span> Antidepresan ilaç sınıfı

Seçici serotonin geri alım inhibitörleri majör depresif bozukluk, anksiyete bozuklukları ve diğer psikolojik bozuklukların tedavisinde antidepresan olarak kullanılan bir ilaç grubudur. Yan etkilerinin az olması, etkinlikleri ve tolere edilebilirlikleri nedeniyle sıklıkla depresyon ve diğer birçok psikiyatrik bozukluk için birinci basamak ilaçlar olarak kullanılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Panik atak</span> aniden başlayan yoğun korku ve endişe nöbeti

Panik atak; çarpıntı, terleme, titreme, nefes darlığı, uyuşma veya kötü bir şeyin olacağı hissiyle karakterize; aniden gelen yoğun korku dönemidir. Semptomların şiddeti dakikalar içinde yükselmektedir. Genellikle bir atak yaklaşık 30 dakika sürer, ancak bu süre saniyeler ila saatler arasında değişebilir. Atak sırasında kontrolünü kaybetme korkusu ve göğüs ağrısı da görülebilir. Panik ataklar kişiye fiziksel olarak herhangi bir zarar vermez.

<span class="mw-page-title-main">Sitalopram</span> Seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) sınıfının antidepresanı

Sitalopram, Citalopram diye de geçebilir. Seçici serotonin gerialım inhibitörüdür (SSRI). Serotonine özgüllüğü en yüksek, en seçici moleküldür. Karaciğer sitokrom (CYP) enzim ailesiyle az etkileşir. Bu sayede ilaç etkileşimlerinden az etkilenir. Polifarmasiye uygundur. Özellikle geriyatrik popülasyonda daha çok tercih edilir.

<span class="mw-page-title-main">Mirtazapin</span> Atipik antidepresan

Mirtazapin, Remeron markası adı altında bilinen bir atipik antidepresandır. Genellikle anksiyete sorunları veya insomnia görülen depresyon durumlarında kullanılır. Mirtazapinin etkinliği, yaygın olarak reçete edilen diğer antidepresanlarla karşılaştırılabilir derecededir. İlacın etkisinin ortaya çıkması dört haftaya kadar sürer, ancak bir ila iki hafta gibi erken bir zamanda da ortaya çıkabilir. İlacın yaygın yan etkileri arasında uyku hali, baş dönmesi, iştah artışı ve kilo alımı yer alır. Ciddi yan etkiler arasında mani, düşük beyaz kan hücresi sayısı ve çocuklarda intihar riskinin artması yer alır. İlacın kullanımının durması sonucu yoksunluk semptomları ortaya çıkabilir. Mirtazapin, ilk defa 1996 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde tıbbi kullanıma girmıştır. 2019'da 6 milyondan fazla reçeteyle Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 106. ilaç oldu.

<span class="mw-page-title-main">Diazepam</span> benzodiazepin türevi ilaç

Diazepam, benzodiazepin türevi bir ilaç etken maddesidir. Diapam, Diazem gibi ticari isimlerle pazarlanır. Anksiyolitik, antikonvülsan, sedatif, kas gevşetici ve hafıza zayıflatıcı etkilere sahiptir. Anksiyete, uyuyamama, nöbetler, alkol yoksunluğu ve kas spazmları gibi hastalıkların tedavisinde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Antidepresan</span> Majör depresif bozukluk ve anksiyete gibi rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılan psikiyatrik ilaçlar

Antidepresanlar, majör depresif bozukluk gibi bazı duygudurum bozukluklarını, bazı anksiyete bozukluklarını ve bazı kronik ağrı durumlarını tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır. Antidepresanların yaygın yan etkileri arasında ağız kuruluğu, kilo alımı, baş dönmesi, baş ağrısı, cinsel işlev bozuklukları ve duygusal körelme bulunur. Antidepresanlar, çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler tarafından alındığında intihar düşüncesi ve davranışı riskinde artışa neden olabilir. Antidepresanların özellikle ani bir şekilde kesilmeleri sonucunda, antidepresan yoksunluk sendromu ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Benzodiazepin</span> benzen ve diazepin halkalarının çekirdek kimyasal yapısına sahip psikoaktif ilaç sınıfı

Benzodiazepin, temel kimyasal yapısı bir benzen halkası ve bir diazepin halkasının füzyonu olan psikoaktif ilaçlardır. Depresan etkiye sahip olan benzodiazepinler, insomnia, nöbet ve anksiyete bozukluklarının tedavisinde kullanılır. İlk benzodiazepin olan klordiazepoksidin (Librium®), Leo Sternbach tarafından 1955 yılında tesadüfen keşfedilmiş, 1960 yılında da Hoffmann–La Roche ilaç firması tarafından satışa sunulmuştur. 1977'de benzodiazepinler dünya çapında en çok reçete edilen ilaç oldu.

Sosyal fobi veya sosyal anksiyete bozukluğu (SAB), sosyal ortamlarda başkaları tarafından olumsuz değerlendirilmekten yoğun şekilde kaygı duyma ve korkulan durumlardan kaçınma eğilimi ile tanımlanabilecek bir anksiyete bozukluğudur. Bu korkular, başkalarından algılanan veya gerçekten yapılan bir gözlemleme ile tetiklenebilir. Sosyal anksiyete bozukluğu olan bireyler, diğer insanların onlar hakkında olumsuz bir şekilde düşünmelerinden korkarlar.

<span class="mw-page-title-main">Essitalopram</span> seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) sınıfından bir antidepresan

Essitalopram sitalopramın S-enantiomeri olan SSRI sınıfı bir antidepresandır. 12 yaşın üstündeki yetişkinlerde depresyon ve anksiyete tedavisinde kullanımı FDA tarafından uygun görülmüştür. Essitalopram aynı zamanda panik bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk tedavisinde de kullanılmaktadır. Premenstrüel sendrom semptomlarını azaltmada etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Paroksetin</span> kimyasal bileşik

Paroksetin seçici serotonin geri alım inhibitörü olan bir antidepresan türüdür. Majör depresyon, obsesif-kompulsif bozukluk, panik bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu ve vazomotor semptomlar durumlarının tedavisinde kullanılmaktadır.

Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI) bir ya da iki monoamin oksidaz enzim faaliyetini inhibe eden ilaçlar sınıfıdır. Monoamin oksidaz a (Mao-a) ve monoamin oksidaz b (Mao-b) şeklinde sınıflandırılır. Uzun zamandır depresyon tedavisinde kullanılırlar. Parkinson hastalığı ve diğer birçok rahatsızlığın tedavisinde de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Köpeklerde ayrılma kaygısı</span>

Köpeklerde ayrılma kaygısı, bir köpeğin sahibinden ayrıldığında sıkıntı ve davranış problemleri sergilediği duruma verilen addır. Ayrılma kaygısı tipik olarak sahibin ayrılmasından birkaç dakika sonra ortaya çıkar. Bazı köpeklerin neden ayrılık kaygısından muzdarip olduğu ve diğerlerinin neden olmadığı tam olarak anlaşılamamıştır. Davranış, altta yatan bir tıbbi duruma ikincil olabilir. Kronik stres ile fizyolojik sağlıkta bozukluklar ortaya çıkabilir. Köpekte artan stres hormon seviyelerini değiştirir, böylece çeşitli sağlık sorunlarına karşı doğal bağışıklığı azaltır. Bir köpeğin davranışı aniden değişirse, her zaman bir veterinerin ziyaret edilmesi önerilir.

Duloksetin; majör depresif bozukluk, yaygın anksiyete bozukluğu, fibromiyalji ve nöropatik ağrıyı tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Ağız yoluyla alınır. Yaygın yan etkiler arasında ağız kuruluğu, mide bulantısı, yorgunluk hissi, baş dönmesi, ajitasyon, cinsel sorunlar ve terlemede artış bulunur. Şiddetli yan etkiler arasında intihar riski, serotonin sendromu, mani ve karaciğer sorunları sayılabilir. Kullanımı durdurulursa antidepresan yoksunluk sendromu ortaya çıkabilir. Hamileliğin ilerleyen dönemlerinde kullanımın bebeğe zarar verebileceğine dair endişeler vardır. Bir serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörüdür.Nasıl çalıştığı tam olarak net değildir. Duloksetin, 2004 yılında Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nde tıbbi kullanım için onaylanmıştır. Jenerik bir ilaç olarak mevcuttur. 2017'de, on altı milyondan fazla reçeteyle Amerika Birleşik Devletleri'nde en sık reçete edilen 46. ilaç olmuştur.

Ruh sağlığı uzmanları genellikle genelleştirilmiş sosyal fobi ile özgül sosyal fobi arasında ayrım yapar. Genel sosyal fobisi olan insanlar, çok çeşitli sosyal durumlarda büyük sıkıntı yaşarlar. Özgül sosyal fobisi olanlar, yalnızca birkaç durumda kaygı yaşayabilir. "Özgül sosyal fobi" terimi, klinik olmayan sosyal kaygının spesifik formlarına da karşılık gelebilir.

<span class="mw-page-title-main">Trisiklik antidepresan</span> öncelikle antidepresan olarak kullanılan kimyasal bileşikler

Trisiklik antidepresanlar (TCA'lar), öncelikle antidepresan olarak kullanılan ve depresyonun yönetimi için önemli olan bir ilaç sınıfıdır. SSRI'nın yanında ikinci basamak ilaçlardır. TCA'lar 1950'lerin başında keşfedilmiş ve on yıl sonra pazarlanmıştır. Üç atom halkası içeren kimyasal yapılarından dolayı böyle adlandırılırlar. Dört atom halkası içeren tetrasiklik antidepresanlar (TeCA'lar), yakından ilişkili bir antidepresan bileşik grubudur.

Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI'ler), majör depresif bozukluğu, anksiyete bozukluklarını, obsesif-kompulsif bozukluğu (OKB), sosyal fobiyi, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu (DEHB), kronik nöropatik ağrıyı tedavi eden bir antidepresan ilaç sınıfıdır. SNRI'ler monoamin geri alım inhibitörleridir; özellikle, serotonin ve norepinefrin geri alımını inhibe ederler. Bu nörotransmitterlerin duygudurum düzenlemesinde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.

Azapironlar, anksiyolitik, antidepresan ve antipsikotik olarak kullanılan bir ilaç sınıfıdır. Genellikle seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI'lar) gibi diğer antidepresanların yanında destekleyici olarak kullanılırlar.

Trimipramin, depresyon tedavisinde kullanılan bir trisiklik antidepresandır (TCA). Ayrıca sırasıyla uykusuzluk, anksiyete bozuklukları ve psikoz tedavisinde sedatif, anksiyolitik ve zayıf antipsikotik etkileri için kullanılmıştır. İlaç, atipik veya "ikinci nesil" bir TCA olarak tanımlanır, çünkü diğer TCA'ların aksine, oldukça zayıf bir monoamin geri alım inhibitörü gibi davranmaktadır. Bununla birlikte, diğer TCA'lara benzer şekilde, trimipramin de antihistaminik, antiserotonerjik, antiadrenerjik, antidopaminerjik ve antikolinerjik aktivitelere sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Atipik antidepresan</span> Antidepresan ilaç sınıfı

Atipik antidepresanlar, tipik olarak reçete edilen antidepresanlardan farklı bir etki mekanizmasına sahip olan antidepresan ilaçlardır. Tipik antidepresanlar, esas olarak monoamin nörotransmiterler serotonin ve/veya norepinefrin düzeylerini artırarak etki gösteren seçici serotonin geri alım inhibitörlerini (SSRI), serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörlerini (SNRI), trisiklik antidepresanları (TCA) ve monoamin oksidaz inhibitörlerini (MAOI) içerir. Bu kategorilere dahil olmayan antidepresanlar, atipik olarak sınıflandırılır

<span class="mw-page-title-main">Tranilsipromin</span> Rasemik karışım

Tranilsipromin, bir momoamin oksidaz inhibitörüdür. Daha spesifik olarak, tranilsipromin seçici olmayan ve geri dönüşümsüz bir enzim inhibitörü olarak monoamin oksidaz enzimini tahrip eder. Klinik tedavilerde bu ilaç, duygudurum ve anksiyete bozukluğu olan hastalarda antidepresan ve anksiyolitik ilacı olarak kullanılabilir. Ayrıca DEHB tedavilerinde de kullanılabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.