İçeriğe atla

Ani Kuşatması (1161)

Ani Kuşatması (1161)
Gürcü-Selçuklu savaşları

Şehrin planı
TarihAğustos 1161
Bölge
Ani
Sonuç Gürcü zaferi
Taraflar
Ahlatşahlar Beyliği
Saltuklu Beyliği
Artuklu Beyliği		 Gürcistan
Komutanlar ve liderler
II. Sökmen
II. İzzeddin Saltuk		III. Giorgi
Kayıplar
9.000 esir[1]

Ani Kuşatması, Ani şehrinin 1161 yılında Ahlatşahlar Beyliği hükümdarı tarafından düzenlenen Selçuklu koalisyonu tarafından kuşatılmasıdır. Büyük Müslüman ordusu, Ani kapılarında Gürcü Kralı III. Giorgi tarafından yenilgiye uğratılmıştır.

Arka plan

Ani'nin Şeddâdî emiri Ebü’l-Esvâr Şâvur bin Menûçihr, dönemin Ermeni tarihçisi Vardan Areveltsi tarafından Hristiyanlara zulmetmek ve Ani'yi Kars emirine satmaya teşebbüs etmekle suçlandı. 1124'te Ermeniler, şehri kuşatan Gürcü Kralı IV. Davit'ten yardım istemeye karar verdiler ancak Ani savaşmadan teslim oldu. IV. Davit, emiri Abhazya'ya sürgün etti ve Ani, David tarafından generali Abuleti'ye verildi.[2][3][4]

Ermeni Hristiyanlar Müslüman yönetiminden kurtuluşu memnuniyetle karşılarken, birçok soylu özerkliklerini kaybetmekten korkuyordu ve Müslüman tebaası olarak daha iyi koşullar arıyordu. Gürcistan Kralı I. Demetre, 1126'da Ani'ye dönen, Gürcü Kralı'na samimiyetsiz sadakat yemini eden ve şehrin valiliğini geri alan Abulsuar'ın oğlu Fadl ibn Shavur ibn Manuchihr'i serbest bırakmanın uygun olduğunu düşündü.[5]

1130'da Ahlatşahlar Sultanı, Gürcüleri kuzey ve orta Ermenistan'dan kovmak için bir girişimde bulundu. Demetre uzlaşmak zorunda kaldı ve vasallık koşulları nedeniyle şehri Şeddâdîlere bırakmak zorunda kaldı. Ani Katedrali'nin bir Hristiyan alanı olarak kalması gerektiği ve Gürcistan'ın Hristiyanları korumak için müdahale edebileceği konusunda anlaştılar. Ancak yirmi yıl boyunca bir durgunluk devam etti.[5]

Fazl'ın halefi Fahreddin Şeddâd bin Mahmud, 1154'te II. İzzeddin Saltuk'un kızını istedi, ancak Saltuk onu reddetti. Bu durum Şeddâd'da Saltuk'a karşı derin bir nefret oluşmasına neden oldu. Bir komplo planladı ve Kral I. Demetre ile gizli bir ittifak kurdu. Bir Gürcü ordusu pusuda beklerken Saltuklu'ya haraç teklif etti ve kendisinden kendisini tebaası olarak kabul etmesini istedi. 1154-1155'te Emir II. Saltuk Ani'ye yürüdü, ancak Şeddâd bunu hükümdarı Gürcistan Kralı'na bildirdi. Demetre, Ani'ye yürüdü, emiri yendi ve esir aldı. Komşu Müslüman yöneticilerin isteği üzerine Demetre, Saltuk'un damatları tarafından ödenen 100.000 dinarlık fidye karşılığında onu serbest bıraktı ve Saltuk, Gürcülere karşı savaşmayacağına yemin etti.[6][7]

Ani'nin III. Giorgi tarafından ele geçirilmesi

1156'da Ani'nin Hristiyan nüfusu emir Fahreddin Şeddâd bin Mahmud'a karşı ayaklandı ve kasabayı kardeşi Fazl bin Mahmud'a devretti. Ancak Fazl'ın da Ani halkını tatmin edemediği anlaşılan kent, bu sefer kasaba Gürcü Kralı III. Giorgi'ye teklif edildi, o da bu tekliften yararlanarak Ani'ye boyun eğdirdi ve generali II. İvane Orbeli'yi 1161'de hükümdar olarak atadı.[4]

Kuşatma

Temmuz 1161'de Ahlatşahlar, Saltuklular, Kars ve Surmari beylerinin birliklerinden oluşan bir Müslüman koalisyonu kuruldu. Müttefikler Aras nehrinden geçen rotayı seçtiler ve Artuklu beyi Necmeddin Alpı onlara katılmak için yola çıktı. Ağustos 1161'de Ani'nin önüne geldiler ve onu kuşattılar. Kral III. Giorgi onları karşılamaya geldiğinde, emir II. İzzeddin Saltuk, Kral I. Demetre'ye verdiği yemini hatırlayarak ordusunu savaş alanından çekti. Müslümanlar mağlup edildi, kılıçtan geçirildi ve birçoğu telef oldu.[1]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b Minorsky 1953, s. 90.
  2. ^ Peacock 2011.
  3. ^ Metreveli 2011, s. 113.
  4. ^ a b Baumer 2021, s. 288.
  5. ^ a b Rayfield 2012, s. 99.
  6. ^ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt I, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991, p. 149–150.
  7. ^ Minorsky 1953, s. 87.
Genel

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sarı Saltuk</span> Türk ermiş

Sarı Saltuk Baba Balkanların Osmanlılar tarafından fethedilmesinden önce başlıca Balkanlarda ve civârındaki bölgelerde seyahat ederek insanlara İslâm'ı tebliğ eden Alevî-Bektâşî şeyhi ve Türkmen bir Derviştir.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Krallığı</span> Orta Çağda kurulmuş Gürcü krallığı

Gürcistan Krallığı ya da Gürcü İmparatorluğu, Orta Çağ'da kurulmuş olan Gürcü devleti. Gürcistan pek çok alanda, Altın Çağ olarak adlandırılan dönemi bu krallık zamanında yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İldenizliler</span> Azerbaycanda Kurulmuş Bir Türk Atabeyliği

Eldenizler, ayrıca Eldegezler, İldenizliler veya Azerbaycan Atabeyleri [Azerice: Eldənizlər] - 1136-1225'te Azerbaycan'ı, Doğu Anadolu'yu, Kuzey Irak'ı, İran'ı ve Cibal'ı yöneten tarihi bir devlet. Hanedanlığın kuruluşu Kıpçak asıllı Şemseddin İldeniz ile bağlantılıdır. Böylece Arran'ı Sultan Mesud'dan ikta olarak alan Eldeniz, gücünü kısa sürede tüm Azerbaycan'a yaydı. Eldeniz, oğulluğu Arslanşah'ı 1160 yılında hükümdar yaptıktan sonra Irak Selçuklu Devleti'nde fiilen iktidarı ele geçirdi. Şemseddin İldeniz döneminde Azerbaycan atabeylerinin toprakları Arran, Azerbaycan, Şirvan, Cibal, Hemedan, Gilan, Mazenderan, İsfahan, Rey, Musul, Kirman, Fars, Huzistan, Ahlat, Erzurum ve Meraga topraklarını içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Nûreddin Mahmud Zengî</span>

Nûreddin Mahmud Zengî, Büyük Selçuklular'ın Haleb Atabeyi.

<span class="mw-page-title-main">Ani</span> Karsın güneydoğusunda il ve ören yeri

Ani, Kars şehrinin güneydoğusunda ve Arpaçay boyunda bulunan ören yeridir.

<span class="mw-page-title-main">Şeddâdîler</span> Kürt hanedanı

Şeddadiler, 951-1174 yılları arasında Ermenistan ve Arran'da hüküm sürmüş Kürt hanedanı olduğu söylenebilir ancak İbnü'l-Esîr'in hanedan mensupları için Revvâdî nisbesini kullanması bu konuda şüphe uyandırmaktadır çünkü merkezi Tebriz olmak üzere İran’da hüküm süren Revvâdîler aslen Yemenli Arap kabilelerindendir, bu durumda Şeddâdîler’in Divin yöresine geldikten sonra yaptıkları evlilikler sonucu Kürtleştikleri ileri sürülebilir. Kura ile Aras nehirleri arasında bulunmuştur. Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey bölgeye gelene kadar Kafkasyanın büyük bir bölümünü hakimiyet altına almayı başarmışlardır. Şeddadilerin biri Gence’de, diğeri de Ermenistan’ın antik şehri Dvin’de olmak üzere iki başkenti vardı. Şeddadilerin Gence kolunun on yöneticisi oldu. Bu hanedanın hükümdarlığına M.S. 1075’te Selçuklu Sultanı Alparslan tarafından son verildi. Hanedanın başka bir kolu, yine Ermenistan’ın antik şehirlerinden biri olan Ani’de bir süre daha hüküm sürdü. Bu kolun yedi yöneticisi oldu ve bu yöneticiler 71072 ile 1199 arasında hüküm sürdüler.

<span class="mw-page-title-main">IV. Bagrat</span> Eski bir Gürcü Kralı

IV. Bagrat, Bagrationi Hanedanı'nın bir üyesidir. 1027 ile 1072 yılları arası Gürcistan Krallığı yapmıştır. Uzun ve olaylı hükümdarlığında Gürcistan'ın hükümdarlığını Bizans İmparatorluğu ve Selçuklu Hanedanı'ndan korumak için çalışmıştır.

IV. Liparit, bazen III. Liparit olarak bilinir, 11. yüzyıl Gürcü general ve politik figürü. Gürcü Kralı IV. Bagrat'ın başlangıçta en değerli destekçisi sonra en tehlikeli düşmanı olmuştur. Liparit hanedanına mensuptu. Bu nedenle kalıtımsal olarak Kldekari ve Trialeti dükü oldu. Kral IV. Bagrat'ın küçüklüğünde Kartli eristavisi İvane Abazasdze ile birlikte Gürcistan'ın gerçek yöneticisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Didgori Muharebesi</span> Gürcistan Krallığı ile Büyük Selçuklu Devleti arasında gerçekleşen muharebe.

Didgori Muharebesi Gürcistan Krallığı ile Büyük Selçuklu Devleti arasında Tiflis'in 40 km batısındaki Didgori'de 12 Ağustos 1121 tarihinde gerçekleşen muharebedir. Gürcü tarihinde Didi Turkoba olarak bilinen Selçuklu akınları bu muharebe son bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dmanisi Tarihi Sit Alanı</span>

Dmanisi Tarihi Sit Alanı Güney Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Dmanisi Belediyesinde yer alan Patara Dmanisi köyünün kuzeyinde konumlanmış tarihi ve arkeolojik sit alanıdır. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 85 km güney batısındadır.

"Didi Turkoba", Gürcü tarih yazıcılığında, Kral II. Giorgi’nin hükümdarlığı döneminde Selçukluların öncülüğünde Türk kabilelerinin Gürcistan topraklarında sürekli saldırılarını ve ele geçirdikleri yerleri yağmalamalarını ifade eden bir terimdir. Kelime kelime çevirisi “Büyük Türklük” olsa da bu terim “Büyük Türk istilası” anlamında kullanılmaktadır.

I. Abbas'ın Kaheti ve Kartli seferleri, Safevi Şahı I. Abbas'ın, Osmanlı-Safevi Savaşı (1603-18) sırasında Doğu Gürcü vasal krallıkları olan Kartli ve Kaheti'de 1614-1617 yılları arasında yürüttüğü dört seferdir. Seferler, I. Abbas'ın eskiden en sadık Gürcü gulamları olan Kartli Kralı II. Luarsab ve Kaheti Kralı I. Teymuraz tarafından gösterilen itaatsizliğe ve ardından çıkarılan isyana bir yanıt olarak başlatıldı. Tiflis tamamen yakıp yıkıldı, ayaklanma bastırıldı, 100.000 kadar Gürcü katledildi ve 130.000 ila 200.000 kişi İran'a sürgün edildi. Bunun sonucunda Kaheti ve Kartli geçici olarak İran egemenliği altına alındı.

<span class="mw-page-title-main">I. Simon</span> 1556dan 1569a ve 1578den 1599a kadar Gürcü Kartli kralı

I. Simon ya da diğer bir bilinen adıyla Svimon, 1556–1569 ve 1578–1599 yılları arası hüküm süren Gürcü Kartli kralıdır. İlk yönetim süresi boyunca Gürcistan'daki Safevi hâkimiyetine karşı savaştı. 1569'da Safeviler tarafından esir alındı ve dokuz yıl boyunca esaret altında kaldı. 1578'de serbest bırakıldı ve Kartli'de yeniden başa geçti. Bu dönemde, Gürcistan'ın Osmanlı hâkimiyetine karşı bir İran tebaası olarak savaştı. 1599'da Simon, Osmanlılar tarafından esir alındı ve esaret altında öldü. 1557'den 1569'a kadar Mahmud Han ve 1578'den 1599'a kadar Şahnavaz Han olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Vasburaganlı Meryem</span>

Meryem, bir Gürcü kraliçesi ve naibi idi. Vaspurakanlı Ermeni kralı John-Senekerim Artsruni'nin kızı ve Gürcistan kralı I. Giorgi'nin ilk eşidir. Gürcistan'ın zengin dul kraliçesi olarak, reşit olmayan oğlu IV. Bagrat adına 1027'den 1037'ye naip olarak hüküm sürdü ve Bizans İmparatorluğu ile diplomasi işlerine katıldı.

II. İzzeddin Saltuk, 12. yüzyılda yaşamış Saltuklu beyidir.

<span class="mw-page-title-main">Zakaryan Ermenistanı</span>

Zakaryan Ermenistanı 1201-1360 yılları arasında Zakaryan-Mhargrdzeli hanedanlığı tarafından yönetilen bir Ermeni prensliğiydi. Zakaryan hanedanı tarafından yönetilen devletin başkenti, bugünkü Türkiye'nin doğusundaki Ani kentiydi. Zakaryanlar, Gürcistan'daki Bagrationi hanedanının vasalları olsalar da sıklıkla bağımsız hareket ettiler ve zaman zaman kendilerini kral olarak adlandırdılar.

Zakaria Zakaryan veya Zakaria II Mhargrdzeli, 12. yüzyılın sonları ve 13. yüzyılın başlarında Gürcistan Kraliçesi Tamar'ın ordusunun Ermeni generaliydi. Aynı zamanda Gürcistan Krallığı'ndaki feodal toprakların hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü-Selçuklu savaşları</span> Gürcistan Krallığı ile Selçuklu İmparatorluğu arasındaki çatışmalar

Gürcü-Selçuklu savaşları, aynı zamanda Gürcü Haçlı Seferi olarak da bilinir, y. 1048'den 1213'e kadar, Gürcistan Krallığı ile Güney Kafkasya'nın çoğunu işgal eden farklı Selçuklu devletleri arasında gerçekleşmiştir. Çatışmanın öncesinde, Gürcü tarihyazımında Büyük Türk İstilası olarak bilinen, 11. yüzyılda Türklerin Kafkasya'ya yaptığı baskınlar yaşanmıştır.

Fahreddin Şeddâd bin Mahmud, 1131'den sonra bir zaman ile 1155 arasında Ani'nin Şeddâdî emiridir.

<span class="mw-page-title-main">Tuğrul Şah</span>

Tuğrul Şah, tam adıyla Abdül Haric Muhammed Muğhiseddin Tuğrul Şah bin Kılıç Arslan, 1186 yılında Anadolu'daki sultanlığını çok sayıda oğlu arasında paylaştıran II. Kılıç Arslan'ın bir oğluydu. Yerine oğlu Rükneddin Cihanşah geçti.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.