İçeriğe atla

Anişinabe dilleri

Anişinabe dilleri
Anishinaabemowin / Anicinàbemowin / Neshnabémwen
Ana dili olanlarKanada Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ABD
Dil ailesi
Algonkin–Yurok
  • Algonkin
    • Anişinabe dilleri
      • Anişinabe dilleri
Dil kodları
ISO 639-3oji & pot
[[Dosya:
|300px]]

Anişinabe dilleri ya da Ojibva-Potavatomi dilleri (kendilerince ᐊᓂᔑᓈᐯᒧᐎᓐ, Anishinaabemowin, Nishnaabemwin...; İngilizce Anishinaabe languages, Ojibwe - Potawatomi, Ojibwa - Potawatomi - Ottawa, Ojibwayan languages, Ojibwan), Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan yaşayan Anişinabeler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundan Kızılderili dil grubudur.

İki ana grubu vardır: monotipik Potavatomice [pot] ile makro-dil yani dil ve lehçeler silsilesi olan Ojibva dilleri [oji].

Adlandırma

Sınıflandırma

Dil ya da Lehçe EthnologueLinguasphere Moseley
PotavatomiceNorthern Potawatomipot
Potawatomi		62-ADA-dc
Potawatomi		Potawatomi
Southern Potawatomi
Ojibvacaoji
Ojibwa		62-ADA-d
Ojibwa+Anissinapek		Ojibwe[1]
Broken OgghibbewayN/A62-ADA-da
Algonquin-Vehicular		N/A
AlgonkinceN/Aalq ¹
Algonquin		N/A62-ADA-db
Anissinapek		Old Algonquin[2]
Northern AlgonquinNorthern Algonquin (various)Northern Algonquin[3]
Western Algonquin
Nipissing OjibweManiwaki AlgonquinManiwaki AlgonquinSouthern Algonquin
(Nipissing Algonquin)[4]
Nipissing Ojibweojc
Ojibwa, Central		62-ADA-de
Ojibwa-Eastern		Nishnaabemwin[5]Eastern Ojibwe[5]
North of Superior Ojibwe
Eastern Ojibweojg
Ojibwa, Eastern
OdavacaOttawa-Ottawaotw
Ottawa		62-ADA-dd
Odawa		Ottawa/Odawa[5]
Chippewa-Ottawa
Çipevacaciw
Chippewa		Upper Michigan-Wisconsin Chippewa62-ADA-dg
Ojibwa-Southwestern		Southwestern Ojibwe
(Anishinaabemowin)[6]
Central Minnesota Chippewa
Red Lake Chippewa
Minnesota Border Chippewa
Nakaveceojw
Ojibwa, Western		Saulteaux[7]Saulteaux[7]
Border Lakes Ojibweojb
Ojibwa, Northwestern		Rainy River Ojibwa62-ADA-df
Ojibwa-Southern
Northwestern OjibweLake of the Woods Ojibwa
Lac Seul OjibwaNorthern Ojibwe[7]
Albany River Ojibwa
Berens River OjibweBerens River Ojibwa
AnişininiceEastern Big Troutojs
Ojibwa, Severn		Winisk River Ojibwa62-ADA-dh
Ojibwa-Northern		62-ADA-dha
Ojibwa-Northeastern		Severn Ojibwe
(Oji-Cree)[8]
Western Big TroutSevern River Ojibwa
Deer Lake
Island Lake62-ADA-dhb
Ojibwa-Northwestern

Kaynakça

  1. ^ Moseley, Christopher, 2007, p. 70
  2. ^ Moseley, Christopher, 2007, pp. 25-26
  3. ^ Moseley, Christopher, 2007, p. 68
  4. ^ Moseley, Christopher, 2007, pp. 81-82
  5. ^ a b c Moseley, Christopher, 2007, p. 67
  6. ^ Moseley, Christopher, 2007, p. 82
  7. ^ a b c Moseley, Christopher, 2007, p. 77
  8. ^ Moseley, Christopher, 2007, p. 78

Bibliyografya

  • Baraga, Frederic. 1878. A dictionary of the Otchipwe language, explained in English. A new edition, by a missionary of the Oblates. Part I, English-Otchipwe; Part II, Otchipwe-English. Montréal: Beauchemin & Valois. Reprint (in one volume), Minneapolis: Ross and Haines, 1966, 1973.
  • Bloomfield, Leonard. 1958. Eastern Ojibwa: Grammatical sketch, texts and word list. Ann Arbor: University of Michigan Press.
  • Cappel, Constance.(editor), 2007. Odawa Language and Legends: Andrew J. Blackbird and Raymond Kiogima, Philadelephia, PA: Xlibris Corp.
  • Cote, Margaret. 1984. Nahkawēwin: Saulteaux (Ojibway dialect of the Plains). Regina SK: Saskatchewan Indian Federated College.
  • Cuoq, Jean André. 1886. Lexique de la langue algonquine. Montréal: J. Chapleau.
  • Cuoq, Jean André. 1891. Grammaire de la langue algonquine. Société royale du Canada, Mémoires 9(1): 85-114; 10(1): 41-119.
  • Day, Gordon. 1978. "Nipissing." Bruce Trigger, ed., Handbook of North American Indians, Volume 15, Northeast, pp. 786–791. Washington: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-004575-4
  • Day, Gordon ve Bruce Trigger. 1978. "Algonquin." Bruce Trigger, ed., Handbook of North American Indians, Volume 15, Northeast, pp. 792–797. Washington: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-004575-4
  • Gilstrap, Roger. 1978. Algonquin dialect relationships in northwestern Quebec. National Museum of Man Mercury Series. Canadian Ethnology Service Paper No. 44. Ottawa: National Museums of Canada. ISSN 0316-1862
  • Goddard, Ives. 1978. "Central Algonquian Languages." Bruce Trigger, ed., Handbook of North American Indians, Volume 15, Northeast, pp. 583–587. Washington: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-004575-4
  • Goddard, Ives. 1979. “Comparative Algonquian.” Lyle Campbell and Marianne Mithun, eds, The languages of Native America, pp. 70–132. Austin: University of Texas Press. ISBN 0-292-74624-5
  • Goddard, Ives. 1994. "The West-to-East Cline in Algonquian Dialectology." William Cowan, ed., Papers of the 25th Algonquian Conference, pp. 187–211. Ottawa: Carleton University. ISSN 0031-5671
  • Goddard, Ives. 1996. "Introduction." Ives Goddard, ed., The Handbook of North American Indians, Volume 17. Languages, pp. 1–16. Washington, D.C.: The Smithsonian Institution. ISBN 0-16-048774-9
  • Gordon Jr., Raymond. 2005. Ethnologue: Languages of the World, 15th edition. Ethnologue entry for Central Ojibwa 27 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved May 31, 2009. Dallas: SIL International. ISBN 978-1-55671-159-6
  • McGregor, Ernest. 1987. Algonquin lexicon. Maniwaki, QC: River Desert Education Authority.
  • Moseley, Christopher. 2007. Encyclopedia of World's Endangered Languages. Agingdon, Oxon: Routledge. ISBN 0-203-64565-0.
  • Nichols, John. 1980. Ojibwe morphology. PhD dissertation, Harvard University.
  • Nichols, John. 1996. "The Cree syllabary." Peter Daniels and William Bright, eds. The world’s writing systems, 599-611. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-507993-0
  • Nichols, John and Earl Nyholm. 1995. A concise dictionary of Minnesota Ojibwe. St. Paul: University of Minnesota Press. ISBN 0-8166-2427-5
  • O'Meara, John. 1993. Review of Ernest McGregor, 1987, 'Algonquin Lexicon.' International Journal of American Linguistics 59(1): 108-113.
  • Rhodes, Richard. 1976. "A preliminary report on the dialects of Eastern Ojibwa-Odawa." W. Cowan, ed., Papers of the seventh Algonquian conference, 129-156. Ottawa: Carleton University.
  • Rhodes, Richard A. 1985. Eastern Ojibwa–Chippewa–Ottawa Dictionary. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-013749-6
  • Rhodes, Richard and Evelyn Todd. 1981. "Subarctic Algonquian languages." June Helm, ed., The Handbook of North American Indians, Volume 6. Subarctic, pp. 52–66. Washington, D.C.: The Smithsonian Institution. ISBN 0-16-004578-9
  • Snache, Irene. 2005. Rama First Nation Ojibwe language dictionary. Rama, ON: Mnjikaning Kendaaswin Publishers. ISBN 1-894632-01-X
  • Valentine, J. Randolph. 1994. Ojibwe dialect relationships. PhD dissertation, University of Texas, Austin.
  • Valentine, J. Randolph. 2001. Nishnaabemwin Reference Grammar. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-4870-6

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Apaçiler</span> Amerika Birleşik Devletlerinin yerli halklarından oluşan birkaç grup

Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.

<span class="mw-page-title-main">Algonkinler</span>

Algonkinler, Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Algonkinler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Ojibvalar</span>

Ojibva, Anişinaabe veya Çippeva, Kuzey Amerika'da yaşayan Anişinabelerden Algonkin halklarından bir Kızılderili halkıdır. ABD'de nüfus olarak Çerokiler ve Navajo'lardan sonra üçüncü sırada gelirler. Kanada ve ABD topraklarına eşit olarak bölünmüşlerdir. Huron-Ojibwe savaşını kazanmışlardır. Şu anki nüfuslari yaklaşık 30.000.789'dur. En büyük kızılderi kabilesidirler. Çok ilginç savaş teknikleri vardır. 1856 yılında Mohikanlar tarafından yenilmişlerdir. Ama topraklarını Mohikanlar alamamıştı. Çünkü İngiliz-Mohikan savaşında olan Mohikanlar İngilizler'e yenilmiş, toprakları yok olmuştur. Son Mohikan başka bir kabile şefi olduğu için Ojibwe topraklarını alamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerind dilleri</span>

Kızılderili dilleri ya da Amerind dilleri, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili halklarının konuştuğu dilleri toplayan ve Joseph Greenberg tarafından 1960 yılında ortaya atılan tartışmalı makro-dil ailesi. Greenberg, Yeni Dünya yerli dillerini üç ana aile olarak düzenler: Eskimo-Aleut dilleri, Na-Dene dilleri ve Amerind dilleri. 1987 yılında yayımladığı Language in the Americas adlı kitap, çok sayıda metodolojik kusura sahiptir ve önerdiği benzerlikler tarihî dilbilimcilerin çoğu tarafından reddedilir.

Mandanca ya da Mandan dili, ABD'nin Kuzey Dakota eyaletinde Mandanlar (Rų́ʔeta) tarafından konuşulan Siyu dilleri ailesinin Batı Siyu dilleri grubundan tek başına bir grup oluşturan bir Kızılderili dilidir. Son konuşanı olan Edwin Benson 9 Aralık 2016'da ölmüştür.

Anişininice, Kanada'da Ontario eyaletinin kuzeyi ile Manitoba eyaletindeki Island Lake'de yaşayan Anişininiler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Anişinabe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 2016 sayımına göre konuşanı 13.630 kişidir. Yaklaşık 8.480 kişi evlerinde de konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Algonkince</span>

Algonkince, Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Algonkinler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Anişinabe dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. 2006 sayımına göre 2.680 konuşanı vardır ve bunların % 10 kadarı tekdillidir.

Ova Algonkin dilleri, Büyük Ovalar yöresinde Amerika Birleşik Devletlerinde ve Kanada'da konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Amerika yerli dilleri alt grubu.

Arapaho dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinde Büyük Ovalar yöresinde konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Ova Algonkin dilleri grubundan Kızılderili dilleri alt grubu. Üçünün soyu tükenmiş, Arapahoca ile Atsinaca ise tehlike altındadır

Merkezî Algonkin dilleri, Amerika Birleşik Devletleri'nde ve Kanada'da konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Amerika yerli dilleri alt grubu.

<span class="mw-page-title-main">Seminoleler</span>

Seminoleler, Amerika Birleşik Devletleri'nin Florida eyaletinde yaşarlarken sonradan Kızılderili Tehciri sırasında Oklahoma'ya yerleştirilen, Güneydoğu Kızılderilileri kültür grubundan Maskoke halklarının Krikler ile Mikasukiler kabileleri tarafından oluşturulan birleşik bir Kızılderili halkı. Maskoke dilleri ailesine giren Krikçe ile Mikasukice konuşurlar ve en yakın akrabaları Alabamalar, Koasatiler, Çoktavlar ve Çikasovlar gibi Kızılderililerdir. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Seminoleler de yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Doğu Algonkin dilleri, Kuzey Amerika'nın doğusunda Kanada'nın Maritime eyaletlerinden Amerika Birleşik Devletlerinde Kuzey Karoline'ya kadar olan Atlantik kısmında konuşulan Algonkin dilleri ailesinden Kızılderili dilleri alt grubu.

<span class="mw-page-title-main">Sakima</span>

Sakima, Algonkin halkları ya da Kuzeydoğu Kızılderili kabilelerinde büyük reis.

<span class="mw-page-title-main">Numi dilleri</span>

Numi dilleri ya da Numik dilleri, ABD'nin batısında Kızılderililer tarafından konuşulan Uto-Aztek dilleri ailesinden dil grubu.

<span class="mw-page-title-main">Tano dilleri</span>

Tano dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinib New Mexico, Kansas, Oklahoma ve Teksas eyaletleri ile Meksika'da konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi.

Viyotça ya da Viyot dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında Viyotlar tarafından konuşulmuş olan Algonkin–Yurok dilleri ailesinden bir Amerind Kızılderili dilidir. Son konuşanı Della Prince 1962 yılında ölünce dil de tükenmiş oldu. Bazı Viyotlar anadillerini canlandırmak için çalışmaktadırlar. En yakın akrabası birlikte Ritwan adıyla da ele alınan Yurokça en uzak akrabaları ise Algonkin dilleridir. Hem Viyotça hem de Yurokça Algonkin dillerinin coğrafyasından oldukça uzakta izole bir alandadır.

Yurokça ya da Yurok dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin kuzeybatısında Yuroklar tarafından konuşulmuş olan Algonkin–Yurok dilleri ailesinden bir Amerind Kızılderili dilidir. Bir düzine konuşanı olan dil yok olma sürecine girmiştir. En yakın akrabası birlikte Ritwan adıyla da ele alınan Viyotça en uzak akrabaları ise Algonkin dilleridir. Hem Viyotça hem de Yurokça Algonkin dillerinin coğrafyasından oldukça uzakta izole bir alandadır.

<span class="mw-page-title-main">Yuki-Vapo dilleri</span>

Yuki-Vapo dilleri ya da Yuki dilleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeybatı Kaliforniya eyaletinde yaşayan Yukiler ve Vapolar tarafından konuşulmuş Amerind Kızılderili dil ailesi. Her ikisi de 20. yüzyılda tükenen iki dilden oluşur: Yukice ile Vapoca.

<span class="mw-page-title-main">Vintu dilleri</span>

Vintu dilleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Kaliforniya eyaletinin kuzey merkezinde yaşayan Vintu halkları tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi. Biri tükenmiş olan diğerleri de tükenmekte olan dört dilden oluşur.

Yanaca ya da Yana dili, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeymerkezî Kaliforniya eyaletinde yaşamış olan Yanalar tarafından konuşulmuş Hoka ailesinden Amerind Kızılderili dili. Halkının son temsilcisi olan İşi'nin 1916'da ölümü üzerine dil de tükenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.