İçeriğe atla

Angus (sığır)

Angus et üretiminde yoğun olarak kullanılan bir sığır türüdür. İskoçya’nın Aberdeenshire ve Angus bölgelerine özgü sığırların melezlenmeleriyle elde edilmiştir ve dünyanın birçok yerinde Aberdeen Angus olarak bilinir.[1]

Doğal olarak boynuzsuz ve tüm vücudu kaplayacak şekilde siyah veya kırmızı renktedirler. Meme bölgesi beyaz olabilir. Populasyonda siyah ve kırmızı renkte doğal olarak bulunur ancak ABD’de bu özellik bakımdan Kırmızı Angus ve Siyah Angus olmak üzere iki türde sayılırlar. Siyah Angus 2005’teki kayıtlara göre 324,266 hayvanla ABD’deki en yaygın etçi sığır ırkıdır.

Tarihi

İskoçya

1800’lerden önce Aberdeenshire ve Angus bölgelerindeki boynuzsuz sığırlar Angus boynuzsuzları olarak biliniyordu. Kendi sürüsü için en iyi siyah ve boynuzsuz sığırları seçen Hugh Watson bu ırkın kurucusu olarak kabul edilebilir. Favori boğası, babası Grey-Breasted Jock olan 1842 yılında doğan Old Jock idi. Grey-Breasted Jock, İskoç Sürü Kitabı yayınlandığında bir numarayı almıştı. Watson’ın diğer önemli hayvanı 1824’te doğan, 35 yıl yaşadığı ve 29 buzağı doğurduğu söylenen Old Granny adında bir inekti. Bugün yaşayan Angus sığırlarının büyük çoğunluğunun pedigrisi bu iki hayvana dayanır. Bazı kişiler ise bu ırkın kurucusunu Black Meg 43 adlı ineğe dayandırır.[2]

Avustralya

Kızıl ve siyah renkte anguslar.

Angus sığırları ilk olarak (o zamanlar Van Diemen’ın Toprakları olarak bilinen) şimdiki Tazmanya’ya 1820’lerde ve güney bölgelere de 1840’larda getirildi. Şu anda bu tür, 2010 yılında kayıtlı 62.000 buzağı ile tüm Avustralya topraklarına dağılmış olarak bulunur.[3]

Yeni Zelanda

Siyah Angus, Yeni Zelanda’da yaklaşık olarak 150 yıl önce bir tür olarak tescillenmiştir.[4]

ABD

17 Mayıs 1873’te Gearge Grant 4 Angus boğasını Victoria, Kansas’a getirdi. Bu boğaları Kansas City’de düzenlenen bir fuara götürdüğünde o zamanlar yaygın olarak yetiştirilen Shorthorn ve Longhorn sığırların arasında büyük bir ilgi topladı. Siyah boynuzsuz hayvanlar onları görenler tarafından “ucube” olarak adlandırılırdı. O boğalar sadece melezlemede kullanıldı ve bugün hiçbir soy kayıtları bulunmamaktadır. Ancak onların yavruları çiftçilerde olumlu etki bıraktı ve kısa zamanda İskoçya'dan birçok Angus sığırı saf Angus sürüleri oluşturabilmek için ithal edildi. 21 Kasım 1883'te Amerikan Aberdeen Angus Birliği Chicago, Illinois'de kuruldu ancak 1950'de birliğin adı Amerikan Angus Birliği olarak kısaltıldı. Birliğin ilk sürü kitabı 1 Mart 1885'te yayınlandı. O zamanlar siyah ve kırmızı hayvanlar arasında bir fark gözetilmeden kayıt altına alınıyordu. Ancak 1917'de birlik saf siyah tür elde edebilmek amacıyla kırmızı ve diğer renk hayvanların angus türü olarak kayıt altına alınmasını yasakladı. Kırmızı angus çekinik bir gen yüzünden oluşur. Kırmızı sığırları siyah sürülerden toplayan yetiştiriciler 1954'te Amerikan Kırmızı Angus Birliği'ni kurdular. Kanada ve İntilgere gibi diğer ülkeler halen her iki rengi de Angus türü olarak kayıt altına almaktadır.

Genetik Hastalıkları

2008'den 2010'a kadar Amerikan Angus Birliği “AM”, “NH” ve “CA” olarak tanımlanan bazı çekinik genetik hastalığı bildirdi. Cücelik için bir test birkaç yıl önce 2008'de bulundu. Siyah Angusların çok küçük bir bölümü, bazı Kırmızı Anguslar, Holsteinlar, Simmentaller ve Hereford sığırları insanlar gibi kemik erimesi (osteoporosiz) veya mermer kemik olarak bilinen “OS” ‘nin taşıyıcısıdırlar. 2010'da polimeli'nin (çok bacaklılık) bir türü olan notomeli Angus türünde bildirilmiştir. Şunu belirtmek gerekir ki tüm sığır türleri hatta tüm hayvan türleri bu çekinik kalıtsal deformasyonları taşır. Birçok ülkedeki Angus Yetiştiricileri Birlikleri moleküler genetikçiler ve veterinerler ile bu hastalıkların tanımlanması, genetik mutasyonların belirlenmesi ve bunları kontrol etmek için DNA testleri oluşturmaları konusunda işbirliği yaparak oldukça ileri görüşlü olduklarını gösterdiler. Bu tip genetik hastalıkların Angus türünde oldukça yaygın olduğunu belirten genel halk kanısının aksine Angus yetiştiricilerinin aldıkları önlemler sayesinde bu mutasyonların taşıyıcıları elenmiş ve şu anda bu tip hastalıklar Angus türünde eskiden olduğundan çok daha az görülmektedir.[5][6]

Dört çekinik bozukluk etkilenmiş buzağıların doğmasına neden olabilir. Çekinik bozukluğun oluşması için her iki ebeveynin de çekinik geni taşıması gerekir. Bu durumda da sadece tüm yavruların dörtte biri bu hastalıkları gösterir. DNA testleri ile belirlenebilen dört çekinik hastalık şunlardır : yamuk buzağı olarak bilinen Arthrogryposis Multiplex (AM); sulu kafa olarak da bilinen Neuropathic Hydrocephalus (NH); geyik yavrusu buzağısı da denilen Contractural Arachnodactyly (CA) ve cücelik. CA sendromunun tam bir tanımı ve başlıca taşıyıcı boğalar için Denholm LJ (2010)’a bakın. CA ve cücelik genelde doğum öncesi ve doğum sırasınca ölümcül değildir ancak etkilenen yavrular avcılar için kolay av olabilirler ayrıca diğer komplikasyonlara bağlı olarak daha kısa bir hayat sürebilirler. NH’li bir yavru genelde ölü doğar ancak bu durum anne için ciddi bir risk oluşturur, hatta kontrolsüz doğum veya sezaryen yapılmazsa anne sığır da doğum sırasında yavrunun büyümüş başı nedeniyle ölebilir. Bu tip hastalıklar yüzünden Amerikan Angus Birliği bu hastalıkları taşıyıcı bireyleri sürüden çıkarmayı seçmiştir. Amerikan Angus Birliği AM, NH ve CA’yı kontrol için kurallar belirlemiştir ve 1 Ocak 2012’den itibaren AM ve 15 Haziran 2012 itibarıyla NH taşıyıcı bireylerin kayıt altına alınmasını yasaklamıştır. Bu zamanlardan sonra hayvan sahipleri taşıyıcı hayvanları kendi sürülerinde kullanabilir ancak yavrularını bu hastalıklardan ari olana kadar kayıt altına aldıramazlar. Diğer ülkelerdeki Angus Yetiştiricileri Birlikleri de hastalıkları önlemede benzer önlemler almışlardır.

Kullanımları

Anguslar dystocia’yı (zor doğum’u) azaltmak için yaygın olarak melezlemede kullanılır. Ayrıca genetik boynuzsuzlaştırmada, boynuzsuzluk geni baskın olduğu için kullanılır. 2003’ün sonları ve 2004’ün başlarında Amerikan fast-food endüstrisi Angus sığırından üretilen etin üstünlüğünü belirtmek için bir kampanya başlattı ve yürüttü.

Amerikan Angus Birliği “Sertifikalı Angus Eti” markasını 1978 çıkardı. Bu markanın amacı Angus etinin diğer sığır etlerinden çok daha üstün olduğunu göstermekti. Siyah simmental ve diğer melez sığırlar da eğer en az %51 siyahlılık ve Angus özelliklerini gösteriyorlar ise bu sertifikayı almaya hak kazanabilir. Ancak Ocak 2007'de Angus eti kalitesini sürdürebilir kılmak için belirlenmiş aşağıdaki 10 kriteri sağlamalıdırlar :

  • Orta veya yüksek derecede mermerleşme
  • "A" gelişmişlik seviyesi
  • 65 – 104 santimetre kare göz kası (M. Longissimus dorsi) kesiti.
  • 455 kg.'dan hafif karkas ağırlığı
  • 2,5 cm'den düşük yağ kalınlığı (göz kası üzerinde)
  • Orta veya daha kalın kaslanma
  • Boyunda 5 cm'i aşmayan hörgüç
  • Pratik olarak kapillar yırtılmalardan ari
  • Siyah kesim lekelerinden ari
  • Vücudun çoğunluğunun siyah veya kırmızı renkte olması

Kaynakça

  1. ^ Encyclopaedia Britannica 15th Ed. Vol.10 p. 1280
  2. ^ Along with Hugh Watson, Tanner Flager was a hard-working individual who helped Watson discovering this breed, but tanner never took any credit for this great discovery. Resource International Book of Bovine History
  3. ^ "Angus Cattle in Australia" (PDF). 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2017. 
  4. ^ Geoff Bryant, Black Angus: 150 Years in New Zealand, David Bateman, 2013
  5. ^ Vidler, Adam, Defects on rise as gene pool drains, p. 63, The Land, Rural Press, North Richmond, NSW
  6. ^ "Another genetic defect affects Angus cattle". 7 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2017. 

Dış bağlantılar

Yetiştirici Birlikleri

Aşağıdaki dernekler aksi belirtilmediği sürece hem kırmızı hem de siyah hayvanları kayıt altına almaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz foku</span> Phocidae familyasından fok türü

Akdeniz foku, fokgiller (Phocidae) familyasından monotipik Monachus cinsinde sınıflandırılan, yeryüzünde sadece doğu Akdeniz sahilleri ile Batı Afrika'nın bir tek sahilinde yaşayan fok türü.

<span class="mw-page-title-main">Tasmanya canavarı</span> Keseli Yırtıcı hayvan

Tasmanya canavarı veya Tasmanya şeytanı, bir yırtıcı keseli familyası olan keseli sansargiller'den (Dasyuridae) bir hayvan türü. Bu familyanın şu an yaşayan en büyük temsilcisidir ve Sarcophilus cinsinin tek üyesidir. Ufak bir köpek ebatlarında ama yapılı ve kaslıdır. Şu anda dünyadaki en büyük etobur keselidir.

<span class="mw-page-title-main">Karga</span> Kuş türü

Karga, kargagiller (Corvidae) familyasından Corvus cinsini oluşturan, orta boylu, güçlü ayakları ve düz iri gagaları olan siyah ve zeki ötücü kuşlar.

<span class="mw-page-title-main">Asya mandası</span>

Asya mandası, kısaca manda, Boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasına ait bir memeli türü. Çoğunlukla evcil olarak yetiştirilen mandaların yabani nüfusları önemli ölçüde azalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa saksağanı</span>

Avrupa saksağanı, kargagiller (Corvidae) familyasından tarlalar, orman kenarları, parklar ve banliyölerde yaygın görülen bir kuş türü. Avrupa'da boydan boya, daha çok Asya'da ve Kuzeybatı Afrika'da üreyen yerleşik bir kuştur.

<span class="mw-page-title-main">Asya yaban köpeği</span> memeli türü

Asya yaban köpeği, Kızıl köpek olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasından Asyada yaygın olan bir yaban köpeği türü. Köpekgiller familyasında kurt ve Afrika yaban köpeği gibi büyük sürüler oluşturup, sürü halinde ava çıkan üç türden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Pars</span> Kedigiller familyasından bir büyük kedi türü

Pars veya leopar kedigiller (Felidae) familyasından Panthera cinsinin 4 büyük kedi türünden biridir. Önceleri parsın, aslan ve panterin melezi olduğu düşünülüyordu. Leopar ismi de Latince Leo (aslan) ile panter manasında kullanılan Pard kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. İlk doğa bilimciler leopar ve panterleri renkleriyle değil de panterin daha uzun olan kuyruğunu dikkate alarak kuyruk uzunluklarıyla ayırmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kelaynak</span> Afro-Avrasya kuş türü

Kelaynak, kayalık veya yarı çöl kurak yaşam alanlarında bulunan iri yapılı, suda veya çamurda yürüyen ince uzun kıvrık gagalı, 70–80 cm uzunluğunda, 120–135 cm kanat genişliğinde bir kuş türü. Aynı zamanda bir hastalık türü olan kelaynak, kuş gribi salgınından sonra literatürde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Evcil hayvanlar</span> İnsanlarla birlikte yaşayan ve insanlar tarafından evcilleştirilen hayvanlardır

Evcil hayvanlar.

<span class="mw-page-title-main">Güvercin</span>

Güvercin, Güvercingiller (Columbidae) familyasına ait bir kuş türü.

<span class="mw-page-title-main">Kargagiller</span>

Kargagiller ya da Corvidae, karga, kuzgun, saksağan, alakarga, treepies, dağ kargası ve göknar kargası gibi cinsleri kapsayan ötücü kuşlar familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Leylekgiller</span> Bir kuş familyası

Leylekgiller ya da Ciconiidae, kendilerine özgü Ciconiiformes takımında sınıflandırılan, sulak alanlarda yaşayan, leylek diye bilinen kuşları kapsayan bir familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Şap (hastalık)</span> Hastalık

Şap, çift toynaklı hayvanlarda görülen viral bir hastalıktır. Halk arasında tabak veya dabak olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Veteriner hekim</span> hayvan hastalıklarını tedavi eden uzman, doktor

Veteriner hekim ya da eski adıyla baytar, veteriner tıp uygulamalarını uzmanlıkla yapan ve insan harici hayvanların üremelerinin engellenmesi veya arttırılmasına, beslenmelerine, hastalıklarına, rahatsızlıklarına ve yaralanmalarına uzmanlıkla müdahale eden, koruyucu hekimlik uygulamalarıyla hastalıkları ve bozuklukları daha oluşmadan önleyen, hayvan hastalıklarının ve parazitlerin kontrol altına alınması için araştırmalar ve uygulamalar yapan, yaptığı çalışmalarla insan sağlığına da hizmet eden bir tıp mensubu. Veteriner fakültesinden mezun olarak ve ülkelere göre değişen şartları yerine getirerek unvan alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Mavi dil hastalığı</span> Hayvanlarda görülen bir enfeksiyon

Mavi dil ya da Blue tongue, Culicoides cinsi sokucu sinekler ile nakledilen, sığır, koyun, keçi ve deve gibi evcil hayvanlar ile bazı yabani gevişgetirenlerde görülen ve konjesyon, ödem, hemoraji ile karakterize bir enfeksiyondur. Hastalığa yol açan patojen Reoviridae ailesinin Orbivirus cinsinden olup Bluetongue virüsü olarak isimlendirilir.

Tek Sağlık "yerel, ulusal ve küresel düzeylerde—insanlar, hayvanlar ve çevre bakımından ideal sağlık elde etmek için — Farklı disiplinlerin işbirlikçi çalışmasıdır ".

<span class="mw-page-title-main">Wagyu</span>

Wagyu, Japonya'da geleneksel üretimi yapılan 4 sığır ırkından biridir. Genetik olarak mermerlenmeye yatkındır ve yüksek oranda oleajinöz doymamış yağa sahiptir. Bu wagyu sığırlarından elde edilen et, kalitesiyle bilinir ve yüksek bir fiyata satılır, bu yüzden ince dilimlenip küçük porsiyonlarla ve birçok başka yemeğin yanı sıra servis edilir.

<span class="mw-page-title-main">Yakut sığırı</span>

Yakutçada "Саха ынаҕа" tâbir edilen Yakut sığırları Kuzey Kutup Dairesinin kuzeyinde, Sibirya'nın doğusunda ve Yakutistan'da yetiştirilen bir sığır cinsidir. Aşırı düşük sıcaklıklara karşı dayanıklılığı ile bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Cymric kedisi</span>

Cymric kedisi bir kedi ırkıdır. Bazı kedi dernekleri, Cymric'i ayrı bir cins yerine sadece yarı uzun tüylü bir Manx cinsi olarak kabul eder. Kürk uzunluğu dışında, diğer tüm açılardan bu iki tür aynıdır ve her iki türden yavru kedi aynı yavruda görünebilir. Man Adası kökenli olmasından dolayı bazı kayıtlarda Longhair Manx olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Evcil yak</span>

Evcil yak (Bos grunniens) uzun kıllı olan evcil hayvanlar arasındadır ve Himalaya bölgesi boyunca yani Hindistan Yarımadası'nda, Tibet Platosu, Kuzey Myanmar, Yunnan, Siçuan ve bilindiği kadarıyla daha kuzey bölgeler olan Moğolistan ve Sibirya'da yaşamaktadır. Yabani yak soyundan gelir. Tibetçede yak kelimesi sadece türün erkeğini tanımlamakta kullanılır, dişiler nak veya dri olarak adlandırılır. Buna rağmen birçok dilde yak iki cinsiyet için kullanılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.