İçeriğe atla

Angola Bağımsızlık Savaşı

Angola Bağımsızlık Savaşı
Portekiz Sömürge Savaşları

Angola'da devriyedeki Portekiz askerleri
Tarih4 Şubat 1961 - 25 Nisan 1974 (ateşkes)
11 Kasım 1975 (Bağımsızlık)
Bölge
Angola
Sonuç Portekiz askeri zaferi;
Karanfil Devrimi sonrası ateşkes ve bağımsızlık: Alvor Antlaşması;
1975'te Angola'nın bağımsızlığı, Angola İç Savaşı'nın başlaması.
Taraflar

MPLA
FNLA
UNITA
FLEC

Destekleyen:
 Sovyetler Birliği[1]
 Küba[2][3]
 Çin[4][5][6]
 ABD[7]
 Zaire[8]
 Cezayir[9]
 Tanzanya[10]
 Zambiya[11]
 Tunus[12]
 Kongo Cumhuriyeti[13]
 Libya[14]
 Yugoslavya[15]
 Bulgaristan[16][17]

Portekiz Portekiz

Destekleyen:
 Güney Afrika[18][19]
Komutanlar ve liderler
Agostinho Neto
José Eduardo dos Santos
Lúcio Lara
Holden Roberto
Jonas Savimbi		Portekiz Francisco da Costa Gomes
Güçler
90,000 65,000
Kayıplar
50,000+ ölü 2,991 ölü (1,526 çatışmada & 1,465 savaş dışı)[20]
4,684 kalıcı zarar (fiziksel veya psikolojik)
30,000-50,000 sivil öldü


Angola Bağımsızlık Savaşı, 1961-1976 yılları arasında yapılmış bağımsızlık savaşı. Portekiz'in şiddete dayalı diktatörü António de Oliveira Salazar'ın ülkesinin Afrika'daki kolonileri kontrol etme konusunda vazgeçme gibi bir niyeti yoktu.[] Ancak olaylar tam tersi şekilde gerçekleşmişti. Şubat 1961'de Portekiz Batı Afrika'sındaki Marksist eğilimli Angola'nın Bağımsızlığı İçin Halk Hareketi (MPLA) grubu, başkent Luanda'daki baskıcı sömürgecilere karşı bir ayaklanma başlattı. Yaklaşık bir ay sonra kuzey vilayetlerinde ılımlı Angola Halklar Birliği (UPA) tarafından yönetilen hükûmet-karşıtı bir gerilla savaşı başladı. Asiler, acımasız bir şekilde bastırılmıştı ve tahminen 20.000 siyahi Afrikalı çatışmalar sırasında öldü. Ancak MPLA faaliyetlerin yönünü komşu ülke Zambiya'daki üslerinde gerilla seferleri düzenlediği ülkenin doğu kesmine doğru kaydırdığında, ayaklanma içten içe devam etti. 1966 yılında Batı yanlısı Sosyalist Angola Ulusal Kurtuluş Cephesi (FNLA) ve gerilla harekâtlarını güney-merkez bölgesine yönlendirmiş olan ileri Batı Angola Topyekün Bağımsızlık Millî Birliği (UNITA) olmak üzere ikiye ayrıldı. Hükûmet karşıtı gerillalar, faaliyetlerini pusular ve vurkaçlar ile sınırlı tutuyordu. Ancak gerillalar oldukça ısrarlıydılar ve büyük bir Portekiz gücünü de püskürtmüşlerdi. 1960'lı yıllarda Portekiz millî gelirinin yarısı bu savaşa yönlendirildi. Portekizli genç ordu mensupları sonunda zorlu çarpışmaların ardından, gerilemeye başladılar. Ayrıca bu kayıplardan huzursuz olan Portekiz ordusu 1974'te hükûmeti devirdi ve Angola'dan çekilme kararı aldı.

Çekilmeden sonra

Portekizler Kasım 1975'te kesin olarak geri çekildiklerinde ülkede iç savaş devam ediyordu. Bu iç savaşta UNITA ve FNLA, MLPA'ya karşı birbirlerini kışkırtmışlardı. MPLA hareketi Kübalı askerlerinin, Sovyet teknisyenlerinin ve Sovyet silahlarının MPLA'yı desteklemek amacıyla ülkeye girdiği başkenti ve limanı da elinde bulunduruyordu. Bu yardım, işleri yoluna sokmuştu. Güney Afrikalı birlikler ve ABD'nin gönderdiği silahlar, UNITA ve FNLA'ya sunulmuş olsa da, MPLA sonunda yönetimde tek söz oldu. Angola bağımsız devletini ilan etti.

Kaynakça

  1. ^ The Soviet Union and Revolutionary Warfare: Principles, Practices, and Regional Comparisons, 1988, pp. 117–118.
  2. ^ Cuba: The International Dimension, 1990, pp. 155–157.
  3. ^ Cuba in the World, 1979, pp. 95–96.
  4. ^ Foreign Intervention in Africa: From the Cold War to the War on Terror, 2013, p. 81.
  5. ^ China and Africa: A Century of Engagement, 2012, p. 339.
  6. ^ Armed Forces and Modern Counter-insurgency, 1985, p. 140.
  7. ^ The Flawed Architect:Henry Kissinger and American Foreign Policy, 2004, p. 404.
  8. ^ "FNLA – um movimento em permanente letargia, guerracolonial.org (Portekizce)". 28 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015. 
  9. ^ Algeria: The Politics of a Socialist Revolution, 1970, p. 164.
  10. ^ "Angola-Ascendancy of the MPLA". 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015. 
  11. ^ Contested Power in Angola: 1840s to the Present, 2000, p. 167.
  12. ^ Southern Africa in Transition, 1966, p. 171
  13. ^ Warfare in Independent Africa, 2011, p. 70.
  14. ^ "Libya Relations with Sub-Saharan Africa". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015. 
  15. ^ Violence in Southern Africa, 1997, p. 10.
  16. ^ War in Peace: Conventional and Guerrilla Warfare Since 1945. 1985, p. 154.
  17. ^ Government and politics in Africa, 1993, p. 180.
  18. ^ "THE BORDER WAR". 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015. 
  19. ^ Regional Orders: Building Security in a New World, 1997, p. 306.
  20. ^ "Portugal Angola". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Angola</span> Güneybatı Afrikada bulunan bir ülke

Angola, resmî adıyla Angola Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güneybatı bölümünde yer alan bir ülkedir. Kimbundu, Umbundu ve Kikongo dillerinde Ngola olarak adlandırılan ülkenin komşularını güneyde Namibya, kuzeydoğuda Kongo DC, doğuda Zambiya oluşturmakta olup, ülkenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Angola'ya bağlı olmasına rağmen anakara ile fiziki bağlantısı bulunmayan ve ülkenin kuzeyinde Atlas Okyanusu kıyısında yer alan Cabinda bölgesi de Kongo Cumhuriyeti'nin yanı sıra yine Kongo DC ile sınıra sahiptir. Resmi dili Portekizcedir.

<span class="mw-page-title-main">MPLA</span> Angolayı 1975 yılındaki bağımsızlığından sonra yöneten siyasi parti

MPLA, Angola'yı 1975 yılındaki bağımsızlığından sonra yöneten siyasi partidir. 1961-1975 yılları arasında bağımsızlık için Portekiz ile savaşmış, 1975-2002 yılları arasında ise çıkan iç savaşta UNITA ve FNLA ile savaşmış ve zafer kazanmıştır.

Angola İç Savaşı yeni bağımsızlığını kazanmış olan Angola'nın Portekiz himayesinden Nisan 1974'te çıkmasından sonra oluşmuş bir ihtilaftır. Afrika'nın en uzun süren anlaşmazlığıdır. 2002 yılında resmen biten ve 27 yıl süren savaş, bitene kadar 500,000 insanın ölümüne ve binlerce insanın da göçüne sebep olmuştur.

Amilcar Lopes Cabral Afrikalı ziraat mühendisi, yazar, marksist ve vatansever siyasetçi. Cabral, Gine-Bissau ve Yeşil Burun Adalarındaki bağımsızlık hareketinin önderlerindendir. 1973 yılında Portekizli ajanlarca suikast sonucu öldürülmüş, ölümünden kısa bir süre sonra da Gine-Bissau tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Sömürge Savaşları</span> Portekiz Ordusuyla Portekiz’in Afrika’daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki yaşanmış savaşlar

Portekiz Sömürge Savaşları, aynı zamanda Denizaşırı Savaş ve Kurtuluş Savaşı olarak da bilinir, Portekiz Ordusuyla Portekiz'in Afrika'daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki savaşların adı. Soğuk Savaş döneminde Afrika kıtasındaki belirleyici ideoloji ve silahlı çatışmalardır. Portekiz, diğer Avrupa uluslarının aksine 1950 ve 1960'lı yıllarda Afrika'daki sömürgelerini bırakmamıştır. 1960'lı yıllarda sayısız silahlı kurtuluş örgütü ülkelerdeki komünist hareketin de gelişmesiyle bağımsızlık savaşı vermeye başlayacaktır. Bölgede ABD, Çin ve aparthayd yönetimindeki Güney Afrika desteğinde örgütlenen anti-komünist silahlı kuvvetlerle bağımsızlık yanlıları arasında iç savaşa varacak çatışmalar yaşanacaktır. Bölgedeki Portekiz'e karşı en belirgin kurtuluş savaşı veren ülkeler Angola, Mozambik ve Gine-Bissau olacaktır. Angola'da MPLA, Gine-Bissau'da PAIGC, Mozambik'de FRELIMO koordineli verdikleri silahlı mücadele karşısında Portekiz yönetimi zorlansa da öldürücü darbeyi 1974 yılında Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devrimi indirecektir. Portekiz Ordusu içerisinde örgütlenen Movimento das Forças Armadas Afrika'da sürmekte olan kanlı sömürge savaşları ve Salazar yönetiminden genel olarak kamuoyunun rahatsızlığı nedeniyle halkı da arkasına alarak darbe yapmış ve devrim sürecini başlatmıştır. Ülkedeki siyasal yapıda çok önemli değişiklikler gerçekleştiren yeni yönetim sömürgelerde kalan askerî birlikleri hızla geri çekecek ve Afrika'daki sömürgelerde iktidar yerel örgütlere hızla bırakılacaktır. Nisan 1974'te Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devriminin sömürge savaşını sona erdirmesinin ardından sömürge ülkelerindeki yüzbinlerce Portekiz vatandaşı ülkeye geri dönmeye başlamış, askerî personelin yanı sıra değişik etnik kökenden Afrikalı-Portekiz dönmüştür. Bu devasa göçten sonra özellikle Angola ve Mozambik'de uzun yıllar sürecek olan iç savaşlar çıkmıştır. Eski sömürge ülkeleri bağımsızlıklarını ilan ettikten sonra ciddi sorunlarla karşılaşacak, ekonomik ve sosyal gerilemenin yanı sıra, yolsuzluk, yoksulluk, eşitsizlik ve merkezi planlama eksikliği bağımsızlık dönemi üzerine kurulan beklentileri yerine getirmeye engel olacaktır. Afrika'da ilk sömürge sahibi olan Avrupalı ülke olan Portekiz, sömürgelerini de en son terkeden ülke olacaktır. Eski sömürgelerdeki ülkeler olan Angola'da Agostinho Neto, Mozambik'de Samora Machel, Gine-Bissau'da ise Luis Cabral devlet başkanı olacaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Gine ve Yeşil Burun’un Bağımsızlığı için Afrika Partisi</span>

Gine ve Yeşil Burun'un Bağımsızlığı için Afrika Partisi veya PAIGC, Gine-Bissau'yu 1973 yılındaki bağımsızlığından 1990'lı yılların sonuna dek yöneten ve 2004 yılından 2005 yılına kadar iktidarda olan siyasi parti. Parti, halihazırda Ulusal Halk Meclisinde çoğunluğa sahiptir. 2007 yılında iktidardaki koalisyonun bir parçası olmuş, 2008 yılında görevden ayrılana kadar PAIGC üyesi Martinho Ndafa Kabi, başbakan olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cuito Cuanavale Muharebesi</span>

Cuito Cuanavale Muharebesi, 1987 yılı Kasım ayı ile 1988 yılı Mart ayı arasında Angola'daki Cuito Cuanavale bölgesinde gerçekleşen muharebe. 1975-2002 yılları arasında yaşanan Angola İç Savaşının en önemli muharebesidir. Muharebede Küba ve Angola Orduları, Güney Afrika Cumhuriyeti Orduları ile karşı karşıya gelmiştir. İki tarafın da galip geldiklerini ilan ettiği muharebe sonucunda Angola İç Savaşında dönüm noktasına gelinmiştir: Taraflar arasında yapılan antlaşmaya göre Angola ve Namibya'da bulunan yabancı ordular çekilmiş ve Namibya bağımsız olmuştur. Ayrıca bu muharebenin Güney Afrika Cumhuriyetindeki ırkçı rejimin 1992 yılından itibaren başlayarak çökmesine de katkısı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Angola-Küba ilişkileri</span>

Angola – Küba ilişkileri, iki ülke arasındaki diplomatik, askeri, sosyal ve ticari ilişkileri kapsar. Angola ve Küba arasındaki ikili ilişkiler oldukça gelişkindir. Angola İç Savaşı sırasında Küba Silahlı Kuvvetleri Marksist MPLA iktidarının korunması için UNITA, FNLA ve Güney Afrika Cumhuriyeti Ordusuna karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi</span>

Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi veya Sovyet-Afgan Savaşı, Sovyet kontrolündeki Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nde (DRA) 1979'dan 1989'a kadar süren uzun süreli bir silahlı çatışmaydı. Savaş, Soğuk Savaş'ın büyük bir çatışmasıydı, çünkü DRA, Sovyetler Birliği ve müttefik paramiliter gruplar arasında Afgan mücahitlere ve onların müttefik yabancı savaşçılarına karşı yoğun çatışmalar yaşandı. Mücahitler çeşitli ülke ve kuruluşlar tarafından desteklenirken, desteklerinin çoğunluğu Pakistan, ABD, İngiltere, Çin, İran ve Basra Körfezi'ndeki Arap ülkelerinden geldi. Yabancı güçlerin katılımı, savaşı ABD ile Sovyetler Birliği arasında bir vekalet savaşı haline getirdi. Çatışmalar 1980'ler boyunca çoğunlukla Afgan kırsalında gerçekleşti. Savaş yaklaşık 3.000.000 Afgan'ın ölümüyle sonuçlandı, milyonlarcası da mülteci olarak ülkeden kaçtı. Ülke dışında yerinden edilen Afganların çoğu Pakistan ve İran'a sığındı. Afganistan'ın 1979 nüfus sayımına göre 13,5 milyonluk eski nüfusunun yaklaşık %6,5 ila %11,5'inin çatışma sırasında öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Sovyet-Afgan Savaşı, Afganistan genelinde büyük yıkıma neden oldu ve bilim adamları tarafından Sovyetler Birliği'nin dağılmasına ve Soğuk Savaş'ın resmen sona ermesine katkıda bulunan önemli bir faktör olarak gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">José Eduardo dos Santos</span> Angola devlet başkanı (1979-2017)

José Eduardo dos Santos, Angolalı siyasetçi. Santos, Afrika kıtası ülkesi Angola'nın başa gelen ikinci Cumhurbaşkanı olarak 1979 - 2017 yılları arasında cumhurbaşkanlığı makamında bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Angola Halk Cumhuriyeti</span> 1975 ilâ 1992 arasında bugünkü Angola Cumhuriyeti sınırları içerisinde hüküm sürmüş devlet

Angola Halk Cumhuriyeti 1975 yılından 1992 yılına kadar bugünkü Angola Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Reagan Doktrini</span> Soğuk Savaşın sonuna kadar Amerikan stratejisi

Reagan Doktrini, Amerika Birleşik Devletleri başkanı Ronald Reagan'ın Soğuk Savaş'ın son yıllarında Sovyetler Birliği ve komünistlerin dünya üzerindeki etkisini kırmayı amaçlayan bir dış politika stratejisydi. Doktrin her ne kadar 10 yıldan az bir süre uygulandıysa da 1980'lerden Sovyetler Birliği'nin dağıldığı 1991 yılına kadar ABD dış politikasının merkezindeydi.

<span class="mw-page-title-main">Mozambik Bağımsızlık Savaşı</span>

Mozambik Bağımsızlık Savaşı, 1964-1974 yılları arasında Mozambik'te Mozambik Kurtuluş Cephesi ile Portekiz güçleri arasında meydana gelen çatışmalardır. Çatışmalar, Portekiz'in diğer Afrika sömürgelerinde yaşanan Portekiz Sömürge Savaşları'nın bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cabinda Yerleşimi Kurtuluş Cephesi</span>

Cabinda Yerleşimi Kurtuluş Cephesi,, Angola eyaleti Cabinda'nın bağımsızlığı için savaşan bir gerilla ve siyasi harekettir. Eskiden Portekiz yönetimi altında, Angola'nın 1975'te Portekiz'den bağımsızlığını kazanmasıyla, bölge yeni bağımsız Angola'nın eksklav eyaleti oldu. FLEC, eski Kakongo, Loango ve N'Goyo krallıklarının işgal ettiği bölgede Cabinda Savaşı'na karşı savaşıyor.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya-Türkiye ilişkileri</span>

Yasal düzeyde diplomatik ilişkiler 1958 yılında kuruldu ve daha sonra 1960'ta büyükelçi rütbesine yükseldi. Türkiye, 1962'de Nijerya'nın başkenti Lagos'ta bir büyükelçilik açtı. Türkiye Büyükelçiliği, Nijerya'nın Abuja'yı yeni başkent ilan etmesinden sonra 2001 yılında Abuja'ya taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Gambiya-Türkiye ilişkileri</span>

Gambiya-Türkiye ilişkileri, Gambiya ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Jonas Savimbi</span> Angolalı siyasetçi ve isyancı lider

Jonas Malheiro Savimbi, Angola'nın Tam Bağımsızlığı Ulusal Birliği'ni (UNITA) kuran ve yöneten Angola devrimci bir politikacı ve isyancı askerî liderdi. UNITA, 1966'dan 1974'e kadar Portekiz sömürge yönetimine karşı bir gerilla savaşı yürüttü ve ardından Angola İç Savaşı sırasında Angola'nın Kurtuluşu İçin Halk Hareketi ile karşı karşıya geldi. Savimbi, 2002 yılında hükûmet birlikleriyle çıkan bir çatışmada öldürüldü.

Angolalı Kadınlar Örgütü (Portekizce: Organização Mulher Angolana, MPLA'nın MPLA Gençliği ile beraber ana örgütlerinden biridir. Örgüt, 1962 yılında MPLA ve Deolinda Rodrigues tarafından ortaklaşa kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Caprivi Kurtuluş Ordusu</span>

Caprivi Kurtuluş Ordusu (CLA), 1994 yılında çoğunlukla Lozi halkının yaşadığı bir bölge olan Caprivi Ucu'nu Namibya'dan ayırmak için kurulmuş bir Namibyalı isyancı ve ayrılıkçı gruptur. Yalnızca Caprivi Ucu'nda eylemlerde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Angola cumhurbaşkanı</span> Angolanın devlet ve hükûmet başkanı

Angola cumhurbaşkanı Angola'da hem devletin hem de hükümetin başıdır. Angola'da 2010 yılında kabul edilen anayasaya göre başbakanlık makamı kaldırılmıştır; yürütme yetkisi, kararname ile yönetebildiği için bir dereceye kadar yasama yetkisine de sahip olan cumhurbaşkanına aittir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.