İçeriğe atla

Anglo-Normanlar

Anglo-Normanlar, kökeni genel olarak 1066 yılında William tarafından gerçekleştirilen İngiltere'nin fethiyle birlikte İngiltere'yi yöneten Normanlara dayananları tanımlar. Fetihten önce de az sayıda olmakla beraber Norman varlığı bulunmaktaydı. Ancak Hastings Muharebesi'ndeki zaferin ardından adaya doğru yaşanan yoğun Norman göçü ile özgün bir toplum oluşmuştur. Normanlar tüm İngiltere'nin yanı sıra, Galler'in bir kısmını ve 1169 yılından sonra İrlanda'ya hakim oldukları için zaman içinde özgün bir kültür oluşturmuşlardır. Özellikle dilleri Normandiya'daki eski Normancadan ayrılarak evrimleşmiştir.

Norman fethi

Ana madde: İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi

İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi tamamen farklı bir dil konuşan, farklı gelenek ve kurumlara sahip bir ulus tarafından gerçekleştirildiği için diğer fethilerden farklılaşır. Adada Normanlardan önce denetimlerini kuran Anglo-Saksonlar Katolik dinine mensup ve denizci bir ulustur. Adada etkili olan Danimarka asıllı Vikigler ise Pagandır. Normanlar türdeş bir halk değildir. Anglo-İskandinav halklardan olan Normandiya'ya gelmiş ve Hristiyanlığı benimsemiş Viking asıllılardır. Dönem içinde Fransa'daki Franklar ve Galyalılarla kaynaşmışlardır. Hastings Muharebesine katılan Normanların Fransa'nın çok çeşitli bölgelerinden geldiği görülür. Kültürel olarak Kuzey Fransa uygarlığını temsil eden bu gruplar Oïl dillerini konuşurdu. İngiltere'deki Normanlar onların soyundan gelmelerine rağmen Danimarkalılarla iyi geçinmemiştir. Normanlar birliklerinde bile etnik farklılıklara tolerans göstermiyorlardı. İngiltere'nin fethinin ardından Normanlara karşı en şiddetli direniş Danimarkalı komutanlardan gelmiştir. Fetih sonrasında çoğu Anglo-Sakson asil hem topraklarını hem de unvanlarını kaybetmiştir. Toprağa bağlı olarak hayatlarını sürdüren özgür köylüler de toprağa bağlı serfler olmuştur.[1] Kral olarak tahta geçen I. William Anglo-Saksonlardan alınan toprakları Norman asıllı baronlara dağıtır. Norman baronların bazıları Fransa'da kullandıkları adlarını kullanırken, bazıları da yeni fethedilen topraklarına gönderme yapan unvanlarını kullanır.

İngiltere'nin Normanlar tarafından fethedilmesi adaları biraz daha Avrupa'daki hakim olan kültüre bağlamıştır. Önceki dönemde daha çok Anglo-Sakson ve Viking etkisine maruz kalan ada özellikle eski Roma kültüründen kopmuş durumdadır.[2]

Askeri etki

İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi askeri taktik ve strateji alanında da önemli değişimlerin yaşanmasına katkıda bulunmuştur. Ülkedeki yenik Anglo-Sakson askeri komutanlar artık İngiltere topraklarından ayrılmaya başlamış, Normanlar da bunu desteklemiştir. İngiltere'den ayrılanların büyük çoğunluğu Danimarka'ya dönerken, bir kısmı da Bizans İmparatorluğu'nda saray muhafızlığı yapan seçkin Vareg Muhafızlarına katılmıştır. Ülkede kalan Anglo-Sakson askerler ise süvari taktiklerine karşı yetiştirilmiş ve yeni Norman Ordusuna dahil edilmiştir. Böylece yeni Anglo-Norman Ordusu Norman asillerden oluşan süvariler, Sakson asil piyadeler, özgür İngiliz piyadeler ve kıta Avrupası'ndan gelen paralı askerlerin bir araya gelmesiyle kurulmuştur.[3]

Normanlar Saksonlara karşı

İngiliz toplumunda özellikle modern tarih anlatımlarında[4] anlatıldığı yoğunlukta Norman karşıtlığı bulunduğuna dair bir bulgu bulunmamaktadır. Buna rağmen İngiltere'nin Danimarka kralı Knud egemenliğindeyken yürürlükte olan murdrum yasası geçerli kalmıştır.[5] İngiliz toplumunda Norman karşıtlığı ne seviyede olursa olsun iki halk zamanla özellikle evlilikler yoluyla kaynaşmış ve birleşmiştir. Normanlar artık kendilerini Anglo-Norman olarak tanımlar olmuştur. Yüz Yıl Savaşları ile birlikte silikleşen ayrımın ardından artık Anglo-Normanlar kendilerini İngiliz olarak tanımlar hale gelirler.

Bölgesel etkisi

Manş Adaları

Manş Adaları aslında neredeyse Norman kültürünün modern dönemlere kadar çok az bozulduğu yerlerden birisidir. Çok yakın zamanlara kadar ada halkı arasında Normanca ağırlıklı olarak konuşuluyordu. Ulaşımın kolaylaşmasının ve yeni yerleşimlerin başlamasıyla birlikte İngilizce ve İngiliz kültürü adaya hakim olmuştur.

Galler

Anglo-Normanlar İngiltere topraklarında denetimi sağladıktan sonra Galler'e sayısız sefer düzenleyip çeşitli kaleler inşa etseler de başarılı olamazlar. İki bölge arasında tampon bölge olarak bataklıklarla çevrili topraklar fiili sınırı oluşturacaktır. Kilisenin de etkisiyle bölgeye giden ve yerleşen bazı asiller Norman asıllıdır.[6]

İrlanda

Anglo-Norman baronlar fetihten hemen sonra İrlanda'ya da yerleşerek yerel İrlanda kralını desteklemiştir. İrlanda'daki Leinster kralı Diarmait Mac Murchada'nın talebi üzerine İngiltere kralı II. Henry destek olarak bazı baronlarını adaya göndermiştir. İrlanda'ya gelen Normanların çoğunun Galler bölgesinden geldiği de ilginç bir veridir. Yerel Kelt unsurlarla iç içe geçen Normanlar belirli bir süre sonra kendilerini İrlandalı olarak tanımlar hale gelmiştir.

İskoçya

Norman etkisi özellikle kuzey bölgelerinde sınırlı olmuştur. Normanlar 1069 yılında başlatılan Kuzey Seferi ile İskoçya sınırını denetim altına almıştır. Sonraki dönemlerde özellikle Anarşi döneminde iç savaş ortamından yararlanan İskoçlar İngiltere topraklarına saldırsalar da uzun dönemde başarılı olamamışlardır.

Anglo-Norman aileler

Ana madde: I. William'ın silah arkadaşları

Öne çıkan bazı Anglo-Norman aileleri şu şekildedir:


  • Aubigny
  • Balliol
  • Baskerville
  • Beauchamp
  • Beaumont
  • Bellême
  • Bigod
  • Bourg
  • Braose
  • Bruce
  • Carteret
  • Clare
  • Crépon
  • Courcy
  • Curzon
  • Dévereux
  • Ferrières
  • FitzCorbet
  • Fitzgibbon
  • FitzGerald
  • Fitzosbern
  • Fitzwilliam
  • FitzAlan
  • Fitzurse
  • Giffard
  • Giroie
  • Glanville
  • Gorges
  • Goz
  • Grandmesnil
  • Harcourt
  • Ivry
  • Lacy
  • Limesy
  • Longvillers
  • Lucy
  • Levett
  • Longchamp
  • Malet
  • Mandeville
  • Marren
  • Martin
  • Mauger
  • Mayeux
  • Meschin
  • Montfort
  • Montaigu
  • Mortimer
  • Mowbray
  • Montgommery
  • Neville
  • Normandy
  • Osmondville
  • Paganel
  • Percy
  • Peverel
  • Reviers
  • Sinclair
  • Talbot
  • Tosny
  • Tritton
  • Umfraville
  • Verney
  • Vincent
  • Warren

Kaynakça

  1. ^ Norman fetihleriyle birlikte feodalizmin kurumsallaştığı iddia edilir
  2. ^ Bu dönemde bağların sadece İngiltere'deki Katolik Kilisesi ve temsilcileri sayesinde korunduğu öne sürülmektedir.
  3. ^ Ordu bünyesindeki yeni nesil Norman asiller Sakson geleneklerinden bu sayede etkilenecektir
  4. ^ Bakınız Robin Hood efsanesi
  5. ^ Bu yasaya göre herhangi bir yerde gizlice öldürülen bir Norman için o köy toptan cezalandırılırdı
  6. ^ Örneğin son Galler Prensi Owain Glyndŵr

Ayrıca bakınız


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anglosaksonlar</span> eski bir Cermen halkı

Anglosaksonlar, Anglus, Sakson ve Jüt karışımı bir Cermen halkı. 5. yüzyıldan itibaren Romalıların Britannia olarak isimlendirdiği adayı istila etmiş ve 865'teki Viking istilasına kadar adanın tamamını yönetmişlerdir; Viking istilasından Norman istilasına kadar geçen sürede ise bazen adanın bir kısmını, bazen tamamını yönetmiş ve bazen de adanın kontrolünü tamamen Vikinglere kaptırmışlardır. Vikinglerin gelişiyle İngiltere'deki Anglosakson kontrolü önemli ölçüde zayıflamış ve Normanların gelişiyle birlikte tamamen sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. William</span> İngiltereyi fetheden Normandiya dükü

I. William, Fatih William ve Piç William olarak bilinir. 1035-1087 yılları arasında Normandiya Dükü ve 1066-1087 yılları arasında İngiltere'nin ilk Norman kökenli kralı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İngilizler</span> İngiltere ile ilişkili bir halk

İngilizler, İngilizce dilini konuşan ve ortak tarih ve kültürü paylaşan bir topluluk olarak İngiltere'de ortaya çıkmış etnik grup ve millettir. Tarih boyunca İngiltere'de ikamet etmiş olan farklı grupların karışımıyla yeni bir kimlik oluşturmuşlardır; Anglo-Saksonlar, Vikingler, Bretonlar ve Normanlar İngiliz kimliğini oluşturan etnik gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">Normanlar</span> Frenk ve İskandinav karışımı halk

Normanlar, MS 912 yılından itibaren Normandiya'ya yerleşen Frenk ve İskandinav karışımı halk. Normanların soyundan gelen modern halk hâlen Fransa'nın Normandiya bölgesinde yaşamaktadır.

Normanca veya Norman Fransızcası, Oïl dilleri içerisinde sınıflandırılan bir Latin dilidir. Bazen bir Fransızca lehçesi olarak da sınıflandırılabilir. Normanca, Fransa'nın Normandiya bölgesinde ve Manş Adaları'nda konuşulur. Normandiya bölgesinde resmî dil kabul edilmemekle beraber "bölgesel dil" olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Stamford Köprüsü Muharebesi</span> İngiltere Kralı II. Harold ile Harald Hardrada araeında geçen Yorkshire yakınlarında yer alan 1006 yılı savaşı

Stamford Köprüsü Muharebesi, Stamford kasabasında olmuş Yorkshire yakınlarındaki savaştır. Savaşı kesin olarak Anglosaksonlar kazanmıştır. Bu savaş Norveçli Vikinglerin Büyük Britanya'yı ele geçirme planlarına büyük darbe vurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Güney İtalya'nın Normanlar tarafından fethi</span>

Güney İtalya'nın Normanlar tarafından fethi, 11. ve 12. yüzyıllarda güney İtalya bölgesindeki çok sayıda muharebe ve farklı Norman asıllı siyasi aktör tarafından gerçekleştirilen fetih dönemini anlatır. İlerleyen dönemlerde Sicilya Krallığı olarak birleşecek özneler ilk başlarda dağınık olarak bölgede hüküm sürecektir. Krallık, Sicilya Adası ve Güney İtalya'nın yanı sıra Malta ve Kuzey Afrika'da da topraklar elde edecektir.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi</span>

İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi, 28 Eylül 1066 tarihinde İngiltere'nin Normandiya dükü William tarafından işgal edilmesiyle başlar. William 14 Ekim 1066 tarihinde yapılan Hastings Muharebesini kazanınca I. William olarak başa geçer. Yenik İngiltere kralı Harold Godwinson 25 Eylül 1066 tarihindeki Vikinglere karşı Stamford Bridge Muharebesinde zafer kazanmasına rağmen ordusunun oldukça yıpranmış olması muharebede belirleyici olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Harold Godwinson</span>

Harold Godwinson veya II. Harold İngiltere'nin son Anglo-Sakson kralıdır. Harold 6 Ocak 1066 tarihinden aynı yıl 14 Ekim günü yapılan Hastings Muharebesi'ne kadar başta kalmıştır. Muharebede sonraları I. William olarak tahta çıkacak olan Normandiya Dükü William komutasındaki Normanlara yenilmiştir. Harold savaş meydanında ölen üç İngiltere kralının ilkidir. İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi sırasında gerçekleşen Hastings Muharebesi'nde öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Seferi (1069)</span>

Kuzey Seferi veya Kuzeyin yağmalanması, İngiltere'nin Normanlar tarafından fethi sırasında Hastings Muharebesindeki zaferinin ardından I. William olarak tahta geçen Normandiya Dükünün öncülüğünde düzenlenen seferdir. Norman egemenliğine karşı başkaldıran Anglo-Sakson İngilizlere karşı 1069-1070 kışında düzenlenen sefer kuzey bölgelerini denetim altına almak amacıyla yapılmıştır. Sefer sırasında kullanılan yakıp yıkma taktiği yüzünden bölgede geniş çaplı hasar meydana gelmiş, Anglo-Sakson derebeyleri kovulmuştur. Sefer sonucunda yaklaşık 100 bin kişinin öldürüldüğü sanılmaktadır. Sefere ait veriler bu dönemde yazılan Kıyamet Kitabı adlı eserde tüm açıklığıyla geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Anarşi (1135-1153)</span> İngiltere ve Normandiyada 1135-1153 yılları arasında yaşanan iç savaş

Anarşi İngiltere ve Normandiya'da 1135-1153 yılları arasında yaşanan iç savaştır. İç savaş İngiltere kralı I. Henry'nin tek yasal vârisi olan oğlu William Adelin'in Beyaz Gemi'nin batmasıyla ölmesi üzerine çıkan krizden sonra patlak verir. Henry'nin kızı Matilda'yı kraliçe olarak tahta geçirme girişimleri başarısız olur. 1153 yılında ölümü üzerine yeğeni Stephen, kardeşi Winchester Dükü Henry sayesinde iktidarı alır. Stephen'in iktidarının ilk yıllarına baronlar arasındaki sonu gelmeyen savaşlar, Galler bölgesinde isyanlar ve İskoç saldırıları damga vurur.

<span class="mw-page-title-main">Edward (Æthelred'in oğlu)</span>

Günah Çıkartıcı Edward 8 Haziran 1042 – 5 Ocak 1066 döneminde İngiltere kralı. Anglo-Sakson Wessex Hanedanı'na mensup olarak İngiltere tahtına çıkan son kraldır.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere tarihi</span> İngilterenin Tarihsel Gelişimi

İngiltere tarihi, günümüzde Birleşik Krallık içerisinde bir bölgeyi oluşturan ülkedir. Happisburgh, Norfolk'da bulunan çakmak taşı gibi aletler ve ayak izleri İngiltere'de 800.000 yıldan fazla önce yaşanmaya başlandığını göstermiştir. Modern insan için ilk kanıt, Kuzeybatı Avrupa'da 1927 yılında Devon, Kents Cavern'de keşfedilen bir çene kemiği olup yaşı 41.000 ila 44.000 arasında olduğu 2011 yılında tekrar belirlenmiştir. Devamlı olarak süregelen insan yerleşimi yaklaşık 12.000 yıl önce, son buzul çağının sonunda başlamıştır. Bölgede Orta Taş Çağı, Cilalı Taş Devri, Tunç Çağı gibi dönemlerde bulunan birçok türde kalıntıların yanı sıra, Stonehenge gibi yapıtlar ve Avebury türü anıtlar örnek olarak verilebilmektedir. Demir çağında İngiltere'nin güneyinde, İskoçya'da bulunan Firth of Forth (Haliçi) bölgesinde, Keltler ve Britonların yaşadığı ve aynı zamanda Belgae kabilelerinde ülkenin güney doğusunda yaşamış olduğu bilinmektedir. MS 43 yılında Roma'nın Britanya fethi başlamış olup dört yüzyıl sürmesine karşın ülke bu durumdan fazla etkilenmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Wessex Krallığı</span> Büyük Britanyanın güneyinde yer alan Anglosakson krallığıdır

Wessex Krallığı Büyük Britanya'nın güneyinde yer alan Anglosakson krallığıdır. 519 yılından 10. yüzyılın başlarına kadar birleşik İngiliz devleti kuruluncaya kadar hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Egbert</span> Kral

Egbert, Ecgberht ya da Ecgbriht (771/775-839) 803 yılından 839 yılındaki ölümüne kadar Wessex kralı. Babası Kentli Ealhmund'dur. 780'li yıllarda Mercia kralı Offa ve Wessex kralı Beorthric tarafından sürgüne gönderilmiş, Beorhtric'in ölümü üzerine 802 yılında ülkesine dönüp tahta geçmiştir.

<i>Ivanhoe</i>

Ivanhoe, Sir Walter Scott'un en sevilen tarihi romanlarından biridir. Tarihî roman türünün öncülerindendir. Robin Hood'un Norman işgaline karşı direnen vatansever İngiliz olarak anıldığı ilk eserdir.

<span class="mw-page-title-main">İrlanda Lordluğu</span>

İrlanda Lordluğu, 1171 ile 1542 yılları arasında İrlanda Adası'nın bir kısmını kontrol etmiş, İngiltere Kralı ve Anglo-Norman lordlar tarafından yönetilmiş bir lordluktu.

Wessex earl'ü unvanı, İngiliz tarihinde iki kez oluşturulmuştur. Birincisi İngiltere'nin Normanlar tarafından fethinden önce Anglo-Sakson soylularınca kullanıldı. Adını günümüz İngilteresinde güney ve güney-batı bölgesinde yer alan 10.yüzyılda var olmuş Anglo-Saxson krallığından alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.