İçeriğe atla

André Gorz

André Gorz
DoğumuGerhart Hirsch
9 Şubat 1923(1923-02-09)
Viyana, Avusturya
Ölümü22 Eylül 2007 (84 yaşında)
Vosnon, Fransa
Çağı20. yüzyıl felsefesi
İlgi alanlarıMarksizm, varoluşçuluk
Diğer ad(lar)ıAndré Gorz, Michel Bosquet

André Gorz (gerçek ismi: Gerhart Hirsch; Şubat 1923; Viyana, Avusturya - 22 Eylül 2007; Vosnon, Aube, Fransa), Fransız filozof ve gazeteci.

Yazılarında kullandığı takma ismi olan Michel Bosquet olarak da bilinir. Viyana doğumlu Fransız filozoftur. Aynı zamanda gazeteci de olan Gorz, 1964 yılında haftalık olarak çıkan Le Nouvel Observateur gazetesinin de kurucusudur. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Jean-Paul Sartre'ın varoluşçuluğunu Marksizm ile birleştirmiş ve savunucusu olmuştur. Mayıs 1968 olaylarından sonra politik ekolojiye ilgi duymaya başlamıştır. 1960'lar ve 1970'lerde yeni sol hareket içinde yer almıştır.

Hayatı

Yahudi bir babanın ve Katolik bir annenin çocuğu olarak 1923'te Viyana'da dünyaya geldi. Ailesinin çok güçlü dini ve milli kimlik duyguları olmamasına rağmen; dönemin antisemitizm akımı, 1930'da babasının Katolik olmasına neden oldu. İkinci Dünya Savaşı başladığında alman militarizminden korumak amacıyla annesi, Katolik enstitüsüne yolladı. 1945'te École Polytechnique Fédérale de Lausanne (Lozan Federal Teknik Okulu)'ndan mezun oldu kimya mühendisi olarak mezun oldu.

1946'da Jean-Paul Sartre ile tanıştı.Varoluşçuluk ve fenomenoloji (görüngübilim) felsefelerinden oldukça etkilendi. Gazeteci olarak çalıştığı dönemlerde Jean-Paul Sartre'a çok yakın olmuş ve varoluşçuluk ve marksizmi birleştirdi.

Son Mektup

Fransız yazar Andre Gorz'un sevgilisi, hayat arkadaşı, hayatının anlamı Dorine'e yazmış olduğu Son Mektup bir âşığın hikâyesini yeniden kurmak adına yapılmış en anlamlı çabalardan biridir. Andre Gorz'un ‘Son Mektup’u ömür boyu sürmüş olan bir sözleşmenin metni gibidir. Üzüntüleri ve sıkıntılarıyla elli sekiz yıllık bir aşkın hüzünlü hikâyesidir anlatılan. Gorz ve Dorine birlikte yazmışlar, birlikte yaşamışlar ve birlikte var olmuşlardır. Karı-koca, Dorine’in uzun süren hastalığı sırasında inanılmaz bir karar alırlar. Birisi ölürse hiç ayrılmamak için diğeri de aynı şekilde son yolculuğa katılacaktır. Ve böylece diğerinin yokluğunda yaşama zorunluluğuna katlanılmayacaktır. Her şey gibi aşk kavramının da içinin boşaltıldığı, tüketim nesnesine dönüştüğü bir çağda umut, hatta bir isyan çığlığı gibi karşımıza çıkıyor Gorz’un ‘Son Mektup’u. İnsanların yüreğine işleyen bir çığlık.

Hüzünlü bir aşk hikâyesi olan Son Mektup şu satırlarla başlıyor: “Yakında seksen iki yaşında olacaksın. Boyun altı santim kısaldı, olsa olsa kırk beş kilosun ve hâlâ güzel, çekici, arzu uyandırıcısın. Elli sekiz yıldır birlikte yaşıyoruz ve ben seni her zamankinden çok seviyorum.”

Gorz bu yakıcı sözleriyle kahredici bir boşluk taşıyordu göğsünün tam ortasında. Sevgilisine olan bağlılığın, yaşama arzusuyla dolmasına fırsat veren bir dönüm noktası olduğunu gösteren belgedir “Son Mektup”. Gorz'u büyüleyen şey neydi, bunu anlaması uzun yıllarını almıştı. Gorz bunu şöyle açıklıyor:

“Biz birbirimizi anlamak için yaratılmışız.”

Gorz hayatını yaşamış olmadığının, ona hep belli mesafeden baktığının, sadece tek bir yanını geliştirdiğinin ve insan olarak yoksul kalmış olduğu duygusunun ıstıraplarıyla boğuşmuştu bir ömür boyu. Bu ise sevgilisine doyamamış olduğunu gösteriyordu. Georges Bataille’ın formülü uyarınca, “hayatı sonraya ertelemek” istemiyordu Gorz. İlk zamanlardaki gibi Dorine'in mevcudiyetine ihtiyaç duyuyordu. “Geceleri bazen, boş bir yolda ve ıssız bir manzarada bir cenaze arabasının ardından yürüyen bir adamın karaltısını görüyorum. O adam benim.” Olmaz ya eğer ikinci bir şans verilseydi, o hayatı da birlikte geçirmek isterdi Gorz ve Dorine. Ayrıntı yayınlarından çıkan “Son Mektup” hüzünlü bir aşk hikâyesini anlatıyor. Hemen belirtelim; Dorine ölünce 2007 Eylül'ünde Gorz da aynı gün intihar ediyor.

“Son Mektup” için söylenebilecek daha çok söz var. Gorz, uzun yıllar Les Temps Modernes dergisinde Jean Paul Sartre'ın çevresinde oluşan ekipte exsiztansiyalist bir düşünce içinde yer almıştır. Hayat O'nu varoluş sancısından ezoterik (Batıni) bir düşünceye sürüklemiştir. Bu satırları defterime karalarken Edirne'ye pamuk gibi bir kar yağıyor. Lapa lapa yağmakta olan karı seyrederken Gorz'un, “Bir düş kadar güzeldin...” sözü kulaklarımda çınlamakta. Bir düş kadar güzel sevgilinin varlığı ümidiyle... (Bu yazı Beyaz Arif Akbaş'ın AYGAZETE'de yayımlanan aynı isimli metninden alınmıştır.)adres açıklaması 9 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Eserleri

Kitaplar

  • La morale de l'histoire (Seuil, 1959)
  • Stratégie ouvrière et néocapitalisme (Seuil, 1964)
  • Le traître (Le Seuil, 1957, Jean-Paul Sartre'ın Önsözüyle)
  • Le socialisme difficile (Seuil, 1967)
  • Réforme et révolution (Seuil, 1969)
  • Critique du capitalisme quotidien (Galilée, 1973)
  • Critique de la division du travail (Seuil, 1973. Ouvrage collectif)
  • Écologie et politique (Galilée, 1975)
  • Écologie et liberté (Galilée, 1977)
  • Fondements pour une morale (Galilée, 1977)
  • Adieux au prolétariat (Galilée et Le Seuil, 1980) - Elvede Proletarya (çev: Hülya Tufan, 1986)
  • Les Chemins du Paradis (Galilée, 1983) - Cennetin Yolları (çev: Turhan Ilgaz, 1985)
  • Métamorphoses du travail-Quête du sens-Critique de la raison économique (Galilée, 1988 et Folio Essais, 2004) -İktisadi Aklın Eleştirisi-Çalışmanın Dönüşümleri-Anlam Arayışı(çev: Işık Ergüden, 1995)
  • Capitalisme Socialisme Écologie/Désorientations-Orientations (Galilée, 1991) - Kapitalizm, Sosyalizm, Ekoloji/Yönelim Bozuklukları, Arayışlar (çev: Işık Ergüden, 1993)
  • Misères du présent, richesse du possible (Galilée, 1997) - Yaşadığımız Sefalet, Kurtuluş Çareleri (çev: Nilgün Tutal, 2001)
  • L'immatériel (Galilée, 2003)
  • Lettre à D. Histoire d'un amour (Galilée, 2006) - Son Mektup, Bir Aşk Hikâyesi (çev: Alev Özgüner, 2007)
  • Ecologica (Galilée, 2008)
  • Le fil rouge de l'écologie. Entretiens inédits en français, Willy Gianinazzi (ed.) (Ed. de l'EHESS, 2015) - Ekolojinin Kızıl Hattı. Mülakatlar (çev: Nihan Özyıldırım; Sel Yayıncılık, 2017)

Biyografi

  • Willy Gianinazzi, André Gorz. Une vie (La Découverte), 2016 / André Gorz: A life (Seagull Books), 2022.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Albert Camus</span> Fransız yazar ve filozof

Albert Camus, Fransız yazar ve filozof.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Luc Godard</span> Fransız film yönetmeni (1930-2022)

Jean-Luc Godard, Fransız ve İsviçreli film yönetmeni, senarist ve sinema eleştirmeniydi. Fransız Yeni Dalgası'nın en etkili isimlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Jean Genet</span>

Jean Genet ("Jan Jöne" diye okunur), Fransız düşünür; oyun, deneme ve roman yazarı; şair, politika aktivisti. Daha çok tiyatro oyunlarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Varoluşçuluk</span> Felsefi ve edebi akım

Varoluşçuluk veya egzistansiyalizm, 19. yüzyıl sonları ile 20. yüzyılda kendi içlerindeki derin öğretisel farklılıklarına karşın felsefi düşüncenin salt düşünen özne ile değil eyleyen, duyumsayan, yaşayan bir birey olarak insan öznesi ile başladığı inancını paylaşan belli başlı Avrupalı filozofların çalışmalarına karşılık gelen terim. Varoluşçu düşüncede her ne kadar 'özgürlük' yaygın olarak tepe nokta kabul edilse de akımın ilksel erdemi, otantisitedir. Varoluşçuluğa göre bireyin başlangıç noktası "varoluşsal tutum" olarak adlandırılan tutumla, yani görünürde anlamsız veya absürt bir dünya karşısında bir kopma ve keşmekeşlik duygusu ile nitelenir. Pek çok Varoluşçu, geleneksel ya da akademik felsefeyi biçim ve biçemsel yönden gerçek insan deneyiminden fazlasıyla soyut ve uzak olarak görmüştür. Ruhbilimsel ve kültürel devinimlerin bireysel deneyimlerle birlikte var olabileceğini savunan bu felsefi akımda, erdemlilik ve bilimsel düşünce birlikteliğinin insan var oluşunu anlamlandırmak için yeterli olamayacağını, bundan dolayı mevcut birlikteliğin gerçek değer yargıları içinde yönetilen ileri düzey bir kategori olduğu düşünülmüştür. İnsanın varoluşunu anlamlandırma, kesin olarak bahsedilen bu otantik gerçeklikle mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Paul Sartre</span> Fransız filozof (1905-1980)

Jean-Paul Charles Aymard Sartre, Fransız yazar ve düşünür. Felsefi içerikli romanlarının yanı sıra her yönüyle kendine özgü olarak geliştirdiği Varoluşçu felsefesiyle de yer etmiş; bunların yanında varoluşçu Marksizm şekillendirmesi ve siyasetteki etkinlikleriyle 20. yüzyıl'a damgasını vuran düşünürlerden biri olmuştur. Sartre, bir anlatıcı, denemeci, romancı, filozof ve eylemci olarak yalnızca Fransız aydınlarının temsilcisi olmakla kalmamış, özgün bir entelektüel tanımlamasının da temsilcisi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">François Rabelais</span> Fransız yazar, doktor, Rönesans düşünürü, keşiş ve Antik Grekçe bilgini

François Rabelais, Fransız yazar, doktor, Rönesans düşünürü, keşiş ve Antik Grekçe bilgini. İsminin harflerinin yerini değiştirerek oluşturduğu Alcofribas Nasier mahlası veya Séraphin Calobarsy olarak da tanınır. Tarihsel olarak elimizdeki bilgiler ve eserlerden onun bir fantezi, hiciv, grotesk, müstehcen güldürü ve şarkı yazarı olduğunu biliyoruz. Bir baba ile oğlunun hikâyelerinden oluşan Gargantua ve Pantagruel baş yapıtlarıdır. Rabelais klasik dünya edebiyatının büyük yazarları arasında sayılmakta ve modern Avrupa edebiyatının kurucularından olduğu kabul edilmektedir. Hümanizmin öncülerindendir, Desiderus Erasmus'la çağdaştır. Jean Paul Sartre, Rabelais'nin üslubuna hayranlığını saklamaz ve onun Avrupa düşüncesinin ve Hümanizmin tekamülü açısından önemini Erasmus ile Montaigne arasında köprü olmak derecesinde görür.

Maximilien Rubel, çalışmalarını Karl Marx’ın eserleri ve hayatı üzerine yapmış olan Fransız tarihçidir.

<span class="mw-page-title-main">Hélène Cixous</span> Fransız filozof ve yazar (d. 1937)

Hélène Cixous, Fransız akademisyen, felsefeci, romancı, şair, oyun yazarı ve eleştirmendir.

<span class="mw-page-title-main">Simone de Beauvoir</span> Fransız yazar ve feminist filozof

Simone Lucie-Ernestine-Marie-Bertrand de Beauvoir, Fransız yazar ve feminist filozof. Roman, felsefe politik ve sosyal deneme, biyografi ve otobiyografi yazarı, gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Jacques Prévert</span> Fransız yazar (1900-1977)

Jacques Prévert, Fransız şair ve senaristtir. Paroles adlı şiir derlemesindeki kelime oyunlarıyla büyük yankı buldu. Toplumsal umut ve aşk üzerine baladlarıyla ve yaptığı resim ve kolaj çalışmalarıyla da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Louis Barrault</span> Fransız sahne sanatçısı ve tiyatro yönetmeni (1910 – 1994)

Jean-Louis Barrault,, Fransız sinema ve tiyatro oyuncusu, pandomim sanatçısı, yönetmen.

<span class="mw-page-title-main">Jean Gabin</span> Fransız oyuncu (1904-1976)

Jean Gabin,, Fransız sinema oyuncusu, Légion d'honneur nişanı sahibi savaş kahramanı.

Kapitalizmin Kara Kitabı ya da Le Livre Noir du Capitalisme 1998 yılında, Komünizmin Kara Kitabına (1997) tepki olarak yayınlanan bir Fransız kitabıdır. Komünizmin Kara Kitabının aksine Le Livre Noir du Capitalisme söz konusu politik-iktisadi sistemin kurbanlarının kapsamlı bir sayımını yapmamaktadır. Kitap birçok yazar tarafından, yazarların kendilerinin seçtiği kapitalizmin herhangi bir yönü hakkında yazılmış bağımsız makalelerden oluşmaktadır. Ele alınan konular Afrikalı köle ticaretinden mali küreselleşme dönemine kadar uzanmaktadır.

Michèle Philippe Fransız oyuncu. 1972 yılında lösemiden ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Frédéric Duvallès</span> Fransız oyuncu (1884 – 1971)

Frédéric Duvallès gerçek adıyla Charles Frédéric Coffinières, Fransız oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Nathalie Sarraute</span> Fransız avukat ve yazar (1900 – 1999)

Nathalie Sarraute, Fransız roman ve deneme yazarı. 1956 tarihli Kuşku Çağı ile nouveau roman akımının öncülerinden biri haline gelmiştir.

29. Cannes Film Festivali 13 - 28 Mayıs 1976 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Altın Palmiye, Martin Scorsese tarafından yönetilen Taksi Şoförüne gitti. 1976'da, rekabetçi olmayan ve çağdaş konulara odaklanan yeni bir bölüm olan "L'Air du temps" tanıtıldı. Bu bölüm, bir önceki yılın “Les Yeux fertiles” ve bir sonraki yılın “Le Passé composé” bölümleriyle birlikte 1978'de Un Certain Regard'a entegre edildi.

<span class="mw-page-title-main">François Joseph Westermann</span> Fransız general (1751 – 1794)

Fransız Devrimci ve Komutan. Molsheim'da doğan François Joseph Westermann, erken yaşta bir süvari alayına girdi ancak kısa süre sonra hizmetten ayrıldı ve Paris'e gitti. Fransız Devrimi'nin hevesli bir destekçisiydi ve 1790'da Haguenau belediyesinde çalışırken Haguenau'daki isyanları kışkırtmakla suçlandı ve hapse atıldı. Kısa bir mahkûmiyetten sonra Paris'e döndü ve 10 Ağustos 1792'de Tuileries Sarayı'na yapılan saldırıda önemli bir rol oynadı.

Bazı gözlemciler[kim?] varoluşçuluğun anarşizm için felsefi bir zemin oluşturduğuna inanmaktadır. Anarşist tarihçi Peter Marshall, "varoluşçuların birey, özgür seçim ve ahlaki sorumluluk üzerindeki vurgusu ile anarşizmin temel prensipleri arasında yakın bir bağlantı olduğunu" iddia ediyor.

Arlette Elkaïm-Sartre, Konstantin'de dünyaya gelmiş bir Fransız çevirmen ve editördü. 1964 yılında yazar ve filozof Jean-Paul Sartre tarafından evlat edinilmiştir. 2016'da, Paris, 14. arrondissement'te yaşamını yitirmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.