İçeriğe atla

Anders Jonas Ångström

Anders Jonas Ångström
Anders Jonas Ångström
Doğum13 Ağustos 1814(1814-08-13)
Lögdö, Timrå, İsveç
Ölüm21 Haziran 1874 (59 yaşında)
Uppsala, İsveç
Mezun olduğu okul(lar)Uppsala Üniversitesi
Tanınma nedeniSpektroskopi
Gök aydınlığı
ÖdüllerRumford Madalyası (1872)
Kariyeri
DalıFizik, Astronomi

Anders Jonas Ångström (İsveççe telaffuz: [ˈânːdɛʂ ˈjûːnas ˈɔ̂ŋːstrœm]; 13 Ağustos 1814 - 21 Haziran 1874) İsveçli fizikçi ve spektroskopi[1] biliminin kurucularından biriydi.

Ångström ayrıca astrofizik, ısı transferi, karasal manyetizma ve aurora borealis üzerine yaptığı çalışmalarla da tanınmaktadır. 1852'de Ångström "Optiska undersökningar" (Optik Araştırmalar) adlı kitabında,[2] daha sonra biraz değiştirilen ve Kirchoff termal radyasyon yasası olarak bilinen bir emilim yasası formüle etti.[]

Biyografi

Anders Jonas Ångström Medelpad'da Johan Ångström'ün oğlu olarak doğdu ve Härnösand'da okudu. 1833'te Uppsala'ya taşındı ve Uppsala Üniversitesi'nde eğitim gördü. 1839'da fizik alanında doçent oldu. 1842 yılında pratik astronomi çalışmalarında deneyim kazanmak için Stockholm Gözlemevi'ne gitti ve ertesi yıl Uppsala Astronomi Gözlemevi'ne bekçi olarak atandı.[3]

Karasal manyetizma ile ilgilenerek İsveç'in çeşitli bölgelerinde manyetik yoğunluktaki dalgalanmaların gözlemlerini kaydetti ve Stockholm Bilimler Akademisi tarafından, ölümünden kısa bir süre öncesine kadar tamamlanamayan, HSwMS Eugenie gemisinin 1851-1853 yılları arasında dünya etrafında yaptığı yolculukta elde ettiği manyetik verileri hesaplama ile görevlendirildi.[4]

1858'de Uppsala'da Adolph Ferdinand Svanberg'in yerine fizik kürsüsüne geçti. En önemli çalışmaları ısı iletimi ve spektroskopi ile ilgiliydi. Optik araştırmalarında, Optiska Undersökningar, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'ne 1853'te sunduğu Optiska Undersökningar adlı araştırmasında, elektrik kıvılcımının biri elektrotun metalinden, diğeri de içinden geçtiği gazdan olmak üzere üst üste binmiş iki spektrum verdiğine işaret etmekle kalmamış, Leonhard Euler'in rezonans teorisinden akkor halindeki bir gazın soğurabildiği ışınlarla aynı kırılabilirlikte ışıklı ışınlar yaydığı sonucunu çıkarmıştır.[2] Sir Edward Sabine'in 1872'de kendisine Royal Society'nin Rumford Madalyasını verirken belirttiği gibi, bu ifade spektrum analizi'nin temel bir ilkesini içerir ve birkaç yıl boyunca göz ardı edilmiş olsa da ona spektroskopinin kurucularından biri olma hakkını verir.[4]

1861'den itibaren güneş spektrumuna özel bir önem verdi. Güneş Sistemi'nin incelenmesi için spektroskop ile fotoğrafçılığı birleştirmesi, Güneş'in atmosferinin diğer elementlerin yanı sıra hidrojen içerdiğini kanıtlamasıyla sonuçlandı (1862) ve 1868'de normal güneş spektrumu'nun büyük haritasını Recherches sur le spectre solaire'de yayınladı, 1000'den fazla spektrum çizgisinin ayrıntılı ölçümleri de dahil olmak üzere, standart olarak kullandığı metrenin biraz kısa olması nedeniyle ölçümleri 7000 veya 8000'de bir oranında kesin olmasa da, dalga boyu sorularında uzun süre otorite olarak kaldı.[4]

Two front pages laid out of the 1868 copy of "Recherches sur le spectre solaire" in black and white text
Recherches sur le spectre solaire adlı kitabının 1868 tarihli nüshasının ön sayfaları

1867'de aurora borealis tayfını inceleyen ilk kişi oldu ve sarı-yeşil bölgesindeki karakteristik parlak çizgiyi tespit edip ölçtü; ancak genellikle kendi adıyla anılan bu aynı çizginin zodyak ışığı içinde de görülebileceğini düşünerek yanıldı.[4]

1850'de İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 1870'te Royal Society ve 1873'te Institut de France dahil olmak üzere bir dizi bilimsel topluluğa üye seçildi.[] Uppsala'da 21 Haziran 1874 tarihinde öldü.

Oğlu Knut (1857-1910) da bir fizikçiydi.

Onurlandırılması

Işığın dalga boyu ve yoğunlaştırılmış maddedeki atomlar arası boşlukların bazen ölçüldüğü Ångström birimine (1 Å = 10−10 m) onun adı verilmiştir.[5] Bu birim kristalografi ve spektroskopide de kullanılır.

Ay'daki Ångström krateri onun onuruna adlandırılmıştır.

Uppsala Üniversitesi'nin ana bina komplekslerinden biri olan Ångström Laboratuvarı, onun onuruna adlandırılmıştır. Bu bina Fizik ve Astronomi Bölümü, Matematik Bölümü, Mühendislik Bilimleri Bölümü, Uzay Fiziği Enstitüsü ve Kimya Bölümü gibi çeşitli bölümlere ev sahipliği yapmaktadır.

Ölümü

Anders Ångström Haziran 1874'te, altmışıncı yaş gününden kısa bir süre önce menenjit nedeniyle öldü.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Murdin, P. (Kasım 2000). "Angstrom". Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics. Bibcode:2000eaa..bookE4594.. doi:10.1888/0333750888/4594. ISBN 0333750888. 
  2. ^ a b Ångström, A.J. (1852). "Optiska undersökningar" [Optical investigations]. Kongliga Vetenskaps-Akademiens Handlingar [Proceedings of the Royal Academy of Science] (İsveççe). 40: 333-360. 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.  Note: Although Ångström submitted his paper to the Swedish Royal Academy of Science on 16 February 1853, it was published in the volume for Academy's proceedings of 1852. German translation: Ångström, A.J. (1855). "Optische Untersuchungen" [Optical investigations]. Annalen der Physik und Chemie (Almanca). 94: 141-165. 22 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023. . English translation: Ångström, A.J. (1855). "Optical researches". Philosophical Magazine. 4th series. 9: 327-342. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023. 
  3. ^ "The Ångström family, Uppsala University". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2014. 
  4. ^ a b c d  Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Angström, Anders Jonas". Encyclopædia Britannica. 2 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 42. 
  5. ^ Murdin, P. (November 2000). "Ångström, Anders Jonas (1814-74)". Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics. Bibcode:2000eaa..bookE3428.. doi:10.1888/0333750888/3428. ISBN 0333750888. 
  6. ^ "Anders Jonas Ångström". 24 Haziran 2022. 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023. 

Konuyla ilgili okumalar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Fizik, maddeyi, maddenin uzay-zaman içinde hareketini, enerji ve kuvvetleri inceleyen doğa bilimi. Fizik, Temel Bilimler'den biridir. Temel amacı evrenin işleyişini araştırmaktır. Fizik en eski bilim dallarından biridir. 16. yüzyıldan bu yana kendi sınırlarını çizmiş modern bir bilim olmasına karşın, Bilimsel Devrim'den önce iki bin sene boyunca felsefe, kimya, matematik ve biyolojinin belirli alt dalları ile eş anlamlı olarak kullanılmıştır. Buna karşın, matematiksel fizik ve kuantum kimyası gibi alanlardan dolayı fiziğin sınırlarını net olarak belirlemek güçtür.

<span class="mw-page-title-main">Ångström</span> 0,1 nanometreye eşit olan uzunluk birimi

Ångström, ışığın dalga boyunu ölçmekte kullanılan uzunluk ölçü birimidir. Anders Jonas Ångström tarafından tanımlandığından onun adıyla anılır.

<span class="mw-page-title-main">Hendrik Lorentz</span> Hollandalı fizikçi (1853–1928)

Hendrik Antoon Lorentz, Hollandalı fizikçidir. Zeeman etkisini aydınlattığı için 1902 Nobel Fizik Ödülü'nü Pieter Zeeman ile paylaştı.

<span class="mw-page-title-main">Hans Christian Ørsted</span> Danimarkalı fizikçi ve kimyager

Hans Christian Ørsted, elektrik akımlarının manyetik alan oluşturduğunu keşfeden Danimarkalı fizikçi ve kimyager.

<span class="mw-page-title-main">Doğa bilimleri</span> doğal dünyayı inceleyen bilim dalları

Doğa bilimleri, gözlem ve deneylerden elde edilen ampirik kanıtlara dayalı olarak doğal olayların tanımlanması, anlaşılması ve tahmin edilmesiyle ilgilenen bilim dallarından biridir. Akran değerlendirmesi ve bulguların tekrarlanabilirliği gibi mekanizmalar, bilimsel ilerlemelerin geçerliliğini sağlamaya çalışmak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">William Herschel</span> Alman asıllı İngiliz astronom ve besteci (1738-1822)

Sir William Herschel, KH, FRS, Almanca: Friedrich Wilhelm Herschel Almanya doğumlu, İngiliz astronom, teleskop üreticisi ve bestecidir. Hannover, Almanya'da doğmuştur. On dokuz yaşında İngiltere'ye göç edene kadar, Hanover Askeri Bandosu bünyesinde çalışmıştır. Güneş Sistemindeki 7. gezegen olan Uranüs'ü, Uranüs'ün iki büyük uydusu Titania ve Oberon'u ve Satürn'ün iki uydusu olan Enceladus ve Mimas'ı, kızılötesi radyasyonu keşfetmesi ve yazdığı 24 adet senfoni sayesinde ünlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Albert Michelson</span> Amerikalı fizikçi

Albert Abraham Michelson, Amerikalı fizikçidir. Doğumundan iki yıl sonra ailesi Virginia City'ye taşındı. Fakat daha sonra San Francisco'ya gittiler. Michelson burada 1869 yılında liseyi bitirdi. Başkan Grant tarafından U.S. Naval Academy 'ye çağrıldı. Teğmen olarak mezun olduktan sonra iki yıl gemiyle gezdi. Daha sonra Amiral Sampson'un yanında akademide fizik ve kimya öğretmenliği yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Spektroskopi</span>

Spektroskopi elektromanyetik radyasyon ile maddenin etkileşiminin radyasyonun dalga boyu veya frekansının bir fonksiyonu olarak ortaya çıkan elektromanyetik spektrumu (tayf) ölçen ve yorumlayan bir çalışma alanıdır. Başka bir deyişle, elektromanyetik spektrumun tüm bantlarında görünür ışıktan kaynaklı olarak meydana gelen bir kesin renk çalışmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">George William Hill</span>

George William Hill, Amerikalı astronom ve matematikçi. Bağımsız ve büyük ölçüde bilim camiasından izole bir şekilde çalışarak gök mekaniğine ve adi diferansiyel denklemler teorisine önemli katkılarda bulunmuştur. Çalışmalarının önemi 1905 yılında Henri Poincaré tarafından açıkça kabul edilmiştir. Hill 1909 yılında matematiksel astronomi alanındaki araştırmaları nedeniyle Royal Society'nin Copley Madalyası ile ödüllendirildi. Hill küresi ile birlikte Hill diferansiyel denklemi ile tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fizik tarihi</span> fizik biliminin tarihi

Fizik, felsefe ürünü bir çalışma alanıdır ve bu yüzden 19. yüzyıla kadar doğa felsefesi diye adlandırıldı. Ünlü fizik bilgini Isaac Newton (1642-1726) bile temel yapıtını "Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri" olarak adlandırmış ve kendisini de bir doğa filozofu olarak görmüştür. Günümüzde ise fizik; madde, enerji ve bunların birbiri arasındaki ilişkiyi inceleyen bir bilim dalı olarak tanımlanır. Fizik bir bakıma en eski ve en temel kuramsal bilimdir; onun keşifleri doğa bilimleri'nin her alanı hakkındadır çünkü madde ve enerji; doğanın temel ögeleridir. Diğer bilim dalları genellikle kendi alanlarıyla sınırlıdır ve fizikten sonradan ayrılıp bir bilim dalı olmaya hak kazanmış diye düşünülebilinir. 16. yüzyılda fizik doğa bilimlerinden ayrılmış, Rönesans dönemi sonrasında hızla artan bilgi birikimi ile mekanik, optik, akustik, elektrik gibi alt bilim dalları ortaya çıkmıştır. Fizik günümüzde klasik fizik ve modern fizik olarak ikiye ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Robert W. Wood</span>

Robert Williams Wood, Amerikalı fizikçi ve mucit. Optik dalında çok önemli katkıları bulunmaktadır. Kızılötesi ve morötesi fotoğrafçılığın öncülerinden sayılmaktadır. Wood'un patentleri ve teorisel çalışmaları ultraviyole radyasyonun yapı ve fiziğine ışık tuttu ve I. Dünya Savaşından sonra popüler olan uv floresanın sayısız kullanımını mümkün kıldı.

<span class="mw-page-title-main">François Jean Dominique Arago</span> Fransız gökbilimci (1786-1853)

François Jean Dominique Arago, kısaca François Arago olarak bilinir, Fransız fizikçi, matematikçi, astronom, mason ve politikacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Baptiste Biot</span> Fransız bilim insanı (1774 – 1862)

Jean-Baptiste Biot, Fransız bilim insanı. Meteoroitlerin gerçek yapısını ortaya çıkarmış, bir balon yolculuğu yapmış ve ışığın polarizasyonu hakkında araştırmalarda bulunmuştur.

Deneysel fizik, evren hakkında bilgi toplamak için fiziksel olguları gözlemleyen fizik disiplinleri ve alt disiplinleridir. Yöntemleri, Cavendish deneyi gibi basit deney ve gözlemlerden, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı gibi komplike deneylere kadar disiplinleri arasında farklılıklar gösterir.

Kimyasal elementlerin ya da kimyasal bileşiklerin emisyon spektrumu atom ya da moleküllerin yüksek enerji seviyesinden düşük enerji seviyesine geçişinden elde edilen elektromanyetik radyasyonun frekans spektrumudur. Yayılmış fotonun enerjisi iki enerji düzeyi arasındaki farka eşittir. Her atom için birçok mümkün geçişler vardır ve enerji düzeyleri arasındaki her geçiş spesifik enerji farkına sahiptir. Bu farklı geçişlerin toplamı, farklı ışınlar halinde gönderilmiş dalga boylarına ve emisyon spektrumunun düzenlenmesine neden olur. Her elementin emisyon spektrumu özeldir. Dahası, spektroskopi elementlerin madde içindeki bilinmeyen kompozisyonunu tespit etmek için kullanılabilir. Buna benzer olarak, moleküllerin emisyon spektrumları maddelerin kimyasal analizlerinde kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Spektroskopi tarihi</span>

Batı dünyasında modern spektroskopi 17. yüzyılda başlamıştır. Özellikle prizmalar olmak üzere optik bilimi alanındaki ilerlemeler, güneş spektrumunun sistematik biçimde gözlemlenebilmesine olanak verdi. Isaac Newton, beyaz ışığı oluşturmak üzere birleşen gökkuşağı renklerini tarif etmek için spektrum kelimesini kullanan ilk kişi oldu. 1800'lerin başında Joseph von Fraunhofer, spektroskopinin daha hassas ve niceliksel bir bilimsel teknik haline gelmesine imkân veren dağınımlı spektrometreler ile deneyler yaptı. O zamandan beri spektroskopi kimya, fizik ve astronomi alanlarında önemli bir rol oynadı ve oynamaya devam ediyor. Fraunhofer, birkaç tanesi daha önce Wollaston tarafından gözlemlenmiş olmasına rağmen, artık kendi adıyla anılan Güneş'in spektrumundaki koyu çizgileri gözlemlemiş ve ölçmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Anja Cetti Andersen</span>

Anja Cetti Andersen, Dan astronom ve astrofizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Carl Størmer</span> Norveçli matematikçi

Fredrik Carl Mülertz Størmer Norveçli bir matematikçi ve astrofizikçidir. Matematikte, π sayısının hesaplanması ve ardışık düzgün sayılar üzerine Størmer teoremi dahil olmak üzere Sayılar teorisindeki çalışmaları ile tanınır. Fizikte, manyetosferdeki yüklü parçacıkların hareketini ve aurora oluşumunu incelemesi ve bu konulardaki Uzayın Derinliklerinden Atomun Kalbine adlı kitabıyla tanınır. Norveç'teki Oslo Üniversitesi'nde uzun yıllar matematik profesörü olarak çalıştı. Ayın uzak tarafındaki bir kratere onun adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marie Alfred Cornu</span> Fransız fizikçi (1841 – 1902)

Marie Alfred Cornu, Fransız fizikçidir. Fransızlar tarafından genellikle Alfred Cornu olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Thalen</span>

Tobias Robert Thalén Saygıdeğer FRSE İsveçli fizikçiydi. Spektroskopik araştırmaları nedeniyle 1884 yılında Rumford Madalyası ile ödüllendirildi. Yeryüzü manyetizması ve spektrum analizi konusunda uzmandı. Kristalin mineral Thalenite'a adını veren kişidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.