Andaval Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Aktaş, Niğde |
| Koordinatlar | 38°01′08″K 34°44′27″D / 38.01889°K 34.74083°D |
| İnanç | Hristiyanlık |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Bazilika |
Andaval Kilisesi, Niğde'ye bağlı Aktaş beldesinde bulunan ve M.Ö. 8. yy'ın başlarına tarihlenen kilisedir.
Geç-Hitit yerleşimi olan ve aynı zamanda Roma döneminde de önemli bir merkez olan Antik Tyana kentinin uzantısı olarak düşünülen bu yapı yakın zamanda restore edilerek ziyarete açılmıştır.[1]
Tarihi ve Mimari Özellikleri
Tarihi kaynaklarda adı Andavilis, Addaualis, Ambavalis olarak geçen yerleşim Geç antik dönemde, İstanbul'dan Kilikya'ya giden yol üzerinde bir istasyon görevi üstlenmiştir. Bizans dönemine ait kilise ilk olarak W. J. Hamilton'ın 1842 yılında basılan seyahatnamesinde kısaca anlatılmaktadır. Seyyah, Eski Andavaldaki kilisenin Konstantinos'un annesi Helena'ya adanmış bir kilise olduğunu belirtmektedir.[2]
1977`ye kadar sağlam ve ayakta olduğu belirtilmektedir.[3] O zamana kadar büyük olasılıkla köylülerin depo olarak kullandığı bu yapı 1977`li yıllarda tescil edilmiştir. Ancak bir süre sonra kilisede patlama olmuştur. Patlamadan sonra uzun süre bakımsız kalan kilisede 1996 yılında Niğde Müzesi ile Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümünden Prof. Dr. Sacit Pekak işbirliğiyle ilk kazı ve restorasyon çalışmaları yapıldı.[4]
Kilisenin şu an sadece orta nef ve kuzey duvarı ayakta bulunmaktadır. Yapı, Bazilika plan şemasında inşa edilmiştir. Kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Doğu-batı doğrultusunda, doğuda dışa taşkın, içeride yuvarlak, dıştan çokgen bir apsis yer almaktadır. Üç neftli naos içten içe 12 m. uzunluğunda, 12.20 m. genişliktedir. Naosun batı duvarında, biri orta nefte, diğeri kuzey nefte iki kapı ile dışa açılmaktadır. Bugün yıkılı olan naosun kuzey ve güney duvarlarında üçer pencere açıklığı bulunmaktadır. Kilisenin kuzey ve güney duvarları tamamen, doğu ve batı duvarları ise, büyük oranda yıkılmıştır. Buna bağlı olaraktan örtü sistemi de ayakta değildir. Kilise, tüf taşlardan inşa edilmiştir. Kilisenin M.S 9 yy. yapılan (orta neftin kuzey duvarı) freskleri nispeten sağlam kalabilmiştir.
Konum
Eski bir Rum köyü olan ve önceki ismi Andaval olan Aktaş beldesi,[5] Niğde'ye yaklaşık 15 km uzaklıktadır. Kilise, Niğde-Kayseri tren ve kara yolunun paralelindedir.
Kaynakça
- ^ "Tarihi Andaval Kilisesi turizme kazandırıldı". hurriyet.com.tr. 16 Nisan 2019. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
- ^ "Andaval Kilisesi". nigde.ktb.gov.tr. Nğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 14 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
- ^ "Niğde Andaval Kilisesi". arkeolojikhaber.com. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
- ^ Pekak, Sacit (1998). "Niğde-Andaval (Aktaş)'daki Konstantin- Helena Kilisesi". Sanat Tarihi Dergisi. 9 (9). ss. 103-117. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
- ^ "Aktaş Beldesinin Tarihi". aktas.bel.tr. Aktaş Belediyesi. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2022.
