And Dağları - Turkipedia

And Dağları, dünyanın en uzun sıradağlar zinciridir.^[1]

Güney Amerika'nın bütün batı kıyısı boyunca uzanır.^[1] Venezuela'dan başlayıp Kolombiya, Ekvador, Peru, Bolivya üzerinden devam ederek Arjantin ve Şili'nin Patagonya topraklarında sona erer. Bu yedi devlet aynı zamanda And Ülkeleri olarak da bilinirler.^[2]

Dağlar

And dağları kuzeyden güneye uzunluğu 7000 km'dir. Genişliği 200–700 km arasında değişir. Ortalama yükseltisi 4000 metredir. Andların en yüksek dağı 6.962 m ile Arjantin ve Şili sınırındaki Aconcagua'dır. Yan yana birçok silsileden oluşmakla birlikte Cordillera Oriental (Doğu Sıradağları) ve Cordillera Occidental (Batı Sıradağları) olmak üzere iki büyük silsileden oluşmaktadır. Bu silsilelerin arası sıklıkla çöküntü alanlarıyla ayrılmıştır. And Dağları, Venezuela, Kolombiya ve Ekvador sınırları içinde yer alan Kuzey Andlar, Peru, Şili ve Bolivya sınırları içinde yer alan Orta Andlar, Şili ve Arjantin sınırları içinde yer alan Güney Andlar olmak üzere başlıca üç kısımdan oluşur. And dağlarının yaşı 60 milyon yıl olarak tahmin edilmektedir.

Diğer önemli zirveler

Ojos del Salado 6.891 m (Arjantin)
Pissis 6795 m (Arjantin)
Mercedario 6770 (Arjantin)
Huascarán 6.768 m (Peru)
Cerro Bonete 6.759 m (Arjantin)

Volkanlar

Andlar ve Asya'da Kordilleri, sismik ve volkanik etkinlikler gösteren bölgelerdir. Yeryüzünün en yüksek volkanları bu bölgede bulunur. 6.795 m yükseklikteki Monte Pissis (Arjantin) ve 6.891 m yükseklikte Ojos del Salado (Şili) bunlardan bazılarıdır.

Önemli etkin volkanlar

Cotopaxi 5.897 m (Ekvador)
Tungurahua 5.016 m (Ekvador)
Pichincha 4.784 m (Ekvador)
Cerro Azul 3.788 m (Şili)
Villarrica, 2.840 m (Şili)

Andların diğer volkanları

Llullaillaco 6.723 m (Arjantin/Şili)
Nevado Coropuna 6.426 m (Peru)
Chimborazo 6.310 m (Ekvador)
Sierra Nevada de Lagunas Bravas 6.127 m (Arjantin/Şili)
Uturunco 6.010 m (Bolivya)
Licancabur 5.921 m (Bolivya)
Misti 5822 m (Peru)
Ubinas 5.675 m (Peru)
Lanín, 3.747 m (Arjantin)
Osorno 2.652 m Şili
Volkanlar vadisi'ndeki düzinelerce daha küçük volkan (Peru)

Kaynakça

^ ^a ^b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410.
^ Menutti, Adela; Menutti, María Mercedes (1980). Geografía Argentina y Universal (İspanyolca). Buenos Aires: Edil.

İlgili Araştırma Makaleleri

Región de Atacama,, bir Güney Amerika ülkesi olan Şili'nin idarî bölümlerinden 3'üncü Bölge'yi oluşturur. Ülkenin kuzey kesiminde yer alır ve büyük ölçüde Atacama Çölü'nden oluşur. Bölge, buna bağlı olarak nispeten seyrek nüfusludur.

Ojos del Salado, 6893 metre yüksekliğiyle dünyanın en yüksek volkanı ve Güney Amerika'nın en yüksek ikinci dağıdır. Şili ve Arjantin sınırında olan Ojos del Salado, Atacama Çölü'ndeki konumu sebebiyle ender olarak karlarla kaplıdır.

Monte Pissis Arjantin 'de 6.795 m yükseklikle Güney Amerika 'nın üçüncü en yüksek dağı ve büyük ihtimalle Dünya'nın en yüksek ikinci volkanı. İlk olarak 1937 yılında Osiecki/Szczepanski tarafından tırmanılmıştır. Andlar'ın bu volkanı Arjantin ve Şili sınırında Atacama Çölü alanındadır.

CONMEBOL, Güney Amerika'da futbolu yöneten kuruluştur. Güney Amerika'daki 10 ülkenin bağlı olduğu konfederasyon, CONMEBOL Libertadores ve Copa Sudamericana turnuvalarını da düzenler.

<span class="mw-page-title-main">2007 Copa América</span>

Copa América 2007 26 Haziran-15 Temmuz 2007 tarihleri arasında CONMEBOL tarafından Venezuela'da düzenlenmiştir. 10 Güney Amerika ekibi ile davet edilen Meksika ve ABD dahil 12 takımın katıldığı turnuvada şampiyonluğu Brezilya kazandı. Brezilya aldığı bu kupayla 2009 FIFA Konfederasyonlar Kupası 'na da katılmaya hak kazandı.

1989 Copa América 1 Temmuz-16 Temmuz 1989 tarihleri arasında CONMEBOL tarafından Brezilya'da düzenlenmiştir. 10 takımın katıldığı turnuvayı 4. kez ev sahibi takım olan Brezilya kazandı.

Copa América 1999 29 Haziran - 18 Temmuz 1999 tarihleri arasında CONMEBOL tarafından Paraguay 'da düzenlenmiştir. 10 Güney Amerika ekibi ile davet edilen Meksika ve Japonya dahil 12 takımın katıldığı turnuvayı 6. kez Brezilya kazandı.

Aşağıda 2002 FIFA Dünya Kupası elemelerinin Güney Amerika bölgesi (CONMEBOL) kapsamında oynanan maçlar ve sonuçları yer almaktadır. Diğer eleme turları için 2002 FIFA Dünya Kupası elemeleri sayfasına bakınız.

1997 Copa América, 11-29 Haziran tarihleri arasında CONMEBOL tarafından Bolivya'da düzenlenmiştir. 10 Güney Amerika ekibinin yanı sıra, davet edilen Kosta Rika ve Meksika ile birlikte 12 takımın katıldığı turnuvayı Brezilya kazandı. Bu şampiyonlukla Brezilya millî futbol takımı beşinci kez bu kupanın sahibi oldu.

1975 Güney Amerika Şampiyonası Güney Amerika ulusal takımlarının katıldığı turnuvaların yirmidokuzuncu kez düzenlenenidir. Kupa, 17 Haziran- 28 Ekim tarihleri arasında oynanmıştır. Turnuvayı Peru millî futbol takımı kazanmıştır. İlk defa bu turnuvada ev sahibi ülke olmamış her takım maçlarını kendi sahasında oynamıştır.

1979 Güney Amerika Şampiyonası Güney Amerika ulusal takımlarının katıldığı turnuvaların yirmidokuzuncu kez düzenlenenidir. Kupa, 10 Temmuz- 12 Aralık tarihleri arasında oynanmıştır. Turnuvayı Paraguay millî futbol takımı kazanmıştır. İkinci defa bu turnuvada ev sahibi ülke olmamış her takım maçlarını kendi sahasında oynamıştır.

1983 Güney Amerika Şampiyonası Güney Amerika ulusal takımlarının katıldığı turnuvaların otuzuncu kez düzenlenenidir. Kupa, 10 Ağustos- 4 Kasım tarihleri arasında oynanmıştır. Turnuvayı Uruguay millî futbol takımı kazanmıştır. Turnuva üçüncü defa ev sahibi ülke olmadan oynanmıştır.

1987 Güney Amerika Şampiyonası Güney Amerika ulusal takımlarının katıldığı turnuvaların otuzüçüncü kez düzenlenenidir. Kupa, Arjantin’nin Buenos Aires şehrinde27 Haziran- 12 Temmuz tarihleri arasında oynanmıştır. Turnuvayı Uruguay millî futbol takımı kazanmıştır.

1991 Güney Amerika Şampiyonası Güney Amerika ulusal takımlarının katıldığı turnuvaların 34. kez düzenlenenidir. Kupa, Şili’de 8 Temmuz- 21 Temmuz tarihleri arasında oynanmıştır. Turnuvayı Arjantin millî futbol takımı kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2013 Güney Amerika Gençler Şampiyonası</span>

2013 Güney Amerika Gençler Şampiyonası, Güney Amerika Futbol Konfederasyonu'nun (CONMEBOL) 20 yaş altı millî takımlar için 9 Ocak - 3 Şubat tarihleri arasında Arjantin'de düzenlediği futbol turnuvası. Final Grubu'nu ilk sırada tamamlayan Kolombiya, turnuvanın şampiyonu olmuştur.

2014 FIFA Dünya Kupası elemelerinin CONMEBOL bölümü, Güney Afrika'dan turnuvaya katılacak takımları belirlemek için oynanan karşılaşmalar bütünüdür.

1998 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemelerindeki maçlar ve grupların puan durumu.

2018 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, Rusya'da düzenlenecek olan 2018 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 32 takımdan 4,5 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 2015'in Ekim ayında başlayan maçlar, 2017'nin Ekim ayında sona ermiştir.

2022 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, Katar'da düzenlenecek olan 2022 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 32 takımdan 4,5 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 8 Ekim 2020'de başlayan maçlar, 29 Mart 2022'de sona ermiştir.

2026 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, 2026 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 48 takımdan 6 veya 7 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 7 Eylül 2023'te başlayan maçlar, Eylül 2025'te sona erecektir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.