İçeriğe atla

Anatomide hareket terimleri

İnsan vücudunun belirli bölümlerindeki (bazı organlar, eklemler, uzuvlar gibi) hareketler; bir takım anatomik terimlerle ifade edilir. Hareketle ilgili bu anatomik terimlerde genellikle anatomik duruşa göre belirlenmiş bir referans noktası kullanılır. Bu referans noktası vücudun orta hattı (median düzlem[1]), uzvun orta hattı ya da hareketin yapıldığı eklemin kendisi gibi yerler olabilir. Aynı zamanda referans noktası kullanılarak belirlenmiş bu hareketler, vücudun bazı bölümlerinde (örneğin elde ve ayakta) farklı isimler alabilir.

İnsan vücudundaki hareket, belirli bir düzlemde, bir eksenin etrafında yapılabilirken; belirli bir eksenin bulunmaması da söz konusu olabilir. Ekseni belirli harekette ise üç temel eksen bulunur. Bunlar fleksiyon ve ekstansiyonun yapıldığı enine (transvers, sağ-sol) eksen, abdüksiyon ve addüksiyonun yapıldığı yatay (sagittal, ön-arka) eksen,[2] rotasyonun yapıldığı uzun, düşey (vertical ya da longitudinal, üst-alt) eksendir.[3]

Sınıflandırma

Genel hareketler

Genel hareketler, temel olarak 3 eksen üzerinde yapılan fleksiyon, ekstansiyon; abdüksiyon, addüksiyon ve rotasyon hareketidir. Hareket, tanıma göre isim alır (örneğin kol fleksiyonu).

Fleksiyon ve ekstansiyon

İlk modelde eklem açılarının küçülmesi (bükülme) yani fleksiyon, ikinci modelde eklem açılarının artması (gerilme) yani ekstansiyon görülmekte. Üçüncü model ise, hareketlerin kafadaki halini gösteriyor.

Fleksiyon ve ekstansiyon; enine (transvers) eksen çevresinde, vücudun iki farklı bölümünün birbirine yaklaşması ya da birbirinden uzaklaşmasıdır.

Fleksiyon, bir eklemi yapan iki parçanın arasındaki açının azalması yani bükülmedir. Hareketin sonucunda vücudun söz konusu iki parçası birbirine yaklaşır.[3] Örneğin; ön kolun fleksiyonla bükülerek kola yaklaşır, bacak fleksiyonla uyluğa yaklaşır.

Ekstansiyon, bir eklemi yapan iki parçası arasındaki açının artması yani gerilme/esnemedir. Hareketin sonucunda vücudun söz konusu iki parçası, eklemin izin verdiği sınırlar çerçevesinde, birbirine değme noktasından ya da doğrudan birbirinden uzaklaşır. Örneğin oturur konumda bacaklar ve uyluk fleksiyon konumundadır yani bükülmüştür. Ayağa kalkarken hem uyluk hem de bacak ekstansiyon yaparak anatomik duruştaki pozisyonuna gelir.[4]

Abdüksiyon ve addüksiyon

Anatomik duruşta; anatomik sağda (modelin sağı) abdüksiyon ve addüksiyon görülmekteyken anatomik solda fleksiyon, ekstansiyon, abüksiyon ve addüksiyonun sırasıyla yapılması sonucu ortaya çıkan sirkümdiksiyon hareketi görülmekte.

Abdüksiyon ve addüksiyon; yatay (sagittal) eksen çevresinde, vücut parçasının, vücut orta hattına yaklaşması ya da vücut orta hattından uzaklaşmasıdır.

Abdüksiyon, bir ekleme bağlı vücut parçasının, vücut orta hattından uzaklaşmasıdır. Hareketin sonucunda vücudun söz konusu parçası, vücut orta hattından, dolayısıyla gövdeden uzaklaşmış olur. Örneğin anatomik duruşta sağ kolun, sağa doğru hareketi bir abdüksiyondur. Bu abdüksiyon hareketine bağlı olarak kol vücut orta hattından dolayısıyla gövdeden uzaklaşmış olur.[5]

Addüksiyon, bir ekleme bağlı vücut parçasının, vücut orta hattına yaklaşmasıdır. Hareketin sonucunda vücudun söz konusu parçası, vücut orta hattına, dolayısıyla gövdeye yaklaşmış olur.[2] Örneğin anatomik duruşta abdüksiyon sonucu vücut orta hattından uzaklaştırılmış kolun, vücut orta hattına yani gövdeye doğru çekilmesi hareketi bir addüksiyondur.

Abduksiyon ve addüksiyon hareketleri, her durumda vücut orta hattına göre yapılmaz. Bazen referans noktası, uzvun orta ekseni (örneğin el hareketinin tanımı için, kolun orta ekseni) olur.

Rotasyon

Rotasyon; vücuda ait bir yapının, o yapıya ait uzun-düşey (vertical, longitudinal) eksen çevresinde döndürülmesidir.[6] Vücutta bir yapının rotasyon hareketi, bir patencinin kendi etrafında dönüşüne benzer.[7]

Elevasyon ve depresyon

Elevasyon ve depresyon; ekleme ait hareketli bir yapının ya da yapıların, ekleme ait horizontal düzlemin üstüne çıkarılması ya da söz konusu düzlemin altına indirilmesidir.[3]

Örneğin omuzların yukarıya kaldırılması, yani yukarı yönlü hareketi elevasyondur. Aynı harekete ters olarak omuzların aşağıya düşürülmesi, yani aşağı yönlü hareketi depresyondur.

Sirkümdiksiyon

Sirkümdiksiyon; daha çok sferoid tip eklemlerde görülen[3] bir hareketler zinciridir. Fleksiyon, ekstansiyon, addüksiyon ve abdüksiyondan oluşur.[8]

Bir beyzbol oyuncusunun top atışı; (kolda) fleksiyon, ekstansiyon, abdüksiyon ve addüksiyon hareketlerini içerdiğinden bir sirkümdiksiyondur.

Özel hareketler

Özel hareketler; sıklıkla genel hareketlerin belirli bir vücut bölümde farklı adlandırılmış halidir.

Elde ve ayakta, fleksiyon ve ekstansiyon

Fleksiyon ve ekstansiyon; elde ve ayakta aynı mekanikle işler ancak farklı bir şekilde isimlendirilir.

Ayak

Dorsifleksiyon (ekstansiyon) ve plantar fleksiyon (fleksiyon)

Dorsifleksiyon; ayağın, ayak bileği ekleminden dorsal (Dorsum pedis, ayak sırtı) tarafa doğru hareket ettirilmesidir. Hareket sonucunda ayağın anatomik duruşta yukarı bakan (görünen) yüzü, bacağın öne bakan yüzüne yaklaşır. Bu, aynı zamanda bir ekstansiyon hareketidir.[9]

Plantar fleksiyon; ayağın, ayak bileği ekleminden plantar (Planta pedis, ayak tabanı) tarafa doğru hareket ettirilmesidir. Hareket sonucunda ayağın anatomik duruşta zemine değen (görünmeyen) yüzü, bacağın arkaya bakan yüzüne yaklaşır. Bu, aynı zamanda bir fleksiyon hareketidir.[9]

El

Elin ve ayağın fleksiyon ve ekstansiyon için tanımlanmış özel hareketleri; embriyolojik dönemde uzuvların yaptığı dik açılı dönmenin birbirine ters oluşundan dolayı, zıttır. Dorsifleksiyon; elin, el bileği ekleminden dorsal (Dorsum manus, elin sırtı) tarafa doğru hareket ettirilmesidir. Hareket sonucunda elin anatomik duruşta önden görünmeyen yüzü (elin sırtı), ön kolun görünmeyen yüzüne yaklaşır.[10] Bu aynı zamanda bir ekstansiyon hareketidir.[11]

Palmar fleksiyon; elin, el bileği ekleminden palmar (Palma manus, avuç içi) tarafa doğru hareket ettirilmesidir. Hareket sonucunda elin anatomik duruşta önden görünen yüzü (avuç içi), ön kolun görünen yüzüne yaklaşır.[10] Bu aynı zamanda bir fleksiyon hareketidir.[11]

Ayrıca bakınız

Kaynak Kitaplar

Kaynak Kitap Bölümleri

  1. ^ Prometheus 2007, s. 25, D
  2. ^ a b Prometheus 2007, s. 237, c
  3. ^ a b c d Prometheus 2007, s. 38
  4. ^ Prometheus 2007, s. 386
  5. ^ Gray's 2015, s. 688
  6. ^ Prometheus 2007, s. 237, f
  7. ^ Prometheus 2007, s. 38, C.a
  8. ^ Gray's 2015, ss 538
  9. ^ a b Gray's 2015, s. 539
  10. ^ a b Gray's 2015, s. 689
  11. ^ a b Gray's 2015, f. 7.6.2

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Heykel</span> taş, tunç, bakır, kil, alçı vb. maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen eser, yontu

Heykel ya da yontu, sanatsal bakış açısıyla meydana getirilmiş üç boyutlu formlara denir. Heykel temelde mekânın kapsanması, kavranması ve mekân ile ilişki kurulması ile ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Omur</span> Vertebral kolondaki kemik

Omur ya da vertebra, omurgayı oluşturan 33-34 kemikten her birine verilen bir addır. Kafatasının hemen altından başlayıp kuyruk sokumuna dek uzanırlar. Omurgada 7 adet boyun omuru, 12 adet sırt omuru, 5 adet bel omuru, 5 sakral vertebra (sakrum) ve 4 de koksigeal (koksiks) vertebra bulunur. Bu vertebraların ilk 24 tanesi birbirine eklemler aracılığıyla bağlanmıştır. Bunlara presakral vertebralar denilir. Kalan 9 vertebradan daha üstteki 5 tanesinin birleşmesinden sakrum meydana gelmiştir. En altta bulunan küçük ve tam gelişmemiş 4 vertebranın birleşmesinden koksiks denilen kemik meydana gelmiştir. Bu vertebraların her birinin yapısı içlerinden geçen oluşumlara ve fonksiyonlarına göre değişiklik göstermesine karşın, hepsinin ortak özellikleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Omurga</span> omurgalılarda bulunan kemikli yapı

Omurga, yani columna vertebralis vücudu destekleyen servikal, torasik, lumbar, sakral ve koksiks olarak gruplanan 26 kemikten 33 vertebradan oluşan ana yapıdır. Omurga, vücudu desteklemek üzere torasik ve pelvik uzuvların arasında bir köprü oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Eklem</span> İki ya da daha fazla kemiğin birleştiği nokta

Eklem, iki veya daha fazla kemiğin, vücut bölümlerinin hareket edebilmesini sağlamak maksadıyla birleştiği kısıma verilen ad.


Artrit, eklemlerde vücut tarafından üretilen bir iltihaptır. Bu iltihap mikrobik değildir, vücut tarafından üretilir. Artrit tek bir hastalık değildir, 100'den fazla farklı hastalık artrit ile ilişkilidir. Bazı formları çok ağır seyreder, bazıları ise dönem dönem kendini gösteren hafif şiddete olan artritlerdir. Dirsek eklemlerinde zorlanmaya bağlı olarak kas liflerindeki yırtık gibi basit romatizmal hastalıklardan, romatoid artrit (ra) spondiloartrit (spa) gibi tüm vücudu etkileyen ağır hastalıklara kadar farklı hastalık grupları bunun içinde yer alır. Sistematik lupus eritematozus gibi artritle ilişkili ancak vücudun akciğer, kalp ve böbrekler gibi hayati organlarını etkileyebilen romatizmal hastalıklar da artritle olan ilişkileri nedeniyle bu grupta yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ağırlık antrenmanı</span> kas gelişimine yönelik fiziksel egzersizler

Ağırlık antrenmanı, kasların hacmini ve gücünü arttırmaya yönelik egzersiz çeşididir. Doğru uygulandığında ağırlık kaldırma yalnızca güç arttırmayı sağlamaz aynı zamanda sağlık üzerinde de olumlu etki yapabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İnsan vücudu</span> fiziksel ve kimyasal yapılardan oluşan sistemler bütünü

İnsan vücudu bir insanın tüm yapısıdır. Birlikte dokular ve ardından organları ve sonra organ sistemlerini oluşturan birçok farklı hücre türünden oluşur. Bunlar insan vücudunun homeostazisini ve canlılığını sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Antropometri</span> insan vücudunun ölçüleri ile ilgilenen teknik

Antropometri, insan vücudunun ölçüleri ile ilgilenen bir tekniktir. Yunanca anthropo (insan) ve metrikos (ölçme) sözcüklerinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Radius (kemik)</span> Ön kolun iki uzun kemiğinden biri

Radius, önkoldaki kemiklerden biridir. Anatomik duruş pozisyonuna göre radius önkolun lateral kısmındadır. Dirsekte humerusla, el bileğinde ise skafoid kemik ve lunatum kemiği ile eklem yapar. Önkoldaki iki kemikten hareketli olan kemiktir. Pronasyon ve supinasyon hareketlerinde ulna sabitken radius hareket eder. Radiusun proximal kısmında bulunan caput radii 'nin üstünde bir adet çukurluk bulunmaktadır. Bu çukurluğun adı fovea capitis radiidir. Bu çukurluk humerusun capitulum humeri adı verilen kısmıyla eklem yapar. Ayrıca kaput radiiyi çepeçevre saran ve circumferentia articularis adı verilen kısım ulna kemiğinin incisura radialis denilen çentik kısmıyla eklem yapar. Caput radiinin altında kalan kısma radiusun boynu anlamına gelen collum radii adı verilir. Collum radiinin hemen altında, radius iç rotasyonda iken içe; radius dış rotasyonda iken öne bakan yumru şeklindeki yapıya tuberositas radii adı verilmektedir. Tuberositas radii kolun flexor kaslarından biri olan musculus biceps brachiinin sonlanma yeridir. Radiusun gövde kısmında Musculus pronator teres kasının sonlandığı tuberositas pronatoria adı verilen yumru şeklinde ve tuberositas radiiye benzeyen bir yapı mevcuttur. Radiusun distal kısmında ise musculus brachioradialis'in tutunduğu bir çıkıntı bulunmaktadır. Bu çıkıntının adı processus styloideus'tur. Radius distal kısımda karpal kemiklerle eklem yapar. Bu eklem yüzeyi facies articularis inferior adını alır. Radius hem proximalde hem de distalde ulnayla eklem yapar. proximalde bulunan eklem articulatio radioulnaris proximalis, distaldekinin adı articulatio radioulnaris distalistir.

<span class="mw-page-title-main">Ayak</span> hareket etmek için kullanılan biyolojik organ

Ayak, birçok omurgalıda bulunan anatomik bir yapıdır. Ağırlık taşıyan ve hareket etmeye olanak sağlayan bir uzvun terminal kısmıdır. Ayakları olan birçok hayvanda, ayak, bacağın terminal kısmında, genellikle pençeler veya tırnaklar da dahil olmak üzere bir veya daha fazla segment veya kemikten oluşan ayrı bir organdır.

<span class="mw-page-title-main">Ayak bileği</span> insan anatomisinde ayak ile bacağın birleştiği yer

İnsan anatomisinde ayak bileği eklemi, ayak ile bacağın birleştiği yerde oluşmuştur. Ayak bileği veya talocrural eklem, tibia ve fibulanın iki distal ucunu bağlayan sinoviyal menteşe tipi bir eklemdir. Tibia ve talus arasındaki eklem, daha küçük olan fibula ve talus arasındaki eklemden daha fazla ağırlık taşır.

El bileği, İnsan anatomisinde önkol ile el arasında bulunan esnek ve daha dar bir bağdır. El bileği temel olarak karpallar denilen ve birbiri üzerine sarılarak şekil verilebilir bir menteşe oluşturan, çift sıra kısa kemiklerden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">İnsan kas-iskelet sistemi</span> İnsanlara kas ve iskeletlerini kullanarak hareket etme yeteneği kazandıran organ sistemi

İnsan kas-iskelet sistemi, insanlara kas ve iskelet sistemlerini kullanarak hareket etme yeteneği veren bir Organ sistemidir. Kas-iskelet sistemi vücuda şekil, destek, denge ve hareket sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Popping</span>

Popping, 1970'li yıllarda Kaliforniya'da ortaya çıkan Funk dansının bir türüdür. Dansçının kaslarını ani bir şekilde kasıp gevşetmesiyle vücudunda oluşturduğu sarsıntılarla ritme uygun şekilde yapılan bir sokak dansı türüdür. Bu tekniğinin içinde kullanılan bir grup illüzyonist dans şekilleri ve teknikleri için çatı terimi olarak kullanılır. Dansçı normal olmayan vücut hareketleri oluşturarak ilginç dans figürleri sergiler.

<span class="mw-page-title-main">Tarsus (iskelet)</span> Ayak kemikleri

Tarsus, her ayağında tibianın alt ucu ile alt bacağın fibulası ve metatarsus arasında yer alan yedi eklem kemiği kümesi. Orta ayak ve arka ayaktan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Anatomik terminoloji</span> Vikimedya liste maddesi

Anatomik terminoloji, uluslararası alanda anatomist, zoolog ve sağlık uzmanlarınca kullanılması amacıyla hazırlanmış bilimsel bir anatomi terminoloji standardıdır. Anatomik terimler Antik Yunan dönemine ve Latince'ye ait kelimeler, ön ek ve son ekler barındırırlar. Bu terimler uzmanlar arasında anlaşma açısından bir standard sağlar ve anlam karmaşasını ortadan kaldırır. Örneğin, el bileğinde oluşan bir yarayı tarif ederken kullanılan anatomik terimler yaranın tam olarak nerede olduğunu, konunun uzmanlarına kuşkuya yer bırakmayacak şekilde tarif eder. Her uzmanlık alanının kendine has terimleri olur. 1998 yılında hazırlanan standardın adı Terminologia Anatomica yani Anatomik Terminoloji dir. Öte yandan 2017'de yayınlanan makalesinde Strezelec bu standardın içerdiği hataları nedeniyle eleştirilerini sunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Metakarpal kemikler</span> el tarak kemikleri

Metakarpal kemikler veya tarak kemikleri, insan el iskeletinde parmak kemikleri ile karpal kemikler arasında yer alan kemikler. Metakarpal kemikler ayaktaki metatarsal kemiklere benzerdir.

Gracilis kası, uyluğun medial (addüktör) kompartmanının en yüzeysel kasıdır. Gracilis terimi, tıp dilinde kullanılmakta olan Latince bir kelimedir ve ince,zarif, narin anlamına da gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Barfiks (egzersiz)</span>

Barfiks, vücudun, kollar vasıtasıyla asıldığı ve yukarı doğru çekildiği bir üst vücut kuvvet egzersizidir. Hareket gerçekleştirilirken dirsekler bükülür ve omuzlar dirsekleri gövdeye yakınlaştırmak için addüksiyon ve ekstansiyon edilir.

<span class="mw-page-title-main">Karpal kemikler</span> eli ön kola bağlayan bileği (veya karpusu) oluşturan sekiz küçük kemik

Karpal kemikler veya el bileği kemikleri, eli ön kola bağlayan bileği oluşturan sekiz küçük kemiktir. "Karpus" terimi Latince carpus ve Yunanca καρπός (karpós) kelimelerinden türetilmiştir ve "bilek" anlamına gelmektedir. İnsan anatomisinde el bileğinin ana rolü, elin etkili bir şekilde konumlandırılmasını ve ön kolun ekstansör ve fleksörlerinin güçlü bir şekilde kullanılmasını kolaylaştırmaktır ve bireysel karpal kemiklerin hareketliliği el bileğindeki hareket özgürlüğünü artırır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.