Analog çubuğu

Analog çubuğu, diğer adlandırılan şekilleriyle kontrol çubuğu, joystick veya oyun çubuğu, iki boyutlu giriş için kullanılan bir kumanda (genellikle oyun kumandası) giriş cihazı. Analog bir çubuk, kumandadan bir çıkıntıdan oluşan bir oyun çubuğu çeşididir; giriş, bu çıkıntının varsayılan "merkez" konumuna göre konumunu temel alır. Dijital çubuklar hareket için tek elektrik bağlantılarına güvenirken (yukarı, aşağı, sol ve sağ için dahili dijital elektrik kontaklarını kullanarak), analog çubuklar, çubuğun tam hareket aralığı içindeki tam konumunu ölçmek için potansiyometrelerden geçen sürekli elektriksel aktiviteyi kullanır. Analog çubuk, konsol video oyunlarında hem ön planda hem de kullanımda D-pad'in üstesinden gelmiştir.

Analog çubukların ilk yaygınlığı, bu tür başlıklar için gerekli kontrol inceliklerini daha iyi yansıtmak için uçuş simülatörü oyunları için çevre birimleriydi. Beşinci konsol jenerasyonunda Nintendo'nun ikonik Nintendo 64 kumandasına analog bir çubuk entegre edeceğini duyurması, daha sonra lider konsol üreticilerinin de bunu takip etmesini sağladı.

Genellikle oynanabilir karakter olan bazı oyun nesnelerini hareket ettirmek için genellikle analog bir çubuk kullanılır. Analog çubuk, oyuna bağlı olarak çok çeşitli diğer işlevlere hizmet edebilir. Bugün birçok analog çubuk, daha fazla işleve olanak tanımak için bir kontrol cihazının geleneksel yüz düğmelerine benzer şekilde itilebilir.^[1] Analog çubukların yaygınlaşmasıyla, D-pad'in yukarıda belirtilen sınırlamaları bir sorun olmaktan çıktı.

İki analog çubuk, tek bir çubuktan daha fazla işlevsellik sunmaktadır. Bazı modern oyun kumandalarında, sol çubuk D-pad'in sol üst tarafına, sağ çubuk ise yüz düğmelerinin sol alt tarafına konumlandırılmıştır. Bu yapılandırmaya sahip birinci parti kumandaları arasında Nintendo GameCube kumandası, Xbox kumandası, Xbox 360 kumandası, Xbox One kumandası, Nintendo Switch Joy-Con (bir kumanda olarak kullanılır) ve Nintendo Switch Pro kumandası yer almaktadır.

Bunun yerine diğer kumandalarda, iki analog çubuk simetrik bir konfigürasyonda, sol başparmak konumunda D-pad ve sağ başparmak konumunda yüz düğmeleri ile analog çubuklar her iki tarafta da altta ve merkeze yakın olacak şekilde bulunur. Sony'nin PlayStation serisi analog kumandaları -Dual Analog Controller, DualShock, DualShock 2, Sixaxis, DualShock 3 ve DualShock 4- hepsi bu yapılandırmayı kullanır ve kumanda düzeninin geri kalanı orijinal dijital PlayStation kumandasına çok benzemektedir. Wii için de Classic Controller da bu konfigürasyonu kullanmaktadır. Wii U GamePad kumandasının orijinal yapılandırmasında D-pad ve yüz düğmelerinin üzerinde simetrik olarak konumlandırılmış ikiz analog "Circle Pads" bulunmaktaydı, ancak Mayıs 2012'de çift tıklanabilir analog çubuklara sahip olacak şekilde yeniden yapılandırıldı.^[2]

Aksiyon, macera oyunu, platform ve nişancılık gibi türlerde, sol çubuk normalde karakterin hareketini, ikinci analog çubuğu ise kamerayı kontrol eder. İkinci bir analog çubuğun kullanılması, önceki birçok platform oyunundaki kameranın kötü konumlandırılması gibi sorunları hafifletmiştir. Sağ çubuk sadece üçüncü şahıs oyunlarında kamera kontrolüne izin vermekle kalmaz, aynı zamanda oyuncunun bakışlarını ve hedefini kontrol ettiği Halo gibi çoğu modern birinci şahıs nişancı oyunu için neredeyse gereklidir. Namco'nun Katamari Damacy ve devam oyunlarında, her iki analog çubuk da oyuncunun karakterini kontrol etmek için aynı anda kullanılmaktadır.

Sony'nin PSP'si, sol tarafa eşlik edecek ikinci bir analog "nub" eksikliğinden eleştirilmiştir,^[3] bu da daha sonra Nintendo'nun 3DS'sinde seviyelendirilmiştir. Nintendo, 3DS için diğer şeylerin yanı sıra ikinci bir analog "daire pedi" ekleyen bir eklenti çıkarmıştır. PSP'nin halefi olan PlayStation Vita, çift analog çubuk içermektedir. Böylelikle çift analog çubuğunun yer aldığı ilk el oyun konsolu olmuştur. Daha sonra New Nintendo 3DS sistem serisi, cihazın sağ tarafına "C-Stick" olarak bilinen ikinci bir analog kontrol cihazı eklemiştir.^[4]

Analog oyun çubuklarına sahip ilk tüketici oyun konsolu, 1976 yılında piyasaya sürülen Prinztronic/Acetronic/Interton serisiydi. Bu sistem Avrupa çapında yaygın bir şekilde klonlandı ve çeşitli marka adları altında satıldı. 2 çubuğun her birinde bir çift potansiyometre kullanıldı, ancak kendi kendine merkezlenmedi.^[5]

1982 yılında Atari, Atari 5200 ev konsolu için potansiyometre tabanlı bir analog kumanda kolu olan bir kontrol cihazı çıkardı. Ancak, merkezleyici olmayan joystick tasarımı, birçok tüketiciyi yabancılaştırarak, kumandanın kaba ve güvenilmez olduğunu kanıtladı.^[6][7] Aynı yıl içinde General Consumer Electronics, kendine merkezli bir analog oyun çubuğu kullanılan vektörel grafik tabanlı bir sistem olan Vectrex'i tanıttı.

1985 yılında Sega'nın oyun salonları için piyasaya sürdüğü üçüncü şahıs demiryolu nişancı oyunu Space Harrier, hareket için bir analog uçuş çubuğu getirdi. Herhangi bir yönde hareketi kaydedebiliyor ve oyun çubuğunun belirli bir yöne ne kadar itildiğine bağlı olarak oyuncu karakterini farklı hızlarda hareket ettirebilen itme derecesini ölçebiliyordu.^[8]

Sega'nın analog Görev Çubuğu 29 Eylül 1995 tarihinde Saturn konsolu için piyasaya sürüldü.^[9] 26 Nisan 1996 tarihinde Sony,^[10] Uçuş Simülasyon oyunlarında kullanmak için potansiyometre tabanlı bir analog oyun çubuğu çıkardı. The Sony Dual Analog FlightStick, ikiz analog çubuklara sahipti ve Descent gibi oyunlarda günün tipik dijital oyun çubuklarından çok daha fazla serbestlik sağlaması için kullanıldı.

NES max 1988, başparmak pedi tabanlı oyun çubuğu kumandasının ilk örneğiydi.

1989 yılında Japon şirketi Dempa, Sega Mega Drive konsolu ve XE-1 AP adlı Japon bilgisayarlar için bir analog kontrol çubuğu kumandası çıkardı.^[11] Bu yeni kumanda, çeşitli hareket seviyelerine ve 360 dereceye yakın kontrole izin veren, D-pad ile mümkün olandan çok daha hassas hareketlere dönüşen başparmakla çalışan bir kontrol çubuğu içeriyordu. Ayrıca, oyuncunun bir kolu kavramak yerine D-pad'e benzer şekilde başparmağı ile kontrol etmesiyle kendini ayırt etti.

Başlangıçta 1995'in sonlarında ilan edilen Nintendo,^[12] 23 Haziran 1996 tarihinde Japonya'da Nintendo 64 kumandasını piyasaya sürdü.^[13] Yeni kumanda dijital bir çubuğun (mekanik bir bilgisayar faresi ile aynı prensiplerle çalışan çubuk) yanında, yine de değişen hareket seviyelerine ve 360 dereceye yakın kontrole ve D-pad'den daha hassas hareketlere izin veren, baş parmakla çalışan kontrol çubuğu bulunduruyordu.^[14]

5 Temmuz 1996 tarihinde Sega, Japonya'daki Saturn konsolu için Nights into Dreams... oyununu çıkardı. Bununla birlikte, oyuncuya o oyunun uçuşa dayalı oynanışı üzerinde daha fazla akışkan kontrolü sağlamayı amaçlayan bir analog ped içeren Satürn 3D kontrol pedi vardı. Analog ped, Dreamcast kumandasının tasarımına da taşınan teknolojinin benzersiz bir uygulaması olan mıknatıs tabanlı Salon etkisi sensörlerini kullandı.^[] Saturn'un analog kumandasından daha önce Computer and Video Games dergisinin Haziran 1996 sayısında bahsedilmişti.^[15]

25 Nisan 1997 tarihinde Sony, dünyanın ilk çift çubuklu kumandasını PlayStation oyun konsoluyla tanıttı. Daha büyük Dual Analog Flightstick'te kullanılan aynı potansiyometre teknolojisine dayanarak, Sony Dual Analog Controller, gürültülü, üç analog modlu (Flightstick, Full Analog ve Analog-Off) ve çift plastik içbükey kontrol çubuklarına sahipti.^[10][16]

20 Kasım 1997 tarihinde Sony,^[10] üçüncü analog kumandaları olan DualShock'u piyasaya sürdü. Kumanda, içbükey plastik olanlardan ziyade dışbükey kauçuk uçlara sahip olmalarına rağmen, Dual Analog'a benzer ikiz analog çubuklara sahipti. Sony ayrıca üçüncü analog (flightstick) modunu kaldırdı ve kontrol çubuklarına basılarak kullanılabilen çubuklarının altına L3 ve R3 olarak adlandırdığı iki yeni düğme ekledi.

1999 yılında Sony'nin çıkardığı Ape Escape oyunu, tarihte iki analog çubuğu gerektiren ilk video oyunu oldu.

Sonraki nesil konsollarda, birçok video oyunu konsolu kumandası, Sega Dreamcast kumanası ve Nintendo'nun Wii Remote kumandası hariç iki analog çubuğu bulunduruyordu. Bu çift çubuk kuralının diğer istisnaları, Sony'nin PlayStation Portable ve Nintendo'nun 3DS taşınabilir oyun konsolu New 3DS'te (her ikisi de yalnızca tek bir küçük özellik içeren çift çubuk işlevine yükseltilebilir), yalnızca tek bir küçük, kaydırılabilir "nub" adlı analogu vardı. Ancak, Sony'nin PlayStation Vita konsoluna çift analog çubuk konfigürasyonu da eklendi.

• D-pad

HowStuffWorks makaleleri:

• Nintendo 64 kontrol paneli21 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Dreamcast kontrol paneli21 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• PlayStation 2 kontrol paneli (Dual Shock 2)17 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.