İçeriğe atla

Analiz

Başlığın diğer anlamları için Analiz (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Adriaen van Ostade,"Analiz"(1666)

Analiz, karmaşık bir konuyu veya maddeyi daha iyi anlamak için daha küçük parçalara ayırma sürecidir. Teknik, matematik ve mantık çalışmalarında Aristoteles'ten önce uygulanmıştır.[1]

Türleri

Bilim

Bilişim

  • Algoritma analizi, bir algoritmayı çalıştırabilmek için gereken kaynakların miktarının tespiti
  • Bağımsız bileşen analizi
  • Dizi analizi, bir DNA veya protein dizisini bilgisayar kullanarak biyoenformatik metodlarla incelenmesi
  • Duyarlılık analizi
  • Hassasiyet analizi
  • Rekabet analizi (çevrimiçi algoritma)
  • Sayısal analiz, matematiksel analiz problemlerinin yaklaşık çözümlerinde kullanılan algoritmaları inceleyen bilim dalı
  • Sentaktik örüntü analizi, cümle kalıplarını analiz ederek veri tabanındaki kavramlarla karşılaştıran yapay süreç
  • Sezgisel analiz, az bilgi ve zamanla doğruluğu kesin olmayan, ama çoğu zaman mümkün görünen bir takım cevaplar oluşturmaya yardımcı olan işlem
  • Sözcüksel analiz, bilgisayar programındaki ifadelerin anlamlı dizelere dönüştürülmesine verilen isim
  • Statik program analizi
  • Veri analizi, faydalı bilgiler bulma, sonuçları bilgilendirme ve karar vermeyi desteklemek için verileri inceleme, temizleme, dönüştürme ve modelleme işlemi
  • Yapısal sistem analizi ve tasarım yöntemi

Ekonomi

  • Değer zinciri analizi, bir organizasyonun sunduğu servis veya ürünlere belirli bir sırayla uyguladığı işlemlerin bu zincirdeki güçlü ve zayıf yönlerini sistematik olarak ortaya çıkarma ve analiz etme metodu
  • Ekonomik etki analizi
  • Fiyat analizi
  • Hata ağacı analizi, alt seviyedeki bâzı olaylarda arzu edilmeyen bir durum için uygulanan, yukarıdan aşağı ve tümdengelim mantığı ile yapılan başarısızlık analizi
  • İhtiyaç analizi
  • İş analizi, iş plânı ve iş ihtiyaçlarını tespit ve işteki meseleleri çözümlemek için kullanılan araştırma disiplini
  • Olasılıksal Risk Analizi, hata modlarının belirlenmesinde ve etkilerinin analizinde kullanılan yapısal araç
  • Olay ağacı analizi, bir sistemde meydana gelebilecek farklı kaza senaryolarını şekillendirme, hesaplama, sıralama ve analiz etme için kullanılan usul
  • Portföy analizi
  • Rekabet analizi (çevrimiçi algoritma)
  • Risk analizi, bir işletmenin faaliyetleride muhtemel tehlikeleri tanımlayarak bunlarla alâkalı risklerin kıymetlendirilmesiyle beklenen muhtemel risklerle alâkalı kontrol tedbirlerinin alınması esas ve metodları
Finans
Pazarlama
  • Doğrusal ayırma analizi, özelliklerin bir doğrusal birleşimini bularak veriyi sınıflara ayırma usûlü
  • SWOT analizi, bir projede ya da ticarî girişimde kurumun, tekniğin, sürecin, durumun veya kişinin güçlü ve zayıf yönlerini belirleyen, iç ve dış çevreden kaynaklanan fırsat ve tehditleri tespit etmeye yarayan stratejik teknik

Matematik

  • Bağlantı kalitesi analizi
  • Boole analizi
  • Boşluk analizi
  • Bowling analizi
  • Çok değişkenli analiz
  • Faktör analizi
  • Fourier analizi, tabiattaki bütün periyodik fonksiyonları birbirine dik iki farklı periodik fonksiyonun artan frekanslardaki değerlerinin dik toplamı şeklinde gösteren analiz
  • Fraktallar üzerinde analiz
  • Friedman sıralamalı iki yönlü varyans analizi, örneklerin kaynaklanıp kaynaklanmadığını test etmek için parametrik olmayan bir metod
  • Kombinatuar analiz, genellikle sonlu soyut cisimleri konu alan soyut matematik dalı
  • Kruskal-Wallis sıralamalı tek yönlü varyans analizi, bağımsız gruplar arasında popülasyon medyanlarının eşitliğini test etmek için kullanılan parametrik olmayan istatistikî test
  • Kümeleme analizi, bir cisim kümesini gruplama problemi
  • Litotik analiz
  • Matematiksel analiz
    Fonksiyonel analiz, matematiksel analizin bir branşı
    Gerçel analiz, gerçel sayılar kümesi ile uğraşan bir matematiksel analiz dalı
    Karmaşık analiz, karmaşık değişkenli fonksiyonları araştıran bir matematik dalı
    Kesirli analiz, türev ve integrasyon işlemcisinin kuvvetlerinin reel veya karmaşık sayı değerleri olabilme ihtimalini inceleyen metod
  • Mekânsal analiz
  • Ölçek analizi
  • Regresyon analizi, iki ya da daha çok nicel değişken arasındaki ilişkiyi ölçmek için kullanılan analiz
  • Schenker analizi
  • Sıralı analiz
  • Temel analiz
  • Varyans analizi, istatistikte grup ortalamaları ve bunlara bağlı olan işlemleri analiz etmek için kullanılan istatistiksel modeller koleksiyonu
  • Vektör analizi, iki veya daha çok boyutlu iç çarpım uzaylarındaki vektörlerin çok değişkenli reel analiziyle alâkadâr olan matematik dalı
İstatistik
  • Sağkalım analizi, biyolojik organizmalarda ölüm ve mekanik sistemlerde başarısızlık ile ilgilenen bir istatistik dalı
  • Temel bileşen analizi, çok boyutlu uzaydaki bir verinin daha düşük boyutlu bir uzaya izdüşümünü varyansı maksimize edecek şekilde bulma yöntemi

Metodoloji

Mimarî

  • Bulanık mimarî mekân analizi, mimarî teşkilâtlanma içerisindeki mekân oluşumu ve yoğunluğunu inceleyen mekân analizi modeli

Mühendislik

  • Boyut analizi, fizikî büyüklüklerin farklı çeşitlerinin karışımını içeren fizikî durumları içeren ve sık sık fizik, kimya ve mühendislikte kullanılan kavramsal metoo
  • Hata türleri ve etkileri analizi, bir sistemin potansiyel hata türlerini analiz etmek için hataları ihtimâllerine ve benzerliklerine göre tasnif eden ürün geliştirme ve operasyon idare prosedürü
  • Mühendislik analizi
Elektrik/Elektronik mühendisliği
  • Devre analizi, bir elektrik devresinde bulunan bütün düğüm voltajlarını ve kollardaki akımları bulmak için tercih edilen usûl
  • Düğüm analizi, bir elektrik devresinde kolların birbirine bağlandığı düğümler arasındaki gerilimleri belirleyen metod
  • Düğüm Gerilimleri Analizi, elektrik devresindeki düğümlerdeki voltajı dallardaki akımlar cinsinden belirlemeye yarayan metod

Gıda mühendisliği

İnşaat mühendisliği

  • Yol kalitesi analizi

Ziraat mühendisliği

  • Tarımsal ekosistem analizi

Politika

  • Politika analizi

Psikoloji

  • İşlem analizi
  • Protokol analizi
  • Psikanaliz
  • Uygulamalı davranış analizi, sosyal öneme sahip davranışı değiştirmek için öğrenme ilkelerine dayalı ampirik tekniklerin uygulanması ile alâkadar olan disiplin
  • Zekâ analizi

Temel bilimler

Biyoloji
  • Dizi analizi, bir DNA veya protein dizisini bilgisayar kullanarak biyoenformatik metodlarla incelenmesi
  • Sağkalım analizi, biyolojik organizmalarda ölüm ve mekanik sistemlerde başarısızlık ile ilgilenen bir istatistik dalı
Fizik
  • Boyut analizi, fizikî büyüklüklerin farklı çeşitlerinin karışımını içeren fizikî durumları içeren ve sık sık fizik, kimya ve mühendislikte kullanılan kavramsal metoo
  • İzotop analizi
Kimya
  • Boyut analizi, fizikî büyüklüklerin farklı çeşitlerinin karışımını içeren fizikî durumları içeren ve sık sık fizik, kimya ve mühendislikte kullanılan kavramsal metoo
  • Retrosentetik analiz, organik sentezlerin planlanmasındaki problemleri çözmek için kullanılan bir teknik
  • Volumetrik analiz

Tıp

Felsefe

  • Felsefî analiz
  • Meta analiz

Sanat

Müzik

  • Müzik analizi

Kaynakça

  1. ^ "Definitions and Descriptions of Analysis". 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Matematik</span> nicelik, yapı, uzay ve değişim gibi konularla ilgilenen bilim dalı

Matematik ; sayılar, felsefe, uzay ve fizik gibi konularla ilgilenir. Matematikçiler ve filozoflar arasında matematiğin kesin kapsamı ve tanımı konusunda görüş ayrılığı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar bilimi</span> belirli evren kurallarına dayalı, sistematik çalışan ve elementlerin ya da ağların birbirleriyle olan ilişkisi

Bilgisayar bilimi, bilgisayarların tasarımı ve kullanımı için temel oluşturan teori, deney ve mühendislik çalışmasıdır. Hesaplamaya ve uygulamalarına bilimsel ve pratik bir yaklaşımdır. Bilgisayar bilimi; edinim, temsil, işleme, depolama, iletişim ve erişimin altında yatan yönteme dayalı prosedürlerin veya algoritmaların fizibilitesi, yapısı, ifadesi ve mekanizasyonunun sistematik çalışmasıdır. Bilgisayar biliminin alternatif, daha özlü tanımı "büyük, orta veya küçük ölçekli algoritmik işlemleri otomatikleştirme çalışması" olarak nitelendirilebilir. Bir bilgisayar bilimcisi, hesaplama teorisi ve hesaplama sistemlerinin tasarımı konusunda uzmanlaşmıştır.

Bilişim, bilişim bilimi ya da bilgisayar bilimi, bilgi ve hesaplamanın kuramsal temellerini ve bunların bilgisayar sistemlerinde uygulanabilmeleri sağlayan pratik teknikleri araştıran bir yapısal bilim dalıdır. Bilişimciler ya da bilgisayar bilimcileri bilgi oluşturan, tanımlayan ve dönüştüren algoritmik süreçler icat edip, kompleks sistemleri tasarlamak ve modellemek için uygun soyutlamalar formüle ederler. Bilişim Dünya'da hızla gelişmeye devam eden önemli bir teknolojidir.

<span class="mw-page-title-main">Ekonometri</span>

Ekonometri İki veya daha fazla verinin, birbirleri arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkiden yola çıkarak, matematik, istatistik ve bilgisayar bilimi aracılığıyla ekonomik ilişkilerin ampirik bir biçimde değerlendirilerek, bu veriler arasındaki ilişkiyi inceleyen bilim dalıdır. Daha açık olmak gerekirse, "sonucu uygun metodlarla ilişkilendirilmiş, teori ve gözlemin eşzamanlı gelişimi tabanlı mevcut ekonomik olgunun nicel çözümlemesidir." Bir ekonomiye giriş ders kitabı ekonometriyi: "dağlarca verinin arasından basit ilişkileri çıkarmak için titizlikle araştırmak" olarak açıklamıştır. "Ekonometri" terimi ilk olarak Polonyalı ekonomist Pawel Ciompa tarafından 1910 yılında kullanılmıştır. Bugünkü kullanım şekline getiren ise Ragnar Frisch'dir. Günümüzde daha güçlü bilgisayar yazılımların varlığıyla ekonometrik analizlerin gücü artmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Makine mühendisliği</span> Mühendislik

Makine mühendisliği, mekanik sistemlerin tasarım, analiz, imalat ve bakımı için mühendislik fiziği ve mühendislik matematiği ilkelerini malzeme bilimi ile birleştiren bir mühendislik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel biyoloji</span> canlı çeşitliliğini ve gelişimini inceleyen bilim dalı

Evrimsel biyoloji; biyoloji konularını, canlıların evrimini göz önüne alarak inceleyen bilim dalıdır. Taksonomi biliminin temelinde evrimsel biyoloji yer almaktadır. Canlıları sistematik bir şekilde ayırmada, canlıların evrimsel akrabalıkları ve farklılıkları göz önüne alınır. Ayrıca birçok ekolojik ilişkinin açıklanmasında evrimsel biyoloji kullanılır. Moleküler biyolojide DNA ve RNA dizilerinin baz dizilişleri göz önüne alınarak canlıların hatta organellerin mikroorganizmalarla olan akrabalıkları incelenmekte ve bu incelemede evrimsel biyoloji temel alınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Biyoenformatik</span> büyük, karmaşık biyolojik veri setlerinin hesaplamalı analizi

Biyobilişim veya Biyoenformatik, biyolojinin çeşitli dalları, ancak özellikle moleküler biyoloji ile bilgisayar teknolojisini ve bununla ilişkili veri işleme aygıtlarını bünyesinde barındıran bilimsel disiplin. Bir diğer tanımla, karmaşık biyolojik verilerin derlenmesi ve analiz edilmesi bilimidir.

Varyans Analizi istatistik bilim dalında, grup ortalamaları ve bunlara bağlı olan işlemleri analiz etmek için kullanılan bir istatistiksel modeller koleksiyonudur. Varyans Analizi kullanılmaktayken belirlenmiş bir değişkenin gözlemlenen varyansı farklı değişim kaynaklarına dayandırılabilen varyans bileşenine ayrılır. En basit şekliyle varyans analizi birkaç grubun ortalamalarının birbirine eşit mi eşit değil mi olduğunu sınamak için bir çıkarımsal istatistik sınaması olur ve bu sınama iki-grup için yapılan t-test sınamasını çoklu-gruplar için genelleştirir. Eğer, çoklu değişkenli analiz için birbiri arkasından çoklu iki-örneklemli-t-sınaması yapmak istenirse bunun I. tip hata yapma olasılığını artırma sonucu doğurduğu aşikardır. Bu nedenle, üç veya daha fazla sayıda ortalamaların ististiksel anlamlığının sınama ile karşılaştırılması için Varyans Analizleri daha faydalı olacağı gerçeği ortaya çıkmaktadır.

Matematikte matematiksel programlama, eniyileme ya da optimizasyon terimi; bir gerçel fonksiyonu minimize ya da maksimize etmek amacı ile gerçek ya da tam sayı değerlerini tanımlı bir aralıkta seçip fonksiyona yerleştirerek sistematik olarak bir problemi incelemek ya da çözmek işlemlerini ifade eder. Örneğin bu problem şöyle olabilir:

Jeoloji Mühendisliği, yerkürenin başlangıcından günümüze kadar geçirdiği yapısal değişmeleri, yerkabuğunun yüzeyinin ve altının bugünkü durumunu inceleyen, yerleşim alanlarının ve her türlü mühendislik yapılarının yer seçimi çalışmalarının yürütülmesiyle ilgili eğitim verilen mühendislik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Karmaşık analiz</span>

Karmaşık analiz ya da başka bir deyişle kompleks analiz, bir karmaşık değişkenli fonksiyonları araştıran bir matematik dalıdır. Bir değişkenli karmaşık analize ya da çok değişkenli karmaşık analizle beraber tümüne karmaşık değişkenli fonksiyonlar teorisi de denilir.

Gerçel analiz ya da bilinen diğer ismiyle reel analiz, matematiksel analizin bir dalıdır. Bu dal, gerçek sayılar ve bu sayılardan türetilen yapılarla ilgili temel kavramları ele alır. Ana konuları arasında diziler, seriler, limitler, süreklilik, türev, integral ve fonksiyon dizileri yer alır. Gerçek analizin incelenmesi, matematiğin diğer alanları için temel araçlar ve yöntemler sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Vektör hesabı</span>

Vektör hesabı, iki veya daha çok boyutlu iç çarpım uzayındaki vektörlerin çok değişkenli gerçel analiziyle uğraşan bir matematik dalıdır. Fizik ve mühendislikte epey faydalı olan formül takımlarından ve problem çözme tekniklerini kapsamaktadır. Vektör hesabı köklerini kuaterniyon analizinden almaktadır ve Amerikan mühendis ve bilim insanı J. Willard Gibbs ve İngiliz mühendis Oliver Heaviside tarafından formüle edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sayısal analiz</span>

Sayısal analiz, diğer adıyla nümerik analiz veya sayısal çözümleme, matematiksel analiz problemlerinin yaklaşık çözümlerinde kullanılan algoritmaları inceler. Bu nedenle birçok mühendislik dalı ve doğa bilimlerinde önem arz eden sayısal analiz, bilimsel hesaplama bilimi olarak da kabul edilebilir. Bilgisayarın işlem kapasitesinin artması ile gündelik hayatta ortaya çıkan birçok sistemin matematiksel modellenmesi mümkün olmuş ve sayısal analiz algoritmaları burada ön plana çıkmıştır. 21. yüzyıldan itibaren bilimsel hesaplama yöntemleri mühendislik ve doğa bilimleri ile sınırlı kalmamış ve sosyal bilimler ile işletme gibi alanları da etkilemiştir. Sayısal analizin alt başlıklarına adi diferansiyel denklemlerin yaklaşık çözümleri ve özellikle veri biliminde önem taşıyan sayısal lineer cebir ile optimizasyon örnek gösterilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Akademik disiplinler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Akademik disiplinlere genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak aşağıda ana hatlar verilmiştir:

<span class="mw-page-title-main">Öznitelik çıkarımı</span>

Makine öğrenimi, örüntü tanıma ve görüntü işleme alanlarında kullanılan öznitelik çıkarımı, girdi olarak verilen ölçülmüş verileri kullanarak türetilmiş değerler (öznitelikler) oluşturur. Türetilen değerlerin bilgilendirici ve artıksız olması, öğrenme sürecini kolaylaştırıcı olması ve bazı durumlarda insan uzmanlar tarafından daha iyi anlaşılabilir (yorumlanabilir) olması amaçlanır. Öznitelik çıkarımı, boyut indirgeme konusuyla ilişkilidir.

Kavramsal model bir sistemin temsilidir ve modelin temsil ettiği sistemin insanların daha rahat bir şekilde anlamalarına yardımcı olur. Örneğin, montajı yapılarak oluşturulan bir oyuncak model temsil ettiği objenin çalışmasını modelini oluşturacak bir şekilde çalışabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bilimsel hesaplama</span>

Bilimsel hesaplama karmaşık problemleri anlamak ve çözmek için gelişmiş bilgi işlem yeteneklerini kullanan çok disiplinli bir alandır. Hesaplamalı bilim üç farklı unsuru birleştirmektedir:

Matematik konularının listesi, matematik ile ilgili çeşitli konuları kapsar. Bu listelerden bazıları yüzlerce makaleye bağlantı içerir; bazıları sadece birkaç tane ile bağlantılıdır. Bu makale, aynı içeriği, göz atmaya daha uygun bir şekilde organize halde bir araya getirmektedir. Listeler, temel ve ileri matematik, metodoloji, matematiksel ifadeler, integraller, genel kavramlar, matematiksel nesneler ve referans tablolarının özelliklerini kapsar. Ayrıca insanların adını taşıyan denklemleri, matematiksel toplulukları, matematikçileri, matematik dergilerini ve meta listeleri de kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Matematiksel istatistik</span> matematiksel yöntemlerin kullanıldığı olası istatistikler

Matematiksel istatistik, istatistiksel veri toplama tekniklerinin aksine, matematiğin bir dalı olan olasılık teorisinin istatistiğe uygulanmasıdır. Bunun için kullanılan özel matematiksel teknikler arasında matematiksel analiz, doğrusal cebir, stokastik analiz, diferansiyel denklemler ve ölçü teorisi bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.