İçeriğe atla

Anaksarhos

Anaksarkos
Tam adıἈνάξαρχος
Doğumuy. MÖ. 380
Abdera, Antik Yunanistan
Ölümüy. MÖ. 320 (60 yaşlarında)
Kıbrıs
MilliyetiYunan
ÇağıSokrates öncesi felsefe
OkuluAtomculuk
Önemli eserlerHükümdarlar Hakkında (About the Monarchs)
Etkilendikleri
  • Smyrnalı Diogenes, Sakız Adalı Metrodorus
Etkiledikleri
  • Pyrrho
Diğer ad(lar)ıAnaxarchus

Anaxarchus (/ˌænəɡˈzɑːrkəs/; Yunanca: Ἀνάξαρχος; y.  MÖ. 380 – 320), Demokritos okulundan antik bir Yunan filozoftu. Pyrrho ile birlikte Büyük İskender'e Asya'da eşlik etmiştir. Felsefi görüşleriyle ilgili rivayetler onun Yunan şüphecilerin öncüsü olduğunu göstermektedir.

Hayatı

Anaksarkos, Trakya'da Abdera'da doğdu. Asya seferlerinde Büyük İskender'in yoldaşı ve arkadaşıydı. Ancak İskender ile olan ilişkisi çelişkili kaynaklar nedeniyle belirsizdir.[1] Bazıları Anaksarkos'u bir dalkavuk olarak resmeder, bunların arasında Plutarch, MÖ 327'de Bactra'da Callisthenes ile yaptığı bir tartışmada Anaksarkos'un herkese İskender'e hayattayken bile bir tanrı gibi tapınmalarını tavsiye ettiğine dair bir hikâye anlatır. Buna karşın diğerleri Anaksarkhos'u hükümdara karşı alaycı bir üslupla resmeder.[1] Diogenes Laertius'a göre, İskender'in Zeus-Ammon'un oğlu olduğu iddiasına karşılık Anaksarkhos kanayan yarasına işaret ederek "Ölümsüz tanrıların damarlarından akan ichor değil, bir ölümlünün kanına bakın" demiştir.[2]

İskender, Yunanlıların ve Makedonların kendisine proskynesis yapmaları için tanrısal olduğunu göstermeye çalışırken, Anaksarkos İskender'in "Dionysos veya Herakles'ten daha haklı olarak bir tanrı olarak kabul edilebileceğini" söyler (Arrian, 104)

Diogenes Laertius, Anaksarkos'un MÖ 331 yılında Tyre'deki bir ziyafette tiranlara karşı uygunsuz bir şaka yaparak Kıbrıs tiranı Nicocreon'un düşmanlığını kazandığını söyler.[1] Daha sonra, Anaksarkhos isteği dışında Kıbrıs'a gitmeye zorlandığında, Nikokreon onun bir havanda dövülerek öldürülmesini emretti. Filozof bu işkenceye metanetle katlanmış, krala "sadece Anaksarkhos'un torbasına vur, Anaksarkhos'a vurma" diyerek alay etmiştir. Nikokreon dilini kesmekle tehdit ettiğinde, Anaksarkhos dilini ısırarak koparmış ve yüzüne tükürmüştür.[1][3]

Felsefe

Felsefi görüşleri hakkında çok az şey bilinmektedir. Onun Demokritos'un atomizm'i ile kendi çırağı Pyrrho'nun şüpheciliği arasında bir bağlantıyı temsil ettiği düşünülmektedir. Ayrıca Kinik ve Kirene okullarıyla da etik özellikler paylaşır.[4]

Anaksarkos'un Smyrnalı Diogenes'in altında çalıştığı, onun da Chioslu Metrodorus'un altında çalıştığı ve hiçbir şey bilmediğini, hatta hiçbir şey bilmediğini beyan ettiği söylenir.[3] Sextus Empiricus'a göre, Anaksarkos "var olan şeyleri bir sahne resmine benzetmiş ve bunların uykuda veya delilikte yaşanan izlenimlere benzediğini varsaymıştır."[5] Pyrrho'nun Anaksarkos'un etkisi altında "agnostisizm ve yargının askıya alınması biçimini alan... en soylu felsefeyi" benimsediği söylenir.[6] Anaxarchus'un Pyrrho'nun "kayıtsızlığını ve ölçülülüğünü/soğukkanlılığını" övdüğü söylenir.[7] Kendisine "eudaimonikos" ("talihli") lakabını kazandıran "metanet ve hayattan memnuniyet" sahibi olduğu söylenir.[2]

Şüpheciliği pragmatik gibi görünmektedir; varoluşun belirsizliği karşısında tek geçerli duruşun mutluluk ya da eudaimonia peşinde koşmak olduğunu, bunun için de kayıtsızlık ya da adiaphora geliştirmek gerektiğini öne sürer. Ona göre, duyular aracılığıyla doğruyu yanlıştan ayırma çabası hem faydasız hem de mutluluğa zararlıdır.[4]

Hükümdarlar Hakkında (About the Monarchs) adlı bir eser yazdı. Bu eserde, her durumda ne zaman konuşulacağını ve ne söyleneceğini bilme yeteneği olmadan bilginin faydasız olduğunu dile getirmiştir.[4]

Plutarch, Büyük İskender'e sonsuz sayıda dünya olduğunu söylediğini ve Büyük İskender'in henüz bir tanesini bile fethedemediği için kederlenmesine neden olduğunu söylenir.[8]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Vassallo, Christian (2019). Presocratics and Papyrological Tradition: A Philosophical Reappraisal of the Sources. Proceedings of the International Workshop held at the University of Trier (22-24 September 2016). Walter de Gruyter. s. 473. ISBN 9783110666106. 
  2. ^ a b Diogenes Laertius, Lives, ix. 60
  3. ^ a b Diogenes Laertius, Lives, ix. 58
  4. ^ a b c Pajón Leyra, I. (2019). Anaxarco de Abdera: Adiaphoria y criterio de verdad en el umbral de la época helenística. Archai 27
  5. ^ Sextus Empiricus, Against the Logicians, 7.88.
  6. ^ Diogenes Laertius, Lives, ix. 61
  7. ^ Diogenes Laertius, Lives, ix. 63
  8. ^ Plutarch's Morals

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sokrates</span> Antik Yunan filozofu

Sokrates, Antik Yunan filozofudur. Heykeltıraş Sophroniskos'un ve Ebe Fenarete'nin oğludur. Yunan felsefesinin kurucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">İskender</span> MÖ 336–323 yılları arasındaki Makedonya kralı

İskender, asıl adıyla III. Aleksandros veya yaygın adıyla Büyük İskender, Yunan Antik Makedonya Krallığı'nın M.Ö. 336–323 yılları arasındaki kralıdır. M.Ö. 356 yılında Pella'da doğdu ve 20 yaşında babası II. Filip'in yerine tahta geçti. İktidarının uzun yıllarını Güneybatı Asya ve Kuzeydoğu Afrika'da eşi benzeri görülmemiş büyük askerî seferlerle geçirdi ve 30 yaşına geldiğinde Yunanistan'dan Kuzeybatı Hindistan'a kadar uzanan antik dünyanın en büyük imparatorluklarından birini oluşturdu. Hükümdarlığı süresince girdiği hiçbir muharebede yenilmeyen Büyük İskender, pek çok uzman kişi tarafından tarihin en başarılı askerî komutanlarından birisi olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Demokritos</span> Antik Yunan filozofu, Leucippusun öğrencisi, atom teorisinin kurucusu

Demokritos, geliştirdiği atomcu evren teorisi formülasyonu ile tanınan Sokrates öncesi Antik Yunan filozof.

<span class="mw-page-title-main">Ksenofanes</span>

Ksenofanes. Sokrates öncesi düşünürlerden bir tanesi olan Ksenofanes Kolophonludur. Geleneklere, dolayısıyla da Yunan sporcularının yüceltilmesine, kehanetlere ve özellikle de halkının insan biçimli çoktanrıcılık anlayışına karşı çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hrisippos</span> Yunan Stoacı filozof

Solili Chrysippus veya Hrisippos, Yunan Stoacı bir filozoftur. Kilikya'nın Soli kentinin yerlisiydi, ancak genç bir adam olarak Atina'ya taşındı ve burada Stoacı okulda Cleanthes'in öğrencisi oldu. Cleanthes, MÖ 230 civarında öldüğünde, Chrysippus okulun üçüncü başkanı oldu. Üretken bir yazar olan Chrysippus, okulun kurucusu Citium'lu Zeno'nun temel doktrinlerini genişletti ve ona Stoacılığın İkinci Kurucusu unvanını kazandırdı.

<span class="mw-page-title-main">Firon</span> Yunan düşünür

Pyrrhon veya Firon MÖ 365-275 yılları arasında yaşamış olan kuşkuculuğun kurucusu ünlü Yunan düşünür. Abderalı Anaksarkhos'un öğrencisi olan Pyrrhon Elis'de öğretmenlik yaptı. Yaşamındaki en önemli olay, hocası Anaksarkhos ile İskender'in yanında Orta Asya'ya, Hindistan'a dek gitmiş ve buradan Doğu kültürü, Hint bilgeliğini öğrenmiş olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Heraklitos</span> Yunan filozof

Efesli Heraklitos, döneminde Pers toprakları içinde bulunan Efes'te yaşamış Pre-socratik Yunan filozof. Platon ve Aristoteles'in eserleri de dahil olmak üzere Batı felsefesini geniş ölçüde etkilemiştir. Herakleitos’un yaşadığı şehir daha sonra ilk Yunan filozofların yaşadığı Miletos’a yakındır fakat mahut Miletoslu düşünürlerden herhangi biriyle tanıştığına ve hayatı boyunca seyahat edip etmediğine dair bir bilgi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Epikür</span> Antik Yunan filozofu

Epikuros veya kısaca Epikür, felsefe tarihinin en etkili okullarından biri olan Epikürcülüğün kurucusu Antik Yunan filozoftur.

<span class="mw-page-title-main">Elealı Zenon</span> Paradokslarıyla tanınan antik Yunan filozofu

Elealı Zenon veya Zeno, Magna Graecia'nın Sokratik öncesi bir Yunan filozofu ve Parmenides tarafından kurulan Elea Okulu'nun bir üyesiydi. Aristo, onu diyalektiğin mucidi olarak adlandırdı. Bertrand Russell'ın "ölçülemez derecede incelikli ve derin" olarak tanımladığı paradokslarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Filolaos</span> Yunan filozof, astronom ve Pisagorcu (MÖ yak. 470 - yak. 385)

Filolaos Pisagorcu ve Sokrates öncesi bir Yunan filozof idi. Her şeyin temelinde, uyum içinde bir araya gelen, sınırlayıcı ve sınırsızın oynadığı rol olduğunu savundu. Ayrıca, Dünya'nın Evrenin merkezi olmadığı teorisi olan güneşmerkezciliğin ortaya çıkmasıyla da tanınır. Nicomachus'tan alıntı yapan August Böckh'e (1819) göre Philolaus, Pisagor'un halefiydi. MÖ 5. yüzyılda Pisagorcu okulun önemli filozoflarından biri olmuştur. Çoğulculuk Okulu gibi Pisagorcuların da çatışan iki görüş arasında bir çözüm arayışında oldukları söylenebilir. Bir yanda sürekli olarak değişen bir evren düşüncesi, öte yandan değişmez bir evren düşüncesi arasındaki çatışmadır söz konusu olan. Pisagorcular bu yönde çözümlerini matematikte bulmaya çalışırlar. Filolaus da diğer Pisagorcu filozoflar gibi matematik ve müzik ile ilgilenmiş, evrenin ve varlığın açıklanmasında bunlardan yararlanmıştır. O da diğerleri gibi evrenin temelinin sayı olduğu fikrinden hareket etmiştir.

Aenesidemos, MÖ 1. yüzyılda yaşamış Knossoslu bir Yunan Pyrrhonist Antik Çağ filozofu, Pyrrho'nun doktrinlerini yeniden canlandırmış ve yargılamanın durdurulması için on şüpheci "mod" (tropai) ortaya atmıştır. Zamanında baskın olan Akademik şüphecilikten kopmuş, Herakleitos ve Phliuslu Timon'un öğretilerini felsefi şüphecilik ile sentezlemiştir. Başlıca eseri olan Pyrrhonian Discourses kaybolmuş olsa da, eserin bir taslağı daha sonraki Bizans imparatorluğu döneminden günümüze ulaşmış ve modların tanımı birkaç antik kaynak tarafından korunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Soli, Mersin</span> antik Kilikya şehri

Soli, Mersin'in Mezitli ilçesinde antik bir kenttir. Antik çağlarda Kilikya Bölgesi olarak adlandırılan bölgede, Dağlık ve Ovalık Kilikya olarak adlandırılan bölümlerin tam ortasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Platon Akademisi</span> Dünyadaki ilk yükseköğretim kurumu

Platon Akademisi, Antik Yunanistan'da Atina'da Platon tarafından kurulan bir felsefe okuluydu. Akademi, Helenistik dönem boyunca, MÖ 83 yılında Philo'nun ölümünden sonra sona erene kadar şüpheci bir okul olarak kalmıştır. Platon Akademisi büyük olasılıkla MÖ 86 yılında Roma diktatörü Sulla tarafından yıkıldığı düşünülmektedir.

Heraclealı Bryson, muhtemelen Sokrates'in öğrencisi olan ve daireyi kareleştirme ve π'yi hesaplama problemini çözmeye katkıda bulunan eski bir Antik Yunan matematikçi ve sofist. Byrson, çemberin alanını hesaplama problemiyle ve Aristoteles'in kendisi hakkında yaptığı eleştirilerle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Hippasus</span>

Metapontumlu Hippasus veya Híppasos, Pisagorcu bir filozof ve matematikçi

<span class="mw-page-title-main">Ksenokrates</span> MÖ 4. yüzyıl Yunan filozofu, matematikçi ve bilgin

Kalkedonlu Ksenokrates, Yunan filozof, matematikçi ve MÖ 339/8'den 314/3'e kadar Platonik Akademinin lideri (bilgin) Öğretileri, genellikle matematiksel öğelerle daha yakından tanımlamaya çalıştığı Platon'un öğretilerini takip etti. Ayrıca otuz üçler konseyinin hevesli bir öğrencisiydi. Üç varoluş biçimini ayırt etti: Duyarlı, anlaşılır ve ikisinin birleşiminden oluşan üçüncüsü, sırasıyla duyu, akıl ve görüşe karşılık geliyordu. Birliği ve dualiteyi evreni yöneten tanrılar ve ruhu kendi kendine hareket eden bir sayı olarak görüyordu. Tanrı her şeyi kuşatır ve ilahi ile ölümlü arasında, ruhun koşullarından oluşan iki şeytani güç vardır. O, matematiksel nesnelerin ve Platonik Fikirlerin, onları ayıran Platon'un aksine aynı olduğunu savundu. Ahlakta, erdemin mutluluk ürettiğini, ancak harici malların ona hizmet edebileceğini ve amacını gerçekleştirmesini sağlayabileceğini öğretti.

Antik Roma felsefesi, büyük oranda Antik Yunan felsefesinden ve özel olarak Helenistik felsefeden etkilenmiştir. Felsefe tarihi için kayda değer dönüm noktaları bu dönemde gerçekleşmiştir. Roma'da felsefeye ilgiyi Akademik kuşkucu Karneades, Stoacı Babilli Diogenes ve Peripatetik Kritolaos uyandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kireneli Hegesias</span>

Hegesias veya Kireneli Hegesias, Kirene Okulu'ndan bir filozoftu. Eudaimonia'nın (mutluluğun) elde edilmesinin imkansız olduğunu ve acı ve kederden kaçınımın hayatın amacı olması gerektiğini savundu. Zenginlik, yoksulluk, özgürlük ve kölelik gibi basmakalıp değerlerin hepsi önemsizdir, acıdan daha fazla zevk üretmez. Cicero, Hegesias'ın ἀποκαρτερῶν adlı bir kitap yazdığını ve bu kitap yoluyla pek çok insanı ölümün hayattan daha arzu edilir olduğuna ikna ettiğinden bahseder; bundan ötürü Hegesias'ın İskenderiye'de öğretmenlik yapması yasaklanmıştı. Bazıları tarafından Hegesias'ın Budist öğretilerinden etkilendiği düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Kleanthes</span>

Kleantes, Atina'daki Stoa okulunun ikinci başkanı ve Kıbrıslı Zenon'un halefi olan Yunan Stoacı filozof ve boksördür.

Soli'li Krantor, Platon'un eserleri üzerine yorumlar yazan ilk filozof olan Antik Yunan filozofu ve Eski Akademi üyesiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.