İçeriğe atla

Anahita (tanrıça)

Lotus çiçeği tanrıça Anahita'nın sembolüdür
Tak-ı Bostan yüksek rölyefi, II. Hüsrev'in (590-628) taç giyme törenini tasvir eder. Kral (merkezde), krallık yüzüğünü Mithra'dan (sağda) alır. Solda, genellikle Anahita olduğu düşünülen bir kadın figürü töreni kutsar gibi görünmektedir (ancak aşağıdaki notlara bakınız).
Bu madde İran'a ait bir tanrıça hakkındadır. Aynı adlı Ermeni tanrıçası için için Anahit sayfasına bakınız. Böcek cinsi için Anahita sayfasına bakınız.
Makale serilerinden
Ana konular
Melekler ve felekler
Yazılar ve ibadet
Tutanaklar ve destanlar
  • Denkard
  • Bundahişn
  • Arda Viraf
  • Jamasp Namag
  • Sanjan Hikayesi
Tarih ve kültür
Müritler
  • İran'da Zerdüştçülük
  • Parsiler
  • İraniler
  • Zerdüştlüğe karşı baskılar

Anahita /ɑːnəˈhiːtə/, bir İran tanrıçasının Eski Farsça adıdır ve eski tam adı Aradvi Sura Anahita (Arədvī Sūrā Anāhitā) olarak geçmektedir. Avestaca olan bu ad, "Sular" (Aban) tanrısı olarak tapınılan ve bu nedenle bereket, şifa ve bilgelik ile ilişkilendirilen, Hint-İran dilindeki kozmolojik bir figürün adıdır. İran'da Anahita adında bir tapınak da bulunmaktadır. Anahita, Orta ve Modern Farsça Ardvisur Anahid (اردویسور آناهید) ve Ermenicede Anahit olarak bilinir.[1] Aradvi Sura Anahita'nın ikonik tapınak kültü, diğer tapınak kültleriyle birlikte "görünüşe göre MÖ 4. yüzyılda ortaya çıkmış ve Sasaniler dönemindeki ikonoklastik hareketle bastırılana kadar devam etmiştir."[2] Tanrıça Anahita'nın sembolü Lotus çiçeğidir. Lotus Festivali (Farsça: Cəşn-i Nilüfer), her yıl Temmuz ayının ilk haftasının sonunda düzenlenen bir İran festivalidir. Bu festivalin bu dönemde yapılmasının nedeni altında yazın başında lotus çiçeklerinin açması yatıyor olabilir.

Yunan ve Roma tarihçileri, Klasik Antik Çağ'da Anahita'yı ya Anaïtis olarak adlandırmış ya da kendi panteonlarındaki tanrılardan biriyle özdeşleştirmişlerdir.[] 270 Anahita, bu tanrıçanın adını taşıyan bir silikatlı S-tipi asteroittir. Anahita, kültünün gelişimine dayanılarak iki bağımsız unsurdan oluşan senkretik bir tanrıça olarak tanımlanmıştır. Birincisi, Dünya üzerindeki nehir ve akarsulara su sağlayan Hint-İranlı Göksel Nehir fikrinin bir tezahürüdür. İkincisiyse kökeni belirsiz olan ancak kendi özgün özelliklerini koruyan bir tanrıçadır ve eski Mezopotamya tanrıçası İnanna-İştar kültüyle ilişkilendirilmiştir.[3] Bir teoriye göre, bu durum kısmen Anahita kültünün kuzeybatıdan Pers İmparatorluğu'nun geri kalanına yayıldığı dönemde Zerdüştlüğün bir parçası haline getirilmesi isteğinden kaynaklanmıştır.[3]

Ayrıca bakınız

  • Airyanem Vaejah, Ahura Mazda tarafından yaratılan efsanevi diyarların ilki ve Yüksek Hara üzerinde yer alan dünyanın merkezidir.
  • Atargatis, İştar ile özdeşleştirilen ve sularla ilişkilendirilen, Suriye coğrafyasına ait bir tanrıçadır.
  • Hara Dağı, "Yüce Hara", *Harahvatī nehrinin kaynağı olan efsanevi dağdır.
  • Ceyhun, mitolojik Yüce Hara'dan inen dünya nehri olarak tanımlanır.[4]

Kaynakça

Özel

  1. ^ Boyce 1983b, s. 1003.
  2. ^ Boyce 1975b, s. 454.
  3. ^ a b Malandra, William (1983), An Introduction to Ancient Iranian Religion: Readings from the Avesta and Achaemenid Inscriptions, Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, ss. 119, ISBN 0-8166-1114-9 
  4. ^ Widengren 1965, s. 19

Genel

  • Arjomand, Saïd Amir (1998), "Artaxerxes, Ardašīr, and Bahman", Journal of the American Oriental Society, 118 (2), ss. 245-248, doi:10.2307/605896, JSTOR 605896 
  • Bikerman, E. (1938), "Anonymous Gods", The Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 1 (3), ss. 187-196, doi:10.2307/750004, JSTOR 750004 
  • Boyce, Mary (1967), "Bībī Shahrbānū and the Lady of Pārs", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Londra: University of London, 30 (1), ss. 30-44, doi:10.1017/S0041977X00099080, JSTOR 611813 
  • Boyce, Mary (1975a), A History of Zoroastrianism, Vol. I, Leiden/Köln: Brill 
  • Boyce, Mary (1975b), "On the Zoroastrian Temple Cult of Fire", Journal of the American Oriental Society, Ann Arbor: AOS/UMich. Press, 95 (3), ss. 454-465, doi:10.2307/599356, JSTOR 599356 
  • Boyce, Mary (1982), A History of Zoroastrianism, Vol. II, Leiden/Köln: Brill 
  • Boyce, Mary (1983a), "Āban", Encyclopædia Iranica, 1, New York: Routledge & Kegan Paul, s. 58 
  • Boyce, Mary (1983b), "Anāhīd", Encyclopædia Iranica, 1, New York: Routledge & Kegan Paul, ss. 1003-1009 
  • Campos, Israel (2013), "Anahita and Mithra in the achaemenid royal inscriptions", Anahita: Ancient Persian Goddess and Zoroastrian Yazata, Londra: Avalonia, ss. 5-12 
  • Cumont, Franz (1926), "Anahita", Hastings, James (Ed.), Encyclopedia of Religion and Ethics, 1, Edinburgh: T. & T. Clark 
  • Dandamaev, Muhammad A; Lukonin, Vladimir G (1989), The Culture and Social Institutions of Ancient Iran, New York: Cambridge UP, ISBN 0-521-32107-7 
  • Darmesteter, James (1892), "Le Zend-Avesta, I", Annales du Musée Guimet, Paris: Musée Guimet, cilt 21 
  • Darrow, William R (1988), "Keeping the Waters Dry: The Semiotics of Fire and Water in the Zoroastrian 'Yasna'", Journal of the American Academy of Religion, 56 (3), ss. 417-442, doi:10.1093/jaarel/lvi.3.417, JSTOR 1463964 
  • de Jong, Albert (1997), Traditions of the Magi: Zoroastrianism in Greek and Latin literature, BRILL 
  • Girshman, Roman (1962), Persian art, Parthian and Sassanian dynasties, Londra: Golden Press 
  • Gray, Louis H (1926), "A List of the Divine and Demonic Epithets in the Avesta", Journal of the American Oriental Society, cilt 46, ss. 97-153, doi:10.2307/593793, JSTOR 593793 
  • Jacobs, Bruno (2006), "Anahita" (PDF), Iconography of Deities and Demons in the Ancient Near East (Electronic Pre-Publication), Leiden: U Zürich/Brill, 21 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi 
  • Kleiss, Wolfram (2005), "Kangavar", Encyclopædia Iranica Online, OT 7, Costa Mesa: Mazda Pub, 14 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Nisan 2007 
  • Lommel, Herman (1927), Die Yašts des Awesta, Göttingen-Leipzig: Vandenhoeck & Ruprecht/JC Hinrichs 
  • Lommel, Herman (1954), "Anahita-Sarasvati", Schubert, Johannes; Schneider, Ulrich (Ed.), Asiatica: Festschrift Friedrich Weller Zum 65. Geburtstag, Leipzig: Otto Harrassowitz, ss. 405-413 
  • MacKenzie, David Neil (1964), "Zoroastrian Astrology in the 'Bundahišn'", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Londra: University of London, 27 (3), ss. 511-529, doi:10.1017/S0041977X0011835X, JSTOR 611388 
  • Meyer, Eduard (1886), "Anaitis", Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie, I, Leipzig: WH Roscher, ss. 330-334 
  • Monier-Williams, Monier (1898), A Sanskrit-English Dictionary, New York: OUP 
  • Nöldecke, Theodor, (Ed.) (1879), Geschichte der Perser und Araber zur Zeit der Sasaniden, Leiden: Brill  (repr. 1973)
  • Nyberg, Henrik Samuel (1938), Die Religionen des alten Iran, Leipzig: JC Hinrichs 
  • Taqizadeh, Sayyid Hasan (1938), Old Iranian Calendars (Prize Publication Fund, Vol. 16), Londra: Royal Asiatic Society 
  • Tseretheli, Michael (January 1935), "The Asianic (Asia Minor) elements in national Georgian paganism", Georgica, 1 (1), s. 55, erişim tarihi: 7 Ağustos 2012 
  • Widengren, Geo (1955), "Stand und Aufgaben der iranischen Religionsgeschichte: II. Geschichte der iranischen Religionen und ihre Nachwirkung", Numen, 2 (1/2), ss. 47-134, doi:10.2307/3269455, JSTOR 3269455 
  • Widengren, Geo (1965), Die Religionen Irans (Die Religion der Menschheit, Vol. 14), Stuttgart: Kohlhammer Verlag 

Daha fazla okuma

  • Cereti, Carlo G. (2023). "Armenia and Iran: Anāhitā's Worship in the Caucasus". Iran and the Caucasus. 27 (4–5). ss. 337-347. doi:10.1163/1573384X-02704002. 
  • Koulabadi, Rahele; Seyyed Mehdi Mousavi Kouhpar; Javad Neyestani; Seyyed Rasool Mousavi Haji (2019), "An Overview of Goddess Anahita and Her Iconography in Ancient Iran", Central Asiatic Journal, 62 (2), ss. 203-226, doi:10.13173/centasiaj.62.2.0203 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kartir</span>

Kartir Hangirpe Milattan sonra 3. yüzyılın ikinci yarısındaa yaşamış oldukça nüfuz sahibi Zerdüştçü bir yüksek rahipti ve en az üç Sasani imparatoruna danışmanlık yapmıştı.

<i>Arthashastra</i>

Arthashastra devlet idaresi, ekonomi politikası ve askeri stratejiyi konu alan bir eserdir. Eserde müellifleri Kautilya ve Viṣṇugupta olarak geçer ki geleneksel olarak bu isimlerle tanımlanan kişini Çanakya'dır. Çanakya ise Taxila Üniversitesi'nde profesörlük ve Maurya İmparatorluğu'nda başbakanlık yapmış bir devlet adamı ve ekonomistti.

<span class="mw-page-title-main">İnanna</span> Sümer tanrıçası

İnanna ; aşk, güzellik, seks, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen antik Mezopotamya tanrıçasıdır. Sümerlerde kendisine "İnanna" adıyla ibadet edilirken daha sonraki dönemlerde Akad, Babil ve Asurlular tarafından İştar olarak tanımlanmış ve "Cennetin Kraliçesi" olarak anılmıştır. Ana tapınma merkezi Uruk'taki Eanna Tapınağı'dır ve buranın koruyucu tanrıçası kabul edilmiştir. Venüs gezegeniyle ilişkilendirilmiş ve aslan ile sekiz köşeli yıldız, en belirgin sembolü olmuştur. İştar'ın kocası, daha sonraki dönemlerde Tammuz olarak anılacak olan Tanrı Dumuzid iken yardımcısı (sukkal) ise sonraki dönemlerde erkek tanrılar İlabrat ve Papsukkal ile bir tutulacak olan Ninşubur'dur.

Hürremilik. İranlı kökleri Mazdek tarafından oluşturulan mezhebin içerisinde yatan dini ve siyasi bir hareket.

<span class="mw-page-title-main">Bangladeş Avami Birliği</span> Bangladeşteki bir siyasi parti

Bangladeş Avami Birliği, Bangladeş'in iki büyük siyasi partisinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ İslam dünyasında astronomi</span>

İslam astronomisi, özellikle İslam'ın Altın Çağı sırasında, İslam dünyasında yapılan astronomik gelişmeleri kapsar ve çoğunlukla Arapça yazılmış eserlerden oluşur. Bu gelişmeler özellikle Uzak Doğu ve Hindistan'da daha sonra Orta Doğu, Orta Asya, Endülüs ve Kuzey Afrika'da gerçekleşti. Orta Çağ İslam astronomisi, yabancı dildeki kaynakların özümsenmesi ve bu kaynakların birbiriyle benzeşmeyen unsurlarının İslami özelliklere sahip bir bilim yaratmak için birleştirilmesi gibi yönleri nedeniyle diğer İslami bilimlerin doğuşuyla paralellik gösterir. Bu kaynaklar özellikle Arapça diline tercüme edilmiş ve üzerine çalışmalar gerçekleştirilmiş Yunan, Sasani ve Hint eserlerinden oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Koryo</span>

Goryeo veya Koryo, 918-1392 yılları arasında varlığını sürdüren bir Kore devletidir. Devlet ilk olarak Kral Taejo tarafından kurulmuş olup daha sonra MS 936'da Geç Üç Kore Krallığı'nı birleştirdi. 1170-1270 yılları arasında askerî bir rejimle yönetilen Goryeo 13. yüzyılın sonlarında Moğol Yuan Hanedanı'nın kontrolüne girdi ve Gongmin döneminde yeniden bağımsız hale geldi. 1392'de General Yi Seonggye, Kral Gongyang'ı devirerek Joseon Hanedanı'nı kurdu.

Mary Boyce araştırma konuları arasında Maniheizm, Zerdüştçülük ve İran dilleri bulunan Britanyalı bir İran tarihçisidir. Encyclopædia Iranica için çeşitli maddeler yazmıştır.

Amvâs Veba Salgını ya da Amvâs Taunu miladi 638 - 639 yılları arasında günümüzde Filistin sınırları içinde ortaya çıkan ve daha sonra Ürdün, Şam ve Urfa'ya yayılan veba salgınıdır. Adını, Kudüs'ün 33 km kuzeybatısında yer alan Amvâs köyünden almıştır. İslâm tarihinde ilk görülen salgın hastalık olarak kabul edilmektedir.

Bambu Yıllıkları, Çin'in Antik tarihi hakkında eski bir metindir. En eski efsanevi zamanda olan Sarı İmparator döneminden başlayarak ve MÖ 299'a kadar uzanır ve sonraki yüzyıllarda Savaşan Devletler Çağı'nda Wei devleti tarihine odaklanılır. Bu nedenle, Sima Qian'ın Büyük Tarihçinin Kayıtları eserine benzer bir dönemi kapsamaktadır. Orijinali Song Hanedanı döneminde kaybolmuş olabilir ve metin günümüzde orijinalliği tartışmalı bir "güncel metin" ve eksik bir "antik metin" iki versiyonda bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kapadokya takvimi</span> antik güneş takvimi

Kapadokya takvimi, Pers Zerdüşt takviminden türetilen bir güneş takvimidir. Adını, günümüz Türkiye'sindeki tarihi bölge olan Kapadokya'dan almıştır. Her biri 30 günlük 12 ay ve beş epagomenal güne sahip olan takvim, Kapadokya'nın Pers Ahameniş İmparatorluğu'nun bir parçası olduğu MÖ 550 ile 330 yılları arasında ortaya çıkmıştır. Kapadokya takvimi, Zerdüşt takvimiyle aynı olup yapısında Avestaca adlar ile ayların sıralaması yer almaktadır. Bölgedeki İran kültürel etkisini yansıtan takvimin mevcut kanıtları, Yunan gök bilimcilerin hesapları aracılığıyla Geç Antik Çağ'a kadar uzanmakta ve o zamana kadar zaten Jülyen takvimine uyarlanmıştır.

Altmışlık döngü, her biri bir yıla karşılık gelen altmış terimden oluşan bir döngüdür. Dolayısıyla bir döngü için toplam altmış yıldır ve tarihsel olarak Çin'de zamanı kaydetmek için kullanılır ve daha sonra Doğu Asya kültürel alanının geri kalanına yayıldı. İlk Çince yazılı metinlerde, MÖ 2. binyılın sonlarına ait Shang kehanet kemiklerinde günleri kaydetmenin bir yolu olarak görünmektedir. Yılları kaydetmek için kullanımı MÖ 3. yüzyılın ortalarında başladı.

<span class="mw-page-title-main">Anahit</span>

Anahit veya Batı Ermenice Anahid Ermeni mitolojisinde doğurganlık, şifa, bilgelik ve su tanrıçasıydı. İlk dönemlerde savaş tanrıçasıydı. MÖ 5. yüzyılda Aramazd ile birlikte Ermenistan'ın ana tanrısıydı. Ermeni tanrıçası Anahit, benzer İran tanrıçası Anahita ile akrabadır. Büyük olasılıkla Med işgali veya erken Ahameniş dönemi sırasında İranlılardan etkilenilen Anahit'e tapınma, Ermenistan'da çok önemliydi. Artaşes, Anahit'in heykellerini dikip ve onlara tapınılması için emirler veriyordu.

Şuayb bin Ahmed, y. 940–943 yılları arasında hüküm süren sekizinci Girit Emiri idi.

Tarnab Savaşı 1448 yılında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kumzarca</span>

Kumzarca, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri grubunun Güneybatı İran dilleri grubuna bağlı bir dildir. Farsça ve Lurcaya yakın dil Umman'ın kuzeyinde Kumzar kıyılarında ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde Şihuh çevresinde konuşulmaktadır. 4.000 ila 5.000 kişi arasında konuşanı olduğu düşünülmektedir. Kumzarca tamamen Arap Yarımadası'nda konuşulan tek İran dilidir.

<span class="mw-page-title-main">IV. Fraates</span> Part kralı

IV. Fraates, MÖ 37'den 2'ye kadar Part İmparatorluğu'nun Krallarının Kralıydı. II. Orodes'in oğlu ve halefiydi; kardeşi I. Pakorus'un ölümünden sonra tahta geçti. IV. Fraates kısa süre sonra tüm kardeşlerini ve muhtemelen babasını da öldürdü. Eylemleri Ermenileri ve ayrıca Romalı üçlü hükümdar Marcus Antonius'a kaçan ancak kısa süre sonra geri dönen ve IV. Fraates ile barışan seçkin Monaeses de dahil olmak üzere bazı soyluları yabancılaştırdı.

<span class="mw-page-title-main">Touraj Daryaee</span> İranlı İran çalışmaları uzmanı ve tarihçi

Touraj Daryaee İranlı İranolog ve tarihçidir. Kendisi şu anda Fars Çalışmaları ve Kültürü Maseeh Başkanı olarak görev yapmakta ve Kaliforniya Üniversitesi, Irvine'de Dr. Samuel M. Jordan Fars Araştırmaları Merkezi'nin direktörü olarak çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">II. Pakorus</span> Part kralı

II. Pakorus, 78'den 110'a kadar Part İmparatorluğu'nun Kralların kralıdır. I. Vologases'in oğlu ve halefidir.

<span class="mw-page-title-main">Veretragna</span>

Veretragna veya Behram bir Zerdüşt tanrısıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.