İçeriğe atla

Anaharsis

Anacharsis
İskit Prensi
18. yüzyıl portresi, eski bir oyulmuş mücevher temel alınarak yapılmıştır.
DoğumMÖ 6. yüzyıl ortaları
ÖlümMÖ 6. yüzyıl sonları
BabasıGnurus
Diniİskit dini
MeslekFilozof

Anacharsis (/ˌænəˈkɑːrsɪs/; GrekçeἈνάχαρσις), MÖ 6. yüzyılda yaşamış, tarihselliği belirsiz[1] bir İskit prensi ve filozoftur.[2]

Hayatı

Anakarsis, İskit kralı Saulius'un kardeşiydi ve her ikisi de bir önceki İskit kralı Gnurus'un oğullarıydı.[2][1]

Tarihi bir şahsiyet olarak Anakarsis'in yaşamı hakkında çok az somut ayrıntı bilinmektedir. Kendisinin Yunanistan'a seyahat ettiği ve burada muhtemelen Yunan kültüründen etkilendiği bilinmektedir.[2]

Anakarsis, daha sonra kardeşi Saulius tarafından İskitlerin atalarından kalma Yılan Bacaklı Tanrıça'ya Hylaea ülkesindeki[2] tapınağında kurban kestiği, geceleri orgiastik ve şamanistik bir ritüel gerçekleştirdiği, bu sırada elbisesine resimler taktığı ve davul çaldığı için öldürüldü.[3]

Antik Yunan yazarı Herodotus of Halicarnassus, Anakarsis'in İskit geleneklerini terk edip Yunan geleneklerini benimsediği için öldürüldüğünü iddia etmiştir, ancak bu iddia muhtemelen Herodotus'un kendisi tarafından uydurulmuştur.[2] Anakarsis tarafından gerçekleştirilen dini ritüeller bunun yerine İskitlerin travesti Anarya rahiplerininkine daha yakındı.[3]

Mirası

Batıda temenos'da, Apollo Iētros (çev.'Apollo the Healer') tapınağının bulunduğu Pontic Olbia'da bulunan bir amforada, Anakarsis'in oğlu olabilecek Anaperrēs (GrekçeΑναπερρης) adlı bir İskit tarafından bu tanrıya "baba balı" adandığı kaydedilmiştir.[4][5]

Saulius'un oğlu ve halefi olan Anakarsis'in yeğeni Idanthyrsus, daha sonra Yunanlılar arasında MÖ 513'te Perslerin İskitya işgaline karşı direnişiyle ün kazanacaktır.[1]

Grek-Roma felsefesinde

Daha sonra Greko-Romen geleneği Anakarsis'i "Barbar bilgeliğini" temsil eden bir tür "asil vahşi" olarak efsanevi bir figüre dönüştürdü ve bu nedenle eski Yunanlılar onu Yunanistan'ın Yedi Bilgesi'nden biri olarak dahil ettiler.[2] Sonuç olarak, Anakarsis Yunan edebiyatında popüler bir figür haline geldi,[1] ve hakkında Solon'un arkadaşı olduğu iddiaları da dahil olmak üzere birçok efsane ortaya çıktı.[2]

Antik Yunan tarihçisi Ephorus of Cyme, daha sonra Anakarsis'in bu imajını İskitlerin idealize edilmiş bir imajını yaratmak için kullanmıştır.[1]

Sonunda Anakarsis, Yunan edebiyatında tamamen ideal bir "doğa adamı" ya da "asil vahşi" figürü haline geldi ve kendisine MÖ 3. yüzyılda Letters of Anacharsis adlı bir eser atfeden Kinikler'in favori figürü oldu.[1]

Anakarsis'in Yunan filozoflarının gözde karakterlerinden birine dönüşmesi nedeniyle, onunla ilgili antik yazıların neredeyse tamamı Yunan edebiyatı hakkındadır ve bu da tarihsel bir figür olan Anakarsis'in kendisine ilişkin bilgilerin değerlendirilmesini zorlaştırmaktadır.[1]

Notlar

  1. ^ a b c d e f g Ivantchik 2018.
  2. ^ a b c d e f g Ivantchik 2016, s. 314.
  3. ^ a b Ustinova 1999, s. 79.
  4. ^ Rusyayeva 2007, s. 99-100.
  5. ^ Rusyayeva 2003, s. 97.

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sakalar</span> eski bir etnik grup

Sakalar, Kuzeydoğu Avrasya stepleri ile Tarım havzasında yaşayan ve at yetiştirme, madencilik yapma kabiliyetleri geliştirmiş olan tarihi halk. Kaynakların genelde Sakaları Türkî ya da İrani bir halk olarak sayılmasının yanı sıra kimlikleri konusunda tartışmalar sürmektedir. Ancak Avrasya stepleri'deki kurganlarda bulunan kişilerin naaşları üzerinde son yapılan genom ve mitokondriyal DNA çalışmaları sonuçlarına göre, kurganlarda bulunan Saka naaşlarına genetik yakınlık gösteren kişilerin hepsinin günümüz Türki halklara mensup olan bireyler oldukları görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kimmerler</span> Hint-Avrupa, Kafkasyalı veya Türk kökenli göçebe kavim

Kimmerler MÖ 8. yüzyılın ilk yarısına kadar Kimmerya olarak da tabir edilen İdil Nehri'inden Karadeniz'in kuzeyine doğru uzanan geniş bir alanda yaşamış büyük olasılıkla Hint-Avrupa kökenli oldukları varsayılan göçebe ve savaşçı bir ulustur.

<span class="mw-page-title-main">İskitler</span> Avrasya bozkırlarında yaşamış tarihî Halk

İskitler veya yayıldıkları doğu bölgelerindeki isimleri ile Sakalar, MÖ 8. yüzyıl ile MS 3. yüzyıl arasında Avrupa'nın doğusu ile Orta Asya'da, Tanrı Dağları ve Fergana Vadisi'ni de içine alan bölgelerde yaşamış, Tuva ve (Altay-Sayan) kökenli, Doğu Avrasya-Batı Avrasya kültür ve genetik bileşenlerini içerdiği varsayılan heterojen göçebe halktır. İskitler için tarih boyunca Grek kaynaklarında Skuthēs (Σκύθης), Asur kaynaklarında Aşguzai, Fars kaynaklarında Sakā ve Çin kaynaklarında Sai tabirleri kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Serhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun beşinci kralı

I. Serhas veya Kserkses (خشايارشا)‎)(hükümdarlık: MÖ 486 – 465) Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralıydı. Yunanca Eski Pers hükümdar adlarından Xšayāršā (Hşayarşa) sözcüğünden gelen Serhas, "kahramanlar kralı" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Farslar</span> Çoğunlukla İranda yaşayan halk

Farslar, Persler veya Osmanlıcadaki tabirle Âcemler, çoğunlukla İran'da yaşayan İranî bir halktır.

<span class="mw-page-title-main">Sarmatlar</span>

Sarmatlar, Vistül ile İdil nehirleri arasında, Kafkasya'nın kuzeyi ve güneydoğusunu da içine alan bölgede MÖ 6. yüzyıldan MS 4. yüzyıla dek yaşayan, Doğu İran öbeğine bağlı bir İskit dili olan Sarmatçayla konuşan atlı göçebe halk.

<span class="mw-page-title-main">İran halkları</span> çeşitli Hint-Avrupa etno-linguistik grubu

İran halkları, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin, bir alt grubu olan İran dillerini konuşan dilsel ve etnik toplulukların bir toplamıdır. İran platosu boyunca Hindukuş Dağları'ndan Anadolu'ya kadar ve Orta Asya'dan Basra Körfezi'ne dek yayılmışlardır. İran halkları veya İrani halklar ifadeleri, bugünkü İran devletinin sınırları içinde yaşayan İran vatandaşları ile karıştırılmaması için "İranlı" yerine kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Altın elbiseli adam</span> MÖ 5. yüzyıldaki bir Saka prensi ya da prensesinin elbisesi

Altın elbiseli adam, 1969'da dönemin Kazakistan SSC'nin Almatı şehrinin 50 km. ve Salagar Alüvyonlu toprağının 20 kilometre doğusunda, garaj yapmak ve yolu düzenlemek için yapılan çalışmalar sırasında tesadüfen bulunan binlerce altın parçadan oluşan zırh. Kemal Akişev başkanlığındaki Kazakistan Tarih, Etnografya ve Arkeoloji Enstitüsü'nün arkeolog ekibi tarafından incelenen Esik kurganından çıkartılmıştır. İskitler veya Sakalara ait olduğu düşünülmektedir. MÖ 5. yüzyıla ait olması ve kurganın bulunduğu bölgede MÖ 5.yy.'da Sakaların hüküm sürmesi gerekçesiyle Altın Elbiseli Adam'ın, 18 yaşlarında bir Saka prensi veya prensesi olduğu düşünülmektedir Zırh, 2019 yılında 2 hafta boyunca Ankara'da sergilenmiş, daha sonra tekrar Kazakistan'a taşınmıştır. Günümüz itibarıyla Kazakistan Milli Müzesinde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İkarya</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

İkarya veya Nikarya, Yunanistan'da Ege Denizi'nde yer alan alan Sisam adasının 10 deniz mili (19 km) güneybatısında bulunan bir adadır. Adaya mitolojik İkarus'un ismi verilmiştir.

Doğu İran dilleri, Orta İran dilleri döneminde ortaya çıkmış bir İran dili alt grubudur. Avestaca genellikle bir erken Doğu İran dili olarak sınıflandırılır. En büyük modern Doğu İran dili, Hindukuş dağları ile İndus Nehri arasındaki bölgede yaşayan 50-60 milyon konuşura sahip Peştucadır.

<span class="mw-page-title-main">İskit dini</span> Din

İskit dini, Klasik Antik Çağ boyunca Orta Asya ve Doğu Avrupa'nın Karadeniz-Hazar stepleri içerisinde egemen olmuş antik bir halk olan İskitlerin mitolojilerini, ritüel uygulamalarını ve inançlarını kapsar. Din hakkında bilinen az şey, 5. yüzyıl Yunan tarihçisi ve etnografı Herodot'un eserine dayanır. İskit dininin, öncülü olan Proto-Hint-İran diniyle ilgili olduğu ve daha sonra gelecek Slav, Macar ve Türk mitolojilerinin yanı sıra bazı çağdaş Doğu İran ve Oset geleneklerini de etkilediği varsayılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Filhelenizm</span>

Filhelenizm ya da Yunanperverlik, özellikle 19. yüzyılın sonlarında yaygınlaşan ve Yunan kültürü sevgisini yansıtan bir fikir akımıdır.Terim, özellikle Lord Byron gibi Yunanların Osmanlı'ya karşı bağımsızlık savaşını destekleyen Avrupalıların görüşlerinin tanımlamak için kullanılır. Filhelenizmi savunanlara filhelenist, Yunansevici ya da Yunanperver denir.

Antik dönemde Azerbaycan Yunan ve Roma toplumunun geliştiği ve Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya'nın büyük bölümünün yanı sıra Kafkasya'da da etkilerini gösterdikleri dönemin günümüz Azerbaycan toprakları üzerindeki tarihini kapsar. Azerbaycan topraklarındaki antik dönem, MÖ 4. yüzyıldan başlayarak kuzeydeki Kafkas Albanyası adlı devletin var olduğu süre zarfında incelenir. Bu devlet günümüz Azerbaycan topraklarında, Büyük İskender'in ölümü ve MÖ 323 yılında Doğu'daki imparatorluğunun yıkılmasından sonra ortaya çıkmıştır.

Cleomenes MÖ 6. yüzyılın sonları ve 5. yüzyılın başlarında Sparta'nın Agiad kralıydı. Saltanatı MÖ 519 yılında başladı. Argos şehrini yıkma amaçlı maceracı ve bazen vicdansız bir dış politika izledi. Sparta'nın hakimiyet alanını Mora'nın içinde ve dışında genişletmek amaçlı çokça girişimleri de vardır. Mora Birliği onun döneminde ortaya çıktı. Hükümdarlığı sırasında, Atina meselelerine iki kez başarılı bir şekilde müdahale etti ancak Sparta'yı İyon Ayaklanması'nın dışında tuttu. Gizemli bir şekilde hapishanede öldü. Spartalı soylular onun ölümünü cinnet geçirdiği ve intihar ettiği şekilde yorumlamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Bosporos Krallığı</span> Antik Yunan devleti

Bosporos Krallığı, ayrıca Kimmer Bosporos olarak da bilinir, bugünkü Ukrayna'nın güneyindeki Kerç Boğazı üzerinde kurulmuş Antik Yunan-İskit devleti. İlk kez Yunan yazarı Diodorus'un sözünü ettiği krallık MÖ 438'e doğru kuruldu. Gücünün doruğuna MÖ 4. yüzyılda ulaştı. En önemli kenti Pantikapaion İÖ 480-438 arasında Arkhainaks, İÖ 438-110 arasında da Spartokos hanedanları tarafından yönetildi. Bu iki hanedan, Pantikapaion'a Nymphaion'u ve bölgede İÖ 7-6. yüzyıllarda kurulmuş öteki Yunan kolonileri de kattılar. İÖ 5. yüzyılın ikinci yarısından sonra Bosporos kentlerinde Atina etkisi güçlendi. Atinalılar İÖ 404'e değin yerel ticareti denetim altında tutuyorlardı, İÖ 4. yüzyıl boyunca da Bosporos'un baş müşterisi oldular. Karadeniz'de korsanlığı önleyen Spartokosların hububat, balık ve köle ticaretini başarıyla yönetmesi sayesinde Bosporos zenginleşti. Bosporos Krallığı'nda yönetim ve maliye alanında çöküş İÖ 3. yüzyıl ortalarında başladı. İÖ 115'e doğru İskitler'e karşı koyamayan hükümdar Parisades, Pontus Kralı VI. Mithridatis'i yardıma çağırdı ve ülkesini ona bıraktı. İÖ 110'dan sonra Pontus kralları bölgenin denetimini ele geçirdiler. Mithridatis'in öldürülmesinden sonra, Pompeius onun oğlu olan Pharkanes'i Bosporos Kralı ilan etti. Böylece MS 1. yüzyılda kurulan bu yeni hanedan Roma İmparatorluğu'nun koruması altında 300 yıl hüküm sürdü. MS 342'den sonra ülke, Got ve Hun akınlarında toprakların bir bölümü elden gitti. I. Justinianos döneminde krallığın geri kalan bölümü Bizans'ın denetimine girdi.

<span class="mw-page-title-main">Zopyrion</span>

Zopyrion, Makedonya Krallığı'na bağlı bir general idi.

<span class="mw-page-title-main">İskitya</span>

İskitya, Klasik Antik Çağ'da Orta Avrasya'da yer alan bir bölgeydi. Sınırları Yunanlar tarafından belirsiz bir şekilde tanımlanan bu bölge Doğu İran İskitleri tarafından işgal edildi ve Orta Asya ve Doğu Avrupa'daki Vistül Nehri'nin doğusundaki kısımlarının doğu kısımları ile sınırdı. Antik Yunanlar, Avrupa'nın kuzeydoğusundaki tüm topraklara ve Karadeniz'in kuzey kıyılarına İskitya adını verdiler. Demir Çağı boyunca bölge İskit kültürlerinin gelişmesine tanık oldu.

Bartatua veya Protothyes, MÖ 7. yüzyılda Batı Asya'da hüküm süren bir İskit kralıydı.

Madyes, MÖ 659-625 yılları arasında hüküm süren bir İskit kralıydı. Madyes, İskit kralı Bartatua ve Asur prensesi Šērūʾa-ēṭirat'ın oğluydu ve dayısı kral Asurbanipal Yeni Asur İmparatorluğu'nun kralıydı. Döneminde İskit gücünü zirveye çıkardı ve geniş İskit istilası görüldü.

Sindi - MÖ 1. binyılda yaşamış Kuzey Karadeniz bölgesinin sayısız kabilesinden biri. M.Ö e. - MS ilk yüzyıllar e. Taman Yarımadası'nda ve Novorossiysk'e bitişik Karadeniz kıyısında.