İçeriğe atla

Anadoluvius turkae

Anadoluvius turkae, Miyosen'in sonlarında Türkiye'de yaşamış Anadoluvius cinsine ait soyu tükenmiş bir kuyruksuz maymun türüdür. Orta Anadolu'da Çankırı Havzası'nın kuzeydoğu kenarında bulunan ve bu türe ait olduğu düşünülen fosiller, cinsin ilk tanımına göre 8,7 milyon yaşındadır.[1][2] 2007 yılında Anadoluvius turkae'ye atanan üç çene parçası, 2023 yılında Ouranopithecus macedoniensis ile olan morfolojik benzerlikleri nedeniyle Ouranopithecus turkae olarak adlandırılmış ve Ouranopithecus cinsinin ikinci türü olarak tanımlanmıştır.[3] Anadoluvius turkae'nin büyük maymunların filogenetik ağacındaki kesin sınıflandırması belirsizdir.

Adlandırma

Anadoluvius cinsinin adı, Türkçe Anadolu adından türetilmiştir. Turkae ise Türkiye adına atıfta bulunmaktadır. Anadoluvius turkae böylece "Anadolu'dan gelen Türkiye'ye ait" anlamına gelmektedir.

Doğal Ortamı

Cinsle ilişkili faunal kalıntılar, Anadoluvius turkae'nin açık ormanlık alanda veya açık savan tipi bir ortamda yaşadığını göstermektedir.

Morfolojisi

Anadoluvius turkae'nin morfolojisinin belirlenmesi, kafatası arkasında herhangi bir fosil kalıntının bulunamaması nedeniyle zordur. Köpek dişleri sonrası dişler, büyüklük bakımından Gigantopithecus'tan sonra ikinci sırada yer alır ve bu da türün büyük bir vücut boyutuna sahip olduğunu işaret ediyor olabilir.[4] Türün cinsel açıdan dimorfik (bir türün erkek ve dişi eşeyleri arasında vücut boyutu ve şekli, renk veya desen bakımından farklılıklar görülmesidir) olup olmadığı bilinen dişi fosili olmadığı için bilinmemektedir. Cins muhtemelen dört ayaklıydı (kuvadropedalizm) ama bunu doğrulayacak kesin bir kanıt bulunmamıştır.

Beslenme Biçimi

Diş morfolojisi ve dişlerdeki aşınma, Anadoluvius turkae'nin muhtemelen yaşadığı çevrede tipik olarak bulunan türden, sert ve aşındırıcı yiyeceklerden oluşan bir beslenme tipine sahip olduğunu göstermektedir.[4]

Davranış

Yine kafatasının arkasında kalıntıların bulunmaması Anadoluvius turkae'nin nasıl davrandığını belirlemeyi zorlaştırmaktadır. Fosiller türün herhangi bir dişisiyle ilişkilendirilmediğinden, en azından erkeklerin yalnız olduğu öne sürülebilir.[4] Anadoluvius turkae'nin beslenmek veya avlanmaktan kaçınmak için ağaçlara tırmandığı da varsayılabilir ancak önerilen vücut büyüklüğünün tırmanmayı zorlaştırmış olması da mümkündür. Belli bir kesim Anadoluvius turkae'nin muhtemelen karasal bir avcı toplayıcı olduğuna ve ağaçlarda beslenmediğini düşünmektedir.[4]

Kaynakça

  1. ^ Staff, News (24 Ağustos 2023). "8.7-Million-Year-Old Fossil Suggests Ancestors of Humans and African Apes Evolved in Europe | Sci.News". Sci.News: Breaking Science News (İngilizce). 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  2. ^ Ertuğrul, Erman (23 Ağustos 2023). "Türkiye'de Bulunan Maymun, İnsanın Kökenini Yeniden Yazıyor!". Arkeofili. 26 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  3. ^ Sevim-Erol, Ayla; Begun, D. R.; Sözer, Ç Sönmez; Mayda, S.; van den Hoek Ostende, L. W.; Martin, R. M. G.; Alçiçek, M. Cihat (23 Ağustos 2023). "A new ape from Türkiye and the radiation of late Miocene hominines". Communications Biology (İngilizce). 6 (1): 1-10. doi:10.1038/s42003-023-05210-5. ISSN 2399-3642. 26 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2023. 
  4. ^ a b c d Güleç; Sevim; Pehlevan; Kaya (2007). "A new great ape from the late Miocene of Turkey". Anthropological Science. 115 (2): 153-158. doi:10.1537/ase.070501.  Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsansılar</span> Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası

İnsansılar veya insansı maymunlar (Hominoidea), Eski Dünya maymunlarından bir primat üst familyası. İnsansılar üst familyası iki familyaya bölünür: Gibongiller veya küçük insansı maymunlar (Hylobatidae) ve insangiller veya büyük insansı maymunlar (Hominidae).

<i>Sahelanthropus tchadensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Sahelanthropus tchadensis, yaklaşık 7 milyon yıl önce, Çad'da yaşamış bir temel hominin türüdür. Sahelanthropus'un şempanzeninkinden ayrılmış insan soy ağacının en eski temsilcisi olduğu düşünülmektedir. Dik yürümek, bu türün ormanlar ve otlaklar da dahil olmak üzere çeşitli habitatlarda hayatta kalmasına yardımcı olmuş olabilir.

<i>Ankarapithecus meteai</i>

Ankarapithecus meteai, geç Miyosen döneminde Anadolu'da yaşamış hominid türü. Yaklaşık 27.5 kg ağırlığında meyve yiyici bir insansıydı. Kalıntıları ilk kez 1950'lerde, daha sonra 1990'larda Ankara yakınlarında bulunmuştur. Ankarapithecus cinsine ait tek primattır ve Pakistan'da bulunan Sivapithecus ile benzer özellikler gösterir.

<i>Orrorin</i> Soyu tükenmiş memeli cinsi

Orrorin, Homininae içerisinde yer alan, primatların soyu tükenmiş bir cinsidir. Her ikisi de Kenya'da yer alan Miyosen tarihli Lukeino Oluşumu ve Pliyosen tarihli Mabaget Oluşumu'ndan çıkarılan örneklerinden bilinir. İki ayak üzerinde durabilen ilk hominidlerden olabileceği için paleoantropolojik açıdan önemli görülür.

<i>Ardipithecus kadabba</i> soyu tükenmiş hominid türü

Ardipithecus kadabba, iskelet kalıntıları ilk olarak 5,8 ila 5,2 milyon yıl öncesine ve daha sonra 5,77 ila 5,54 milyon yıl öncesine tarihlenen, Etiyopya'da yaşamış bir soyu tükenmiş bir hominid türüdür. İlk tanımlamasına göre fosiller, moleküler biyolojik tahminlere göre gelişim çizgileri 6,5 ila 5,5 milyon yıl önce ayrılan şempanzelerin ve insanların ortak atalarına yakındır.

<i>Nakalipithecus</i>

Nakalipithecus nakayamai, Üst Miyosen'in erken dönemlerinde bugünkü Kenya bölgesinde yaşamış tarih öncesi büyük insansı maymun (hominidae) türüdür. Bu maymun, 2005 yılında Japon ve Kenyalı araştırmacılar tarafından Kenya'nın Nakali bölgesinde çıkarılan bir çene kemiği fosili ve 11 adet ayrık dişlerden tanımlanmıştır.

<i>Graecopithecus</i> hominid türü

Graecopithecus, ilk olarak 1944'te Yunanistan'da bulunan tek bir çene ile tanımlanan bir büyük insansı maymun cinsi. Geç Miyosen'e tarihlenen diş örneklerinin analizi, Graecopithecus'un şempanze hariç, insanların olası en eski doğrudan atası ya da alternatif olarak insanların ve şempanzelerin olası bir son ortak atası olabileceği önerilerine yol açmıştır. Ancak diğer bilim insanları bu iddialara kuşkuyla bakıyorlar. Fosil, bilim insanları tarafından El Graeco olarak adlandırıldı.

<i>Sivapithecus</i> Miyosen hominidi

Sivapithecus soyu tükenmiş bir büyük insansı maymun cinsidir. 12.2 milyon yıl öncesine tarihlenen, bu cinse atanan hayvanların fosil kalıntıları, şimdi genellikle geç Miyosen'e tarihlenir. İlk fosiller 19. yüzyılda Hint Yarımadası'nın Siwalik Tepelerinde ve Kutch'ta bulunmuştur.Bu cinsteki türlerden herhangi biri modern orangutanların atası olabilir.

<i>Dryopithecus</i> Avrupadan soyu tükenmiş büyük insansı maymun

Dryopithecus, Avrupa'nın orta - geç Miyosen döneminde yaşamış, soyu tükenmiş bir büyük insansı maymun cinsidir. 1856'daki keşfinden bu yana, cins, aralarındaki çok küçük farklılıklara dayalı olarak tek kalıntılardan tanımlanan, sayısız yeni tür ile taksonomik kargaşaya maruz kalmıştır ve holotip örneğinin parçalı doğası, fosil örneklerini ayırt etmeyi zorlaştırmaktadır. Şu anda tek bir tartışmasız tür vardır, D. fontani tip türü, ancak daha fazlası da olabilir. Cins, Afrika insansı maymunlarının grubu olan Homininae alt familyasında bir dal olarak Dryopithecini oymağında ya da kendisine özel bir alt familyada (Dryopithecinae) sınıflandırılır.

Kapi, Miyosen'de yaklaşık 13.8 ila 12.5 milyon yıl önce yaşamış bir maymun cinsidir. Tip türü K. ramnagarensis'tir ve tam bir alt azı dişinden bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Orangutan ve insanın son ortak atası</span> Yaklaşık 16 milyon yıl önce yaşamış bir büyük insansı

Hominidae'nin Homininae ve Ponginae alt familyalarına filogenetik bölünmesi, kabaca 18 ila 14 milyon yıl önce, orta Miyosen'e tarihlenir. Bu bölünme aynı zamanda Pittsburgh Üniversitesi Sanat ve Bilim Okulu'nda antropoloji profesörü olan Jeffrey H. Schwartz ve Buffalo Müzesi'nde bilim direktörü John Grehan tarafından "orangutan- insan son ortak atası" olarak anılır.

<i>Ouranopithecus</i> Soyu tükenmiş hominid cinsi

Ouranopithecus, 9.6 ila 7.4 milyon yıl önce yaşamış, O. macedoniensis ve O. turkae adlı iki tür tarafından temsil edilen soyu tükenmiş bir Avrasya'lı büyük insansı maymun cinsidir.

<i>Khoratpithecus</i>

Khoratpithecus, Myanmar ve Tayland'da geç Miyosen'de yaşamış, orangutanlar ile ilişkili bir hominid cinsidir.

Danuvius guggenmosi, Güney Almanya'da 11.6 milyon yıl önce, Orta - Geç Miyosen döneminde yaşamış soyu tükenmiş bir bazal hominid türüdür; ayrıca Danuvius cinsinin tek üyesidir. O sırada bölge muhtemelen mevsimsel iklime sahip bir ormanlıktı. Bir erkek numunenin yaklaşık 31 kg (68 lb) ve iki dişi numunenin 17 ve 19 kg ağırlığında olduğu tahmin edilmiştir. Hem cins hem de tür Kasım 2019'da tanımlanmıştır.

<i>Saadanius</i>

Saadanius, topluca Eski Dünya maymunları olarak bilinen köpeksi maymunlar ve insansı maymunlarının son ortak atasıyla yakından ilişkili olan, fosilleri Erken Oligosen'e tarihlenen bir primat cinsi. Cins, sadece 29 ila 28 milyon yıl öncesine tarihlenen tek bir kısmi kafatasından bilinen tek tür Saadanius hijazensis ile temsil edilir. 2009 yılında batı Suudi Arabistan'daki Mekke yakınlarında keşfedildi ve ilk olarak 2010 yılında hem yaşayan hem de fosil Eski Dünya maymunları ile karşılaştırıldıktan sonra tanımlandı.

<i>Kenyapithecus</i> Miyosen hominidi

Kenyapithecus wickeri, Louis Leakey tarafından 1961 yılında Kenya'da Fort Ternan adlı bir bölgede keşfedilen bir insansı fosilidir. Üst çene ve dişleri 14 milyon yıl öncesine tarihleniyordu. Bir teori, Kenyapithecus'un tüm büyük insansıların ortak atası olabileceğini belirtir. Daha yakın tarihli araştırmalar, Kenyapithecus'un bundan daha ilkel olduğunu ve Proconsul'un bir insansı olarak kabul edildiği zamandan sadece biraz daha modern olduğunu gösteriyor.

<i>Gigantopithecus</i> Primat Cinsi

Gigantopithecus, Pleyistosen çağında Güney Çin'de ve Vietnam'da yaşamış, büyük insansı maymun cinsi. Gigantopithecus blacki, Pleyistosen'e tarihlenen çok sayıda izole diş ve birkaç çene kemiğinden bilinir. Gigantopithecus giganteus ise, Siwaliklerin Geç Miyosen'inden esas olarak boyutuyla ayırt edilen bir alt azı dişinden ve çene kemiğinden bilinen, bu cinsin olası bir Miyosen üyesidir.

<i>Eosimias</i> bazal antropoid cinsi

Eosimias, ilk olarak 1999 yılında Çin'in Jiangsu Eyaleti'nin güney şehri Liyang'da toplanan fosillerden keşfedilen ve tanımlanan bir erken primat cinsidir. Eosimiidae ailesinin bir parçasıdır ve bilinen üç türü içerir: Eosimias sinensis, Eosimias centennicus ve Eosimias dawsonae. Haplorhini'nin ortak atasınınkine benzer bir primat iskeleti hakkında bir fikir verir. Eosimias adı, Yunanca eos "şafak" ve Latince simius "maymun"dan gelen "şafak maymunu" anlamına gelecek şekilde tasarlanmıştır.

Saxonella, monotipik Saxonellidae familyasına ait, Avrupa ve Kuzey Amerika'nın Geç Paleosen'inden bilinen plesiadapiform cinsi.

Amphipithecidae, Geç Eosen ve Erken Oligosen'de simiyen primat familyası. Fosilleri Myanmar, Tayland ve Pakistan'da bulundu. Sınırlı fosil kanıtları, arboreal dört ayaklılık ile tutarlıdır, ancak bununla sınırlı değildir. Başka bir deyişle, türler ağaçlarda dört ayak üzerinde hareket etmiş olabilir, ancak muhtemelen daha sonraki simiyenlerde görüldüğü gibi düzenli sıçramalarla değildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.