İçeriğe atla

Anadolu çoban köpeği

Anadolu çoban köpeği
Fransa'dan çeşitli şampiyonluklar kazanmış bir Anadolu çoban köpeği
Diğer adlarÇoban köpeği, Anadolulu
ÜlkeTürkiye[1][2]
Köpek (Canis lupus familiaris)

Anadolu çoban köpeği, dünyadaki tüm önemli köpek kulüpleri tarafından tanınan,[1][2][3][4] mastif türünde[2] bir köpek ırkı. Batılı devletlerde Türkçe imlâsıyla çoban köpeği olarak da bilinir.[3][Not 1] American Kennel Club'a göre işçi köpekler grubunda,[1] Merkezi İngiltere'de bulunan The Kennel Club'a göre çoban köpeği grubunda[2] ve Dünya Köpek Federasyonuna (FCI) göre 2. grupta bölüm 2.2'dedir (molossus/dağ köpeği #331).[3] Kangal, Akbaş, Karabaş ve Anadolu çoban köpeğinin ayrı ırklar olup olmadığı mevzuu tartışmalıdır ve Türkiye'deki otoritelerce Kangal'ın da dünyada safkan bir ırk olarak tanınması için çalışmalar yapılmaktadır.[5][6][7]

Anadolu çoban köpeği iri, gösterişli ve güçlü bir köpek ırkıdır. Canlı hayvan sürülerini korumak konusunda üstün meziyetlere sahiptir. Sadakati, bağımsızlığı ve dayanıklılığı ile meşhurdur. Kürkü kısa (2,5 cm) veya uzun (yak. 10 cm) olabilir. Çeşitli renklerde ve desenlerde olabilir.[1] Görünüşü ile hırsızları ve kurtları ürkütse de uysal bir ev köpeği olarak da yetiştirilebilir.[2]

Tarihçe

Bir DNA araştırması, Kangal köpeklerine en yakın köpeklerin genetik olarak Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan ve Afganistan köpekleri olduğunu buldu ve araştırmacılar, türün Orta Asya'dan, göçebe Türkler tarafından getirilmiş olmasının bu araştırmaya göre olası olduğunu söyledi.[8]

Anadolu'nun yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı olan çetin iklimine ve göçebe yaşam tarzına uyum sağlayacak şekilde evrimleşti ve çobanlar tarafından yırtıcı hayvanlara karşı bekçi köpeği olarak kullanılageldi. Üreticiler, köpeğin yırtıcılar tarafından tespit edilmesini zorlaştırmak için koyunlara yakın cüssede ve renkte üretilmesine özen gösterdi.[1] Bu ırk 1950'lerde ABD'ye girdi ve üretilmeye başlandı. 1996'da AKC tarafından safkan bir ırk olarak tanındı.[1]

Özellikler

İriyarı, güçlü ve ürkütücü görünümlüdür. Cesur ancak tehdit sezmediği sürece çok sakin bir köpektir. Hem çok çevik hem de çok dayanıklıdır.[1] Uzun ömürlüdür (çoğunlukla 10 yıldan fazla) ve genellikle iyice yaşlanana kadar çalışabilir.[2] Güçlü bir koku alma duyusuna sahiptir.[2] Zorlu doğa koşullarında, tamamen iş görmeye yönelik olarak üretilmiştir ve eşsiz bir koruma içgüdüsüne sahiptir.[1]

Erkekleri omuzlarda 80 cm'den yüksek[2] ve 70 kg kadar ağır olabilir. Yarışmalarda genellikle 2 yaşından büyük erkeklerin 73 cm'den yüksek ve 50–70 kg olması; dişilerin 68 cm'den yüksek ve 35–55 kg olması; ayrıca cüssenin dengeli dağılmış olması beklenir.[1]

Bakım

Anadolu çoban köpeğinin, uzun bir yürüyüş veya kısa bir koşu şeklinde, her gün egzersiz yapmaya gereksinimi vardır.[7] Ilık ila serin hava şartlarında dışarıda barınabilir. Kürk bakımı ihtiyacı azdır. Haftada bir ölü tüyleri temizlemek için tımarlanması gerekir.[7]

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

  1. ^ Genellikle transiletere edilerek coban kopegi şeklinde yazılır.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i Anatolian Shepherd Dog 3 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. American Kennel Club. Erişim: 2 Eylül 2011
  2. ^ a b c d e f g h Anatolian Shepherd Dog 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Kennel Club. Erişim: 2 Eylül 2011
  3. ^ a b c Breeds nomenclature 23 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fédération Cynologique Internationale. Erişim: 21 Ağustos 2011
  4. ^ "Anatolian shepherd dog." 20 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Australian National Kennel Club. Erişim: 12 Şubat 2012.
  5. ^ Floyd, Jennifer. "A Viewpoint on the Anatolian Shepherd/ Kangal/ Akbash Debate." Anatolianworld.com. Shahbazin Anatolians, Erişim: 19 Eylül 2011. <http://www.anatolianworld.com/Landrace_Viewpoint.htm 3 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.>.
  6. ^ A Letter to FCI by the President of the Turkish Kennel Club 31 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kangal.ca. Erişim: 2 Eylül 2011
  7. ^ a b c Anatolian shepherd dog 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. New Zealand Kennel Club. Erişim:20 Şubat 2012.
  8. ^ Koban, Evren; Gökçek Saraç, Çiğdem; Açan, Sinan Can; Savolainen, Peter; Togan, İnci (28 Mayıs 2009). "Genetic relationship between Kangal, Akbash and other dog populations". Discrete Applied Mathematics. Networks in Computational Biology (İngilizce). 157 (10): 2335-2340. doi:10.1016/j.dam.2008.06.040. ISSN 0166-218X. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Köpek</span> evcil, etçil ve memeli bir hayvan

Köpek ; köpekgiller (Canidae) familyasına ait, görünüş ve büyüklükleri farklı 400'den fazla ırkı olan, etçil bir memelidir. Bozkurt'un alt türlerinden biri olan köpek, tilki ve çakallarla da yakın akrabalardır. Kedilerle birlikte dünyanın en geniş coğrafyaya yayılan ve en çok beslenen iki evcil hayvanından biridir. 2001 yılı tahminlerine göre dünyada 400 milyondan fazla köpek vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kangal köpeği</span> Türkiye kökenli çoban ve bekçilik yapan köpek türü

Kangal, Türkiye kökenli bir çoban ve bekçi köpeği ırkı. Adını Sivas'ın Kangal ilçesinden alır.

<span class="mw-page-title-main">Mastif</span>

Mastif, iri bir köpek grubu.“Masty” kelimesinden türetilen bu ad “güçlü” anlamında kullanılmaktadır. Mastif olarak adlandırılan pek çok ırk vardır. Bunlara genellikle Molossus ırklar denir ve ortak bir atadan geldikleri düşünülür. Mastifler tarih boyunca genellikle savaş köpeği ve bekçi köpeği olarak kullanılmışlardır. Roma İmparatorluğu'nda arenalarda ayılar, aslanlar, kaplanlar, köpekler ve insanlarla dövüştürülmüşlerdir. İngiltere'de boğalarla ve ayılarla dövüştürülmüşlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Köpek ırkları</span>

Köpek ırkı, köpek türünün ırkları.

<span class="mw-page-title-main">Alman çoban köpeği</span> Almanya kökenli köpek ırkı

Alman çoban köpeği veya Alman kurdu, Almanya kökenli bir köpek ırkıdır. Türkçede bazen kurt köpeği olarak da anılırlar. Büyük, atletik ve güçlü olduğu kadar zeki olması, doğru yetiştirildiğinde bu köpeği mükemmel bir aile veya koruma, yahut iş köpeğine dönüştürür. Alman kurtları ikiye ayrılır; iş köpekleri ve şov köpekleri denilen iki farklı versiyonu vardır. İş köpeği olarak üretilen alman kurtları daha yüksek bir kalçaya ve daha uzun bacaklara sahiptirler. Show için üretilen köpekler ise daha alçak bir kalça, adaleli bir vücuda ve çok gösterişli bir posta sahip olurlar. Alman kurtların da en sık rastlanan hastalık kalça çıkığı(kalça displazisi) olarak bilinen eklem rahatsızlığıdır. Ayrıca alman kurtları çok hassas bir mideye sahip oldukları için özel bir diyet ile veya içeresinde fazla çeşit olmayan, aynı zamanda köpeğin alerjisinin bulunmadığı mamalar ile beslenmelidir. Alman kurtları dünyada en çok tercih edilen ırklar arasındadır. İş köpeği olarak, asker ve polis köpeği olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Akbaş (köpek)</span> Köpek ırkı

Akbaş Anadolu'ya özgü bir köpek ırkıdır. Kangal ile aynı soy ailesindendir.

Kars çoban köpeği, Türk çoban köpeği ırkı.

<span class="mw-page-title-main">Av köpeği</span> Avlanmaya yardımcı olan köpek türü

Av köpekleri ya da avcı köpekleri, çok iyi koku alan ve kuş avı esnasında avcılara istikamet göstererek, avları ürküterek ya da bulup getirerek yardımcı olan köpekler. Av köpekleri dünyadaki bazı önemli köpek kulüpleri tarafından kabul edilen köpek gruplarından birisidir. American Kennel Club'a (AKC) göre av köpeği grubuna örnek olarak pointerler, retrieverler, setterler, spanieller ile vizsla ve Weimaraner gibi bazı diğer ırklar verilebilir. Av köpekleri canlı ve hareketli hayvanlardır, bu nedenle ev köpeği olarak beslenildiklerinde sık ve yorucu egzersizlere gereksinim duyarlar.

<span class="mw-page-title-main">Malta köpeği</span>

Malta köpeği veya Maltese yaklaşık 2800 yıl öncesine dayanır. Maltese kelimesinin sonuna Terrier kelimesini ekleyenlerin aksine uluslararası bir kuruluş olan FCI'a göre ırkın adı Maltese'dir. Maltese ırkı köpeklerin Malta'da üretildiği düşünülmesine rağmen bu Maltese'in anavatanının Malta olduğu anlamına gelmez. Maltese kelimesi Sami dillerinde bulunan "Malat" kelimesinden gelmektedir. Malat, liman gibi anlamlara gelmektedir. Kökeni esasında orta akdenizdir. FCI'a göre 9. Grup olan refakatçi, süs köpeği grubunda değerlendirilir. Yetişkinleri yaklaşık 24 cm yüksekliğinde (gövde) ve 3–4 kg ağırlığındadır. Irkın spesifik özelliği şunlardır; Uzun beyaz tüylü, siyah iri gözlü. Maltese; siyah burunlu, siyah göz çevresi olan, siyah dudaklı, siyah pati yastıklı, siyah tırnaklı bir köpek ırkıdır. Sarkık kulaklı ve ufak vücutludur. Burunda depigmente ve siyah dışı renk tolore edilmez. Diskalifiye sebebidir. Çok az tüy döktüğünden dolayı non-alerjik köpeklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Çoban köpeği</span>

Çoban köpekleri, sürülerin "idaresinde" kullanılan köpekler. Bu yönleriyle öncelikli görevleri sürüleri "korumak" olan bekçi ve koruma köpeklerinden ayrılırlar. Çoban köpekleri grubu, dünyadaki başlıca köpek kulüpleri tarafından tanınan bir köpek grubudur.

İşçi köpekler veya iş köpekleri; çok çeşitli ve zaman zaman ince detaylı işlerde insanlara yardımcı olmak üzere yetiştirilmiş köpekler. Bekçilik, rehberlik, yakın koruma, yük çekme ve arama-kurtarma gibi işlerde kullanılırlar. Cüsseleri genelde orta boy ile büyük boy arasında değişir. Hemen hemen hepsi sağlam yapılı, kaslı köpeklerdir. İşçi köpekleri güçleri, dikkatleri, zekaları ve sadakatleri ile meşhurdurlar.

<span class="mw-page-title-main">Avustralya sığır çobanı köpeği</span> Avusturalya kökenli bir sürü köpeği

Avustralya sığır çobanı köpeği, 19. yy.da Avustralya'nın coğrafî koşullarına uygun olarak üretilmiş bir çoban köpeği ırkı. Sığırların topuklarını ısırarak sürüleri güttüğü için topukçu olarak da bilinir. Bu özellik atalarından olan dingodan miras kalmıştır. 1910 yılında doğmuş ve 29 yıl 5 ay yaşamış olan bir Avustralya sığır çobanı köpeği; bilinen, kayıtlı en uzun yaşamış köpektir.

<span class="mw-page-title-main">Bekçi köpeği</span>

Bekçi ve koruma köpekleri, canlıları veya gayrimenkulleri korumak üzere yetiştirilen köpekler. Bu gruba örnek olarak doberman, bulmastif, Anadolu çoban köpeği, Kangal, akbaş, Napoli mastifi, Saint Bernard ve rottweilerler verilebilir. Alman kurdu, çoban köpeği kategorisinde değerlendirilmesine rağmen dünyada yaygın olarak kullanılan polis, asker ve bekçi köpeklerindendir. Bazı ufak ve gürültücü ırklar da fiziksel koruma sağlamasalar da uyarı görevini yerine getirebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeyli ırklar</span>

Kuzeyli ırklar; dünyanın kuzey bölgelerine has, çoğunluğu kurda benzeyen, soğuğa dayanıklı işçi köpeklerini kapsayan köpek grubu. Spitz grubundaki köpeklerin çoğu kuzeyli ırklardır. Kuzeyli ırklara örnek olarak akita, Alaska Malamutu, Chow Chow ve Sibirya kurdu (haski) verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Border collie</span>

Border collie, İngiltere-İskoçya sınırında yaklaşık 300 yıldır koyun çobanı köpeği olarak kullanılan sıra dışı bir collie ırkı. En zeki ırklardan biri kabul edilen border collie yetenek yarışmalarında da çok başarılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bedlington teriyeri</span> İngiltere kökenli bir teriyer türü

Bedlington teriyeri, İngiltere kökenli bir teriyer türü. 1800'lerde Northumberland'ın maden bölgesi Bedlingtonshire'de ortaya çıktı. Önceleri dövüş köpeği ve porsuk, tavşan, sıçan vs. avcısı olarak kullanılan Bedlingtonlar zamanla ev köpeği olarak kullanılmaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu</span>

Köpek Irkları ve Kinoloji Federasyonu (KIF), Türkiye'yi Dünya Köpek Federasyonunda (FCI) -Tam Üye olarak- temsil etme yetkisine sahip kuruluş. 2006 yılında kurulmuştur ve FCI'da Türkiye'yi 2010 yılından beri temsil etmektedir. FCI'yı temsil eden dünya genelindeki 99 kinoloji kurumundan birisidir. Türkiye'de KIF'a üye 25 ırk derneği vardır.

<span class="mw-page-title-main">Alabay</span> Köpek ırkı

Alabay bugünkü Türkistan menşeli köpek türüdür. Alabay köpeklerin ortaya çıkışı MÖ 3. bin yıla kadar dayandırılmaktadır. Kangal gibi bazı alt tür çoban köpeklerinin atası olarak kabul edilir.Türkistan toplulukları tarafından yaygın olarak kullanılan doğal bir köpek ırkıdır. Yapay üretim değildir. Günümüzde Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Kazakistan, Afganistan, Doğu Türkistan, Kansu,Özbekistan gibi ülkelerde yerel halk tarafından çoban köpeği olarak yetiştirilmektedir. Orta Asya Çoban Köpeği, Orta Asya Ovtcharka, Türkmen Çoban Köpeği gibi isimlerle de anılan Alabaylar; Kafkas Çoban Köpeği, Kangal Köpeği ve Akbaş gibi köpek türlerle benzer genetik özellikler taşır. Dayanıklılık için doğal olarak genetik üstünlüklere sahip olan Alabaylar, uzun yürüyüş ve devriye gezileri için ideal arkadaştır. Erkek ağırlığı 110–150 kg, dişi ağırlığı 70–100 kg aralığındadır. Şimdiye kadar kayıt altına alınan en büyük alabay 178 kg ağırlığındadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye kökenli köpek ırkları</span>

Türkiye kökenli köpek ırkları Türkiye'de endemik olan köpeklerdir. Türkiye kökenli köpek ırklarından bazıları Akbaş (köpek), Aksaray Malaklısı, Anadolu çoban köpeği, Anadolu Sultan Tazısı, Kafkas çoban köpeği, Kangal köpeği, Kars çoban köpeği, Rize koyun köpeği, Tarsus Çatalburun, Zağar, Zerdava,Trakya kopoyu, Anadolu kopoyu, arabacı palisi,Karadeniz dağ köpeği, Guregh ve Tonya finosu (kobi)dir. Türk kangal (karabaş) çoban köpeği hariç, tüm çoban köpeklerinin nesli tehlikede ya da ağır tehdit altındadır. Tüm köpek ırklarının korunması gerekli görülmektedir. Türkiye'de endemik olan en az 20 köpek ırkı bulunmaktadır.

Guregh, davar köpeği, Yörük köpeği veya Boz olarak anılan Türkiye kökenli bir köpek ırkıdır. Çoban köpeğidir. Toros dağları ve Güney Anadolu’da yetiştirilir. Şanlıurfa'daViranşehir, Suruç, Bozova ve Hilvan ilçelerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Avrupa Birliği (AB) nezdinde Boz olarak tescilini Uluslararası Avrasya Köpek Irkları Federasyonu (AVKIF) yaptırmıştır. Guregh yetiştirmek için Şanlıurfa Guregh Çoban Köpekleri Derneği kurulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.