Anadolu sincabı
| Anadolu Sincabı | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Sciurus anomalus Gmelin, 1778 | ||||||||||||||||||||
 Anadolu sincabının yayılım alanı |
Anadolu Sincabı (Sciurus anomalus), Kafkas Sincabı veya İran Sincabı, Sincapgiller familyasından güneybatı Asya'da Ilıman geniş yapraklı ve karma ormanlar'ın ağaçlarında ve eski yırtıcı yuvalarında yaşayan Sciurus cinsinde ağaç sincabıdır.
Türün ilk olarak 1778'de Johann Friedrich Gmelin tarafından Systema Naturae'nin 13. baskısında tanımlandığı ve Sciurus anomalus olarak adlandırıldığı söylenir.[2] Ancak bazı yazarlar bu eserin aslında 1788'de yayınlandığını[3] ve gerçek ilk tanımın Johann Anton Güldenstädt tarafından 1785'te yapıldığını iddia etmektedir.[4][5]
Yakın akrabası Kızıl sincap'tan biraz daha iridir. Geniş yapraklı ormanlarda yaşar. Çam kozalaklarından çıkardığı tohumlarla birlikte, mantar, meyve, yumurta, yulaf, ayçiçeği ve kuş yavrularıyla da beslenir. Eski ağaçkakan yuvalarında yaşarlar. Tilki, kedi, kakım, baykuş ve şahin onun doğal düşmanlarıdır. Dünya çapında tehlikede olmasa da Türkiye'de post için avlanıldıklarından nesilleri tehlikededir.
Güne erken saatlerde başlarlar ve çok sıcak günlerde öğle uykusuna yatabilirler. Kış aylarında çok hareket etmezler. Kozalak ve tohumları kışın yemek için toprağa gömerler. Gömdükleri yeri unutup ağaçların yayılmasına bilmeden de olsa yardımcı olurlar.
Dağılım ve habitat
Kafkas sincapları, bulundukları Türkiye'den ve batıda Gökçeada ve Midilli adaları, güneydoğuda İran ve güneyde İsrail ve Ürdün'e kadar uzanan güneybatı Asya'ya özgüdür. Akdeniz adalarında bulunabilen cins Sciurus türünden sadece iki tanesinden biridir[4] ve bazı bölgelerde Avrasya kızıl sincaplar yakın zamanda tanıtılmış olmasına rağmen, daha geniş bölgeye özgü tek Sciurus türüdür.[5]
Tür, çoğunlukla 2.000 metre (6.600 ft) rakıma kadar meşe,[6] çam ve fıstık,[5] ağaçlarının hakim olduğu ormanlık alanlarda yaşar.
Üç alt tür tanınır:
- S. a. anomalus - Türkiye ve Kafkasya
- S. a. pallescens - Zagros Dağları, Türkiye'nin güneydoğusundan İran'a
- S. a. syriacus - Lübnan, Suriye, İsrail ve Ürdün
Biyoloji ve davranış
Sincaplar gündüzcül ve yalnızdır ama yiyeceğin bol olduğu yerlerde geçici gruplar yiyecek arayabilir. Diyetleri kabuklu yemişler, tohumlar, ağaç sürgünleri, tomurcuklar,[7] ve meşe tohumları[6] olup özellikle çamı[8] tercih ederler. Diğer birçok sincap gibi yiyeceklerini ağaç oyuklarında veya gevşek toprakta saklarlar ve bazı kilerlerde 6 kg (13 lb)'a kadar tohum bulunur.[5]
Annelik yuvalarını yaptıkları ağaçlarda yaşarlar ancak genellikle yerde yiyecek ararlar ve Avrasya kızıl sincaplarından daha az ağaçsıl hareketli olarak kabul edilirler. Genellikle yosun ve yapraklarla kaplı ağaç oyuklarında yerden 5 ila 14 m (16 ila 46 ft) yukarıda yuva yaparlar ancak bazen kayaların veya ağaç köklerinin altında da yuvaları olur. Alarm sesleri tiz ve Avrupalı yeşil ağaçkakan'ın çağrısına benzediği söylenir. Bölgelerini idrar ve gübre ile işaretlerler.[5]
Yıl boyunca ürerler ancak üremeleri ilkbahar veya sonbaharda daha yaygındır. Bir batında doğan yavru sayısı iki ila yedi arasında değişir, genelde üç veya dört yavru yaparlar. Yavrular beş veya altı aylıkken tamamen olgunlaşır.[5]
Koruma
2008'de yapılan bir araştırma, türün Türkiye'de bol miktarda olduğunu ama Levant bölgesindeki nüfusunda azalmalar olduğunu ortaya koydu. 1993'te İsrail'de yapılan bir araştırmanın kılavuzları, incelenen alanda türlerin neredeyse tükendiğini düşündüklerini belirtti. Anadolu sincabı kaçak avlanma ve ormansızlaşma tehdidi altında olsa da, kaydedilen düşüşler onu Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından "Asgari Endişe" dışında herhangi birşeyle nitelendirmeye yeterli değildir.
Türün avlanması Merkezi Av Komisyonunca yasaklanmıştır. Anadolu sincabı, Bern Sözleşmesi ve AB Habitat Direktifi tarafından korunmaktadır.[7]
Kaynakça
- ^ Yigit, N.; Kryštufek, B.; Sozen, M.; Bukhnikashvili, A.; Shenbrot, G. (2016). "Sciurus anomalus". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2016: e.T20000A115154256. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T20000A22245460.en
. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. Bilinmeyen parametre |errata=görmezden gelindi (yardım){{IUCN kaynağı}}: error: |doi= / |page= mismatch (yardım) - ^ Thorington, R.W., Jr.; Hoffmann, R.S. (2005). "Family Sciuridae". Wilson, D.E.; Reeder, D.M (Ed.). Mammal Species of the World: a taxonomic and geographic reference (3. bas.). The Johns Hopkins University Press. ss. 754-818. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 26158608. 20 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022.
- ^ 13th edition Systema Naturae. Biodiversity Library. Tomus 1. impensis Georg. Emanuel. Beer. 22 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2016.
- ^ a b Masseti, Marco (2012). Atlas of Terrestrial Mammals of the Ionian and Aegean Islands. Boston: De Gruyter. ss. 60-61. ISBN 978-3110254570.
- ^ a b c d e f Koprowski, J.L.; Gavish, L.; Doumas, S.L. (August 2016). "Sciurus anomalus (Rodentia: Sciuridae)". Mammalian Species. 48 (934): 48-58. doi:10.1093/mspecies/sew004.
- ^ a b Gavish, L. (1993). "Preliminary observations on the behavior and ecology of free-living populations of the subspecies Sciurus anomalus syriacus (golden squirrel) on Mount Hermon, Israel". Israel Journal of Zoology. 39 (3): 275-280. doi:10.1080/00212210.1993.10688720. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022.
- ^ a b "Appendix B1 - Mammal Species Dossier" (PDF). British Petrolleum. October 2002. 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2013.
- ^ Abi-Said, M.R. (2014). "Ecology of the Persian squirrel, Sciurus anomalus, in Horsh Ehden Nature Reserve, Lebanon" (PDF). Vertebrate Zoology. 64 (1): 127-135. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2022.
