İçeriğe atla

Anadili olarak konuşulma sayılarına göre diller listesi

Dil Ailelerinin Bölgesel Gösterimi

Bu makale ana dili olarak konuşulma sayılarına göre insan dillerini sıralamaktadır.

Ancak, bütün bu sıralamalar ihtiyatla kullanılmalıdır çünkü bir lehçe sürekliliğinde dilleri ayırt etmek için tutarlı bir dilsel ölçütler geliştirmek mümkün değildir. Örneğin, bir dil genellikle karşılıklı olarak anlaşılabilir bir dizi değişke olarak tanımlanır, ancak bağımsız ulusal standart diller, Türkçe ve Azerice örneğinde olduğu gibi, büyük ölçüde karşılıklı olarak anlaşılabilir olsalar bile ayrı diller olarak kabul edilebilir. Buna karşılık, Almanca, İtalyanca ve İngilizce dahil olmak üzere yaygın olarak kabul gören birçok dil, karşılıklı olarak anlaşılabilir olmayan değişkeleri kapsar. Arapça bazen Fasih Arapça merkezli tek bir dil olarak kabul edilirken diğer yazarlar karşılıklı olarak anlaşılamayan değişkelerini ayrı diller olarak tanımlamaktadır. Benzer şekilde, Çince de ortak kültür ve ortak edebi dil nedeniyle bazen tek bir dil olarak görülmektedir. Ayrıca Mandarin, Wu ve Yue gibi çeşitli Çin lehçe gruplarını dil olarak tanımlamak da yaygındır, ancak bu grupların her biri karşılıklı olarak anlaşılamayan birçok değişkeyi içermektedir.

Nüfus değişimi ve dil değişmesi nedeniyle zaman içinde değişen konuşmacıların güvenilir sayımlarını elde etmekte de zorluklar vardır. Bazı bölgelerde güvenilir nüfus sayımı verileri yoktur, veriler güncel değildir ya da nüfus sayımı konuşulan dilleri kaydetmeyebilir veya belirsiz bir şekilde kaydedebilir. Bazen konuşmacı nüfusları siyasi nedenlerle abartılmakta ya da azınlık dillerini konuşanlar ulusal bir dil lehine eksik bildirilebilmektedir.

Nüfusa göre liste

Ethnologue (2023, 26. baskı)

Aşağıdaki diller Ethnologue'un 2023 baskısında en az 50 milyon kişinin ana dili olarak konuştuğu dillerin listesidir. Ethnologue tarafından makro diller olarak tanımlanan diller (bütün değişkeleriyle kapsayacak şekilde Arapça, Farsça, Malayca, Peştuca ve Çince gibi) bu bölüme dahil edilmemiştir.

En az 50 milyon kişinin ana dil olarak konuştuğu diller[1]
Dil Ana dili olarak konuşanlar

(milyon)

Dil ailesi Kol
Mandarin Çincesi (Standart Çince dahil, ama diğer bütün değişkeleri hariç) 939 Çin-TibetÇin
İspanyolca485 Hint-AvrupaLatin
İngilizce380 Hint-AvrupaCermen
Hintçe (Urduca ve diğer diller hariç) 345 Hint-AvrupaHint-Aryan
Portekizce236 Hint-AvrupaLatin
Bengalce234 Hint-AvrupaHint-Aryan
Rusça147 Hint-AvrupaBaltık-Slav
Japonca123 JaponJaponca
Yue Çincesi (Kantonca dahil) 86,1 Çin-TibetÇin
Vietnamca85,0 AvustroasyaViet
Türkçe84,0 TürkOğuz
Wu Çincesi (Şanghayca dahil) 83,4 Çin-TibetÇin
Marathice83,2 Hint-AvrupaHint-Aryan
Teluguca83,0 DravidGüney-Merkez
Korece81,7 KoreKorece
Fransızca80,8 Hint-AvrupaLatin
Tamilce78,6 DravidGüney
Mısır Arapçası (Yukarı Mısır Arapçası hariç) 77,4 Afro-Asyatik Samî
Standart Almanca75,3 Hint-AvrupaCermen
Urduca (Hintçe hariç) 70,6 Hint-AvrupaHint-Aryan
Cavaca68,3 AvustronezyaMalaya-Polinezya
Batı Pencapça (Doğu Pencapça hariç) 66,7 Hint-AvrupaHint-Aryan
İtalyanca64,6 Hint-AvrupaLatin
Guceratça57,1 Hint-AvrupaHint-Aryan
İran Farçası (Darice ve Tacikçe hariç) 57,2 Hint-Avrupaİran
Bhojpuri52,3 Hint-AvrupaHint-Aryan
Hausaca51,7 Afro-Asyatik Çad

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Statistics". Ethnologue. 1 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arapça</span> Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dil

Arapça, Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dildir. Batıda Atlantik Okyanusu'ndan doğuda Umman Denizi'ne, kuzeyde Akdeniz'den güneydoğuda Afrika Boynuzu ve Hint Okyanusuna uzanan geniş bir coğrafyada konuşulmaktadır. Tüm lehçeleri ile birlikte 420 milyonu aşkın kişi tarafından konuşulduğu olduğu tahmin edilmektedir. Arap Birliği'ne üye 22 ülke ile Çad ve Mali dâhil olmak üzere 24 ülkede resmî dildir. Aynı zamanda kısmî olarak tanınan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Somaliland ile Tanzanya'da (Zanzibar) resmî dil statüsündedir. Arap Birliği'nin ve Birleşmiş Milletler'in kabul edilen altı resmî dilinden biridir. Nijer, Senegal ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal/azınlık dili olarak tanınmıştır. Arapça İran, İsrail, Pakistan, Filipinler ve Güney Afrika Cumhuriyeti anayasalarında özel dil statüsüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Rusça</span> Doğu Slav dili

Rusça, Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri koluna bağlı bir dil. Rusça, Belarus ve Ukrayna dilleri ile yaşayan üç Doğu Slav dilinden biridir. Yaklaşık 260 milyon konuşanı olan Rusça dünyanın en çok konuşulan dillerinden biri olup Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova (Gagavuzya) ile kısmî olarak tanınan Abhazya, Güney Osetya, Transdinyester'de resmî dil statüsündedir. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biri ve Uluslararası Uzay İstasyonu'nun İngilizce ile birlikte kullanılan iki dilinden biridir. Orta Asya, Kafkasya, Ukrayna ve kısmen Baltık devletlerinde lingua franca olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Maltaca</span> Maltanın resmî dili

Maltaca (Malti), Maltalılar tarafından kullanılan, Malta ve Avrupa Birliği'nin resmî dillerinden birini oluşturan Latinleşmiş Sami dili. Latin alfabesi kullanılarak yazılan dilin kökenleri tarihi Sicilya Arapçasına dayanmakta olup, tarih boyunca Latin dilleri ve İngilizceden yoğun ödünçlemeler almıştır. İlk olarak 15. yüzyılda yazılmaya başlanmış dil, 1934'te Malta'nın resmî dili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belarusça</span> Belarusun resmî dili olan doğu Slav dili

Belarusça veya Beyaz Rusça, Rusça ile beraber Belarus'un resmî dili. Hint-Avrupa dil ailesinin Slav dilleri grubunun Doğu Slav dilleri alt grubuna dahil olup toplam konuşan sayısı yaklaşık 7 milyondur. Mevcut Anayasa uyarınca Belarus Cumhuriyeti'nde Rusça ile birlikte iki resmî dilden biridir. Ek olarak, Rusya, Litvanya, Letonya, Polonya ve Ukrayna'nın bazı bölgelerinde bu ülkelerdeki Belaruslu azınlıklar tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Arapçası</span>

Yahudi Arapçası, Arap Birliği topraklarında yaşamış veya yaşayan Yahudiler tarafından konuşulan Arapçanın bir lehçesidir. Geçmişte Arap Yarımadası'ndaki Yahudi kabileler tarafından da konuşulmuştur. Konuşulan dilin yanı sıra İbrani Alfabesi ile yazılmış Arapça metinlere de Yahudi Arapçası denir. Arapçada olduğu gibi Yahudi Arapçası'nda da yöreden yöreye göre değişen lehçe farklılıkları vardır. İstanbul Ladino'su ile Balkan Ladino'su arasında nasıl bir fark varsa Libya'daki Yahudi Arapçasıyla Irak'taki Yahudi Arapçası arasında da aynı şekilde benzerlikler ve ufak farklılıklar bulunur.

Altayca veya Altay Türkçesi, Türk dillerinin Sibirya grubunda yer alan bir dildir. Rusya içindeki Altay Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar Oyrot dili (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin dilleri</span> Doğu Asyada ki Sinitik diller

Çin dilleri ya da Çin dil ailesi, Çin'de yaşayan Hanların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.

Yahudi Fasçası eskiden Fas'ta yaşamış Yahudiler'in konuştuğu bir Arapça şeklidir. Fas'ta bu dili konuşabilenler sadece yaşlılardır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Trablus Arapçası</span>

Yahudi Trablus Arapçası(veya Trablus Yahudi Arapçası, Yahudi Trablus-Libya Arapçası, Tripolita'it, Yudi olarak da bilinir) eskiden Libya'da yaşayan Yahudilerin konuştukları Arapça çeşididir. Bu dili konuşanların birçoğu bugün İsrail ve İtalya'da yaşamaktadır. Bu dili 40 yaş ve üzeri insanlar bilmektedir. Yahudi Tripolitan Arapçası, Libya Arapçasına göre farklılıklar gösterir; bu dil daha çok yerleşik hayatta kullanılan Arapçaya benzerken Libya Arapçası göçebe yaşayan bedevi Arapçası'ndan etkilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Yemen Arapçası</span>

Yahudi Yemen Arapçası eskiden Yemen'de yaşamış veya hâlen Yemen'de yaşamakta olan Yahudilerin konuştuğu Arapça ağzıdır. Bu ağzı konuşanların %98'i, bugün İsrail'de yaşamaktadır. Yahudi Yemencesi, Yemen'de Yahudi olmayanların konuştuğu Arapçadan farklıdır. Bu ağız, San'a, Aden, Beda ve Habban olmak üzere alt lehçelere ayrılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Tunus Arapçası</span>

Yahudi Tunus Arapçası Tunus'ta yaşamış veya hâlâ yaşamakta olan Yahudilerin konuştuğu bir Arapça çeşididir. Konuşanların %99'u İsrail'de yaşamaktadır. Bu dili konuşabilenler genelde yaşlı nesillerdir.

<span class="mw-page-title-main">Talışça</span>

Talışça veya Talişçe, İran ve Azerbaycan'da konuşulan bir Kuzeybatı İran dilidir. Tatça ve Zazaca ile yakından ilişkili dil, İran'ın Hazar Denizi kıyılarındaki Gilan ve Erdebil eyaletleri ile Azerbaycan'ın güney illerinde yaklaşık 220.000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Konuşurlar Hazar Denizi'nin batı ve güneybatı kıyı bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Glottolog Talişçeyi Türkiye'de konuşulan Zazaca ile Hazar Denizi'nin güney kıyılarında konuşulan Tatça ve lehçeleri ile birlikte Eski Azerice'den türeyen Azeri dilleri grubu içinde sınıflandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tatça</span> Dağıstan ve Azerbaycanda konuşulan bir dil

Tatça, Kafkas Farsçası, Tat Farsçası ya da Kafkas Tatçası Dağıstan ve Azerbaycan'da konuşulan bir Batı İran dilidir. Dil, Tatlar ve Dağ Yahudileri tarafından konuşulmaktadır. Dağ Yahudileri tarafından konuşulan bir diğer İran dili olan Yahudi Tatçasından farklıdır. Tatça Farsçaya oldukça benzer olmakla birlikte tamamen karşılıklı anlaşılabilir değildir.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de konuşulan diller</span>

Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır. Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir. Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.

Dil biliminde karşılıklı anlaşılabilirlik, farklı fakat birbiriyle ilgili dil türleri konuşanların kasıtlı bir çalışma yapmadan ya da özel çaba harcamadan birbirlerini kolayca anlayabilecekleri diller ya da lehçeler arasında bir ilişkidir. Bu, dilleri lehçelerden ayırt etmekte genellikle en önemli kriter olarak kullanılır, fakat sosyodilbilimsel faktörler de göz önüne alınır.

Yue, Çincenin ana dallarından biridir. Başta Guangdong ve Guangşi eyaletleri olmak üzere Güney Çin'de konuşulur.

Kuzeybatı Sami dilleri, Levant'ın yerli dillerini içeren Sami dillerin bir alt sınıfıdır. İlk Tunç Çağı'nda Proto-Sami dilinden çıkmıştır. İlk olarak Orta Tunç Çağı'nda bu gruba ait Amorice adı verilen dil ile tasdik edilmiştir. Bu sınıfta yazılmış en eski tutarlı metinler, Geç Tunç Çağı'na tarihlenen Ugaritik dilinde yazılmıştır. Bunu Tunç Çağı çöküşü sırasında Eski Aramice ve Demir Çağı'nda Kenan dilleri izlemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Arapçası</span>

Kıbrıs Arapçası, Kıbrıs Maronit Arapçası veya Sanna Kıbrıs'taki Maronit topluluğu tarafından konuşulan yok olma riski altındaki bir Arapça lehçesidir. Dili konuşan halk eskiden çoğunlukla Kormacit'te bulunuyordu, ancak 1974'te Türklerin Kıbrıs'a düzenlediği harekat sonrasında çoğunluk güneye taşınarak dağıldı, bu da konuşmacı sayısının azalmasına neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Tunus Arapçası</span>

Tunus Arapçası, Arapçanın Tunus'ta konuşulan bir lehçesidir. Tunus Arapçası çoğunlukla doğu Cezayir Arapçasına ve batı Libya Arapçasına benzemektedir. Yaklaşık 11 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmakta olup Tunus'un resmi dili olan Fasih Arapçadan ayırmak için "gündelik dil" olarak bilinmektedir.

Bu liste toplam konuşur sayısına göre dilleri göstermektedir.