İdo, ana dilleri farklı olan insanlar arasında anlaşmayı kolaylaştırmayı amaçlayan bir yapay dildir. 1907'de icat edilmiştir.
Ludwik Lejzer Zamenhof ; 15 Aralık [E.U. 3 Aralık] 1859 – 14 Nisan [E.U. 1 Nisan] 1917), Polonya doğumlu Aşkenazi Yahudisi göz doktoru ve dilbilimciydi. Dünyada en yaygın kullanılan ve yapılandırılmış uluslararası yardımcı dil olan Esperanto'nun yaratıcısıdır.
Yapay dil, diğer pek çok dilin aksine kaynağı belli olan, yani o dili oluşturan kişi ya da komisyonun adı bilinen, grameri tarihin akışı içerisinde insanların günlük kabulleri ya da yönelimleriyle evrilmemiş, tamamen insan eliyle yapılandırılmış olan dillerdir.
Ölü dil, daha önce konuşulmuş olup artık konuşanı kalmayan dildir. Sümerce, Hunca, Matorca, Elamca, Hatti, Hititçe, Trakça ve Ubıhça dili gibi.
Yahudi Aramicesi üzerinde İbranice etkisi bulunan Aramice dillerinin genel adıdır.
Unua Libro uluslararası dil Esperanto'yu tarif eden ilk yayındır. Esperanto'nun yaratıcısı Dr. L.L. Zamenhof tarafından hazırlanıp Temmuz 26, 1887 tarihinde Varşova 'da ilk kez olarak Rusça dilinde yayımlanmıştır. Sonraki beş yıl içinde Rusça, İbranice, Lehçe, Fransızca, Almanca ve İngilizce dillerinde kopyaları yayımlanmıştır. Bu kitapçık içinde Lord's Prayer duası, bazı İncil sureleri, bir mektup, şiir, dilin gramerinin temel 16 kuralı ve 900 kelimeden meydana gelen temel vokabüleri içermekteydi. Zamenhof kitabında, "uluslararası bir dil, ulusal dil gibi, ortak bir değerdir" ilanında bulunarak dili kamuya mal etmiştir. Zamenhof eserini "Doktoro Esperanto" takma adı ile imzalamıştır. Bu yeni dili öğrenmeye başlayanlar dile doktorun bu takma adından "Esperanto" demeye başlayınca kısa zamanda bu isim dilin resmi adı haline gelmiştir.
Esperanto edebiyatı aslında bu yapay dilin resmi yayımının öncesinde, Esperanto dilinin yaratıcısı L. L. Zamenhof tarafından başlamıştır. Zamenhof geliştirmekte olduğu dile şiir ve düzyazılar tercüme ederek dilin eksiksizliğini ve anlaşılabilirliğini test etmiş ve birkaç tercümesini dilin ilk kitabı olan Unua Libro'nun ekleri olarak yayımlamıştır. Dilin başka erken konuşmacıları şiirler, hikâyeler ve kompozisyonlar yazmışlardır; Henri Vallienne Esperanto dilinde ilk romanı yazan kişi olmuştur. Bir avuç şiirin dışında, Esperantonun ilk 20 yılındaki edebiyat ürünlerinin çoğu bugün sadece tarihsel ilgiye değer olarak görülmektedirler.
Dünya Esperanto Derneği ya da Dünya Esperanto Birliği, Esperanto konuşanların 121 ülkeden üyeleri ile ve Birleşmiş Milletler ve UNESCO ile resmi ilişkileri olan en büyük uluslararası organizasyonudur. Bireysel Üyelerin yanı sıra, 17 adet ulusal Esperanto organizasyonu da UEA ile bağlantılıdır. Şimdiki başkanı Hint dil bilimci Probal Dasgupta'dır.
Avustronezya dilleri, Güneydoğu Asya, Tayvan, Okyanusya ve Madagaskar'da konuşulan, yeryüzündeki en büyük temel dil ailelerinden biridir. Avustronezyalılar olarak adlandırılan 386 milyondan çok konuşuru olan aile, bu açıdan dünyanın en büyük beşinci dil ailesidir. Aile 1257 dili içinde barındırmasıyla ise en çok dile sahip ikinci dil ailesi olmaktadır.
Kurso de Esperanto Yapay bir dil olan Esperanto dilini öğretmek amacıyla üretilmiş, özgür ve açık kaynak kodlu yazılımlı, on iki ünitelik dil öğretim seti. Bu dile tamamen yabancı olanların, optimize edilmiş alıştırmalar sayesinde, iki haftalık süre zarfında dilin temel kurallarını öğrenmesini amaçlar.
Esperanto işçi hareketi, Esperanto dilinden pratik olarak faydalanarak işçi hareketinin amaçlarını, özellikle de kapitalizme karşı mücadeleyi ilerletmek hedefine sahip uluslararası harekettir. Esperanto işçi hareketi yalnızca politik bir hareket değil, aynı zamanda kültürel ve eğitsel bir harekettir. Günümüzde, Esperanto işçi hareketinde küresel düzeyde aktif olan başlıca Esperanto dernekleri, Sennacieca Asocio Tutmonda, Internacia Komunista Esperantista Kolektivo ve Monda Asembleo Socia'dır.
Esperanto hareketi veya Esperantizm, uluslararası yapay dil olan Esperanto'nun kullanımını yaygınlaştırma hareketidir. Hareket, sadece ulusal dillerin desteklenmesini değil, aynı zamanda Esperanto'nun da desteklenmesini amaçlar. Esperantoyu temsil eden bayrak, sol üst köşede beyaz zeminde yerleştirilmiş yeşil bir yıldız içerir. Yeşil alan umudu, beyaz barış ve tarafsızlığı simgeler. Beş köşeli yıldız beş kıtayı temsil eder. Esperanto hareketini benimseyen kişiye Esperantist denir.
Genellikle Boulogne Bildirgesi olarak anılan Esperantizmin Özü Bildirgesi, Esperanto hareketi için birkaç önemli çerçeve oluşturan tarihi bir belgedir. Bildirge Ludwik Lejzer Zamenhof tarafından yazılmış ve 1905 yılında Fransa'nın Boulogne-sur-Mer kentinde düzenlenen ilk Esperanto Dünya Kongresi katılımcıları tarafından onaylanmıştır.
LL Zamenhof 1870'lerde ve 80'lerde Esperanto'yu geliştirdi ve 1887'de bu dil hakkındaki ilk yayını Unua Libro'da yayınladı. Esperanto konuşmacılarının sayısı o zamandan beri kademeli olarak arttı, ancak hükûmetlerden ve uluslararası kuruluşlardan çok fazla destek görmedi ve bazen yasa dışı ilan edildi veya bastırıldı.
Avrupa Esperanto Birliği AB üye devletlerinin ulusal Esperanto derneklerinin birliğidir. Her iki yılda bir kongreler düzenliyor. Temmuz ve Ağustos 2007'de Maribor, Slovenya'daki kongrede 28 ülkeden 256 delege ve iki Avrupa Parlamentosu üyesi yer aldı.
Esperanto dilbilgisi, kuralları aşırı şekilde düzenli olması için tasarlanmıştır. Eklemeli bir dil olan Esperanto'nun kelime dağarcığı Hint-Avrupa dil ailesi, özellikle de Latin, Slav ve Germen dilleri esas alınarak hazırlanmıştır. Esperanto serbest cümle dizimine sahiptir, cümledeki ögelerin yerleri değiştirildiğinde cümlenin anlamı değişmez.
Avrupa – Demokrasi – Esperanto Avrupa Parlamentosu seçimlerine katılan bir seçim listesidir. Partinin ana platformu, François Grin'in bir raporunun sonuçlarına dayanarak uluslararası iletişimi ekonomik ve felsefi açıdan daha verimli ve adil hale getirmek için Esperanto'nun AB'nin resmi dili olarak tanıtılmasıdır.
Proto Esperanto veya Ön Esperanto 1887'de Unua Libro'nun yayınlanmasından önce Zamenhof'un dil projesinin evrimindeki herhangi bir aşama için kullanılan modern bir terimdir.
Tivadar Soros, Macar avukat, yazar ve editör. En çok milyarder George Soros ve mühendis Paul Soros'un babası olmasıyla bilinir.
