İçeriğe atla

Ana tanrıça

Mata Durga Mahisasur'u öldürüyor - altın heykel. Rahip önünde navami arati icra ediyor (Durgapuja festivalinde) (Chittaranjan Parkı, Delhi, 22 Ekim 2004).

Tanrıça tapınımı dişi Tanrıçaya veya tanrıçalara tapınmakta kullanılan genel bir tanımdır. Pek çok New Age Tanrıça izdeşleri, hiyerarşik bir inançtan uzak olmayan "kulluk" teriminden kaçınarak tanrıça ruhsallığı (goddess spirituality) terimini kullanmayı tercih etmektedir.

Tanrıçaya ibadet, erkek hakimiyetini, devlet kontrolünü ve imparatorluk kurmayı desteklemekle konservatif de, bu geleneklere karşı durarak radikal de olabilir, kadının otoritesini de destekleyebilir. Batı toplumunda tanrıça tapınımı 19. yüzyılın ortalarındandan bu yana farklı bir kültüre doğru yönelmiştir. Tanrıça tapınımı batı toplumlarında en sık feminist versiyonu telaffuz edilse de feminist olmak zorunda değildir.

Pagan ve Neopagan dinleri veya mezhepleri genellikle tanrıça tapınımını konsensüs alanlarından biri olarak kabul etmektedirler. Bununla beraber tüm tanrıça tapınımı Pagan değildir.

Aralarında en öne çıkanlarından biri olan Marija Gimbutas gibi bazı yazarlar tanrıça tapınımının tarihöncesi zamanlarda başladığına inanmaktadırlar. Willendorf Venüsü gibi bazı sanat eserlerinin bereket tanrıçasını temsil edebildiğine inanılsa da Peter Ucko gibi bilginler de söz konusu figürlerin tanrıçalardan ziyade oyuncaklar, eğitim modelleri ve rahibe imajları olduğunu öne sürmüşlerdir.

Tanrıça tapınımına bazı örnekler

  • Sümer mitolojisindeki İnanna bilinen en eski tanrıçalardan biridir.
  • Mısır mitolojisinde İsis bereket tanrıçasıdır.
  • Kuzey mitolojisinde Freya'ya bereket tanrıçası olarak tapınılmıştır.
  • Kelt mitolojisinde Morrigan savaş tanrıçasıydı.
  • Yaşayan en eski dinlerden biri olan Hinduizm'de tanrıça tapınımı da yer almaktadır.
  • Collyridianlar gibi bazı ilk dönem Hristiyan sektleri Bakire Meryem'e tanrıça olarak saygı göstermişlerdir. Günümüzde bazı baskı grupları Papa'ya Meryem'i Hristiyan Tanrısının (Godhead) bir parçası olarak tanınması için dilekçe göndermektedirler.
  • Büyük Britanya'da 1951 yılında kurulan ve Batı Paganizmi içindeki büyük geleneklerden biri olan Craft (whitchcraft) Tanrıça ve Tanrı'ya Tantra'nın dinamik kutupları içinde saygı göstermektedirler.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Athena</span> Yunan mitolojisinde zeka, sanat, strateji, ilham ve başarı tanrıçası

Athena, Yunan mitolojisinde zekâ, sanat, strateji, ilham ve barış tanrıçasıdır. Roma mitolojisinde Minerva ile eşit kabul edilir. Babası Tanrıların başı Zeus, annesi ise Zeus'un ilk karısı olan hikmet tanrıçası Metis'tir. Sembolleri, kalkan, mızrak, zeytin dalı ve baykuştur. Mızrak savaşı, zeytin dalı barışı, gök gözlü baykuş da bilgeliği temsil eder. Athena, Atina kentinin baş tanrıçası ve koruyucusudur, kent ismini de ondan almıştır. Athena ve sembolize ettiği karakterler birçok kültürde benzer formlarda bulunur. Athena ayrıca Troya savaşında Akhaların yardımına koşup tahta atın yapılmasına yardım etmiştir. Athena özel bir kalkan taşır. Bu kalkan Aegis olarak isimlendirilmiştir. Kalkanın üzerinde, değişik süslemelerle birlikte Medusa'nın başının resmi bulunur. Bu kalkanın önünde en güçlü ordular bile bozguna uğrar. Zeus'un en sevdiği kızı olduğu için Zeus'un yıldırımlarını da bir tek o kullanabilir. Gigantlar arasındaki karşıtı Enceladus'dur.

<span class="mw-page-title-main">İsis</span>

İsis, Osiris'in, Seth ve Nephthys'in kardeşidir, Nut ve Geb'in kızları ve çocuk Horus'un annesidir. Bazı kaynaklara göre Anubis de İsis ile Osiris'in oğludur.

Kibele veya Kybele, Anadolu kökenli bir ana tanrıçadır. Ana tanrıça inancı, birçok kültürde farklı isimlerle yer alır. Yunan anakarasında Rhea, özellikle Roma dönemi Mısır kültüründe İsis ve Yunan adaşı gibi bekaretle değil, doğurganlık ve bereketle ilişkilendirilen Efes Artemis'i, belli başlı ana tanrıça figürleridir.

Kelt mitolojisi en yalın tanımıyla Kelt politeizminin mitolojisidir. Kelt politeizmi Demir Çağı Keltlerinin diniydi. Demir Çağı'ndaki diğer Avrupalılar gibi erken dönem Keltleri de politeistik mitoloji ve dinî yapıyı benimsemişlerdi. Kelt insanlarının içinde, Roma ile yakın iletişimi olan Galyalıların ve İber Yarımadasındaki Keltlerin mitolojileri Roma İmparatorluğu altında devam edememiş, daha sonra ise bu insanlar Hristiyan olmuş ve Kelt(ik) dillerini de kaybetmişlerdir. İronik bir şekilde bu insanların inanç ve geleneklerine dair bilgiler çeşitli Roma ve Hristiyan kaynakları sayesinde bugüne kadar ulaşmıştır. Bir başka açıdan ise, kendi politik veya lenguistik (dilsel) kimliklerini korumuş olan Keltler Demir Çağı'ndaki atalarının mitolojilerinin en azından artakalan küçük bir kısmını iletebilmişlerdir. Bu iletilebilmiş kısım genellikle Orta Çağ'da kaydedilmiş ve yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Roma mitolojisi</span> Antik Romada yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütünü

Roma mitolojisi, Antik Roma'da yaşayan insanların mitolojik inançlarının bütününe verilen isimdir. Genelde iki ana bölümü olduğu düşünülür; ilk bölüm ki daha sonraları etkin olmuştur ve edebidir, genellikle Etrüsk mitolojisindeki öğelerin Romalılaştırılmış hallerinden meydana gelir, ikinci bölüm ise daha erken dönemlerde etkin olmuş olan ve daha çok kültik olan farklı uygulama ve inançlara sahip daha özerk bir bölümdür.

<span class="mw-page-title-main">Tanrıça</span> kadın tanrı

Tanrıça, dişi ya da dişil ilah anlamlarına gelebilir. Soyut bir ilahi varlıktır. Birçok kültürde tanrıçalardan bahsedilir. Bazen tek başına, ama çoğunlukla bir panteonun üyesi olarak tanrıça inanışı özellikle paganizmde yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Freyja</span> Tanrıça

Freyja veya Freya, İskandinav mitolojisinde deniz tanrısı Njord'un kızı ve Freyr'in kız kardeşidir. Önemli bir bereket tanrıçası ve Germen tanrılarının ayrıldığı iki koldan biri olan Vanir'in bir üyesidir. Vanir, aralarındaki bir savaştan sonra yerini daha genç tanrıçalardan oluşan ve başlarını Odin'in çektiği Aesir'e bırakmak zorunda kalır. Freyja'nın en büyük hazinesi Brising'lerin kolyesidir. Onu elde etmek için kolyeyi yapan dört cüceyle birlikte olmuştur. Güzelliği yüzünden pek çok hayranı vardır ve bunlardan biri de domuza çevirdiği Ottar'dır. Şahin kılığında uçabilen bir büyücü olduğu da söylenir. Frigg'in Freyja ile pek çok ortak noktası bulunur. İki tanrıçanın kökeninde, aynı toprak tanrıçası olması olasılığı da yüksektir. Odin de Frejya da kahraman ölülerle ilgilidir. Her savaşın sonunda ölüleri paylaşırlar. Ölenlerin yarısını Odin Valhalla'ya alırken, Freyja diğer yarısını da kendisinin yönettiği Fólkvangr çayırlarına alır.

Vika, kendi içinde çeşitli kollara ayrılan, doğa tabanlı, dogmatik olmayan çağdaş bir pagan dinidir. Vika inanışına sahip olanlar, kendilerini Vikan olarak adlandırır. Hristiyanlık öncesi Batı ve Kuzey Avrupa geleneklerine dayanan Vika, 1950'lerde İngiltere'de yayılmaya başlamış ve zamanla özellikle Avrupa ve ABD'de taraftar bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya mitolojisi</span> Dicle ve Fırat nehirleri arasında ki bölgede gelişen fikirler ya da öğretiler

Mezopotamya mitolojisi, Sümerlerin dini evrendeki güç, nesne ve varlıkları temsil eden Antropomorfik tanrı ve tanrıçalar içerirdi. Sümerlerin inanışına göre insanlar başta tanrılar tarafından hizmetçi, köle olarak yaratılmış fakat daha sonra özgürleştirilmiştirler.

<span class="mw-page-title-main">Etrüsk mitolojisi</span> Etrüsklerin mitolojik yazın ve inançları ile birlikte yaptıkları dini adet ve uygulamalar

Etrüsk mitolojisi veya Etrüsk dini, Etrüsklerin mitolojik yazın ve inançları ile birlikte yaptıkları dini adet ve uygulamaların bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Aztek dini</span>

Aztek mitolojisi veya Aztek dini, Tolteklerin çöküşünün ardından 13-16. yüzyıllar arasında Meksika Vadisi'nde önemli bir uygarlık olarak ortaya çıkan Aztekler tarafından geliştirilmiş bir inanç, efsane ve gelenekler bütünüdür. 100'den fazla tanrısıyla çok tanrılı pantheona sahip sahip Aztek dini, gerek kendisinden eski gerekse kendisiyle eş zamanlı olarak aynı coğrafi bölgede ortaya çıkmış inançlar, mitler, kültürel ve kozmik imgelerden yoğun oranda etkilenmiştir. Ayrıca Aztek dini çok önemli ve sıkı bir mistik karaktere sahiptir ve liturjik açıdan çok gelişmiştir. Seremoniler ve ritüeller büyük bir titizlikle, belirli takvimleri çok sıkı bir şekilde takip ederek gerçekleştirilir ve dinî olduğu kadar siyasi ve toplumsal açıdan da önem arz ederdi. Ayrıca uzun yıllar boyunca kurgu eserlerinde yer almış antik ritüellerde insan kurban edilmesi anlayışı da Aztek inancında yer etmiş, ritüellerde gerçekten insan kurban edilmiştir.

Cermen tanrıları, temel olarak Aesir ve Vanir olarak iki başlıkta görünseler de Dev'lerin de zaman zaman bu gruplara dâhil olmasıyla ayrım tam olarak netlik kazanmaz. Yine de genel olarak kabul gören düşünce Aesir'in savaş, Vanir'in ise bereket tanrılarından oluşmuş topluluklar olduğu yönündedir.

Hitit mitolojisi, Mezopotamya kaynaklarından esinlenmiş olmakla beraber, Hatti ve Hurri etkisinde de kalmıştır. Hititler, ele geçirdikleri bölgelerde tapınılan tanrı ve tanrıçalara gösterdikleri saygıdan ve onları yerel ölçekte de olsa tanımalarından dolayı "Bin Tanrılı Halk" adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Æsir</span>

Aesir ; İskandinav mitolojisinde başlıca tanrı topluluğunun genel adı. Diğer topluluğun adı Vanir'dir ve Odin'le birlikte ölümlü insanların hayatlarını yönetirler. Asgard'da yaşarlar. Tanrılar güçlü, güzel ve normal insanlardan daha iridirler. İnsanlardan uzun yaşarlar ama ölümsüz değillerdir. Her tanrı değişik alanlarda bilgiye sahiptir. İyi, sıcakkanlı ve yardımseverdirler. Asgard'da çok uzun süreden beri yaşayan Vanir'ler de Æsir tanrıları arasında sayılırlar.

Slav mitolojisi, Slavların Hristiyanlığı kabul etmelerinden önce inandıkları çok tanrılı dinin mitolojisidir. Din, Ön Hint-Avrupa dinleriyle bağlantısı olan pek çok dinle ortak özelliklere sahiptir.

Antik Roma'da din, kökenleri büyük ölçüde Antik Yunan ve İtalya Yarımadası'nın pagan geleneklerinden alan, inanç ve kültlerin bileşimidir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Mezopotamya dini</span> din

Antik Mezopotamya dini, Antik Mezopotamya medeniyetlerinin, özellikle yaklaşık MÖ 3500 ve 400 yılları arasında Sümer, Akad, Asur ve Babil medeniyetlerinin dinî inançlarına ve uygulamalarına atıfta bulunur. Antik Mezopotamya dininin temelleri Erken Sümer Hanedanları tarafından atılmış, daha sonra oluşan uygarlıklar ve bölgeye yerleşen kavimler bu dinî yapıyı benimsemiştirler. Her ne kadar bölgenin bölümleri arasında farklılık gözlense de temel dinî figürler, destanlar ve inanışlar aynı kalmıştır. Politeistik bir din olan Mezopotamya dininin tanrı ve tanrıçaları zaman içinde isim değiştirse de özellikleri genelde aynı kalmıştır fakat dinler tinsel olarak nitelik kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Av ilâhları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Av ilâhları, hayvan avcılığı ve avcılık sırasında kullanılan alet ve becerilerle ilgili mitolojilerde görülen tanrı ve tanrıça figürleridir. Av ilâhları çok tanrılı dinlerdeki ortak figürlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Bat</span>

Bat, Mısır mitolojisinde inek kulakları ve boynuzları olan bir insan yüzü veya bir kadın olarak tasvir edilen bir inek tanrıçasıdır. Bat'a yapılan ibadetlerin kanıtları, eski Mısır'daki dini uygulamaların en eski kayıtlarından alınmıştır. Orta Krallık zamanına gelindiğinde, Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır'ın birleşmesinden sonra, kimliği ve nitelikleri, benzer bir tanrıça olan tanrıça Hathor'un içinde yer aldı. Bat'ın imgeleri, eski Mısır tarihi boyunca, dini uygulamalarla ilişkili kalan kutsal bir enstrüman olan sistrum üzerinde devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Aşk ve şehvet tanrıları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşk tanrısı, mitolojide romantizm, seks, şehvet veya cinsellikle ilişkilendirilen tanrıdır. Aşk tanrıları mitolojilerde oldukça yaygındır ve birçok çok tanrılı dinde bulunabilir. Kadın aşk tanrıçaları genellikle güzellik ve diğer geleneksel dişil niteliklerle ilişkilendirilir.