İçeriğe atla

Anız yakma

Hindistan'ın Pencap eyaletinde pirinç anızı yakan çiftçiler

Anız yakma, hasat edildikten sonra ekinlerin toprakta kalan kök ve saplarının kasıtlı olarak yakılmasına verilen isimdir. Mısır (%43), pirinç (%24), buğday (%23) ve şeker kamışı (%5) artıkları dünyada kütle açısından başlıca yakılan anızı oluşturmaktadır.[1]

Nedenleri

Avustralya'nın Victoria eyaletinde anız yakımı

Anızın yakılmasının başlıca nedenleri arasında; bitkilerin kök ve saplarının Karbon/Azot oranı diğer organik maddelere göre yüksek olması, bunun sonucunda da doğada daha geç ayrışması ve kültür bitkilerine zararı dokunacak zararlı canlılara durak ve besin kaynağı görevi görmesidir.[2] Anız yakımından sonra tarlanın hemen yeni ürün ekimi için hazır olması, çiftçilerin anız yakımına karşı alet ve alternatiflere erişiminin bulunmaması ve çevrenin sahip olduğu kültür, gelenekler ve diğer sosyopsikolojk faktörler anız yakımı için diğer nedenleri oluşturmaktadır.[1]

Nedenler bölgeden bölgeye değişkenlik göstermektedir. Örneğin Rusya'da 1990'lardan itibaren anız yakmanın artış göstermesi, ülkenin hayvancılık endüstrisinin çökmesi sonucunda hayvan yemi olarak da kullanılabilen anızın ekonomik değerini kaybetmesi sonucunda meydana gelmiştir.[1]

Çiftçilerin anız yakmaya karar vermesi, çiftçinin anız yakarak elde edebileceği kısa süreli verimlilik artışını tercih etmesine ve anız yakmanın çevre ve insan sağlığında yol açtığı olumsuz etkilerin bilinmemesi veya görmezden gelinmesine bağlanmaktadır.[1]

Etkileri

Delhi'de günlük hava kirliliği miktarı ve anız yakmanın ilişkisini gösteren grafik

Anız yakma pek çok ülkede orman yangınlarının önemli bir sebebidir. İşlem ayrıca Hindistan'daki hava kirliliğinin önemli bir sebebi olarak tanımlanmıştır.[3] Anız yakımı sonucunda karbondioksit, karbonmonoksit, azot oksitler (NOx), kükürt oksitler (SOx) ve metan gibi gazların yanı sıra insan sağlığına zararlı olarak tanımlanan PM10 ve PM2.5 sınıflarına ait partikül madde salınımı gerçekleşir.[4]

Anız yakımının başlıca zirai zararları ise; yakım sırasında sıcaklığı aşırı derecede artan topraktaki fotosentez, ayrışım vb. olayları gerçekleştiren yararlı canlıların ölmesi ve bu nedenle toprak veriminin düşmesidir.[2] Anız yakmanın verimlilik açısından yarar-zarar dengesi bölgeye göre değişkenlik göstermektedir.[1] Ayrıca anız yakımında oluşan yoğun dumanlar bölgede hayatı etkileyebilmekte ve kazalara yol açabilmektedir.[5]

Coğrafi dağılım

Çin, Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Endonezya ve Rusya tüm alan açısından en çok anız yakan ülkeleri oluşturur. Buna karşın hasat edilen hektar başına bakıldığında Sahraaltı Afrika işlemin en yoğun meydana geldiği bölge konumuna gelmektedir. Bu bölge aynı zamanda anız yakmanın en hızlı popülerlik kazandığı yeri oluşturur. Tüm alana bakıldığında en çok anız yakan 20 ülke içerisinde hektar başına en çok yakımı Meksika ve Tanzanya yapmaktadır. Brezilya, Endonezya, Tayland ve Çin'de işlemin son yıllarda hızlı bir şekilde arttığı rapor edilmiştir.[1]

Yasal durum

Kuzey Hindistan'da anız yakımını ve yol açtığı duman ve hava kirliliğinin yayılmasını gösteren uydu resmi[6]

Birleşik Krallık anız yakımını yasaklamıştır. Çin ve Hindistan'da da yasak olmasına rağmen yaygın bir işlemdir.[7][8] Avustralya teşvik etmemekle birlikte anız yakımına yasak getirmemekte olup, çeşitli durumlar için belli koşullar altında yakmaya izin vermekte ve işlemi önermektedir. Ülke çiftçilere anız yakarken tarlayı sırtlara ayırmalarını ve yakılacak alan etrafına ateşin sıçramaması için 3 metrelik bir boşluk oluşturmalarını önermektedir.[9] Türkiye'de anız yakma 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu ile yasaklanmıştır,[10] ancak yasaklara rağmen devam etmektedir. 2020'de anız yaktığı tespit edilen çiftçilere toplamda 1,3 milyon Türk lirasını aşkın ceza (dekar başına 73 lira 68 kuruş) uygulanmıştır.[11]

Dini yaklaşımlar

Diyanet İşleri Başkanlığı, anız yakmanın hayvanlara ve doğaya zarar verdiği gerekçesiyle "kesinlikle haram" olduğunu belirtmiştir.[12][13]

Önleme ve alternatifler

Anızın tutuşturulmadan toprağa karıştırılması, biyoyakıt üretiminde biyokütle olarak kullanılması, enerji santrallerinde yakılması veya kereste ve kağıt endüstrilerine dahil edilmesi yakmaya karşı önerilen alternatiflerdir.[4] Toprak işlemesiz tarım da anız yakmaya karşı önerilen bir metodu oluşturmaktadır. Anız yakmayan çiftçilere vergi yardımı ve çiftçilerin bilinçlendirilmesi anız yakmanın önlenmesi için öne sürülmüş eylemlerdir.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "Agricultural Pollution Field Burning" (PDF). World Bank Group. 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ a b "Tarla Bitkilerine Giriş" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2016. 
  3. ^ "Stubble burning: Why it continues to smother north India". BBC News (İngilizce). 30 Kasım 2020. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021. 
  4. ^ a b "Stubble burning: Effects on health & environment, regulations and management practices". Environmental Advances (İngilizce). 2: 100011. 1 Aralık 2020. doi:10.1016/j.envadv.2020.100011. ISSN 2666-7657. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021. 
  5. ^ Habertürk. "Anız dumanı facia getirdi!". Habertürk. 11 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2023. 
  6. ^ Jenner, Lynn (24 Ekim 2018). "Stubble Fires Evident in the Punjab State of India". NASA. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021. 
  7. ^ "Farmers burn wheat stubble despite ban". Peoples Daily. 15 Haziran 2013. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013. 
  8. ^ Slater, Joanna (15 Ekim 2018). "India is trying to prevent apocalyptic air pollution. Step 1: Stop farmers from burning their fields". Washington Post (İngilizce). 16 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2018. 
  9. ^ Ellison, Amelia (24 Ağustos 2013). "Stubble burns cause headache for firebrigades". The Wimmera Mail Times. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013. 
  10. ^ "ANIZ VE YOL KENARLARI İLE MERALARDA ANIZ YAKILMAMASI HAKKINDA GENELGE (2006/23)". T.C. Resmî Gazete. 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021. 
  11. ^ "Anız yakanlara 10 ayda 1,3 milyon lira ceza kesildi". Anadolu Ajansı. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021. 
  12. ^ "İlke Haber Ajansı". ilkha.com. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  13. ^ Haber7. "Diyanet'ten anız yakma fetvası". Haber7. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tarım</span> bitki ve hayvan evcilleştirme bilimi.

Tarım veya ziraat, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, bunların kalite ve verimlerinin yükseltilmesi, bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanmasını ele alan bilim dalıdır. Diğer bir ifade ile insan besini olabilecek ve ekonomik değeri olan her türlü bitkisel-Hayvansal ürünün bakım, besleme, yetiştirme, koruma ve mekanizasyon faaliyetlerinin tamamı ile durgun sularda veya özel alanlarda yapılan balıkçılık faaliyetlerinin tümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan</span> Güney Asyada bir ülke

Hindistan, resmî adıyla Hindistan Cumhuriyeti, Güney Asya'da bulunan bir ülkedir. Dünyanın en büyük yedinci coğrafi alanı ve en büyük nüfusuna sahip olan ülkenin ulusal marşı Jana Gana Mana'dır. Ülkede resmî dilleri İngilizce ve Hintçe oluşturur, ancak 22 adet tanınmış bölgesel dil de bulunur. Hindistan'da baskın din Hinduizm olup, ülke Endonezya ve Pakistan'dan sonra sayıca en kalabalık Müslüman nüfusa sahiptir. Hindistan nominal fiyatlarla dünyanın en büyük on ikinci ekonomisine ve satın alma gücü paritesine göre dünyanın en büyük dördüncü ekonomisine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Pakistan</span> Güney Asyada bir ülke

Pakistan, resmî adıyla Pakistan İslam Cumhuriyeti, Güney Asya'da bir ülkedir. 241,49 milyonu aşan nüfusuyla dünyanın en kalabalık beşinci ülkesidir. En büyük ikinci Müslüman topluluğuna sahiptir. 881.913 km²'lik yüzölçümü ile bu alanda 33. sıradadır. Pakistan'ın güneyde Umman Denizi ve Körfezi'ne 1046 km kıyısı vardır. Doğuda Hindistan, batıda Afganistan, güneybatıda İran ve kuzeydoğuda Çin ile komşudur. Kuzeybatıda Afganistan'ın Vahan Koridoru Pakistan'ı Tacikistan'dan ince bir hatla ayırır. Ayrıca Umman ile deniz sınırı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Brezilya</span> Güney Amerikada bir ülke

Brezilya, resmî adıyla Brezilya Federatif Cumhuriyeti, Güney Amerika'nın en büyük ve en kalabalık ülkesidir. Latin Amerika'nın %47,7'sini kaplayan Brezilya, Ekvador ve Şili haricinde Güney Amerika ülkelerinin hepsi ile sınır komşusudur. Başkenti Brasília ve en kalabalık şehri São Paulo'dur. Brezilya, 26 eyaletten ve bir Federal Bölgeden oluşan bir federasyondur ve Portekizcenin resmi dil olduğu tek Güney Amerika ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Parti (1946)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1946–1960)

Demokrat Parti, 7 Ocak 1946'da kurulan, kurulduğu yıl yapılan seçimlerde azınlıkta kalıp 4 yıl sonra yapılan seçimlerde 27 yıllık tek parti dönemini sona erdiren Türk siyasi partisi olarak bilinir. Sırasıyla 1950, 1954 ve 1957 seçimlerini kazanmış ve 10 yıl boyunca iktidar olmuştur. Demokrat Parti, 27 Mayıs 1960 askeri darbesi ile iktidardan düşürülmüş ve 29 Eylül 1960'ta kapatılmıştır. Demokrat Parti'nin kısaltması DP olarak yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türk lirası</span> Türkiyenin para birimi

Türk lirası, Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde resmî olarak, Suriye Geçici Hükûmetinin ve Suriye Kurtuluş Hükûmetinin kontrol ettiği bölgelerde ise gayriresmî olarak kullanılan para birimidir. Alt birimi kuruş olan Türk lirasının basma ve yönetme faaliyetleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından sürdürülür.

<span class="mw-page-title-main">Erozyon</span> toprağı bir yerden başka bir yere taşıyan dışsal süreçler

Erozyon, diğer adıyla aşınım, yer kabuğunun üzerindeki toprakların, başta akarsular olmak üzere türlü dış etkenlerle aşındırılıp, yerinden koparılması, bir yerden başka bir yere taşınması ve biriktirilmesi olayına denir.

<span class="mw-page-title-main">Bülent Ersoy</span> Türk ses sanatçısı

Bülent Ersoy, Türk sanat müziği şarkıcısı. Sanatçı "Diva" lâkabıyla bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Darı</span>

Darı, Buğdaygiller (Poaceae) familyasından, tohumları buğday gibi besin maddesi olarak kullanılabilen, bir veya çok yıllık bitki. Türkiye'de Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu, Karadeniz, Ege, Marmara ve Doğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilip; insan gıdası ve hayvan yemi olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnsinerasyon</span>

İnsinerasyon, atığın içerisindeki organik materyalin, yüksek sıcaklık ve fazla oksijen eşliğinde yakılma işlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği'nin Ortak Tarım Politikası</span> Avrupa Birliğinin tarıma sübvansiyon ve tarımın planlanması programı

Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası Avrupa Birliği'nin tarıma sübvansiyon ve tarımın planlanması programıdır. 2006 yılında, toplam AB bütçesinin %46,7'sini oluşturmaktadır. Bu rakam, 49,8 Milyar Avro'ya denk gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sindhî</span>

Sindhî ya da Sindce, Hint altkıtası'nın batı kesiminde yer alan tarihi Sind bölgesinde yaşayan Sindhiler tarafından konuşulan Hint-Aryan dilidir. Pakistan'ın Sindh eyaletinin resmi dilidir. Hindistan'da Sindhi, merkezi hükûmet tarafından resmi olarak tanınan dillerden biri olmasına rağmen Sindhi Hindistan'daki hiçbir eyaletin resmi dili değildir. Pakistan'ın 2017 nüfus sayımının ilk sonuçlarına göre Sindhi, 30,26 milyon kişinin veya bir başka deyişle ülke nüfusunun %14,57'sinin ana dilidir. Hindistan'ın 2011 verilerine göre 1,68 milyon kişinin ana dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Mera</span> hayvanların otlatılması için kullanılan kısa boylu buğdaygil ve baklagil bitkileriyle kaplı arazi

Mera, otlak, meyilli, engebeli ve taban suyunun derinde olduğu yem bitkilerinin bulunduğu alanlara ve hayvancılık amacı ile kullanılan alanlara verilen addır. Çayırlara göre daha kısa boylu, seyrek otların bulunduğu meralar kaba yem alanlarıdır.

Anız, tarımsal üretim sonucunda biçilmiş olan ekinlerin toprakta kalan kök ve saplarına verilen isimdir. Tarımda anızların yakılarak yok edilmesi oldukça yaygın bir durum olmakla beraber bilimsel olarak anız yakımı zararlı olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İslami bankacılık</span>

İslami bankacılık olarak adlandırılan sistem, aktivitelerini şeriatı esas alarak belirlemektedir. Şeriat, ödünç verilen paradan para kazanmayı yasaklamaktadır.

Bangladeş-Çin-Hindistan-Myanmar Bölgesel İşbirliği Forumu dört ülke arasında daha fazla ticaret ve yatırım entegrasyonunu hedefleyen bölgesel bir Asya ülkesi organizasyonu.

Gelin yakma, Hindistan Yarımadası ve çevresindeki ülkelerde uygulanan aile içi şiddet türüdür. Çeyiz cinayetinin bir biçimi olan gelin yakma, genç bir kadın ailesinin ek çeyiz ödemeyi reddetmesi nedeniyle kocasının ailesi veya kendi ailesi tarafından öldürülmesi olarak tanımlanır. Kadın, tipik olarak gaz yağı, benzin veya diğer yanıcı sıvılarla ıslatılır ve öldürme amacıyla ateşe verilir. Gaz yağı genellikle tehlikeli küçük benzin sobaları için pişirme yakıtı olarak kullanılır, bu da suçun bir kaza olduğu iddiasına açık kapı bırakır. En yaygın olduğu ülke Hindistan'dır ve 1993'ten beri bir sorun olarak gündeme gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kendini ateşe verme</span>

Kendini ateşe verme ya da kendini yakma, bir bireyin kendisini üzerine benzin veya başka bir yanıcı sıvı döküp çakmak ya da kibrit ile yakarak öldürme eylemidir. Çoğunlukla protesto olarak yapılır ve yüzyıllar boyunca en aşırı protesto yöntemi olarak kabul edilmektedir. Dinî ya da politik bir protesto olabilmekle beraber sadece intihar amaçlı olarak da yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2020-2021 Hint çiftçilerin protestosu</span>

2020-2021 Hint çiftçilerin protestosu, Eylül 2020'de Hindistan Parlamentosu tarafından kabul edilen üç çiftlik yasasına karşı yapılan bir protestoydu. Genellikle Çiftlik Faturaları olarak adlandırılan eylemler, birçok çiftçi sendikası ve muhalefetten politikacılar tarafından "çiftçi karşıtı yasalar" olarak tanımlandı ve bunun çiftçileri "şirketlerin insafına bırakacağını" söyledi." Çiftçiler ayrıca, şirketlerin fiyatları kontrol edememesini sağlamak için bir asgari destek fiyatı (MSP) faturasının oluşturulmasını da talep etti. Ancak sendika hükûmeti, yasaların çiftçilerin ürünlerini doğrudan büyük alıcılara satmasını kolaylaştıracağını savunuyor ve protestoların yanlış bilgilere dayandığını belirtti. İlgili endemik miras sorunları arasında çiftçi intiharları ve düşük çiftçi gelirleri yer alıyor. Hindistan, tahıl üretiminde büyük ölçüde kendi kendine yeterli olmasına ve refah planlarına sahip olmasına rağmen, Hindistan gıda güvenliği parametrelerinde dünyanın en kötü ülkelerinden biri olarak sıralandığından, açlık ve beslenme ciddi sorunlar olmaya devam ediyor.