İçeriğe atla

Anıtkabir'de düzenlenen miting ve protestolar

Anıtkabir'in anıt mezar bölümü

Türkiye'nin başkenti Ankara'da bulunan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşının yer aldığı anıt mezar olan Anıtkabir, inşasının tamamlanmasından beri birtakım miting ve protestolara ev sahipliği yaptı. 2524 sayılı Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun'un 2. maddesi maddesi uyarınca hazırlanan ve 9 Nisan 1982'de yürürlüğe giren yönetmelikle birlikte Anıtkabir'de, Atatürk'e saygı amacı dışındaki her türlü tören, gösteri ve yürüyüş yapılması yasaklandı.[1]

1953-1960

Mustafa Kemal Atatürk'ün Anıtkabir'e nakledildiği gün olan 10 Kasım 1953'ün ertesi günü, Türkiye Millî Talebe Federasyonu tarafından "Atatürk'e sevgi gösterisi" adı altında, iktidardaki Demokrat Parti yanlısı bir miting yapıldı. Ulus ve Lozan gibi meydanlarda başlayan miting, katılımcıların Anıtkabir'e yürümesiyle burada da devam etti.[2] Benzer miting, 11 Kasım 1954'te de gerçekleştirildi.[3]

"Ya Taksim, Ya Ölüm" hareketi kapsamında Türkiye'de düzenlenen mitinglerin üçüncüsü, Türkiye Millî Talebe Federasyonu tarafından 12 Haziran 1958'de Anıtkabir'de düzenlendi. Bu miting, yaklaşık 200.000 katılımcıyla bu gösterilerin en büyüğüydü. Anıtkabir'deki tören meydanında III. Makarios'u temsil eden siyah sakallı papaz kuklaları yakıldı ve darağacına asıldı. Mitingde Fazıl Küçük bir konuşma da yaptı.[4]

1960-1982

19 Mayıs 1960'ta, Demokrat Parti muhalifleri tarafından Ankara'da gerçekleştiren miting sırasında, Anıtkabir'e giden yollarda emniyet kuvvetlerinin aldığı tedbirleri aşan göstericiler, Anıtkabir'e ulaştı. Atatürk'ün sembolik lahdinin bulunduğu Şeref Holü'nde göstericiler saygı duruşunda bulundu. Bu esnada emniyet kuvvetleriyle protestocular arasında arbede yaşandı.[5]

Ankara Tekniker öğrencileri; kendilerine yedek subaylık hakkı tanınması, ders müfredatının değiştirilmemesi ve okul yönetiminin de kendilerine kötü muamelede bulunması gerekçeleriyle 12 Kasım 1960'ta, okullarından Anıtkabir'e kadar uzanan protesto yürüyüşü gerçekleştirdi.[6] "Üniversiteye giremedikleri" gerekçesiyle protesto amacıyla İstanbul'dan yola çıkan öğrencilerin yürüyüşü, 5 Kasım 1961'de Anıtkabir'de sona erdi.[7] 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan düzenlemelerle ordudaki görevlerinden emekli edilen ve darbeye katılmayan 7000 kadar subay tarafından kurulan Eminsu Derneği üyeleri, zaman zaman Anıtkabir'deki lahde şapkalarını bırakarak ordudan atılmalarını protesto etmekteydi.[8] 13 Ocak 1962'de gerçekleştirdikleri protestoda Ankara Üniversitesi'nin Siyasal Bilgiler ile Hukuk fakültesi öğrencileri, "kahrolsun komünistler" ve "kahrolsun gerici basın" sloganları atarak Yeni İstanbul, Zafer ve Son Havadis gazetelerini yaktılar.[9] 14 Şubat 1962'de Öğretmen Dernekleri Federasyonu, bazı milletvekili ve senatörlerin yaptığı köy enstitüsü mezunları karşıtı konuşmaları protesto amacıyla sessiz bir yürüyüş yapmak istese de emniyet kuvvetleri buna izin vermedi. Ancak devamında Anıtkabir'e ulaşan protestocular, kendilerini çevreleyen polislerin eşleğinde Atatürk'e ve onun devrimlerine bağlı kalma yemini ettiler.[10] 26 Mart 1962'de, önceki gün Kıbrıs'ta yaşanan bombalı saldırıyı protesto etme amacıyla yapılan sessiz yürüyüşün sonunda Anıtkabir'e çelenk konuldu.[11]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ "Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Yönetmelik". 9 Nisan 1982 tarihli 2524 sayılı yasa Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanunun 2. maddesinin. yönetmeliği (PDF). Türkiye Büyük Millet Meclisi. s. 1169-1178-1. 
  2. ^ "Gençlik dün Atatürk'e bağlılık gösterisi yaptı". Milliyet. Ankara. 12 Kasım 1953. ss. 1, 7. 
  3. ^ "Gençlik Atatürk'ü dün minnetle andı". Milliyet. Ankara. 12 Kasım 1954. ss. 1, 7. 
  4. ^ Boran 2011, s. 289.
  5. ^ Boran 2011, s. 291.
  6. ^ "Ankara Tekniker öğrencileri derslere girmiyorlar". Milliyet. Ankara. 13 Kasım 1960. s. 3. 
  7. ^ ""Yürüyen gençler" Ankara'ya vardı". Milliyet. Ankara. 6 Kasım 1961. s. 1. 
  8. ^ "Eminsu'nun sonu". Milliyet. Ankara. 8 Eylül 1961. s. 1. 
  9. ^ "Ankara mitinginde bâzı hâdiseler oldu". Milliyet. Ankara. 14 Ocak 1962. ss. 1, 5. 
  10. ^ "Öğretmenlerin sessiz yürüyüşünde hâdise". Milliyet. Ankara. 15 Şubat 1962. ss. 1, 5. 
  11. ^ "Kıbrıs Türkleri bomba olayını protesto etti". Milliyet. 27 Mayıs 1962. s. 1. 
Genel
  • Boran, Tunç (2011). Mekân ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1938-1973) (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Anıtkabir</span> Türkiyenin kurucusu Atatürkün Ankaradaki anıt mezarı

Anıtkabir, Ankara'nın Çankaya ilçesinde yer alan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün anıt mezarını içeren komplekstir. Emin Onat ile Orhan Arda'nın tasarımı olan Anıtkabir'in 1944'te başlanan inşası 1953'te tamamlanmıştır. Anıt mezar binası başta olmak üzere çeşitli yapı ve anıtların yanı sıra Barış Parkı olarak adlandırılan ağaçlık alandan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Atatürkçü Düşünce Derneği</span> sivil toplum kuruluşu

Atatürkçü Düşünce Derneği, 19 Mayıs 1989'da kurulmuş olup Türkiye genelinde ve yurt dışında birçok şubesi olan sivil toplum kuruluşu. Atatürk ilke ve inkılaplarına karşı gizli ya da açık saldırıların yapıldığı, Atatürk'ün Türkiye Cumhuriyeti'ne kazandırdığı çağdaş kazanımların geriye doğru çevrilmek istendiği ve tüm bu çabalara karşın Atatürk ilke ve inkılaplarına sıkıca bağlanmış olan kişiler tarafından dernek kurulup yaşatılarak bu ilke ve inkılapların sonsuza kadar yaşatılacağı, dernek kurucular kurulu tarafından tüzüğe derneğin kuruluş nedeni olarak eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılay Meydanı</span> Ankara Yenişehirde meydan

Kızılay Meydanı ya da 15 Temmuz Kızılay Millî İrade Meydanı, Türkiye'nin başkenti Ankara'nın merkezindeki kent meydanı. Doğudan Ziya Gökalp Caddesi, batıdan Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, kuzey-güney ekseninde ise Atatürk Bulvarı yollarının kesişimindedir. Ankara'nın her tarafından ulaşımı oldukça kolay olan meydanda hem metro hem de Ankaray istasyonu bulunmaktadır. Çok sayıda büro, mağaza, kafe ve park bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kanlı Pazar (1969)</span> İstanbulda sosyalistlerin Amerikan 6. Filosunu protestosu sırasında yaşanan olaylar (1969)

Kanlı Pazar, 16 Şubat 1969 tarihinde İstanbul Taksim Meydanı'nda ABD'nin 6. Filo'sunu protesto etmek için 76 gençlik örgütünün toplandığı sırada meydana gelen olaylardır. Tarihçi Feroz Ahmad ise olayı "organize bir faşist şiddet örneği" olarak nitelemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümü ve devlet cenaze töreni</span> 1938 yılında Türkiye cumhurbaşkanının ölümü

Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümü, kendisinin sağlığının 1937 yılından itibaren bozulmaya başlamasına müteakiben 10 Kasım 1938'de gerçekleşti. Ölümünün ardından, 21 Kasım 1938'de geçici olarak Ankara Etnografya Müzesi'ne konulan naaşı, 10 Kasım 1953'te kendisi için inşa edilmiş anıt mezar olan Anıtkabir'e nakledildi.

<span class="mw-page-title-main">Protesto</span> itiraz biçimi

Protesto, göreceli olarak bir olaya ve duruma karşı aksi yönde tepki göstermektir. Genellikle bu tepki gösterme biçimi, muhalif görüşü sözle ifade etme yanında o görüşü toplumsallaştırma ve bir grupla birlikte ifade etme karakteri de taşıyabilir. Bundaki amaç kamuoyu nezdinde sesini daha çok duyurabilmek ve yönetime karşı daha etkili bir duruş sergileyebilmektir. Bu, doğrudan ifade ve etkilemenin ve aktivizmin bir yoludur.

Yavi Katliamı, 25 Ekim 1993'te Erzurum'un Çat ilçesine bağlı Yavi beldesinde PKK tarafından düzenlenen katliam.

<span class="mw-page-title-main">Sabiha Gürayman</span>

Sabiha Rıfat (Ecebilge) Gürayman, Türk inşaat mühendisi ve voleybolcu.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyet Mitingleri</span>

Cumhuriyet Mitingleri, 2007 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi öncesinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan veya başka bir Millî Görüş kökenli siyasetçinin olası cumhurbaşkanı adaylığına karşı düzenlenen mitingler. Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük şehirlerde, 2007 yılının Nisan ve Mayıs aylarında yapılan mitinglerin duyurulmasında "cumhuriyetine sahip çık" mesajı kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Cumhuriyet için Seferberlik Buluşması</span>

Cumhuriyet için Seferberlik Buluşması 29 Ekim 2012 tarihinde Türkiye'nin başkenti Ankara'da gerçekleştirilen halk yürüyüşüdür. Cumhuriyet Mitingleri'nin bir parçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">10 Kasım Atatürk'ü anma günü ve Atatürk haftası</span> millî gün ve hafta

10 Kasım Atatürk'ü Anma Günü, 10 Kasım 1938 günü saat 09.05'te yaşamını yitiren, Türkiye'nin kurucusu ve ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk anısına her yıl tutulan ulusal yastır. 10 Kasım gününü kapsayan Atatürk Haftası ise Atatürk'ün yurt genelinde anıldığı, ilke ve devrimlerinin anlatıldığı, radyo ve televizyonda konuşmalarının kendi sesinden yayımlandığı, Atatürk'le ilgili filmlerin gösterildiği; 10-16 Kasım tarihleri arasına karşılık gelen haftaya denir.

<span class="mw-page-title-main">Gezi Parkı olayları zaman çizelgesi</span> Vikimedya liste makalesi

Aşağıdaki zaman çizelgesi Gezi Parkı olayları sırasında ve sonrasında yaşanan olayları kronojik sıralamasını içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kobani Olayları</span> 7-12 Ekim 2014 tarihinde Türkiyede çıkan eylemler

Kobani Olayları veya 6-7 Ekim Olayları, IŞİD'in Kobani'yi kuşatmasına karşılık YPG militanlarının Türkiye sınırları üzerinden silah nakli yapmasına izin vermeyen 62. Türkiye Hükûmeti'ne tepki olarak HDP Merkez Yürütme Kurulunun 6 Ekim'de aldığı kararla ve sokağa çıkma çağrısıyla başlayan protesto eylemleri ve silahlı çatışmalar bütünü. Silahlı çatışmalar, YDG-H üyelerinin öncülüğünde başlatıldı ve daha sonra HÜDA-PAR taraftarlarının ve ülkücülerin de çatışmalara katılımıyla ve ardından polis güçlerinin müdahaleleriyle büyüdü. Olaylar sırasında güneydoğu Anadolu'da Türk güvenlik güçleri ile PKK militanları arasında meydana gelen ve can kayıplarıyla sonuçlanan çatışmalar da gerginliğin tırmanmasına katkıda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Anıttepe</span> Çankaya, Ankara, Türkiyede mahalle

Anıttepe, Ankara ilinin Çankaya ilçesine bağlı bir mahalledir. Anıtkabir'in inşası sonrasında bu şekilde anılmaya başlanan bölgenin eski adı Rasattepe'dir.

1996 Sivas saldırısı, 29 Ekim 1996'da Türkiye'nin Sivas şehrinde, PKK mensubu Güler Otaş'ın polis aracı ile nakledilmesi sırasında üzerindeki bombayı patlatmasıyla gerçekleştirilen intihar saldırısı. Patlama sonucunda Güler Otaş'ın yanı sıra PKK mensubu Hacı Can ile 3'ü polis 1'i sivil olmak üzere toplam 6 kişi öldü; 10 kişi ise saldırıdan yaralı olarak kurtuldu.

<span class="mw-page-title-main">Anıtkabir Proje Yarışması</span> Anıtkabirin tasarımı ve özellikleri için başlatılan uluslararası proje yarışması

Anıtkabir Proje Yarışması, 1938'de ölen Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşının defnedileceği anıt mezar olan Anıtkabir'in tasarımı ve özellikleri için başlatılan uluslararası proje yarışmasıdır. 1 Mart 1941'de başlayan yarışma, 2 Mart 1942'de sona erdi. Yarışmayı, Emin Onat ile Orhan Arda'nın tasarımı kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Anıtkabir ziyaretçileri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Türkiye'nin başkenti Ankara'da bulunan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşının yer aldığı anıt mezar olan Anıtkabir, inşasının tamamlanmasından beri gerek resmî gerekse gayrıresmî olarak ziyaret edilmektedir. Bu maddede, Türkiye dışından gelen kayda değer ziyaretçilerin bir listesi yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1956 Gürcistan protestoları</span>

1956 Gürcistan protestoları, 1956 Tiflis ayaklanması veya 9 Mart Katliamı, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde Nikita Kruşçev'in destalinizasyon politikalarına karşı Josef Stalin'i destekleyen Sovyet Gürcülerin düzenlediği protestolar dizisi. Eylemlerin merkezi cumhuriyetin başkenti Tiflis'te idi. Stalin'in ölümünün üçüncü yıldönümünde gerçekleştirilen spontan mitinglerde Kruşçev'in gizli söylevi yoğun şekilde protesto edildi ve hızla kontrol edilemez kitle gösterilerine dönüştü ve ortaya çıkan isyan dalgası kentin yaşamını felç etti. Protestolarda Sovyetler Birliği hükûmetinin değişmesi gerektiği ve Gürcistan'ın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesi gibi siyasi talepler ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Anıtkabir tarihi</span> Ankaradaki ünlü bir anıt mezar ve müzenin tarihçesi

Ankara ilinin Çankaya ilçesinde yer alan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün anıt mezarını içeren yapı kompleksi olan Anıtkabir'in inşa fikri, Atatürk'ün 10 Kasım 1938'deki ölümünün ardından ortaya çıktı. Atatürk'ün naaşının ise, Ankara'da bir anıt mezar inşa edilene kadar Ankara Etnografya Müzesi'nde kalması kararlaştırılmıştı.

Yüksel Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir caddedir. Şehir merkezindeki önemli ulaşım, alışveriş ve sosyalleşme merkezlerinden biri olmasının yanı sıra tarihi boyunca ev sahipliği yaptığı yürüyüşler, protesto gösterileri ve siyasi olaylarla tanınır. Caddenin Kızılay Meydanı tarafındaki çıkışında Türk heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından 1990 yılında yapılmış olan İnsan Hakları Anıtı bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.