Amvâs Veba Salgını
Amvâs Veba Salgını ya da Amvâs Taunu miladi 638 - 639 yılları arasında günümüzde Filistin sınırları içinde ortaya çıkan ve daha sonra Ürdün, Şam ve Urfa'ya yayılan veba salgınıdır. Adını, Kudüs'ün 33 km kuzeybatısında yer alan Amvâs köyünden almıştır. İslâm tarihinde ilk görülen salgın hastalık olarak kabul edilmektedir.[1]
Amvâs köyü, Halife Ömer bin Hattab döneminde Bizans İmparatorluğu'na karşı alınan Ecnadeyn zaferinden sonra İslam ordusu için karargâh olarak kullanılmaya başlandı. Eski bir yerleşim yeri olan köy, stratejik bir bölgede kuruluydu. Kudüs yolu üzerinde, orduların konakladığı önemli bir mevkiydi.
Bu köyde baş gösteren salgında, aralarında Suriye orduları başkumandanı Ebu Ubeyde bin Cerrah ve birçok komutan da olmak üzere 25 bin insan ölmüştür.[2] Amvâs salgını, 541 yılında başlayarak yaklaşık iki asır boyunca bölgede aralıklarla etkili olan Justinianus Veba Salgınının bir uzantısıdır.
İslam Tarihine Etkileri
Amvas vebası, askeri ve politik açıdan önemli sonuçlar doğurdu. Salgın sonucunda, Suriye'de bulunan ordunun yarısı ve birçok önemli komutan hayatını kaybetti.[3] Ömer tarafından kendinden sonra halifeliğe layık görülen[4] Ebu Ubeyde bin Cerrah'ın salgında hayatını kaybetmesi ileride göreve gelecek halifeleri doğrudan etkilemiştir. Ebu Ubeyde'ye vekaleten başkumandan olan Yezid bin Ebu Süfyan'ın da aynı salgında vefatından sonra kardeşi Muaviye bin Ebu Süfyan Şam valiliğine getirildi. Yaklaşık yirmi yıl boyunca Suriye'de valilik görevinde bulunan Muaviye'nin Ali bin Ebu Talib ile giriştiği hilafet mücadelesi sonucunda İslam tarihinin seyri değişmiştir.
Kaynaklar
- ^ "Prof. Dr. Adnan Demircan - Derin Tarih". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020.
- ^ Fayda, Mustafa (1991). "Amvas". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3. Türkiye Diyanet Vakfı. s. 100. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ "Dr. Ercan Cengiz - Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi". 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020.
- ^ "Mecra". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Athamina, Khalil (July 1994). "The Appointment and Dismissal of Khālid b. al-Walīd from the Supreme Command: A Study of the Political Strategy of the Early Muslim Caliphs in Syria". Arabica. 41 (2). Brill. ss. 253-272. doi:10.1163/157005894X00191. JSTOR 4057449.
- Biesterfeldt, Hinrich; Günther, Sebastian (2018). The Works of Ibn Wāḍiḥ al-Yaʿqūbī (Volume 3): An English Translation. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-35621-4.
- Bray, R. S. (1996). Armies of Pestilence: The Impact of Disease on History. Cambridge: James Clarke & Co. ISBN 0-227-17240-X.
- Christides, V. (1993). "Miṣr — 1. The Byzantine background, the Arab conquest and the Umayyad period, 602–750". Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Heinrichs, W. P.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VII: Mif–Naz (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. s. 212–213. ISBN 978-90-04-09419-2.
- Conrad, Lawrence I. (1981). The Plague in the Early Medieval Near East (Tez). Princeton University.
- Conrad, Lawrence I. (1981). "Arabic Plague Chronologies and Treatises: Social and Historical Factors in the Formation of a Literary Genre". Studia Islamica. 54 (54). ss. 51-93. doi:10.2307/1595381. JSTOR 1595381. PMID 11618185.
- Conrad, Lawrence I. (1998). "ʿUmar at Sargh: The Evolution of an Umayyad Tradition on Flight from the Plague". Leder, Stefan (Ed.). Story-Telling in the Framework of Non-Fictional Arabic Literature. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. ss. 488-528. ISBN 3-447-04034-3.
- Dols, M. W. (July–September 1974). "Plague in Early Islamic History". Journal of the American Oriental Society. 94 (3). ss. 371-383. doi:10.2307/600071. JSTOR 600071.
- Donner, Fred M. (1981). The Early Islamic Conquests. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-05327-8.
- Hinds, M. (1991). "Makhzūm". Bosworth, C. E.; van Donzel, E.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume VI: Mahk–Mid (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 137–140. ISBN 978-90-04-08112-3.
- Jandora, J. W. (1986). "Developments in Islamic Warfare: The Early Conquests". Studia Islamica, 64. ss. 101-113. doi:10.2307/1596048. JSTOR 1596048.
- Şablon:The History of al-Tabari
- Luz, Nimrod (April 1997). "The Construction of an Islamic City in Palestine. The Case of Umayyad al-Ramla". Journal of the Royal Asiatic Society. 7 (1). ss. 27-54. doi:10.1017/S1356186300008300. JSTOR 25183294.
- Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-56181-7.
- Shahid, Irfan (2002). Byzantium and the Arabs in the Sixth Century: Volume II, Part I: Toponymy, Monuments, Historical Geography and Frontier Studies. Washington, D. C.: Dumbarton Oaks and Research Library and Collection. ISBN 0-88402-284-6.
- Sourdel-Thomine, J. (1960). "Amwas". Gibb, H. A. R.; Kramers, J. H.; Lévi-Provençal, E.; Schacht, J.; Lewis, B.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 460–461. OCLC 495469456.
- Wensinck, A. J. (1960). "ʿAmr b. al-ʿĀṣ al-Sahmī". Gibb, H. A. R.; Kramers, J. H.; Lévi-Provençal, E.; Schacht, J.; Lewis, B.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. s. 451. OCLC 495469456.
