İçeriğe atla

Amr bin Âs

Amr bin Âs
Mısır Valisi
Görev süresi
642-648
Hükümdar Ömer
Osman
Yerine geldiğiMakam oluşturuldu
Yerine gelenAbdullah bin Sa'd bin Ebu Serh
Görev süresi
658-664
Hükümdar Muaviye
Yerine geldiğiMuhammed bin Ebu Bekir
Yerine gelenUtbe bin Ebu Süfyan
Kişisel bilgiler
Doğum 573
Mekke, Hicaz
Ölüm 664
Mısır
Çocuk(lar) Abdullah bin Amr
Dini İslam
Askerî hizmeti
Bağlılığı Râşidîn Halifeliği
Emevîler Halifeliği
Hizmet yılları 634–644
Çatışma/savaşları Müslümanların Mısır'ı fethi
İlk Fitne
Kahire'deki Amr bin El-Âs Camii girişi

Amr bin Âs (Arapçaعمرو ابن العاص, d. 573 - ö. 664), Arap komutan.

Kureyş'in Beni Sehm kabilesindendi. Müslüman olmadan önce İslam orduları ile birkaç kez savaştı. 629'da İslam dinine girmesiyle beraber İslam devleti hiyerarşisinde hızlıca yükselen bu asker, İslam peygamberi Muhammed'in çağdaşıydı. İslam'ı seçtikten sonra İslam ordusunun en önemli komutanlarından biri oldu.

Amr, özellikle 640'ta Mısır'ın Müslümanlarca fethinde yaptığı önderlikle bilinen Arap ordu komutanıdır. Mısır'a başkentlik yapacak olan Fustat'ı (bugünkü Kahire) kurdu ve Afrika kıtasında ilk cami olan Amr bin Âs Camii bu şehrin merkezinde inşa ettirdi.

Siyasi hayatı

Amr bin Âs Müslüman olmadan önce ticaretle uğraşmıştır. Yaptığı ticari seyahatler sırasında Habeşistan hükümdarı Necâşî ile dost olmuş, bundan dolayı Habeşistan'a giden Müslümanlara sığınma hakkı tanınıp iade edilmemeleri için Kureyşliler adına elçi olarak Necâşî'ye gönderilmiştir, fakat necâşî Amr'ın bu talebini reddetmiş ve Habeşistana hicret eden müslümanlara sığınma hakkı vermiştir. Uhud ve Hendek savaşlarında Kureyş ordusunun süvari birliklerini kumanda etti. Mekke'nin fethedilmeden önce 629 yılında Müslümanlığı kabul etti. İslamiyet'i yaymak ve vergi toplamak üzere Umman'a gönderildi. Ebu Bekir döneminde Güneydoğu Filistin'i ele geçirdi. Yermük Muharebesi'ne katılan Amr bin el-Âs, Ömer döneminde Filistin’i kesin olarak Raşidun Halifeliği topraklarına kattı. Daha sonra 642 yılında İskenderiye’yi teslim alarak Mısır’ın ele geçirilmesini sağladı. Bu başarılarından dolayı "Mısır fatihi" unvanını alarak bu eyalete vali tayin edildi. Fustat (Kahire) şehrini kurdu ve burada kendi adıyla anılan camiyi inşa etti. Osman'ın halifeliği döneminde Mısır valiliğine bir süre daha devam etti. 646 yılında, Bizanslılar tarafından ele geçirilen İskenderiye'yi geri aldı. Halife Osman'la olan anlaşmazlık neticesinde 648 yılında görevinden alındı.[1]

Cephedeki başarılarının yanı sıra siyasetin de önemli şahsiyetlerindendi. Önceleri Ali'nin hilafetini desteklerken daha sonra Muaviye'ye destek verdi. Sıffin Savaşı sonrasındaki Hakem Olayı'nda Muaviye'nin hakemliğini yaptı. Ali'nin Haricilerce öldürülmesinin ardından Muaviye hilafeti ele geçirince, Muaviye tarafından 658 yılında Mısır valiliğine atandı. Bu tarihten itibaren Mısır'ı Emevilere bağlı olarak Muaviye adına yönetti.

Muaviye döneminde, 664 yılında 90 yaşının üzerinde iken öldü.

Kaynakça

  1. ^ ""AMR b. ÂS "; TDV İslam Ansiklopedisi; Cilt: 3; Sayfa: 79-80; İstanbul; 1993". 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2015. 

Dış bağlantılar

  • Muhammad ibn Jarir al-Tabari: Tarih ar-Rusul ve el Muluk
    • (ed. Ehsan Yar-Shater çev. David Stephan Powers)(1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press ISBN 0-88706-563-5 (Cilt 24) (İngilizce)
    • La Chronique Volume II, Mohammed le sceau des prophètes, Actes-Sud. ISBN 2-7427-3318-3 (Fransızca)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ömer</span> İslam Devletinin ikinci halifesi, sahabe

Ömer bin Hattab, İslâm peygamberi Muhammed'in sahâbesi ve İslâm Devleti'nin Ebû Bekir'den sonraki ikinci halifesidir. Ehl-i Sünnet, Ömer bin Hattab'ı zaman zaman "Ömer'ul-Farûk" diye anarlar. Şiiler ise Ömer'in hâlifeliğini tanımazlar. 23 Ağustos 634 tarihinde Râşidîn Halifeliği'nin ikinci hâlifesi oldu ve bu görevi, öldürüldüğü yıl olan 644'e kadar sürdürdü.

7. yüzyıl, 601'den 700'e kadar sürmüş olan yüzyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Emevîler</span> İslam tarihinin ikinci hâlifeliği (661–750)

Emevîler ya da Emevîler Hilâfeti, Dört Halife Dönemi'nden (632-661) sonra kurulan Müslüman Arap devleti. Ali bin Ebu Talib'in 661'de öldürülmesinden sonra başa geçen Emevîler, 750'de Abbâsîler tarafından yıkılıncaya kadar hüküm sürdüler. Başkenti Şam olan devlet, en geniş sınırlarına Halife Hişâm bin Abdülmelik döneminde sahip oldu. Devletin sınırları Kuzey Afrika, Endülüs, Güney Galya, Mâverâünnehir ve Sind'in fethedilmesiyle doğuda Afganistan'a batıda ise Güney Fransa'ya kadar ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Muâviye</span> İslam Devletinin Aliden sonraki halifesi ve Emevi Hanedanının kurucusu

Muaviye bin Ebu Süfyan, İslam Devleti'nin Hasan'dan sonraki halifesi ve Emevi Hanedanı'nın kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Hasan bin Ali</span> Sünnilerin 5. halifesi, Şiilerin 2. imamı; sahabe

Hasan bin Ali bin Ebu Talib, Ali bin Ebu Talib ve Fatıma’nın büyük oğulları ve İslam peygamberi Muhammed'in ilk torunudur. Şiâ çoğunlukla onu on iki imamlarının ikincisi kabul eder, çok küçük bir fırkaya göre ise ikinci imam Hüseyin bin Ali'dir. Bununla birlikte hem Sünni, hem de Şiî ve Alevî İslam anlayışında çok önemli bir yeri vardır; onun, peygamberin Ehli beyt'inden olduğu konusunda herkes hemfikirdir. Babası ile 37 yıl, dedesi ile ise 8 yıl birlikte bulunmuştur. Soyundan gelenlere Şerif denilir.

<span class="mw-page-title-main">Hilâfet</span> Muhammedin ölümünden sonra oluşturulan devlet başkanlığı makamı

Hilâfet veya halifelik, Arap coğrafyasında dünyanın diğer coğrafyalarındaki krallık, hanlık, çarlık, imparatorluk ve şahlık gibi makamlara eşdeğer olarak kurulmuş bir devlet başkanlığı makamıdır. 632'de ölen İslam peygamberi Muhammed'in kurduğu İslam Devleti'nin liderliğini sürdüren hükümdarlar; "kral", "çar" veya "imparator" gibi bir unvan olan halife unvanını kullanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zübeyr bin Avvâm</span> Muhammedin halası Safiyyenin oğlu, sahabe

Zübeyr bin Avvam ya da Zübeyr bin el-Avvam (Arapça:الزبير بن العوام, İslâm peygamberi Muhammed bin Abdullah'ın halası Safiyye'nin oğludur. Cennetle müjdelenen on sahabiden birisidir. Muhammed'in eşi Hatice'nin kardeşinin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Fustat</span>

Fustat, Mısır'ın başkenti Kahire'nin tarihteki eski adıdır. 642 yılında İslam ordusu komutanı Amr bin As'ın emriyle bir askeri garnizon şehri olarak kurulmuştur. Mısır'ın ve Afrika'nın ilk camisi Amr bin As Cami burada inşa edilmiştir. Fatımiler, 969 yılında Fustat'ı ele geçirdikten sonra hemen kuzeyinde yeni bir idari merkez kurmuş buraya da “Kāhire” adını vermişlerdir. Kahire, Fatımilerin hilâfet merkezi olmuş, Fustat ise kültür ve ticaret merkezi olmayı sürdürmüştür. Şehir rivayetlere 12. yüzyılda yaklaşık 200.000 nüfusa ulaşmıştır. Fustat, şehrin 1168'de Haçlı ordusunun eline geçmemesi için Abbasiler'den bağımsızlığını ilan eden Tolunoğulları'na, Akşitler (İhşitler)'e ve daha sonra da Fatımiler, Eyyubiler ve Memlükler'e başkentlik yapmıştır. Şehrin yönetimi, Mısır'ın fethiyle birlikte Memlük devrine son veren Osmanlılar'a geçmiştir. Zaman içinde genişleyen Kahire ile bütünleşen Fustat, günümüzde Kahire'nin "Eski Kahire" olarak bilinen semtidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Yezîd</span> Emevîlerin ikinci halifesi

Yezîd bin Muâviye, Emevîlerin ikinci halifesi.

Emevî halifeleri listesi, Emevî Hanedanı'nın halifelik unvanına sahip olan hükümdarlarının yer aldığı liste. Emevî ismi Dört Halife döneminden (632-661) sonra İslam Devleti'ne egemen olan Emevî Hanedanı'nın kurucusu Muaviye'nin büyük-büyük-babası Ümeyye bin Abdişems'ten ve Mekkeli Kureyş kabilesine bağlı Ümeyye ailesinden gelmektedir. Muaviye, Ömer döneminin sürdüğü 641'de Şam valisi olarak atanmış ve Suriye'yi denetimi altına almıştı. 661'de kurduğu halifelik devletinin başkenti de Şam'dı. Emevîler, Muhammed'in ölümünden sonra kurulan dört Arap halifelik devletinin ikincisidir. Kurulmasından sonra oldukça büyüyen Emevî Devleti bir imparatorluk haline gelmiş ve arazi yüzölçümü bakımından birbirine bağlı arazilerden oluşan imparatorlukların en büyük dördüncüsü olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Muâviye</span> emevilerin üçüncü halifesi

II. Muaviye, Emeviler'in üçüncü halifesi. Halifeliğe babası I. Yezid'in ölümünden sonra geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Râşidîn Halifeliği</span> Kurulan ilk İslam halifeliği (632–661)

Râşidîn Halifeliği, İslâm peygamberi Muhammed'in halefi olan ilk halifeliktir. Muhammed'in MS 632'deki vefatından sonra ilk dört ardışık halifesi (halef) tarafından yönetildi. Bu halifeler, Sünni İslam'da topluca Râşidîn ya da "Doğru Yolda olan" halifeler olarak bilinirler. Bu terim Şîa'da kullanılmaz, çünkü Şii Müslümanlar ilk üç halifenin yönetimini meşru görmez.

<span class="mw-page-title-main">Âdıd</span>

Âdıd veya El-Âdıd li-Din-Allâh Tam künyesi: Ebu MuHammed El-Âdıd li-Din-Allâh, Abdullah İbni Yusuf el-Ḥafıẓ.

Abdullah bin Amr (615-684), İslam peygamberi Muhammed'in sahabesi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed bin Ebû Bekir</span> Müslüman general, Ebu Bekirin oğlu, Mısır Valisi

Muhammed bin Ebu Bekir, Ebu Bekir'in oğlu, Mısır valisi.

<span class="mw-page-title-main">Müslümanların Mısır'ı fethi</span> Tarihi olay

Müslümanların Mısır'ı fethi veya Arapların Mısır'i fethi, Mısır'ın MS 7. yüzyılda Müslümanlar tarafından fethedilmesidir. Bunun sonucunda Bizans İmparatorluğu'nun elindeki Mısır ve Libya Râşidîn Halifeliği'ne geçti.

Bu maddede, MS 601 ila MS 700 tarihleri arasında İslam tarihindeki önemli olaylar zaman çizelgesi olarak gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan tarihi</span>

Suudi Arabistan tarihi, Arabistan coğrafyası ve Suudi ailesinin tarihidir. Arabistan antik dönemlerden beri Arap kabilleleri varlık göstermiştir. Dinler tarihi açısındanda önemli bir yere sahiptir. İslami hanedanlıkların birçoğu Arabistan coğrafyasında varlık göstermiştir.

Ebu Musa el-Eş'ari, İslam peygamberi Muhammed'in sahabisi

Bu sayfada Râşidîn Halifeliği'nde 640'lar olayları ile bu on yılda doğan ve ölen kişiler yer alıyor.