İçeriğe atla

Amos Oz

Amos Oz
Doğum4 Mayıs 1939(1939-05-04)
Kudüs, Filistin Mandası
Ölüm28 Aralık 2018 (79 yaşında)
Tel Aviv, İsrail
MeslekYazar, gazeteci
MilliyetYahudi
Vatandaşlıkİsrail
Önemli ödülleriDan David Ödülü (2008)
Franz Kafka Ödülü (2013)

Amos Oz ya da asıl adıyla Amos Klausner (4 Mayıs 1939, Kudüs - 28 Aralık 2018, Tel Aviv) İsrailli romancı, gazeteci, yazar ve barış yanlısı aktivisttir.

Çağdaş İsrail edebiyatının önemli bir yazarıdır. Hayatı boyunca İsrail'in önde gelen yaşayan yazarlarından biri olarak kabul edildi.[1] Üniversite yıllarından beri İsrail-Filistin süreci üstüne sunduğu barışçıl çözüm önerileri ve pozitif demeçleriyle tanınır. İsrail-Filistin ihtilafı için iki devletli çözüm planının İsrail'deki ilk savunucularından olan Oz, İsrail'deki barış örgütü Şimdi Barış (Peace Now) hareketinin kurucularındandır.[2]

2005 yılından bu yana Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilmektedir. Ayrıca 2008 yılında "Geçmişin Yaratıcı Çevirisi" sebebiyle Dan David Ödülü almıştır. Siyonist Sol görüşlü olduğunu belirten Amos Oz, İsrail'deki siyonist olmayan sol harekete karşı eleştirileriyle de tanınır. Aralık 2008'de, Gazze Savaşı'ndan birkaç gün önce Yediot Aharonot yayımlanan ve Hamas'a karşı İsrail Hükûmeti'ni askerî harekâta çağıran bir beyanı imzalayanlardan olmuşsa da, iki hafta sonrasında yine Yediot Aharonot'ta Hamas ile ateşkesi destekleyen bir yazı kaleme almıştır.

Yaşamı

1939 yılında Küdüs'te doğdu. 15 yaşındayken evden ayrılıp bir kibutzda yaşamaya başladı. İbrani Üniversitesi'nde felsefe ve edebiyat okudu. İlk öyküleri 20 yaşındayken yayımlandı. Üniversite eğitimini bitirdikten sonra kibutza geri döndü. Yaşamını; yazarlık, çiftçilik, kibutztaki lisede öğretmenlik yaparak geçirdi. 1966'da yayınladığı "Başka Yerde, Belki" adlı romanıyla adını duyurdu.

1967'deki Altı Gün Savaşı sırasında Sina yarımadasında Mısırlılara karşı, 1973'teki Yom Kippur Savaşı'nda Golan Tepeleri'nde Suriyelilere karşı ihtiyat subayı olarak savaştı. 1977'den itibaren barışa karşı toprak, iki ayrı devlete dayalı çözüme inanmış parlamento dışı, sol bir hareket olan "Barış Şimdi Hareketi"nde mücadele etti.[2] İsrail devletinin yayılmacı siyasetinden vazgeçerek güvence altına alınabileceğine inanan hareket, Filistinlilerle müzakereyi önemser ve Filistin Devleti'ne sıcak bakar. Amos Oz, bu hareketin kurucuları arasında yer aldı.

1980'lerde ülkesinin en sevilen yazarlarından birisi olan Oz,[3] 1986'da oğlunun astımı nedeniyle kibutzdan ayrılarak Arad şehrine yerleşti. Yaşamının geri kalanında yazmak ve Ben Gurion Üniversitesi'nde ders vermekle meşgul oldu. 1997'de Jacques Chirac tarafından Şeref Nişanı ile ödüllendirildi. 1998'de ise ülkesinin en prestijli edebiyat ödülü olan Israil Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. 2002'de Norveç Yazarlar Birliği'nin İfade Özgürlüğü Ödülü ile ödüllendirildi.

1965-2011 arasında 35 kitap, çeşitli konularda 480 makale yayımladı; kitapları 42 dile çevrildi.[4]

28 Aralık 2018'de Tel Aviv'de kanser nedeniyle öldü.[5]

Kaynakça

  1. ^ Robert Tait. "Author Amoz Oz calls Israeli hate-crime graffitists 'Hebrew neo-Nazis'". Daily Telegraph. 3 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2019.  (İngilizce)
  2. ^ a b Öz, Asım. "Amos Oz: "Barış Şimdi Hareketi"nin Romancısı". Haksozhaber.net, Şubat 2007. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018. 
  3. ^ Büke, Asuman Kafaoğlu. "Kara Kutu: Amos Oz". Salom.com.tr, 28 Ocak 2009. 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018. 
  4. ^ "Biography". Amos-oz.net, Resmi Amos Oz web sitesi. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018. 
  5. ^ "İsrail'de 'Barış Şimdi' hareketinin kurucularından ünlü yazar Amos Oz öldü". BBC.co.uk, 28 Aralık 2018. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Siyonizm</span> Yahudilerin ana vatanına dönüş projesi

Siyonizm, tarihî İsrail Toprakları olarak tanımlanan topraklarda bir Yahudi devletinin asırlar sonra yeniden kurulmasını destekleyen, savunan ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan ideolojik fikir hareketidir. Modern Siyonizm, 19. yüzyılın sonlarında Orta ve Doğu Avrupa'da ulusal bir canlanma hareketi olarak hem şiddetlenen antisemitizm dalgalarına tepki olarak hem de "Yahudi Aydınlanması" olarak da bilinen Haskala'ya bir cevap olarak ortaya çıktı. Kuruluşundan çok kısa bir süre sonra varlıklı Yahudi soyluların ilgisini çeken hareket, Osmanlı İmparatorluğu'nun kontrol ettiği Filistin'de sürdürülebilir bir Yahudi devletini, 1900 yıl sonra tekrar yaratmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arap-İsrail savaşları</span> Arap ülkeleri ve İsrail Devleti arasındaki savaşlar

Arap-İsrail savaşları, Arap Birliği ülkeleri ve İsrail arasındaki politik gerilim ve askeri savaşlar dizisidir. Modern Arap-İsrail savaşlarının kökenleri, 19. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan Siyonizm ve Arap milliyetçiliğine dayanır. Yahudiler tarafından tarihi anavatan olarak adlandırılan toprakları, Pan-Arap hareketi, Filistinli Araplara ait olarak görür ve Pan-İslamist bağlamda ise, bu toprakların, Müslümanlara ait olduğuna inanılır. Filistinli Yahudiler ve Araplar arasındaki savaş; 20. yüzyılın başlarındaki Nebi Musa ayaklanması (1920), Jaffa ayaklanması, 1929 yılında Filistin ayaklanması ve 1947 yılında büyük bir sivil savaşa dönüşen ve 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla bütün Arap Ligi ülkelerine sıçrayan Arap başkaldırışıyla ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Mahmud Abbas</span> 2. Filistin devlet başkanı

Mahmud Abbas veya kunya adıyla Ebu Mazin, Filistin Kurtuluş Örgütü kurucularından ve Filistin devlet başkanı.

<span class="mw-page-title-main">İsrail-Filistin çatışması</span> Levantta devam eden askerî çatışma

İsrail-Filistin çatışması, Filistin ile İsrail Silahlı Kuvvetleri arasında Filistin topraklarında devam eden silahlı çatışmadır. Başta 1897 Birinci Siyonist Kongresi ve 1917 Balfour Deklarasyonu olmak üzere, Filistin'deki bir Yahudi vatanına ilişkin iddiaların kamuoyuna duyurulması, bölgede erken gerilim yarattı. O zamanlar, Yahudi göçü önemli ölçüde artmasına rağmen, bölgedeki Yahudi nüfusu çok azdı. İngiliz hükûmetine "Filistin'de Yahudi halkı için ulusal bir yuva kurulması" için bağlayıcı bir yükümlülük içeren Filistin Mandası'nın kurulması ardından gerilim, Yahudiler ve Araplar arasında çatışmaya dönüştü. Erken çatışmayı çözme girişimleri, 1947 Birleşmiş Milletler Filistin Bölme Planı ve daha geniş Arap-İsrail çatışmasının başlangıcı olan 1947-1949 Filistin savaşıyla sonuçlandı. İsrail-Filistin süregelen durumu, 1967 Altı Gün Savaşı'nda İsrail'in Filistin topraklarını işgal etmesiyle başladı.

<span class="mw-page-title-main">Hamas</span> Filistinde Sünni İslamcı paramiliter örgüt

Hamas veya resmî adıyla İslamî Direniş Hareketi, Filistin Ulusal Yönetimi'nde seçimle belirlenmiş Filistin Parlamentosunda çoğunluğu elinde tutan Filistinli paramiliter örgüt ve sünni, İslamcı ve militarist siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">David Ben-Gurion</span> İsrailin ilk başbakanı

David Ben-Gurion veya David Grün, İsrail'in ilk başbakanı ve İsrail Devleti'nin kurucusudur. 14 Mayıs 1948'de Tel Aviv'de İsrail Bağımsızlık Bildirgesi'ni okumuş ve 1948 Arap-İsrail Savaşı'nda ülkenin liderliğini yapmıştır. 1942 yılında New York'ta düzenlenen Biltmore Konferansı'nın programını hazırlayan kişi oldu. Ayrıca Gurion, hükûmetteki görevinden ve daha sonra Knesset'ten ayrıldıktan sonra Ulusun Atası payesi ile onurlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Haniye</span> Filistinli siyasetçi (1960lar–2024)

İsmail Haniye, Filistinli siyasetçi, Filistin Ulusal Yönetimi'nin eski başbakanı. Hamas'ın görev başındayken öldürülen eski Siyasi Büro Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Gazze Savaşı</span> İsrail askeri operasyonu

Gazze Savaşı, İsrail Savunma Kuvvetleri'nin, Hanuka'nın devam ettiği 27 Aralık 2008 tarihinde yerel saatle 09:30 sıralarında Hamas'ın İsrailli sivillere ve askeri birimlere karşı kassam roketli saldırılar yaptığı gerekçesi ile başlattığı savaş. İsrail'in savaşta sadece 3 vatandaşı hayatını kaybederken yaptığı saldırılar nedeniyle Gazze'de 1133 insan ölmüş 4000'den fazla insan yaralanmış ve on binlerce insan evsiz kalmış ve yaşam alanını terk etmek zorunda kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Faysal-Weizmann Anlaşması</span>

Faysal-Weizmann Anlaşması, Hicaz Kralı'nın oğlu Emir Faysal ile daha sonra Dünya Siyonist Teşkilatı'nın başkanlığına gelecek olan Chaim Weizmann arasında, I. Dünya Savaşı'ndan kaynaklanan anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulması amacı ile toplanan 1919 Paris Barış Konferansı kapsamında, 3 Ocak 1919 tarihinde imzalanmıştır. Filistin'de Yahudiler için bir yurt, Orta Doğu'nun büyük bölümünde de bir Arap devleti kurulması amacıyla Arap-Yahudi işbirliğini öngören, ancak kısa ömürlü olmuş bir anlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Özgür Gazze Hareketi</span>

Özgür Gazze Hareketi, İsrail'in Gazze Şeridi'ne uyguladığı ablukaya karşı oluşturulan uluslararası insan hakları örgütüdür. 2008'den bu yana ablukayı deniz yoluyla delmek amacıyla çeşitli kampanyalar düzenlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Israel Rokah</span> israilli politikacı

Israel Rokach, 1936–1952 yılları arasında Tel Aviv'in belediye başkanı olmuştur. Genel Siyonistler partisinin üyesiydi.

Hamas sözleşmesi veya diğer adıyla Hamas antlaşması, 18 Ağustos 1988 yayınlanmış olup, hareketin kimliğini, duruşunu ve amaçlarını bir tasarı şeklinde ortaya koymuştur.

Gazze-İsrail çatışması, birinci ve ikinci intifadalar ile başlayan on yıllardır devam eden Gazze-İsrail çatışması.

<span class="mw-page-title-main">David Grossman (yazar)</span>

David Grossman 25 Ocak 1954 doğumlu İsrailli bir yazardır. Kitapları 30 üzerinde dile çevrilmiştir ve birçok ödül kazanmıştır. 2008 yılında yazdığı, “Vatanın Sonuna” adlı kitabında İsrail-Filistin savaşına değinir. Bu kitabından sonra, bir çocuk kitabı, çocuklar için bir opera ve çeşitli şiirler yazmıştır. 2014 yılında yazdığı “Zamandan Ayrılmak” kitabı, çocuklarının ölümünden sonra acı çeken ailelerle ilgilidir. 2017 yılında, daima beraber çalıştığı çevirmeni Jessica Cohen'le birlikte, “Bir At Bir Bara Girer” adlı kitabıyla Man Booker Uluslararası Ödülü’nü kazanmıştır. 2018’de edebiyat dalında İsrail Ödülü’nü almıştır.

İşçi Siyonizmi ya da Sosyalist Siyonizm, Siyonist hareketin solcu kanadıdır. Yıllar boyunca, Siyonistler ve Siyonist kuruluşlar arasında en kayda değer eğilim olmuştur. Harekete mensup gruplar, kendilerini, Doğu ve Orta Avrupa’daki Yahudi işçi hareketlerinin Siyonist dilimi olarak gördüler ve birçok ülkede çok sayıda Yahudi üyeye sahip yerel birimler kurdular. Theodor Herzl tarafından kurulan ve Haim Wiezmann tarafından desteklenen Politik Siyonizm’in tersine, İşçi Siyonizmi, bir Yahudi devletinin, İngiltere, Almanya ve ya Osmanlı İmparatorluğu gibi büyük devletlere yanaşıp yardım isteyerek basit bir şekilde kurulamayacağına inanıyordu. Aksine, İşçi Siyonistler, bir Yahudi devletinin ancak Yahudi işçi sınıfının gayretleriyle, İsrail topraklarına yerleşerek ve çalışarak kurulacağına inandılar. Yahudiler, kibbutz ve moşavlar ile ilerici bir Yahudi toplumu ve şehirli Yahudi proletaryasını kurmalıydılar.

Kral Hüseyin'in federasyon planı Ürdün Kralı Hüseyin tarafından 15 Mart 1972'de Ürdün Meclisine yaptığı bir konuşma sırasında önerilen ve İsrail'in Doğu Kudüs'ün kontrolünü Ürdün-Filistinlilere bırakması halinde bir Ürdün-Filistin federasyonu olan "Birleşik Arap Krallığı" kurmayı amaçlayan siyasi bir programdı. Doğu Kudüs, böylece Filistin federal bölgesinin başkenti olacaktı. Hüseyin'in önerisi, ilgili tarafların çoğu tarafından planın duyurusundan kısa bir süre sonra reddedildi.

<span class="mw-page-title-main">Post-Siyonizm</span>

Post-Siyonizm, bazı İsrailliler, diaspora Yahudileri ve diğerlerinin, özellikle akademide, Siyonizm'in 1948'de modern İsrail Devleti'nin kurulmasıyla ideolojik misyonunu yerine getirdiği ve bu nedenle Siyonist ideolojinin sonuna gelindiği yönündeki görüşlerini ifade eder. Sağcı Yahudiler bu terimi aynı zamanda 1993 ve 1995 Oslo Anlaşmaları ışığında İsrail siyasetinin sol kanadına atıfta bulunmak için de kullanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ram Oren</span>

Ram Oren, İbranicede 1 milyondan fazla kitabı satılmış popüler bir İsrailli yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Trumpeldor Mezarlığı</span> Cemetery in Tel Aviv, Israel

Trumpeldor Mezarlığı, İsrail'in başkenti Tel Aviv'de bulunan bir mezarlık.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.