İçeriğe atla

AmigaOS

AmigaOS
AmigaOS 4.1 ekran görüntüsü
Geliştirici(ler)Commodore International, Hyperion Entertainment
İşletim sistemi ailesiAmiga
Kaynak türüKapalı kaynak
LisansProprietary software
Çekirdek türüMicrokernel
Platform desteğiM68K: versions 1.0 through 3.9
PowerPC: versions 4.0 through 4.1
Programlama diliAssembly language, BCPL, C
Kullanıcı arayüzüGraphical (Workbench)
Web sitesiamigaos.net
Amiga 500'de çalışan AmigaOS 1.3

AmigaOS, Amiga kişisel bilgisayarının işletim sistemidir. Grafik arabirimi olan Workbench, CLI komut satırı arabirimi ile birlikte AmigaDOS ve çoğu Amiga modelinde ROM'da yer alan Kickstart'tan oluşur.

AmigaOS'un çekirdeği sistemin Kickstart olarak bilinen ROM'unda yer alır. Bu çekirdek, "Monolithic Kernel" yapısındadır. Bu çekirdek yapısı QNX, Linux gibi işletim sistemlerinde de kullanılmaktadır.

Monolithic Kernel, bir bütün halinde yazılan kernel dizaynına verilen addır. Modüler bir dizaynın arada mesajlarla, data transferleriyle zaman kaybetmemesi gibi dezavantajları bulunmayan, bu sebeple de daha hızlı olan çekirdek tasarımıdır. Ayrıca kolay bir tasarım olarak geçmektedir. Ancak kaynak kodunda yapılan değişiklikler bütün çekirdeğin yeniden derlenmesini gerektirir. Monolithic çekirdekte bütün donanım sürücüleri çekirdeğin içine gömülü haldedir. İşletim sistemi donanıma erişim için gerekli sürücüleri içinde barındırır. Mikro çekirdeklere göre daha büyüktürler ancak yazılımların çekirdek ile olan uyumu sayesinde daha hızlı ve kararlı çalışırlar. Performans açısından mikro çekirdeklere göre daha iyidirler ve son derece sağlamdırlar. Fakat çekirdek tarafından desteklenmeyen bir donanım eklendiği takdirde ya çekirdeği yeniden derlemeniz ya da gerekli yamayı yüklemeniz gerekir.

Bu çekirdeğin Amiga'ların Kickstart ROM'unda gömülü olduğunu düşünürsek; Amiga sistemlerde çekirdeğin yenilenmesi için Kickstart Rom'unuzu yenilemeniz gerekir. Ancak bunu değiştirmeden yapabilmeniz de mümkün. Bunu sağlayan bazı yazılımlar ve destekleyen donanımlar vardır. (Örn.: Blizzard turbo kartlardaki “MapROM” özelliğinizi kullanmanızı sağlayan “Blizzkick”, ReLoKick gibi yazılımlar vardır. Bu yazılımlar sayesinde Amiga'nızın çekirdeğini istediğiniz gibi modifiye edip bir dosya halinde bilgisayarınızın herhangi bir yerinde saklayarak istediğiniz zaman kullanabilirsiniz.)

AmigaDOS, temelleri 1976 yılında atılan TRIPOS adlı işletim sisteminin 1981 yılında Motorola'nın 68000 serisi işlemcilerine uyarlanmış versiyonunun 1985 yılında Commodore-Amiga firmasının sadece grafik arayüzlü olarak tasarlanması düşünülen AmigaOS'ta çıkan bazı hatalar yüzünden Amiga serisi bilgisayarlara adapte edilmiş halidir. Belirtilen hatalar olmasaydı AmigaOS'un bir parçası haline gelmeyecekti. Ancak zamanla AmigaOS için olmazsa olmaz haline gelmiştir. Günümüzde de aynı önemini korumaktadır. AmigaOS 1.0 sürümünün ilk piyasaya sürüldüğü tarih 23 Haziran 1985'tir. AmigaOS'un hedef aldığı kullanıcı kitlesi iş istasyonları ve ev kullanımı idi.

Workbench, Kickstart ve AmigaDOS üzerinde çalışan bir yamadan çok masaüstü ve iş istasyon sistemleri için tasarlanmış bir işletim sistemidir. Bu işletim sistemi renkli grafik arayüzüne sahipti ve zamanının ötesinde çok gelişmiş özellikler barındırırdı. Örneğin çalıştıracağınız programın ikonlarında yer alan değişken bilgiler ve komutlar sayesinde programın nasıl bir ekranda açılacağını, ne kadar bellek kullanabileceği, oyunlarda hile kodlarını girmek gibi birçok farklı şey kullanılırdı. Bunun hala tam bir örneği herhangi bir işletim sisteminde yoktur. Güvenilir ve hızlı bir işletim sistemidir.

AmigaOS'un desteklediği mimariler, öncelikli olarak Motorola 68k işlemcileri ve gene Motorola ve IBM firmalarının ürettiği PowerPC teknolojileridir.

AmigaOS'a en benzer işletim sistemleri en başta QNX (İşletim sisteminin temel yapısı AmigaOS ile şaşırtıcı şekilde benzerlikler göstermektedir.), Linux (çekirdek mimarisi yüzünden), MorphOS (AmigaOS uyumlu) ve x86 mimarisi üzerinde çalışan AROS. AmigaOS'un hala geliştirildiğini ve tamamıyla PowerPC mimarisine uyarlandığını, beta sürümünün sonlarına yaklaştığını ve beta olduğu halde birçok işletim sisteminin piyasadaki güvenilir sürümünden daha sağlam, hızlı ve esnek olduğunu belirtmek istiyorum. AmigaOS 4.0 ve 4.1 şu an için amiga klasiklerde (68k) A1200,A3000,A4000 powerpc'lerde Amigaone, Pegasos I ve II, SAM 440EP & Flex, SAM460ex ve yeni çıkacak amigaone x1000 anakartlarında çalışıyor.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linux</span> Bir işletim sistemi çekirdeği

Linux ; Linux çekirdeğine dayalı, açık kaynak kodlu, Unix benzeri bir işletim sistemi ailesidir. GNU Genel Kamu Lisansı versiyon 2 ile sunulan ve Linux Vakfı çatısı altında geliştirilen bir özgür yazılım projesidir. Linux ismi ilk geliştiricisi olan Linus Torvalds tarafından 1991 yılında verilmiştir. Günümüzde süper bilgisayarlarda, akıllı cihazların ve internet altyapısında kullanılan cihazların işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunlardan en popüler olanı Google tarafından geliştirilen Android işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">İşletim sistemi</span> bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten yazılım

İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Unix</span>

UNIX türevi işletim sistemleri çok işlemcili çok pahalı makinelerden tek işlemcili, basit ve çok ucuz ev bilgisayarlarına kadar pek çok cihaz üzerinde çalışabilen esnek ve sağlamlığı çok değişik koşullarda test edilmiş sistemlerdir. Fakat özellikle kararlı yapısı ve çok kullanıcılı-çok görevli yapısıyla çok işlemcili sunucularda adeta standart haline gelmiştir ve özellikle akademik dünyada iş istasyonları üzerinde çok yaygın bir kullanım alanı bulmuştur. UNIX, Interdata 7/32, VAX ve Motorola 68000 arasında hızla yayıldı.

<span class="mw-page-title-main">DOS</span> bilgisayarlar için ufak ve basit işletim sistemi

DOS, bilgisayarlar için ufak ve basit bir işletim sistemi türü olup, ana görevi disket ve sabit disk gibi saklama ortamlarının yönetimidir.

<span class="mw-page-title-main">Yazılım</span> bilgisayarın somut olmayan çalıştırılabilir bileşeni

Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Amiga</span>

Amiga, 1980'lerin ortasından 1990'ların ortasına kadar Commodore şirketi tarafından üretilmiş ve özellikle ufak boyutlu modelleri olan A500 ve A1200 ile döneminin en popüleri olan kişisel bilgisayar sistemlerinin ortak adı.

macOS, Macintosh işletim sistemi ailesinin son sürümüdür ve Apple tarafından Macintosh bilgisayarları için tasarlanmış bir işletim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Windows 2.0</span> 1987 yılında piyasaya sürülen ve MS-DOS üzerinde yükselen Windows sürümü

Windows 2.0 Microsoft'un MS-DOS adlı işletim sistemi üzerinde oluşturduğu grafik arayüz (GUI) içeren işletim sistemi ailesi Windows'un ikinci sürümüdür. Microsoft'un meşhur Word ve Excel yazılımları, ilk kez bu işletim sistemi üzerinde kullanılmaya başlanmıştır. Aynı zamanda bu sürüm, ciddi bir biçimde MacOS'a benzemekle suçlandı. Apple 1988 yılında Microsoft ve Hewlett-Packard'a lisanslı Macintosh yazılımını ve/veya yazılımın öğelerini izinsiz kullanmak suçlamasıyla dava açtı.

<span class="mw-page-title-main">Amiga 500</span>

Amiga 500, 1987 yılında Commodore International firması tarafından piyasaya sürülen bir kişisel bilgisayardır. Çoğunlukla oyun ve yazılım amaçlı kullanılmıştır. Birden çok programın aynı anda çalıştırılabilmesine izin veren bir yapıya sahiptir.

Gömülü Linux Linux işletim sisteminin cep telefonları, PDA'ler, elde taşınabilir medya oynatıcılar ve diğer tüketici elektroniği cihazları gibi gömülü sistemlerde kullanılan adıdır.

<span class="mw-page-title-main">POSIX</span>

POSIX, UNIX için "taşınabilir işletim sistemi arabirimi".

<span class="mw-page-title-main">PowerPC</span>

PowerPC, AIM olarak bilinen Apple-IBM-Motorola ittifakının 1991'de geliştirdiği bir RISC mikroişlemcisidir. Genel olarak kişisel bilgisayarlar içindir. PowerPC merkezi işlem birimleri (CPU) gömülü (embedded) ve yüksek performans işlemcileri olduğu için popüler olmuştur. PowerPC 1990'da AIM' in ve PReP'in temel taşı oldu, fakat mimari Apple'ın Macintosh'unun 1994–2006 modellerinde daha başarılı bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Çekirdek (bilgisayar bilimi)</span>

İşletim sistemi çekirdeği, kısaca çekirdek (kernel), işletim sistemindeki her şeyin üzerinde denetimi olan merkezi bileşenidir. Uygulamalar ve donanım seviyesindeki bilgi işlemleri arasında bir köprü görevi görür. Çekirdeğin görevleri sistemin kaynaklarını yönetmeyi de kapsamaktadır. Genellikle çekirdek, işletim sisteminin temel bir elemanı olarak, yazılımın fonksiyonunu yerine getirebilmesi için kontrol etmesi gereken kaynaklar için düşük seviye soyutlama katmanı sağlayabilir. İşletim sistemi görevleri, tasarımları ve uygulanmalarına göre farklı çekirdekler tarafından farklı şekillerde yapılır. Sistem açılırken belleğe yüklenir ve sistem kapatılıncaya kadar ana bellekte kalır.

<span class="mw-page-title-main">QNX</span>

QNX, gömülü sistemler pazarına yönelik Unix benzeri, gerçek zamanlı işletim sistemidir.

Bu sayfa işletim sistemi listesidir. Bilgisayar işletim sistemleri teknolojisine, sahibine, lisansına, çalışma durumuna, kullanıma ve birçok diğer özelliklerine göre kategorilere ayrılır. Uygulamada birçok grup ortak olabilir.

<span class="mw-page-title-main">XNU</span>

XNU, MacOS işletim sisteminde kullanılmak üzere Aralık 1996'dan beri Apple'da geliştirilen ve Darwin işletim sisteminin bir parçası olarak ücretsiz ve açık kaynaklı yazılım olarak piyasaya sürülen bilgisayar işletim sistemi çekirdeğidir. Ayrıca, iOS, tvOS ve watchOS işletim sistemlerinin çekirdeği olarak da kullanılır. XNU, "X Not Unix"'in bir kısaltmasıdır.

Yazılım mühendisliğinde, bir uyumluluk katmanı, bir ana sistem üzerinde, eski veya yabancı bir sistem için yazılmış ikili dosyaların çalıştırılmasını sağlayan bir arabirimdir. Bu, yabancı sistem çağrılarını, yerel sistem çağrılarına çevirir. Yabancı sisteme yönelik bazı kütüphaneler, ana sistem üzerinde yabancı ikili dosyaları çalıştırmak için yeterli olacaktır genellikle. Donanım uyumluluğu katmanıysa donanım emülasyonu sağlayan araçlardan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Amiga 500 Plus</span>

Commodore Amiga 500 Plus orijinal Amiga 500 bilgisayarının geliştirilmiş bir versiyonudur. Kickstart ve Workbench'in yeni sürümlerini tanıtmak ve Geliştirilmiş Yonga Seti olarak bilinen özel yongalarda bazı küçük iyileştirmeler yapması dikkat çekiciydi.

<span class="mw-page-title-main">Kernel panic</span>

Bir kernel panic, bir işletim sisteminin çekirdeği tarafından, güvenli bir şekilde kurtarılamadığı veya sistemi çalıştırmaya devam etmenin büyük veri kaybı yaşanabilmesinin yüksek bir riske sahip olacağı dahili bir kritik hata tespit edildiğinde alınan bir güvenlik önlemidir. Terim büyük ölçüde Unix ve Unix benzeri sistemlere özgüdür. Microsoft Windows işletim sistemlerindeki eşdeğeri, genellikle "mavi ekran" olarak adlandırılan bir durdurma hatasıdır.

A/UX, Macintosh bilgisayarlar için Apple Computer tarafından geliştirilmiş Unix tabanlı bir işletim sistemidir ve System 7'nin grafik arayüzü ve uygulama uyumluluğu ile entegredir. Apple'ın 1988'de başlatılan ve 3.1.1 sürümüyle 1995'te kullanımdan kaldırılan ilk resmi Unix tabanlı işletim sistemidir. A/UX, Macintosh II, SE/30, Quadra ve Centris serileri dahil olmak üzere bir FPU'ya ve disk belleği yönetim birimine (PMMU) sahip belirli 68k tabanlı Macintosh modellerini gerektirir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.