İçeriğe atla

Amidli Aëtius

Amidli Aëtius
Doğum502
Diyarbakır, Bizans imparatorluğu
Ölüm575
İskenderiye, Bizans imparatorluğu
MeslekTıp dokturu, yazar
MilliyetBizans Rumları

Amida Aetius (/ˈʃəs/; Latince: Aëtius Amidenus 5. yüzyılın ortalarından 6. yüzyılın ortalarına kadar) Bizanslı bir Yunan doktor ve tıp yazarıydı,[1] özellikle tıp bilgisi ile öne çıkan biridir.[2]

Hayatı

Aëtius bir Yunan[3][4] ve bir Mezopotamya kenti olan Amida'nın (modern Diyarbakır, Türkiye[5] ve çağın en ünlü tıp okulu olan İskenderiye'de okudu. Aetius, Soli, Kıbrıs, Eriha ve Ölü Deniz'in bakır madenlerini gezdi ve ziyaret etti. Kitapları 18.yüzyıldan itibaren Almanca ve Latince olarak basıldı.

Aëtius muhtemelen bir Hristiyan'dı.[6] Eğer öyleyse, en eski Yunan Hristiyan doktorlarından biri olacaktır[7]. Çoğu zaman İmparator Julian döneminde yaşamış ünlü bir Arian olan Antakyalı Aëtius ile karıştırılır.

Bazı el yazmalarında Aëtius, komēs opsikiou (Grekçeκόμης ὀψικίου ), Latince obsequii yani imparatora katılan baş subay olarak geçer.[8]

Çalışmalar

Çalışmaları, Oreibasio modeline dayanan, zamanının tıbbi bilgilerinin bir özetidir, burada halk tıbbının sihirli unsurları da tariflerde bulunabilir. Aëtios yazılarını 16 kitaba ayırdı (Yunanca Βιβλία Ἰατρικὰ Ἑκκαίδεκα Biblía Iatriká Hekkaídeka "Tıp üzerine 16 kitap"), daha sonra 4 bölüm halinde birleştirildi, Tetrabibloi veya Tetrabibli (her biri dört alt gruptan oluşan dört ana kitap), ayrıca alıntıların sıklıkla atıfta bulunduğu Tetrabiblon olarak da adlandırılır .

  • Aetii Medici Graeci Contractae ex Veteribus Medicinae Tetrabiblos, hoc est quaternio, id est libri universales quatuor, singuli quatuor sermones complectentes, ut sint in summa quatuor sermonum quaterniones, id est sermones XVI. Janum Cornarium Medicum Physicum Latine conscripti için. Basileae: Froben; 1542 (Janus Cornarius'un Yunancadan çevirisi)
  • Contractae ex veteribus medicinae vaazları XVI. Venetiis: Farrea; 1543-44
  • Aetii Medici Graeci Contractae ex Veteribus Medicinae Sermones XVI. Janum Cornarium Medicum Physicum Latine conscripti için. Venetiis: Gryphius, 1549 (Janus Cornarius'un çevirisinin farklı sayfalara sahip başka bir baskısı).
  • Librorum medicinalium tomus  primus, primi scilicet libri octo nunc primum in lucem editi
  • Tomus Primus, Secundus ve Tertius de re medica
  • Aetii Amideni Libri medicinales I-IV. Alexander Olivieri tarafından düzenlenmiştir
  • Aëtii Amideni Libri, V-VIII'i tedavi eder. Alexander Olivieri tarafından düzenlenmiştir. Teubner, Berlin 1950 (=  Corpus medicorum graecorum.
  • Max Wegscheider. Aëtios von Amida'da kadın hastalıkları ve jinekoloji (koleksiyonun 16. kitabı)

Aëtius'un, aloe, şebboy tohumu, biber ve safrandan oluşan bir kontrasepsiyon karışımı geliştirdiği kaydedilmektedir. Aynı zamanda içeriği bilinmeyen bir düşük yapıcı karışım geliştirdiği de bilinmektedir.[9]

Kaynakça

  1. ^ De arte gymnastica. L. S. Olschki. 2008. s. 787. Aetius of Amida (1st half, 6' century), Greek Galenist doctor, author of a major encyclopedia of extracts. 
  2. ^ History of Medicine from the Earliest Ages to the Commencement of the 19th Century. Philadelphia: Lindsay and Blakiston. 1872. s. 182. 
  3. ^ Women Writers of Ancient Greece and Rome: An Anthology. University of Oklahoma Press. 2004. s. 229. ISBN 9780806136219. Aetius: A Greek from Amida (in Mesopotamia), who wrote on philosophy in the mid- sixth century AD in Alexandria. 
  4. ^ Conceiving Identities: Maternity in Medieval Muslim Discourse and Practice. SUNY Press. 2013. s. 340. ISBN 9781438447872. Greek physician Aetius of Amida (ca. sixth c. CE) likewise recommended rubbing an ointment made from pome— granate to prevent conception 
  5. ^ Photius, cod. 221
  6. ^ Nurturing children: a history of pediatrics. Greenwood Press. January 1999. s. 63. ISBN 9780313310805. Erişim tarihi: 19 Ekim 2012. 
  7. ^ An introduction to the history of general surgery. Saunders. 1968. s. 108. OCLC 438114. Aetius of Amida, who lived in the sixth century A.D. and was the first Greek physician who was a Christian, had a chapter on aneurysms in his book on surgery. 
  8. ^ see Du Cange, Gloss. Med. et Inf. Latin.
  9. ^ Eve's Herbs: A History of Contraception and Abortion in the West. Harvard University Press. 1997. ss. 55, 203. ISBN 0-674-27026-6. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tıp</span> hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesi için çalışma alanı

Tıp, bir hastaya bakma, teşhis, prognoz, önleme, tedavi, yaralanma veya hastalıklarının palyasyonunu yönetme ve sağlığını geliştirme bilimi ve uygulamasıdır. Tıp, hastalıkların önlenmesi ve tedavisi yoluyla sağlığı korumak ve iyileştirmek için geliştirilen çeşitli sağlık uygulamalarını kapsar. Çağdaş tıp, yaralanma ve hastalıkları teşhis etmek, tedavi etmek ve önlemek için biyomedikal bilimleri, biyomedikal araştırmaları, genetiği ve tıbbi teknolojiyi, tipik olarak farmasötikler veya cerrahi yoluyla, ancak aynı zamanda psikoterapi, harici ateller ve traksiyon, tıbbi cihazlar, biyolojikler ve iyonlaştırıcı radyasyon gibi çeşitli tedaviler yoluyla uygular.

<span class="mw-page-title-main">Hipokrat</span> Antik Yunan hekimi

Hipokrat, tıbbın babası olarak anılan İyon hekim.

<span class="mw-page-title-main">Yannis Kapodistrias</span> Birinci Hellenik Cumhuriyetin valisi

Komis Yannis Antonios Kapodistrias, Rus İmparatorluğu'nun Dışişleri Bakanı olarak görev yapan Yunan devlet adamı, Avrupa'nın en seçkin politikacı ve diplomatlarından biriydi. Modern Yunan devletinin kurucusu ve Yunan bağımsızlığının önderi olarak kabul edilir.

İslam tıbbı, İslam peygamberi Muhammed dönemindeki geleneksel Arap tıbbından olduğu kadar, Eski Roma tıbbı Unani'den, Eski Hint tıbbı Ayurveda'dan ve Eski İran tıbbından etkilenmiştir.

<i>El-Kanun fit-Tıb</i> İbn-i Sinanın tıp kitabı

El-Kanun fi't-Tıb veya Latince ismiyle Canon medicinae, Batı'da Avicenna olarak da bilinen İbn-i Sina'nın 14 ciltlik tıp ansiklopedisidir. Arapça yazılmış olan eser 1025 yılında tamamlanmıştır. Eserin içeriği İbn-i Sina'nın kendi hekimlik deneyimlerine, Orta Çağ İslam tıbbına, antik Yunan hekim Galen'in yazılarına, antik Hint tıp geleneğinin hekimlerinden Suşruta ve Çaraka'ya ve antik Arap ve Pers tıp geleneklerine dayanmaktadır. Eser sıklıkla tıp tarihindeki en ünlü eserlerden birisi olarak adlandırılır. Eserin en eski bilinen nüshası 1052 tarihlidir ve Ağa Han koleksiyonunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Biyoloji tarihi</span> Biyoloji biliminin tarihi

Biyoloji tarihinde antik çağlardan günümüze yaşayan dünyanın incelenmesi ele alınmaktadır. Her ne kadar biyoloji kavramı belirli bir bilimsel alan olarak 19. yüzyılda ortaya çıkmış olsa da biyoloji bilimleri ayurveda, Antik Mısır tıbbı ve Greko-Romen dünyada Aristoteles ile Galen'in çalışmalarına kadar uzanan tıb tarihine ve doğa tarihine dayanmaktadır. Antik çağlarda ortaya çıkan bu çalışmalar Orta Çağ'da İbni Sina gibi müslüman bilimadamları ve doktorlar tarafından ilerletilmiştir. Avrupa Rönesans döneminde ve modern çağın başlarında ampirizme yeniden duyulan bir ilgi ve birçok yeni organizmanın keşfiyle birlikte biyolojik düşünce alanında bir devrim ortaya çıkmıştır. Bu dönemde öne çıkanlar arasında fizyoloji alanında deneysel çalışmalar ve çok dikkatli gözlemler yapmış olan Vesalius ile Harvey; fosilleri ve yaşam çeşitliliğini sınıflandırmaya başlayan ve organizmaların gelişmeleri ile davranışlarını izleyen Linnaeus ile Buffon gibi doğa bilimcileri sayılabilir. Mikroskobun bulunması ile daha önceden bilinmeyen mikroorganizmaların dünyası ortaya çıkmış ve hücre teorisinin ilk çalışmaları başlamıştır. Özellikle mekanik felsefenin çıkışına karşı doğal teolojinin giderek artan önemi doğa tarihi üzerine yapılan çalışmaların gelişmesine cesaret vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tıp tarihi</span> Tıbbın zaman içerisindeki gelişimi

Tıp tarihi, toplumların antik çağlardan günümüze, insan ve hayvan sağlığı ile ilgili olayları değerlendirirken neden-sonuç ilişkilerini görebilme, geçmişle bugünü değerlendirirken geleceği de öngörebilme becerisi kazanılmasını amaçlayan bir bilim dalıdır. Erken dönem tıbbi gelenekler içerisinde Antik Mısır ve Babil'den de bilgiler içermekte ve antik Yunanların teşhis, prognoz ve ileri düzey tıp etiği hakkında açıklamalara da yer verilmektedir.

Oppianos, Anazarbuslu, Korikoslu ya da Kilikyalı Oppianos olarak da bilinir, 2. yüzyılda imparatorlar Marcus Aurelius ve Commodus hükümdarlıklarında yaşamış Greko-Romen şairdir. Gerçekte Caesarea'da doğmuştur, fakat yanlışlıkla Suidas tarafından Korikos olarak belirtilmiştir; her iki şehirde Kilikya'nın Roma vilayetidir. Grekçe altı ayaklı dize şeklinde bir tane avcılık, bir tane balıkçılık ve bir tane kuş yakalama üzerine didaktik bir sıra şiirler yazmıştır. Avcılık üzerine günümüze ulaşan eserin günümüzde farklı bir Oppianos'a ait olduğuna inanılmaktadır.

Agathotykhoz geçmişi ve yaşam tarihi bilinmeyen antik veteriner cerrah. Muhtemelen 4. yüzyıl veya 5. yüzyılda yaşadı. Eserlerinin bazı parçaları ilk kez Joseph Ruellius tarafından Latince çevirisi basılan "Veterinariae Medicinae Libri duo" adlı birçok çalışmayı içerisinde barındıran bu eserde bulunur.

Efesli İoannes Altıncı yüzyılda Kalkedon olmayan Süryanice konuşan Kilise'nin monofizit piskoposu ve Süryanice yazan tarihçidir.

<span class="mw-page-title-main">Apostolo Zeno</span>

Apostolo Zeno, İtalyan şair, libretto yazarı ve gazeteci.

Konstantinopolis İmparatorluk Üniversitesi imparator II. Theodosius'un Pandidakterion kurduğu MS 425'e kadar uzanan bir Doğu Roma eğitim kurumuydu.

<span class="mw-page-title-main">Antonius Musa</span> Yunan bitki bilimci

Antonius Musa, Yunan bitki bilimci ve Augustus'un hekimi.

<span class="mw-page-title-main">Nikomahos</span> Greko-Suriyeli matematikçi (MS. yak. 60 - yak. 120)

Gerasalı Nicomachus antik Yunanca yazılmış Aritmetiğe Giriş ve Harmonik El Kitabı adlı eserleriyle tanınan önemli bir antik Yunan matematikçi.

İskenderiyeli Stephanus, Neo-Platonik gelenekteki felsefenin yanı sıra simya, astroloji ve astronomi üzerine de yazan bir Bizanslı filozof ve öğretmen. Mısır'ın Müslümanlar tarafından fethinden önce İskenderiye akademik geleneğinin son temsilcilerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Papirüs Fouad 266</span>

Fouad 266 birçok papirüs fragmanın terimidir. Bu fragmanlar İbranice Kutsal Yazıların en eski metinlerinin bazılarını içermektedirler. Onlar Yunancada yazıldı ve Septuagint tercümesinin birçok ayetlerini kapsar. Ayetler Başlangıç (Bereşit) ve Kanunun Tekrarı (Devarim) kitaplarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Bibliotheka (Pseudo-Apollodoros)</span>

Bibliotheka ayrıca Pseudo-Apollodoros Bibliotheka'sı olarak da bilinir. Yunan mitleri ve kahramanlık efsanelerinin bir özetidir ve genellikle MS birinci veya ikinci yüzyıla tarihlenen üç kitap halinde düzenlenmiştir.

<i>De Humani Corporis Fabrica Libri Septem</i> Andreas Vesalius tarafından yazılmış anatomi kitapları

De Humani Corporis Fabrica Libri Septem, Andreas Vesalius (1514-1564) tarafından yazılan ve 1543'te yayınlanan insan anatomisi üzerine bir dizi kitaptır. Galen'in uzun süredir devam eden çalışması üzerine yazılmış olan kitap anatomi tarihinde büyük bir ilerlemeydi ve bu şekilde tanıtılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans İmparatorluğu'nda tıp</span>

Bizans tıbbı, Bizans İmparatorluğu'nun yaklaşık MS 400 ile MS 1453 arası yaygın tıbbi uygulamalarını kapsar. Bizans tıbbı, Greko-Romen öncülleri tarafından geliştirilen bilgi temeli üzerine inşa edilmesiyle dikkate değerdir. Bizans tıbbı, antik çağlardan kalma tıbbi uygulamaları koruyarak İslam tıbbını etkiledi ve Rönesans döneminde Batı'nın tıbbın yeniden doğuşunu destekledi.

<span class="mw-page-title-main">Gerardus Cremonensis</span> Latince eser veren İtalyan çevirmen ve yazar (1114-1187)

Gerardus Cremonensis, bilimsel kitapların Arapçadan Latinceye çeviren İtalyan tercümandır. Kastilya Krallığı'nda Toledo'da çalıştı ve Toledo'daki kütüphanelerden Arapça kitaplar aldı. Kitaplardan bazıları orijinal olarak Yunanca yazılmıştı ve o zamanlar Konstantinopolis'te iyi bilinmesine rağmen, Batı Avrupa'da Yunanca veya Latince olarak mevcut değildi. Gerardus Cremonensis, on ikinci yüzyılda Arapların ve eski Yunanlıların astronomi, tıp ve diğer bilimlerdeki bilgilerini Latince olarak kullanıma sunarak Batı ortaçağ Avrupa'sını canlandıran Toledo Çevirmenler Okulu arasında en önemli çevirmendir. Gerardus'un en ünlü çevirilerinden biri, Toledo'da bulunan Arapça metinlerden Batlamyus'un Almagest eseridir.