İçeriğe atla

Amerikan İşaret Dili

Amerikan İşaret Dili
Ana dili olanlarAmerika Birleşik Devletleri
BölgeKuzey Amerika, Batı Afrika, Orta Afrika, Güneydoğu Asya
Konuşan sayısı2.000.000  (1972)[1]
Dil ailesi
Fransız işaret dili
  • Amerikan İşaret Dili
Dil kodları
ISO 639-2ase
ISO 639-3ase
  ASL veya türevlerinin ulusal işaret dili olduğu bölgeler
  ASL'nin diğer bir işaret dili yanında önemli dil olduğu bölgeler

Amerikan İşaret Dili[2] veya ASL (American Sign Language), Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'daki sağır topluluklarının kullandığı doğal bir işaret dilidir.[3] Lehçeleri ve ASL'den türemiş kreyollar ile birlikte Batı Afrika ve Güneydoğu Asya'daki topluluklarca da kullanılmaktadır. Fransızca işaret dilinin bir kreyolu olduğu düşünülen ASL, Amerika Birleşik Devletleri'nın batısındaki Connecticut'ta yer alan American School for the Deaf adlı sağırlar okulunda dil ilişkisi sonucunda gelişmiştir.[4]

ASL dilbilgisi İngilizce ile ilişkili değildir ve çeşitli eyaletlerdeki eğitim kurumları tarafından yabancı dil olarak kabul edilir.[5] 1960'ların Sivil Haklar Hareketi'nin desteğiyle William Stokoe, sağır eğitiminde işaret dilinin kullanımı olan manualizmi savundu.[6][7]

Kaynakça

  1. ^ "Deaf People United States". 20 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2014. 
  2. ^ "Ethnologue: ASL". 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2014. 
  3. ^ About American Sign Language 19 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Deaf Research Library, Karen Nakamura
  4. ^ Padden, Carol (2010), "Sign Language Geography", Mathur, Gaurav; Napoli, Donna (Ed.), Deaf Around the World (PDF), New York: Oxford University Press, ss. 19-37, ISBN 978-0199732531, 3 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 25 Kasım 2012 
  5. ^ Burke, Sheila (26 Nisan 2017). "Bill Passes Requiring Sign Language Students Receive Credit". US News. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2018. 
  6. ^ Stokoe, William C. 1960. Sign Language Structure: An Outline of the Visual Communication Systems of the American Deaf 2 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Studies in linguistics: Occasional papers (No. 8). Buffalo: Dept. of Anthropology and Linguistics, University of Buffalo.
  7. ^ Armstrong & Karchmer (2002)

İlgili Araştırma Makaleleri

Türk İşaret Dili ya da TİD, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'indeki işitme engelliler tarafından kullanılan dildir. Diğer işaret dilleri gibi Türk İşaret Dili de Türkçenin gramer yapısından farklı olarak kendine özgü bir gramer yapısına sahiptir. Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre Türkiye'de 89.043 kişi işitme engelli, 55.480 kişi de konuşma engellidir. 16. ve 17. yüzyıllardan itibaren Osmanlı Devleti'nde sarayda, hamamlarda ve hatta mahkemelerde işaret dilinin kullanıldığına dair kayıtlar mevcuttur. Günümüzde kullanılan Türk İşaret Dilinin Osmanlı'daki işaret dilinin devamı olup olmadığı henüz kanıtlanmış değildir. Ancak II. Abdülhamit zamanında İstanbul'da açılan sağırlar okulu göz önüne alınırsa TİD'in en az 120 yıllık bir tarihi vardır.

<span class="mw-page-title-main">İşaret dili</span> anlamı iletmek için el ile iletişimi ve beden dilini kullanan dil

İşaret dilleri anlamı karşı tarafa iletmek için görsel kanalı kullanan dillere verilen addır. El işaretlerinin (manual) yanında el dışı işaretler (non-manual) ile ifade edilirler. İşaret dilleri kendilerine ait kelime dağarcığı ve dilbilgisel yapısı olan doğal dillerdir. Evrensel olmamakla beraber, işaret dilleri arasında çarpıcı benzerlikler de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Haiti Kreolü</span>

Haiti Kreyolu, Türkçede Haiti Kreolü olarak da geçer, Fransızca bazlı bir kreyol dilidir. Haiti'de yaklaşık 8 milyon kişi ya da toplam nüfusun %80'i ve özellikle Bahamalar, Küba, Kanada, Cayman Adaları, Dominik Cumhuriyeti, Fransız Guyanası, Martinik, Guadeloupe, Belize, Porto Riko ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkeler ve devletlerde yaşayan Haiti diasporası üyeleri tarafından konuşulur. Haiti Kreyolu, dünyada en çok konuşulan kreyol dilidir.

Sağırlığın bir kişinin odyolojik bir durum olan konuşulan dili anlamasını engelleyen işitme kaybıdır.

<span class="mw-page-title-main">Amerind dilleri</span>

Kızılderili dilleri ya da Amerind dilleri, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili halklarının konuştuğu dilleri toplayan ve Joseph Greenberg tarafından 1960 yılında ortaya atılan tartışmalı makro-dil ailesi. Greenberg, Yeni Dünya yerli dillerini üç ana aile olarak düzenler: Eskimo-Aleut dilleri, Na-Dene dilleri ve Amerind dilleri. 1987 yılında yayımladığı Language in the Americas adlı kitap, çok sayıda metodolojik kusura sahiptir ve önerdiği benzerlikler tarihî dilbilimcilerin çoğu tarafından reddedilir.

<span class="mw-page-title-main">Potavatomice</span> Kızılderili dili

Potavatomice, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Potavatomiler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundaki Anişinabe dilleri grubundan soyu tükenmek üzere olan bir Kızılderili dilidir. 2012 yılı itibarıyla konuşanı yalnızca 9 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Tano dilleri</span>

Tano dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinib New Mexico, Kansas, Oklahoma ve Teksas eyaletleri ile Meksika'da konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi.

<span class="mw-page-title-main">Keres dilleri</span>

Keres dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinde New Mexico eyaletinde Keresler tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi ve lehçe birliği.

<span class="mw-page-title-main">Vintu dilleri</span>

Vintu dilleri, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Kaliforniya eyaletinin kuzey merkezinde yaşayan Vintu halkları tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi. Biri tükenmiş olan diğerleri de tükenmekte olan dört dilden oluşur.

İtalyan İşaret Dili veya LIS İtalya'daki sağır toplulukları tarafından kullanılan bir işaret dilidir.

Fransız İşaret Dili veya LSF, Fransa'daki sağır topluluklarının kullandığı bir işaret dilidir.

Yeni Zelanda işaret dili Yeni Zelanda'nın batısındaki okullarda işitme engelli çocuklar tarafından geliştirilmiş olan bir işaret dilidir.

İrlanda İşaret Dili, TCE veya ISL, İrlanda'daki sağır toplulukları tarafından kullanılan bir işaret dilidir.

Kore İşaret Dili Güney Kore'nin duyma engelli işaret dilidir. Genellikle basitçe 수화 olarak adlandırılır; 手 話; Suhwa, genel olarak imza anlamına gelir. KİD şu anda Korece dışında Güney Kore'deki resmi dillerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İşaret Dili</span>

Osmanlı İşaret Dili, Saray İşaret Dili ya da Harem İşaret Dili, İstanbul'daki Divan-ı Hümayun'da ve Enderun'da kullanılmış olan bir işaret dilidir. Hakkında doğrudan hiçbir şey bilinmese de herhangi bir çetrefillilikteki fikirleri aktarabildiği ve genç nesle fabllar, tarih anlatıları ve dini külliyet aracılığıyla aktarıldığı ifade edilmiştir.

Odizm, sağırlara ve işitme engellilere yönelik ayrımcılıktır. Terim 1975'te Tom L. Humphries tarafından doktora tezinde ortaya atılmış ve yaygın kullanımı Harlan Lane ile birlikte olmuştur. Humphries başta bireysel tutum ve uygulamalar için bu ifadeyi kullandı. Lane ise sağır ve işitme engellilerin ezilmesi şeklinde genişletti.

Deanne Bray, Amerikalı aktris.

<span class="mw-page-title-main">Troy Kotsur</span> Amerikalı sinema oyuncusu

Troy Michael Kotsur, işitme engelli bir Amerikalı oyuncu. En çok 2021 filmi CODA'daki yardımcı rolüyle tanınır ve bu rolüyle En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu dalında Akademi Ödülü'nü kazanmıştır. Ayrıca Üstün Yardımcı Rol Performansı dalında Gotham Ödülü'nü kazandı.

Azerbaycan İşaret Dili veya AİD Azerbaycan'da sağır topluluklarının kullandığı bir işaret dilidir.

Japon İşaret Dili, Japonya'da duyma engelliler tarafından konuşulan bir işaret dilidir. Japonya Sağırlar Federasyonu tarafından düzenlenmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.