İçeriğe atla

Amerikalı Ermeniler

Amerikalı Ermeniler
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Din
Amerikalı Ermeniler bir festivalde dans ediyor

Amerikalı Ermeniler (Ermeniceամերիկահայեր, amerikahayer), Ermeni kökenli ABD vatandaşları veya sakinleri. Rusya Ermeniler' inden sonra Ermeni diasporasındaki en büyük ikinci toplululuktur.[1] ABD'ye ilk büyük Ermeni göçleri, on dokuzuncu yüzyılın sonlarında ve yirminci yüzyıl başlarında meydana geldi. 1890'lardaki Hamidiye katliamlarından ve 1915'teki Ermeni Kırımı'ndan sonra binlerce Ermeni, Osmanlı İmparatorluğu'nu terk ederek ABD'ye yerleşti. 1960'lar ve 1980'ler arasında ise siyasi istikrarsızlık sebebiyle Lübnan, İran, Suriye ve Türkiye'den ABD'ye göçler gerçekleşti. Aynı dönemde Sovyetler Birliği'nden göçler de başlayarak 1980'lerin sonunda ve 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından artarak devam etti.

Kaynakça

  1. ^ Embassy of the United States, Yerevan (1 Haziran 2004). "WikiLeaks: U.S. Ambassadors 'Decipher' Armenian American Diaspora". Armenian Weekly. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. Of the estimated 8-10 million people living outside the Republic of Armenia who consider themselves “Armenians,” the GOAM [Government of Armenia] and major Armenian cultural and advocacy organizations estimate that 1.5-2 million live in the United States. This number ranks second after the estimated 2 to 2.5 million Armenians that live most of the year in Russia or other CIS Countries. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Armenians in America: celebrating the first century. Boston: Armenian Assembly of America. 1987. ISBN 978-0-925428-02-8. 
  • Apkarian-Russell, Pamela E. Armenians of Worcester. Charleston, SC: Arcadia Publishing, 2000.
  • Atamian, Sarkis (1955). Armenian Community. Philosophical Library. ISBN 978-0-8022-0043-3. 
  • Jendian, Matthew A. (2008). Becoming American, Remaining Ethnic: The Case of Armenian-Americans in Central California. New York: LFB Scholarly Pub. ISBN 9781593322618. 
  • Jordan, Robert Paul and Harry Naltchayan. The Proud Armenians, National Geographic 153, no. 6 (Haziran 1978), ss. 846–873.
  • Kernaklian, Paul (1967). The Armenian-American Personality Structure and Its Relationship to Various States of Ethnicity. Syracuse University. OCLC 5419847. 
  • Kulhanjian, Gary A. (1975). The historical and sociological aspects of Armenian immigration to the United States 1890–1930. San Francisco: R and E Research Associates. ISBN 978-0-88247-309-3. 
  • LaPiere, Richard (1930). Armenian settlement in Fresno County. Stanford University. OCLC 20332780. 
  • Mirak, Robert (1976). Armenian Immigrants: Alive and Well in the New World. Boston: Armenian Bicentennial Committee of Massachusetts. OCLC 733944190. 
  • Mirak, Robert (1983). Torn between Two Lands: Armenians in America, 1890 to World War I. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-89540-9. 
  • O'Grady, Ingrid Poschmann (1979). Ararat, Etchmiadzin, and Haig (nation, church and kin): a study of the symbol system of American Armenians. The Catholic University of America. OCLC 23314470. 
  • Phillips, Jenny (1989). Symbol, myth, and rhetoric: the politics of culture in an Armenian American population. New York: AMS Press. ISBN 978-0-404-19433-8. 
  • Waldstreicher, David (1989). The Armenian Americans. New York: Chelsea House. ISBN 978-0-87754-862-1. 
  • Wertsman, Vladimir (1978). The Armenians in America, 1618–1976. Dobbs Ferry, NY: Oceana Publications. ISBN 978-0-379-00529-5. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ermeniler</span> anayurdu Ermeni Yaylaları olan bir halk

Ermeniler, anayurdu Batı Asya'daki Ermeni Yaylaları olan etnik grup ve millettir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni diasporası</span> Ermenistan dışındaki Ermeni toplulukları

Ermeni diasporası, Ermenilerin yerli halk olarak kabul edildiği bölgeler dışında yaşayan Ermeni topluluklarını ifade eder. Ermenistan dışında 3-4 milyon kadar Ermeni'nin yaşadığı iddia edilmektedir. Ancak sağlıklı istatistikler yoktur. Ermenilerin diasporada en yoğun olduğu ülkeler Rusya, ABD ve Fransa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Afroamerikalılar</span> Amerika Birleşik Devletlerinde Afrika kökenli ırksal veya etnik grup

Afroamerikalılar veya Siyahi Amerikalılar olarak da bilinen Afrikalı Amerikalılar, Afrika'nın Siyah ırk gruplarından herhangi birinden kısmen veya tamamen gelen Amerikalılardan oluşan etnik bir gruptur. Afrikalı Amerikalılar, Beyaz Amerikalılar ile Hispanik ve Latino Amerikalılardan sonra ABD'deki en büyük üçüncü ırksal veya etnik grubu oluşturmaktadır. "Afroamerikalı" terimi genellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde köleleştirilen Afrikalıların torunlarını ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı</span> Osmanlı İmparatorluğunda ikamet eden Ermenilerin savaş boyunca göçe zorlanması ve sistematik katli

Ermeni Kırımı, 1915 Olayları/Ermeni Tehciri veya Ermeni Soykırımı, Osmanlı hükûmetinin Ermenilere karşı gerçekleştirdiği sürgün ve katliamlardır. Etnik temizliğin sonucunda ölen Ermenilerin sayısı tartışmalıdır; sayı, çeşitli araştırmacılara göre 600.000 ile 1,5 milyon arasında değişiklik gösterir. 1914 yılında Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeni nüfusu yapılan farklı tahminler mevcuttur. Osmanlı resmî kayıtlarına göre 1.2 milyon ile Ermeni Patrikhanesi'ne göre 1 milyon 914 bin 620 Ermeni yaşamaktaydı. 1922 sayımlarına göre ise 817 bin Ermeni 'mülteci' olarak Osmanlı topraklarını terk etmiş, 95 bin Ermeni ise din değiştirerek Türkiye topraklarında yaşamaya devam etmiştir. Bu tahminlere göre Osmanlı topraklarında bulunan 900 bin hayatta kalmışken, 300 bin ile 1 milyon arasında Ermeni hayatını kaybetmiştir. Olayların başlangıç tarihi çoğunlukla 250 Ermeni aydının ve komite liderinin Osmanlı yöneticileri tarafından İstanbul'dan Ankara'ya sürüldüğü ve birçoğunun öldürüldüğü 24 Nisan 1915 ile ilişkilendirilmektedir. Ermeni Kırımı, sağlıklı erkek nüfusun toptan öldürülmesi ya da askere alınarak zorla çalıştırılması ve sonrasında kadın, çocuk ve yaşlılarla birlikte ölüm yürüyüşü koşullarında Suriye Çölü'ne sürülmesi gibi olaylarla birlikte I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında iki aşamada gerçekleşti. Osmanlı askerlerinin koruması eşliğinde yaşadıkları yerlerden sürülen Ermeniler; sürgün sırasında yiyecek ve su sıkıntısı yaşadı; ayrıca çeşitli raporlara göre zaman zaman soygun ve katliamlara maruz kaldı. Ülke genelindeki Ermeni diasporası, genel anlamda Ermenilerin Doğu Anadolu'dan sürülme işleminin doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Ermenistan</span> Ermeni Yaylasındaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavram

Büyük Ermenistan veya Birleşik Ermenistan, Ermenilerin anavatanı olarak kabul edilen, tarihsel olarak Ermenilerin çoğunlukta olduğu ve bir kısmında hâlâ Ermenilerin çoğunluk olarak yaşadığı Ermeni Yaylası'ndaki bölgelere atıfta bulunan etno-milliyetçi ve irredantist kavramdır. Ermenilerin tarihi topraklarının birleştirilmesi olarak görülen ve 20. yüzyıl boyunca Ermeni düşünürlerce yaygın olan fikir başta Ermeni Devrimci Federasyonu, ASALA ve Miras olmak üzere çeşitli milliyetçi örgüt ve partilerce savunuldu.

<span class="mw-page-title-main">Amerikalılar</span> Amerika Birleşik Devletlerinde doğan veya sonradan vatandaşı olan Amerika yerlileri

Amerikalılar veya Amerikanlar, Birleşik Devletler'de doğan ya da sonradan vatandaşı olanları kapsayan diplomatik bir topluluktur. Birleşik Devletler, çoğunlukla son 500 yıl içinde kıtaya göçen Avrupalılar, Asyalılar, Afrikalılar ve Orta Doğululardan oluştuğu için belirli bir etnisite değil, belirli bir yasa çerçevesi içinde ilerlemiş bir demonime sahiptir. Bir diğer bakış açısıyla birçok farklı etnik gruba ev sahipliği yaptığı için kültürü, yasası ve ulusu ırksal ya da etnik şekilde değil, diplomatik değerler topluluğu şekilde yorumlanır.

<span class="mw-page-title-main">Hayk</span>

Hayk veya Haig, ayrıca Hayk Nahapet olarak da bilinir, Ermeni mitolojisinde Ermeni milletinin kurucusu ve atası olarak kabul edilen kişidir. Hikâyesi Horenli Musa tarafından yazılan Ermenistan Tarihi kitabında anlatılır.

<span class="mw-page-title-main">Hamidiye Katliamları</span> 1890ların ortalarında Osmanlı İmparatorluğunda Ermenileri hedef alan katliamlar

Hamidiye Katliamları veya bazı Türkçe olmayan kaynaklarda geçen adlarıyla 1894-1896 Ermeni katliamları ve Büyük Katliamlar, 1890'ların ortalarında Osmanlı İmparatorluğu hükûmeti tarafından ülkede yaşayan Ermenilere yapıldığı iddia olunan katliamlardır. Katliamlar sonucu ölenlerin sayısı 80.000 ile 300.000 arasında gösterilmekte, dönemin gazete haberlerine göre 50.000 çocuğun ise yetim kaldığı belirtilmektedir. Kırım, The New York Times 'ın Eylül 1895 tarihli makalesindeki başlıkta Ermeni Holokost olarak geçiyordu. Buna karşın Osmanlı kaynakları ise aksi iddia olarak böyle bir sayıda Ermeninin öldürülmediği Müslümanların katledildiği Ermeni Çetelere karşı operasyon yapılıp bu çetelerin ve isyanların bastırıldığı iddiasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Soykırımı'nın inkârı</span> Ermenilere soykırım yapılmadığı iddiasını savunan tez

Ermeni Soykırımı'nın inkârı, Ermeni Kırımı'nın soykırım olarak tanımlanamayacağını savunan veya iddiaların bilimsel yollarla, belgelerle açıklanması gerektiğini savunan tezdir. Ermeni Soykırımı'nın inkârı, bazı ülkelerde tamamen yasaklanmışken bazı ülkelerde soykırım olduğunu ifade etmek hoş karşılanmamaktadır. Pek çok kaynakta ölen insanların sayısı soykırım olduğuna kanıt olarak gösterilmektedir. Ancak bazı araştırmacılara göre de bir soykırım söz konusu değildir. Bu yaklaşımda olanlar, zamanın hükûmetinin bir Ermeni Tehciri gerçekleştirdiğini, olumsuz şartlardan dolayı birçok insanın öldüğünü söylemektedir.

Resulayn Kampları, Ermeni Kırımı sırasında 1915 yılında çıkarılan Tehcir Kanunu ile birlikte göç ettirilen Ermeniler için, Resulayn şehri yakınındaki çöl alanda kurulan 25 toplama kampından biridir. Bu kamplar Ermeniler için anma alanlarına dönüştürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de el konulan Ermeni mülkleri</span>

Türkiye'de Ermeni mülklerine el konulması, ülkenin Ermeni topluluğuna ait varlıklara, mülklere ve topraklara yönelik Osmanlı hükûmetleri tarafından başlatılan ve Türkiye hükûmetleri tarafından devam ettirilen el koyma olayı. 1890'ların ortalarında Hamidiye katliamları sırasında ilk örnekleri görüldü ve Ermeni Kırımı sırasında zirveye ulaştı. Daha sonra 1955'teki 6-7 Eylül Olayları'na ve 1974'teki yeni girişimlere kadar devamlı bir şekilde sürdü. Ermeni Kırımı sırasında yaşanan el koymaların çoğu, Ermenilerin Suriye Çölü dahil olmak üzere çeşitli yerlere zorunlu göç ettirilmesinin ardından hükûmetin Ermenilerin mal varlıklarını "terk ettiğini" söylemesiyle yapıldı. Ermenilerin hemen hemen tüm mülklerine el konularak yerel Müslüman nüfusa dağıtıldı. 1974'te çıkan bir kararla birlikte ulusal güvenlik gerekçe gösterilerek 1936'da getirilen mülk beyan etme ve tapuya kayıt ettirme zorunluluğu sonrasında Ermeniler tarafından edinilen mal varlıklarına el konuldu.

<span class="mw-page-title-main">Eçmiyazin Katedrali</span>

Eçmiyazin Katedrali, Ermenistan'ın Eçmiyazin kentinde bulunan Ermeni Apostolik Kilisesi'nin ana kilisesidir. Bilginlere göre, antik Ermenistan'da inşa edilen ilk katedraldir</ref> ve dünyanın en eski katedrali olarak kabul edilir.

Azerilerin Ermenistan'dan sürgün edilmesi, 20. yüzyıl boyunca zorla yerinden etme ve etnik temizlik eylemi olarak gerçekleşmiştir. Ekim Devrimi öncesinde, Azeriler Erivan nüfusunun yüzde 43'ünü oluşturuyordu. Tatar nüfusu, 20. yüzyılda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti topraklarından ve daha sonra Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nden birkaç kez zorla göç sürecine katıldı. Stalin'in politikaları altında, 1948'de Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nden yaklaşık 100.000 Azeri sınır dışı edildi. Onların evleri daha sonra Sovyetler Birliği'ne yurt dışından gelen Ermeni göçmenler tarafından işgal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Davit Bek</span> Ermeni asker

Davit Bek veya David Beg bir Ermeni askeri komutan. Bek, 18. yüzyıldaki Ermeni bağımsızlık hareketinin en belirgin askeri isimlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi asıllı Amerikalılar</span> Birleşik Devletlerde bir topluluk

Yahudi asıllı Amerikalılar veya Amerikan Yahudiler, Yahudi Amerikanlar, etnik kökeni Yahudi olan Amerikalılardır. Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Yahudi kökenli kişilerin tamamı, Orta Doğu veya Avrupa'daki diasporalardan göçmüş Yahudilerin torunlarıdır; ancak popülasyonun çoğunu 90–95 bölü yüzle Aşkenazi Yahudileri oluşturuyor.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı terminolojisi</span>

Ermeni Kırımı terminolojisi İngilizce, Türkçe ve Ermenicede farklıdır ve Ermeni Soykırımı'nın reddi ve Ermeni Soykırımı'nın tanınması sorunları çerçevesinde siyasi tartışmalara yol açmıştır. Çalışmalarını İngilizce dilinde yapan tarihçilerin çoğu olayları tanımlamak için "soykırım" sözcüğünü kullansa da başka terimler de vardır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı</span>

1915 ve 1917 yılları arasında en az 800.000 Ermeni'nin öldürüldüğü Ermeni Kırımı'nın tarihyazımı I. Dünya Savaşı'nın sonundan beri değişikliklere uğradı. Türkiye'nin dışındaki tarihçilerin çoğu Kırım'ın meydana geldiğini ve olayların bir soykırım olduğunu savunmaktadır, ancak bununla birlikte Kırım'ın sebepleri ve motivleri gibi bazı önemli hususların yorumlanmasında büyük farklılıklar vardır.

Robert H. Hewsen Güney Kafkasya'nın antik tarihi üzerinde uzmanlaşmış Amerikalı tarihçi ve Rowan Üniversitesi'nde tarih profesörüydü. Hewsen’in Armenia: A Historical Atlas (2001) adlı kitabı, Ermeni araştırmaları için önemli bir eser olarak kabul edilmektedir.

Ermenileştirme veya Hayerleştirme daha önce Ermeni olmayan bir toplumun aralarına Ermeni serpiştirerek, Ermeni alfabesini zorla baskılayarak, Ermenice'yi zorla anadil haline getirterek veya yerli halkı yerinden edip yerinden edilen halkın yerine Ermeni yerleştirmeye Ermenileştirme/Hayerleştirme denir.