İçeriğe atla

Amerika Birleşik Devletleri askerlerinin Afganistan'dan çekilmesi (2020-2021)

Amerika Birleşik Devletleri askerlerinin Afganistan'dan çekilmesi (2020-2021)
Afganistan Savaşı (2001-2021)
ABD'nin hava kuvvetleri, 27 Nisan 2021'de geri çekilme sırasında El Udeid Hava Üssü'ndeki Boeing C-17 Globemaster III'e bindi.
Tarih 29 Şubat 2020-30 Ağustos 2021
(4 yıl, 7 ay, 2 hafta ve 1 gün)
Yer Afganistan
Sonuç Taliban'ın galibiyeti
Taraflar
 NATO

Kararlı Destek Misyonu (36 ülke)[2]
Tahliye desteği:

 Taliban
  • Afganistan İslam Emirliği
Öne çıkan kişiler
Joe Biden
Donald Trump
Lloyd Austin
Mark Esper
Kenneth F. McKenzie Jr.
Austin S. Miller 		Hibetullah Ahundzade
Abdulgani Birader
Kayıplar
Afgan sivil kayıplar (2021'in yaz dönemi):[3]
20 ölü
17 yaralı

Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri'nin, Bağımsızlığın Korunması Harekâtı'nı ve NATO'nun Kararlı Destek Misyonu'nu tamamlayarak 31 Ağustos 2021'e kadar Afganistan'dan tamamen çekilmesi planlanmaktadır.[4] ABD ve müttefik kuvvetlerin 11 Eylül saldırılarının ardından 2001 yılında Afganistan'ı işgal etmesi sonucu ortaya çıkan savaş; ABD'nin en uzun askerî angajmanı oldu.

29 Şubat 2020'de ABD ve Taliban, Doha Anlaşması'nı imzaladı.[5] Anlaşmada tüm düzenli Amerikan ve NATO birliklerinin Afganistan'dan çekilmesi, el-Kaide'nin Taliban kontrolü altındaki bölgelerde faaliyet göstermesini önleme taahhütü ve Taliban ile o zamanki Afganistan İslam Cumhuriyeti hükûmeti arasında yapılacak görüşmelerin hükümleri yer almaktadır.[6] Anlaşma Çin, Pakistan ve Rusya tarafından desteklendi[7] ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından oy birliğiyle onaylandı.[8]

Trump yönetimi, asker sayısını -Temmuz 2020'ye kadar- 13.000'den 8.600'e düşürmeyi ve ardından Taliban'ın taahhütlerini yerine getirmesi hâlinde 1 Mayıs 2021'e kadar tamamen geri çekilmeyi kabul etti[9] ancak Biden yönetimi, ABD'nin 1 Mayıs'a kadar çekilmeyeceğini ve çekilmeyi 11 Eylül'den önce tamamlayacağını açıkladı.[10][11] 8 Temmuz'da Biden, 31 Ağustos'u ABD'nin çekilmesi için son tarih olarak belirledi.[12]

Geri çekilme sırasında ABD, Özel Göçmen Vizesi gerekliliklerini yerine getirirken, göçmenlerin ABD ordusu tarafından geçici olarak barındırılacakları yerlere götürmek ve ABD'ye misilleme riski altında olduğu düşünülen seçilmiş Afgan vatandaşları ve tercümanları havadan taşımak için Müttefikler Sığınağı Harekâtı'nı başlattı. ABD'nin çekilmesi sonrasında ülkede kalan tüm ABD diplomatik, güvenlik, danışma ve terörle mücadele personelini denetleyen halef bir komutanlık kuruldu. 15 Ağustos'ta Kabil'in düşmesinin ardından operasyon, tüm Amerikalıların, nitelikli Afganların ve diğer NATO vatandaşlarının tahliye edilmesine kadar genişletildi. Biden, son çekilme tarihini 31 Ağustos'un ilerisine uzatmayı kabul etti.[13]

Kaynakça

  1. ^ "Final US planes leave Kabul airport after two decades of war in Afghanistan". Deutsche Welle. 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021. 
  2. ^ "Resolute Support Mission (RSM): Key Facts and Figures" (PDF). Nato.int. February 2021. 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2021. 
  3. ^ "20 people have been killed at Kabul airport since Sunday as the Taliban say they 'don't want to hurt anyone'". 22 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Satia (27 Nisan 2021). "History's Warning for the U.S. Withdrawal From Afghanistan". Time. New York. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021. 
  5. ^ Qazi (29 Şubat 2020). "Afghanistan's Taliban, US sign agreement aimed at ending war". Al-Jazeera. 12 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2020. 
  6. ^ "US and Taliban sign deal to end 18-year Afghan war". BBC News. 29 Şubat 2020. 5 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2020. 
  7. ^ "India asserts Afghanistan's 'national sovereignty' as peace talks with Taliban start in Qatar". ThePrint. 12 Eylül 2020. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021. 
  8. ^ "Security Council resolution endorses moves towards long-sought Afghanistan peace". United Nations. 10 Mart 2020. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021. 
  9. ^ "U.S.-Taliban Deal: India should Chalk-out a New Strategy". 21 Mart 2020. 3 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2021. 
  10. ^ "Biden Announces Full U.S. Troop Withdrawal From Afghanistan by Sept. 11". U.S. Department of Defense (İngilizce). 14 Nisan 2021. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  11. ^ "Remarks by President Biden on the Way Forward in Afghanistan". The White House (İngilizce). 14 Nisan 2021. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021. 
  12. ^ "Biden says US war in Afghanistan will end August 31". Associated Press (İngilizce). 8 Temmuz 2021. 8 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021. 
  13. ^ "Biden says Aug. 31 deadline to evacuate Americans in Afghanistan may be extended". CNBC. 18 Ağustos 2021. 23 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Taliban</span> Afganistan merkezli İslamcı hareket

Taliban, Afganistan'da yönetimi elinde bulunduran Diyubendi İslamcı hareket ve askeri organizasyondur. Kendilerine Afganistan İslam Emirliği demekte olup ülke içinde bir savaş sürdürmüştür. İslam şeriatını yayma amacıyla Molla Muhammed Ömer tarafından 1994 yılında kurulan Taliban'ın 2016'dan beri lideri Mevlevi Hibetullah Ahundzade'dir. Grup; eroin gibi narkotiklerin ticaretinin yanı sıra haraç toplama, fidye ve alıkoyma gibi faaliyetlerle finanse edilmektedir. Ayrıca 2010'ların ortalarında, önceki hükûmetin yönetiminde yasadışı olan madencilik faaliyetlerinin kontrolünü ele geçirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan İslam Cumhuriyeti</span> Afganistanda hüküm sürmüş eski bir devlet

Afganistan İslam Cumhuriyeti, Afganistan Savaşı sırasında 2004-2021 yılları arasında Afganistan'da var olan bir İslam cumhuriyetiydi. 2001'de ABD'nin Afganistan'ı işgal etmesinin ardından Taliban liderliğindeki Afganistan İslam Emirliği'nin ele geçirilmesi sonrası 2004 yılında kuruldu. 15 Ağustos 2021'de ülkenin büyük bölümünün kontrolü Afganistan İslam Emirliği'ne geçti. Afganistan'ın uluslararası olarak tanınan tek meşru devleti olduğu iddia edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (2001-2021)</span> ABDnin Afganistana girmesiyle başlayan süreç

Afganistan Savaşı, 2001 Ekim'inin 7. gününde başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri tarafından 11 Eylül saldırıları gerekçesi ile yapılmıştır. ABD Başkanı George W. Bush'un "terörle mücadele" politikası kapsamında yaptığı bir savaştır. Harekât Usame bin Ladin'in yakalanmasına değin sürecekti. Aynı zamanda Taliban ve diğer Taliban yandaşı güçlerin ortadan kaldırılması ile harekât sona erecekti. Böylelikle Afganistan'da iç güvenlik sağlanmış olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi</span>

Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalesi veya Sovyet-Afgan Savaşı, Sovyet kontrolündeki Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nde (DRA) 1979'dan 1989'a kadar süren uzun süreli bir silahlı çatışmaydı. Savaş, Soğuk Savaş'ın büyük bir çatışmasıydı, çünkü DRA, Sovyetler Birliği ve müttefik paramiliter gruplar arasında Afgan mücahitlere ve onların müttefik yabancı savaşçılarına karşı yoğun çatışmalar yaşandı. Mücahitler çeşitli ülke ve kuruluşlar tarafından desteklenirken, desteklerinin çoğunluğu Pakistan, ABD, İngiltere, Çin, İran ve Basra Körfezi'ndeki Arap ülkelerinden geldi. Yabancı güçlerin katılımı, savaşı ABD ile Sovyetler Birliği arasında bir vekalet savaşı haline getirdi. Çatışmalar 1980'ler boyunca çoğunlukla Afgan kırsalında gerçekleşti. Savaş yaklaşık 3.000.000 Afgan'ın ölümüyle sonuçlandı, milyonlarcası da mülteci olarak ülkeden kaçtı. Ülke dışında yerinden edilen Afganların çoğu Pakistan ve İran'a sığındı. Afganistan'ın 1979 nüfus sayımına göre 13,5 milyonluk eski nüfusunun yaklaşık %6,5 ila %11,5'inin çatışma sırasında öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Sovyet-Afgan Savaşı, Afganistan genelinde büyük yıkıma neden oldu ve bilim adamları tarafından Sovyetler Birliği'nin dağılmasına ve Soğuk Savaş'ın resmen sona ermesine katkıda bulunan önemli bir faktör olarak gösterildi.

<span class="mw-page-title-main">Kâbil Uluslararası Havalimanı</span> Kâbilde yer alan uluslararası havalimanı

Kâbil Uluslararası Havalimanı veya eski ismiyle Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı (2014-2021), Afganistan'ın başkenti Kabil'deki uluslararası havalimanıdır. Khwaja Rawash Havalimanı ve Kabil Havalimanı olarak da bilinir. Ticari hava trafiğinin yanı sıra, ISAF'ın görev süresinin bir parçası olarak aynı zamanda bir askerî havalimanı olarak diğer NATO ülkeleri ve ABD tarafından kullanılmaktaydı. Şehir merkezine üç kilometre uzaklıktadır ve deniz seviyesinden yaklaşık 1.800 m yükseklikte yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Afgan Ulusal Ordusu</span>

Afganistan Kara Kuvvetleri, Afgan Silahlı Kuvvetlerinin kara harp koluydu. Afganistan İslam Cumhuriyeti altında, Kabil'deki Savunma Bakanlığı'na bağlıydı ve büyük ölçüde ABD liderliğindeki NATO kuvvetleri tarafından eğitildi. Bu kuvvet 2002 yılında kurulmuştur. Afganistan Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük kuvvetiydi.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan İslam Emirliği (1996-2001)</span> Taliban tarafından kurulan "de facto" devlet

Afganistan İslam Emirliği 1996'da kurulup 2001'deki Afganistan Savaşı ile çöken Taliban rejimi tarafından yönetilen Afganistan'ın Taliban rejimi tarafından adlandırılan ismi. Afganistan İslam Emirliği'nin görevde bulunmuş tek emiri Muhammed Ömer, iki başbakanı ise Muhammed Rabbani ile Muhammed Abdülkabir'dir. 2001 yılında çıkan Afganistan Savaşı sırasında 13 Kasım 2001 yılında başkent Kabil'in düşmesiyle yıkılmıştır. 15 Ağustos 2021 tarihinde başkent Kabil'in ele geçirmesiyle beraber Taliban Afganistan'ın yönetimini tekrar ele almıştır ve de facto hükûmetidir.

<span class="mw-page-title-main">Bagram Hava Üssü</span>

Bagram Hava Üssü, Afganistan'da yer alan ve geçmişte Amerika Birleşik Devletleri ile koalisyon güçlerinin 20 yıla yakın bir süre boyunca kullandığı hava üssüdür. Çarikar'ın 11 kilometre kadar güneydoğusunda, Kâbil'in 47 kilometre kadar kuzeyinde yer alır.

Tüm ülkelerin vatandaşlarının Afganistan'ı ziyaret etmek için vize almaları gerekmektedir. Tek muafiyet, Afganistan'da doğan, Afgan bir ebeveynden veya Afganistan'da doğmuş bir ebeveynden doğan yolculardır. 15 Ağustos 2021'de Kabil'in düşüşü'nün ardından, Uluslararası alanda tanınan eski hükûmet olan Afganistan İslam Cumhuriyeti tarafından kurulan diplomatik misyonlarına, çalışmalarını sürdürmeleri için Taliban tarafından talimat verildi. Taliban hükûmeti, Afganistan'a giriş için bu temsilcilikler tarafından verilen vizeleri kabul ediyor. Bazı Afganistan temsilcilikleri vize vermeyi durdurdu, diğer konsolosluklar ise vize vermeye devam etti.

Ulusal Güvenlik Müdürlüğü Afganistan Hükûmetinin iç istihbarat ve güvenlik servisiydi. Merkezi Kabil'deydi ve Afganistan'ın 34 ilinin tümünde saha ofisleri ve eğitim tesisleri vardı. Doğrudan başkana ve meclise karşı sorumluydu. Çoğunluğu ABD Department of Homeland Security tarafından ve geri kalanı NATO ülkeleri tarafından eğitilmiş, aktif olduğu dönemde tahmini olarak 15,000-30,000 personeli olduğu düşünülmüştür. Ulusal Güvenlik Müdürlüğü, Afgan Ulusal Güvenlik Güçlerinin (ANSF) bir parçasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (1978-günümüz)</span>

Afganistan Savaşı, Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin 27-28 Nisan 1978'de gerçekleştirdiği Sevr Devrimi ile Afganistan Cumhuriyeti'nin yıkılıp Afganistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kurulması sonrasında, kurulan hükûmete karşı olan kesimin ayaklanmasıyla başlayan ve devam eden iç savaş. Savaşın evreleri şunlardır:

<span class="mw-page-title-main">Celalabad Havalimanı</span>

Celalabad Havalimanı Afganistan'daki Celalabad şehrinin 3 mil (4,8 km) güneydoğusundadır. Bu havaalanı şu anda sadece askeri amaçlarla kullanılmaktadır ve bazen Birleşmiş Milletler'in uçakları bu havaalanını kullanmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri Kuvvetleri tarafından kontrol altında tutulmaktadır. Afgan Hava Kuvvetleri (AAF) ve International Security Assistance Force'un üyeleri de havalimanını kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet güçlerinin Afganistan'dan çekilmesi</span>

Sovyet muharip kuvvetlerinin; Afganistan'a gerçekleştirdiği askerî müdahalede yaşadığı mağlubiyet sonucu Afganistan'dan nihai çekilmesi 15 Mayıs 1988'de başlamış ve tamamen çekilmesi 15 Şubat 1989'da Kıdemli Orgeneral Boris Gromov liderliğinde sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">2021 Taliban saldırısı</span> Afganistandaki askeri saldırı

2021 Taliban saldırısı, Taliban ve müttefik militan grupların Afganistan İslam Cumhuriyeti ve müttefiklerine karşı 1 Mayıs 2021'de başlayan ve 15 Ağustos 2021'de Kabil'in Düşüşü ile biten büyük bir saldırıydı. Saldırı sonucunda Taliban ülkeyi ele geçirdi ve Afganistan İslam Emirliği'ni kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Kabil'in Düşüşü (2021)</span> Ağustos 2021de Talibanın Kabili ele geçirmesi

Kabil'in Düşüşü, Afganistan'ın başkenti Kabil'in 15 Ağustos 2021 tarihinde Taliban güçleri tarafından ele geçirilmesidir. Mayıs 2021'de Afgan hükûmetine karşı başlatılan askeri saldırının sonucudur. Şehrin ele geçirilmesinin ardından saatler sonra Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani ülkeden kaçtı. ABD birliklerinin ülkeden çekilmesinin ardından Afganistan'ın vilayet başkentlerinin çoğu, 29 Şubat 2020'den itibaren art arda düştü.

<span class="mw-page-title-main">Emrullah Salih</span> 2021den beri Afganistan başkanı

Emrullah Salih, Şubat 2020'den Ağustos 2021'e kadar Afganistan'ın birinci başkan yardımcısı olarak görev yapan ve 2018'den 2019'a kadar içişleri bakanı vekili olarak görev yapan Afgan bir politikacıdır. Ayrıca 2018'den 2019'da kadar Afganistan İçişleri Bakanı vekili olarak görev yaptı ve 2004'ten 2010'daki istifasına kadar Ulusal Güvenlik Müdürlüğü (NDS) başkanlığı ɡörevinde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">2021 Kâbil havalimanı saldırıları</span>

2021 Kâbil Havalimanı Saldırıları, Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın Abbey Kapısı yakınlarında gerçekleşen iki intihar saldırısıdır. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın terör tehdidi nedeniyle ABD'lilere havalimanından ayrılmalarını söylemesinden saatler sonra geldi. Saldırılarda 13 ABD askeri ve 169 Afgan sivil dahil olmak üzere en az 182 kişi öldü.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan-Çin ilişkileri</span>

Afganistan ile Çin, tarih boyunca birbiriyle çoğunlukla samimi ilişkiler sürdürmüştür; İpek Yolu'nun sayesinde, bu bölgeler arasındaki ticarî ilişkiler en az Han Hanedanı dönemine dayanır. Günümüzde Afganistan'ın Pekin'de bir büyükelçiliği ve Çin'in Kâbil'de bir büyükelçiliği var. Ayrıca iki ülke arasında kısa bir kara sınırı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2021 Afganistan tahliyesi</span>

2021 Afganistan tahliyesi Afganistan'daki savaşın son günlerinde ABD ve NATO güçlerinin geri çekilmesi ve 2021'de Afganistan'daki Taliban saldırısı sırasında yabancı vatandaşlar ve bazı savunmasız Afgan vatandaşlarının büyük ölçekli tahliyeleriydi. 15 Ağustos 2021'de Kabil'in düşmesinden ve Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin çöküşünden sonra, Hamid Karzai Uluslararası Havaalanı, birkaç bin NATO askeri tarafından korunan, Taliban tarafından kontrol edilmeyen tek yol olarak kaldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.