İçeriğe atla

Amerika Birleşik Devletleri-Sovyetler Birliği liderler zirveleri

Amerika Birleşik Devletleri–Sovyetler Birliği liderler zirveleri 1943'ten 1991'e kadar geçen sürede, Amerika Birleşik Devletleri başkanı ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri veya Sovyetler Birliği Başbakanı arasında gerçekleşen bir dizi ikili görüşmelere verilen isimdir. II. Dünya Savaşı sırasında bu görüşmelerde Mihver Devletleri ile olan savaş ele alınırken, Soğuk Savaş döneminde bu iki süper güç, nükleer silahsızlanma konusunu görüşüyorlardı.[1]

Müttefik Devletler

Müttefik Kuvvetler'in "Büyük üçlüsü". 1945 Yalta Konferansı soldan sağa: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt and Joseph Stalin
Clement Attlee, Harry S. Truman ve Joseph Stalin birlikte Potsdam Konferansı'nda, Temmuz 1945.
Tarih Yer ABD tarafı SSCB tarafı Not
28 Kasım–1 Aralık 1943 Tahran, İran[2]Franklin D. RooseveltJoseph Stalin Diğer katılımcı İngiltere Başbakanı Winston Churchill.

Bkz. Tahran Konferansı

4–11 Şubat 1945 Yalta, SSCB[2]Franklin D. RooseveltJoseph Stalin Diğer katılımcı İngiltere Başbakanı Winston Churchill. Tarihte bir Amerika Birleşik Devletleri başkanı'nın SSCB'ye ilk ziyareti.[3]

Bkz. Yalta Konferansı

17 Temmuz–2 Ağustos 1945 Potsdam, Sovyet işgalindeki Alman bölgesi[4]Harry S. TrumanJoseph Stalin Diğer katılımcılar İngiltere Başbakanı Winston Churchill ve Clement Attlee.

Bkz. Potsdam Konferansı

Soğuk Savaş (1953–1962)

16-17 Mayıs 1960'ta Yapılan Paris Zirvesi'nin en önemli konusuydu.
Nikita Khrushchev ve John F. Kennedy Viyana Zirvesi'nde. Haziran 1961
Tarih Yer ABD tarafı SSCB tarafı Not
18–23 Temmuz 1955 Cenevre, İsviçre[5]Dwight D. EisenhowerNikita Khrushchev ve Nikolai Bulganin Diğer katılımcı İngiltere Başbakanı Anthony Eden ve Fransa başbakanı Edgar Faure.

Bkz. Cenevre Zirvesi

15-27 Eylül 1959 Washington ve Camp David, ABD[6][7]Dwight D. EisenhowerNikita Khrushchev Bir Sovyet liderin ilk ABD seyahati.
16–17 Mayıs 1960 Paris, Fransa[5]Dwight D. EisenhowerNikita Khrushchev Diğer katılımcılar İngiltere Başbakanı Harold Macmillan, Fransa cumhurbaşkanı Charles de Gaulle. Khrushchev, U-2 Krizi sonrası çıkan tartışmalar neticesinde zirveyi terk etti.
3–4 Temmuz 1961 Viyana, Avusturya[8]John F. KennedyNikita Khrushchev Bkz. Viyana Zirvesi

Soğuk Savaş (1962–1979)

Tarih Yer ABD tarafı SSCB tarafı Not
23-25 Haziran 1967 Glassboro, ABD[6]Lyndon B. JohnsonAleksey Kosigin Bkz. Glassboro Zirvesi
22–30 Mayıs 1972 Moskova, SSCB[9]Richard NixonLeonid Brezhnev ve Aleksey Kosigin Anti-Balistik Füze Anlaşması, SALT I ve Deniz Çatışmalarını Önleme anlaşmaları imzalandı. Bkz. Moskova Zirvesi (1972).
18–25 Haziran 1973 Washington ABD[6]Richard NixonLeonid Brezhnev ve Aleksey Kosigin Nükleer Savaşın Önlenmesi anlaşması imzalandı.
28 Haziran–3 Temmuz 1974 Moskova SSCB[9]Richard NixonLeonid Brezhnev Yer Altı Nükleer Silah Denemelerinin Sınırlandırılması Anlaşması imzalandı.
23–24 Kasım 1974 Vladivostok SSCB[10]Gerald FordLeonid Brezhnev Bkz Vladivostok Zirvesi
30 Temmuz-2 Ağustos 1975 Helsinki, Finlandiya[10]Gerald FordLeonid Brezhnev Bkz Helsinki Nihai Senedi ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı
15–18 Haziran 1979 Viyana Avusturya[11]Jimmy CarterLeonid Brezhnev SALT II imzalandı
Leonid Brezhnev Haziran 1973'te ABD'ye yaptığı seyahatte Richard Nixon ile görüşüyor
Jimmy Carter ve Leonid Brezhnev SALT II'yi imzalıyor. 18 Haziran 1979 Viyana

Soğuk Savaş (1985–1991)

Mikhail Gorbachev ve Ronald Reagan Orta Menzilli Nükleer Füze Anlaşması'nı imzalıyorlar. Aralık 1987 Beyaz Saray
George H. W. Bush ve Mikhail Gorbachev Helsinki Zirvesinde. 1990
Tarih Yer ABD tarafı SSCB tarafı Not
19–21 Kasım 1985 Cenevre, İsviçre[12]Ronald ReaganMikhail Gorbachev Bkz. Cenevre Zirvesi (1985)
10–12 Ekim 1986 Reykjavík, İzlanda[12]Ronald ReaganMikhail Gorbachev Bkz. Reykjavík Zirvesi
7–10 Aralık 1987 Washington ABD[6]Ronald ReaganMikhail Gorbachev Orta Menzilli Nükleer Füze Anlaşması imzalandı. Bkz Washington Zirvesi (1987).
29 Mayıs–1 Haziran 1988 Moskova, Sovyetler Birliği[12]Ronald ReaganMikhail Gorbachev Bkz. Moskova Zirvesi (1988).
7 Aralık 1988 New York ABD[6]Ronald ReaganMikhail Gorbachev Diğer bir katılımcı da başkanlık seçimini kazanan ancak henüz görevine başlamamış George H. W. Bush. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni sarsan 1988 Spitak Depremi yüzünden, Gorbachev zirveyi terk ederek ülkesine döndü.
2–3 Aralık 1989 Valletta, Malta[13]George H. W. BushMikhail Gorbachev Bkz. Malta Zirvesi
30 Mayıs–3 Haziran 1990 Washington ABD[6]George H. W. BushMikhail Gorbachev 1990 Kimyasal Silah Anlaşması imzalandı.
9 Eylül 1990 Helsinki Finlandiya[13]George H. W. BushMikhail Gorbachev Kuveyt'in işgali ele alındı.[14]
19 Kasım 1990 Paris Fransa[13]George H. W. BushMikhail Gorbachev Avrupa'da Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Antlaşması imzalandı.
17 Temmuz 1991 Londra, Birleşik Krallık[13]George H. W. BushMikhail Gorbachev 17. G7 Zirvesi esnasında imzalandı.
30–31 Temmuz 1991 Moskova SSCB[13]George H. W. BushMikhail Gorbachev Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşması (START I) imzalandı.
29–30 Ekim 1991 Madrid, İspanya[13]George H. W. BushMikhail Gorbachev 1991 Madrid Konferansı sırasında imzalandı.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

20. yüzyıl, Gregoryen takvimine göre 1 Ocak 1901'de başlayıp 31 Aralık 2000'de sona eren yüzyıldır. İkinci binyılın onuncu ve son yüzyılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1921)</span> Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile TBMM Hükûmeti arasında 16 Mart 1921de imzalanan antlaşma

Moskova Antlaşması, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında hâlen geçerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Charles de Gaulle</span> 18. Fransa cumhurbaşkanı

Charles André Joseph Marie de Gaulle, Fransız asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Truman Doktrini</span>

Truman Doktrini, 1947 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman tarafından Sovyet tehdidine karşı hazırlanmış plandır. Truman Doktrini, Amerika Birleşik Devletleri'nin uluslararası politikasının değiştiğini ve Sovyet karşıtlığının bu yeni politikada temel esas olduğunu ilan etmiştir. Bu doktrin ile Amerika Birleşik Devletleri "komünizm tehdidi" altındaki devletlere mali ve askeri yardım yapacağını açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süveyş Krizi</span> 1956da yaşanmış diplomatik ve askerî karşılaşma

Süveyş Krizi, Süveyş Savaşı ya da İkinci Arap-İsrail Savaşı, 1956 yılında, bir tarafta Mısır; diğer tarafta İngiltere, Fransa ve İsrail; üçüncü tarafta Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşmiş Milletler’in olduğu diplomatik ve askeri karşılaşmalarla gerçekleşmiş krizdir.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk Savaş</span> 1947–1991 yılları arasında Batı Bloku ve Doğu Bloku arasında geçen jeopolitik gerginlik süreci

Soğuk Savaş, iki Süper güç olan ABD önderliğinde Batı Bloku ile Sovyetler Birliği'nin önderliğinde Doğu Bloku ülkeleri arasında Truman Doktrini'nin ilanından (1947) SSCB'nin dağılmasına (1991) kadar devam ettiği kabul edilen uluslararası siyasi ve askeri gerginlik. Soğuk Savaş dönemi, Amerika liderliğinde batı dünyası ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin önderliğindeki komünist blok arasındaki dünya üzerinde geniş bir nüfusu etki etmesine verilen isimdir. Soğuk Savaş döneminde NATO, "Batı İttifakı" olarak da biliniyordu. Batı Bloku, NATO üyesi ülkeler ile NATO üyesi olmayan ancak ABD ile müttefik olan kapitalist ve antikomünist ülkelerden, Doğu Bloku ise Varşova Paktı'na üye olan komünist ve bu pakta üye olmayan diğer komünist ülkelerden oluşuyordu. Bu iki karşıt blokun yanı sıra hiçbir bloku desteklemeyen Bağlantısızlar Hareketi isimli üçüncü bir blok daha vardı. Çin ve Yugoslavya hem Doğu Bloku ülkeleri, hem de Bağlantısızlar Hareketi ülkeleriydi. Bu iki komünist ülkenin her iki blokta da olmasının nedeni Sovyetler Birliği ile olan görüş farklılıklarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Marshall Planı</span> Amerikan merkezli ekonomik yardım planı

Marshall Planı, II. Dünya Savaşı sonrasında 1947 yılında önerilen ve 1948-1951 yılları arasında yürürlüğe konmuş ABD kaynaklı, antikomünist hedefleri olan bir ekonomik yardım paketidir. 16 ülke, bu plan uyarınca ABD'den ekonomik kalkınma yardımı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rapallo Antlaşması (1922)</span> I. Dünya Savaşından sonra SSCB ve Alman Weimar Cumhuriyeti arasında imzalanan antlaşma

Rapallo Antlaşması, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Sovyetler Birliği ve Alman Weimar Cumhuriyeti arasında İtalya'nın Rapallo kentinde 16 Nisan 1922 tarihinde imzalanan antlaşma.

<span class="mw-page-title-main">George Koval</span> Sovyet-Amerikalı istihbaratçı (1913 – 2006)

George Abramovich Koval, Sovyet atom bombası projesi için Sovyetler Birliği adına istihbarat görevlisi olarak görev yapan Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı casus, bilim insanı, kandidat. Sovyet kaynaklarına göre Koval'ın Sovyet İstihbarat İdaresi (GRU) ajanı olarak Manhattan Projesi'ne sızıp bilgi aktarması, Sovyetler Birliği'nin nükleer silah geliştirmesi için gereken süreyi büyük ölçüde azalttı.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması</span>

Çin-Sovyetler Birliği sınır çatışması, Sovyetler Birliği ile Çin arasında 1969 yılında gerçekleşmiş ve yaklaşık 7 ay sürmüş bir dizi sınır çatışmalarına verilen addır.

Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri, ABD ile SSCB – Soğuk Savaş’ın süper güçleri- arasında mermi ve silahlanma kontrolü konusunda yapılan ikili görüşmeler ve uluslararası antlaşmadır. Antlaşma SALT I ve SALT II şeklinde iki turdu.

<span class="mw-page-title-main">Türk Boğazları krizi</span> Soğuk Savaş sırasında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki kısa süreli bölgesel kriz

Türk Boğazları krizi, Soğuk Savaş sırasında Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki kısa süreli bölgesel krizdir. Türkiye, II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar tarafsızlığını korumayı başarmıştı. Sovyet hükûmeti tarafından Türk hükûmetine, Rus nakliye gemilerinin Karadeniz'i Akdeniz'e bağlayan Türk Boğazları'ndan serbestçe geçebilmesi için baskı yapılmaya başlandı. Türk hükûmetinin, Sovyetler Birliği'nin taleplerini kesin bir dille reddetmesi, bölgedeki tansiyonu arttırarak, krizi bir güç gösterisine dönüştürdü. Bu olay, daha sonra Truman Doktrini'nin ortaya çıkmasına belirleyici bir faktör olarak hizmet etti. Bu kriz Türkiye'nin yüzünü tamamen Batı'ya, yani Amerika Birleşik Devletleri ve NATO'ya döndürmesine neden oldu. Bu tarz olaylar Türkiye'nin günümüzde dünya üzerindeki gücünü pekiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Tehlike</span>

Kızıl Tehlike ya da Kızıl Panik, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından ilk olarak 1919-1920 yılında politik aktivistlere ve sosyalistlere karşı başlatılan antikomünist propagandaya verilen ad. Ardından II. Dünya Savaşı'nı izleyen 1947-1957 yılları arasında tekrar Amerika Birleşik Devletleri içerisindeki ve dışarısındaki komünistlerin federal hükûmeti yıkıp yerine komünist bir düzen getirmesi tehlikesine karşı yürütüldü.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'nin İran'ı işgali</span>

Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'in İran'ı işgali, Pehlevi Hanedanı idaresindeki İran'ın enerji hatlarını ele geçirmek ve Pers Koridoru'nun güvenliğini sağlamak için 1941 yılında girişilen işgal hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Kore'nin bölünmesi</span>

Kore'nin bölünmesi, Kore'nin 1945 yılında II. Dünya Savaşı'nın Müttefikler tarafından kazanılmasıyla Kore'de Japonya'nın 35 yıllık yönetiminin 1 Numaralı Genel Karar sonucunda sona ermesinin ardından Kuzey ve Güney Kore olarak bölünmesidir. Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği 38. paralel boyunca bir kontrol bölgesi ile ülkeyi geçici olarak işgal etmeye karar verdiler.

<span class="mw-page-title-main">Adana Görüşmesi</span> II. Dünya Savaşı sırasında T.C. Cumhurbaşkanı İsmet İnönünün Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill ile yaptığı görüşme

Adana Görüşmesi, 30-31 Ocak 1943 tarihlerinde, Türkiye Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ile Birleşik Krallık Başbakanı Winston Churchill'in gerçekleştirdiği iki taraflı toplantıdır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Sovyetler Birliği ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Amerika Birleşik Devletleri-SSCB ilişkileri, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasındaki diplomatik ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği-Türkiye ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Sovyetler Birliği-Türkiye ilişkileri, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişkilerdi.

<span class="mw-page-title-main">1958 Amerika Birleşik Devletleri Lockheed C-130 uçağının düşürülmesi</span> 1958 Amerikan C-130 uçağının Sovyetler tarafından düşürülmesi olayı

2 Eylül 1958'de, Soğuk Savaş döneminde, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne ait bir Lockheed C-130 Hercules, Ermenistan SSC-Türkiye sınırı boyunca gerçekleştirilen bir keşif uçuşu sırasında Erivan'ın 50 kilometre kuzeybatısında, Sovyetler Birliği hava sahasında Sovyet Hava Kuvvetleri'ne ait MiG-17 avcı uçakları tarafından düşürüldü. Sovyetler Birliği tarafından uçakta bulunan 17 kişiden 6'sının öldüğü açıklandı ve ölenlerin naaşları Amerika Birleşik Devletleri'ne iade edildi, ancak diğer 11 kişinin varlığı reddedildi.

<span class="mw-page-title-main">Batı ihaneti</span>

Batı ihaneti, Birleşik Krallık, Fransa ve bazen ABD'nin, II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında ve sonrasında Çekoslovak ve Polonya devletlerine ilişkin yasal, diplomatik, askeri ve ahlaki yükümlülüklerini yerine getirmediği görüşüdür. Ayrıca bazen o sırada diğer Orta ve Doğu Avrupa devletlerinin muamelesine de atıfta bulunur.